گەوگرافيانى وقىتۋ ۇردىسىندە ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ ادىستەمەسى
«گەوگرافيانى وقىتۋ ۇردىسىندە ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ ادىستەمەسى» دەگەن تاقىرىپتاعى جۇمىسىمدا ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ ادامزات قاۋىمى مەن قوعامنىڭ ۇيلەستىگى ناتيجەسىندە جۇزەگە اساتىن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى مەن وقىتۋ ۇردىستەرىنىڭ ەڭ ءتيىمدى جولدارىن كورسەتۋ. بۇل ماقساتى جۇزەگە اسىرۋداعى گەوگرافيانىڭ ءرولى مەن ونداعى ەكولوگيالىق بىلىمدەر جۇيەسىنە تالداۋ جاسالىنىپ، ونى ساباق ۇردىسىندە ۇتىمدى پايدالانا وتىرىپ، ەكولوگيالىق ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ ماسەلەلەرى قاراستىرىلعان.
1. ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزى
2. ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك گەوگرافيا، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكالىق گەوگرافيا كۋرستارىندا ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ تاسىلدەرى
3. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
رەسپۋبليكامىز دامۋدىڭ جاڭا جولىنا تۇسكەن كەزەڭدە جاس ۇرپاقتى ىزگىلىككە، ەستەتيكاعا، وتان سۇيگىشتىككە باۋليتىن ەكولوگيالىق ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزى ارتا تۇسۋدە.
سەبەبى، "تابيعات - قوعام - ادام" جۇيەسىندەگى قارىم - قاتىناستاردىڭ شيەلەنىسۋى جىلدان - جىلعا كۇشەيىپ، ەكولوگيالىق زارداپتار تىرشىلىككە ءقاۋىپ ءتوندىرىپ وتىر. ەكولوگيالىق تاربيە ەكولوگيالىق بىلىمدىلىكپەن تىعىز بايلانىستا قالىپتاسادى.. ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ باعىتىندا ەكولوگيا عىلىمىندا نەگىزگى ۇعىمدار مەن تۇسىنىكتەر بار، ولاردىڭ نەگىزدىلەرى: "ەكولوگيالىق سانا"، "ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق"، "ەكولوگيالىق ەتيكا"، "ەكولوگيالىق مادەنيەت"، "ەكولوگيالىق ءبىلىم"، ت. ب. ەكولوگيالىق ۇعىمداردىڭ ءمانىن ءاربىر وقۋشى ءبىلۋى ءتيىس. ۇعىمداردى ءتۇسىنۋ وقۋشىلاردىڭ تابيعاتقا دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرادى.
اۋا - تابيعاتتىڭ اجىراماس ەلەمەنتى، ونسىز جان بالاسى دەم الۋى، قورەكتەنۋى، جىلۋ مەن جارىقتى قابىلداۋى مۇمكىن ەمەس. قىسقاسى، تابيعاتسىز تىرلىك تە، ءومىر دە جوق. سوندىقتان دا قورشاعان ورتامىز - تابيعاتقا دەگەن قارىم - قاتىناس تەرەڭ ىزگىلىك پەن ادامگەرشىلىككە ۇلاسۋى قاجەت. وسىمەن قاتار تابيعات - ادامدار ءۇشىن تانىم مەن ەستەتيكالىق قارىم - قاتىناستاردىڭ نىسانى. ونىڭ تارتىمدى قۇپيا سىرىنا ەنۋدىڭ ءوزى تەرەڭ عىلىمي كوزقاراستىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال جاسايدى. وسىعان وراي، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى ادامنىڭ نەگىزىن قالاۋشى باستاپقى، مىندەتتى جانە جالپىعا ورتاق بەرىلۋى ءتيىس ەكولوگيالىق تاربيەنىڭ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى. جوعارىدا اتاپ كەتكەندەي، ەكولوگيالىق سانا تولىعىمەن ەكولوگيالىق ءبىلىمدى قامتىسا، ونىڭ قۇرامداس بولىگى ەستەتيكالىق سەزىمدەر مەن ەكولوگيالىق جاۋاپكەرشىلىك بولىپ تابىلادى.
قازىرگى كەزدە ادام تابيعات بايلىقتارىن ءوز كەرەگىنشە الىپ پايدا عىپ جاراتىپ قانا قويماي، ولاردىڭ تابيعي تۇرىنە ءىرى - ءىرى وزگەرىستەر ەنگىزۋدە.
سوندىقتان ءقازىر ادامزات الدىندا تۇرعان كوكەيكەستى ماسەلەنىڭ ءبىرى قورشاعان ورتانىڭ ءتيىمدى قارىم - قاتىناسىنىڭ نەگىزگى ۇستانىمدارىن قايتا قاراۋ، تۋعان تابيعاتتى ايالاپ، ونى قورعاۋدىڭ ەكولوگيالىق جولدارىن ۇتىمدى شەشۋ.
بۇگىنگى تاڭداعى مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ اسا جاۋاپتى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى وقۋشىلاردىڭ ساناسىنا قورشاعان ورتاعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى قالىپتاستىرىپ، سول ارقىلى تۋعان ولكە تابيعاتىنىڭ بايلىعىن ساقتاۋ جانە مولايتا تۇسۋگە باعىتتالعان سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ.
جوسپار
1. ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزى
2. ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك گەوگرافيا، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكالىق گەوگرافيا كۋرستارىندا ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ تاسىلدەرى
3. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزى.
رەسپۋبليكامىز دامۋدىڭ جاڭا جولىنا تۇسكەن كەزەڭدە جاس ۇرپاقتى ىزگىلىككە، ەستەتيكاعا، وتان سۇيگىشتىككە باۋليتىن ەكولوگيالىق ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزى ارتا تۇسۋدە.
سەبەبى، "تابيعات - قوعام - ادام" جۇيەسىندەگى قارىم - قاتىناستاردىڭ شيەلەنىسۋى جىلدان - جىلعا كۇشەيىپ، ەكولوگيالىق زارداپتار تىرشىلىككە ءقاۋىپ ءتوندىرىپ وتىر. ەكولوگيالىق تاربيە ەكولوگيالىق بىلىمدىلىكپەن تىعىز بايلانىستا قالىپتاسادى.. ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ باعىتىندا ەكولوگيا عىلىمىندا نەگىزگى ۇعىمدار مەن تۇسىنىكتەر بار، ولاردىڭ نەگىزدىلەرى: "ەكولوگيالىق سانا"، "ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق"، "ەكولوگيالىق ەتيكا"، "ەكولوگيالىق مادەنيەت"، "ەكولوگيالىق ءبىلىم"، ت. ب. ەكولوگيالىق ۇعىمداردىڭ ءمانىن ءاربىر وقۋشى ءبىلۋى ءتيىس. ۇعىمداردى ءتۇسىنۋ وقۋشىلاردىڭ تابيعاتقا دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرادى.
اۋا - تابيعاتتىڭ اجىراماس ەلەمەنتى، ونسىز جان بالاسى دەم الۋى، قورەكتەنۋى، جىلۋ مەن جارىقتى قابىلداۋى مۇمكىن ەمەس. قىسقاسى، تابيعاتسىز تىرلىك تە، ءومىر دە جوق. سوندىقتان دا قورشاعان ورتامىز - تابيعاتقا دەگەن قارىم - قاتىناس تەرەڭ ىزگىلىك پەن ادامگەرشىلىككە ۇلاسۋى قاجەت. وسىمەن قاتار تابيعات - ادامدار ءۇشىن تانىم مەن ەستەتيكالىق قارىم - قاتىناستاردىڭ نىسانى. ونىڭ تارتىمدى قۇپيا سىرىنا ەنۋدىڭ ءوزى تەرەڭ عىلىمي كوزقاراستىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال جاسايدى. وسىعان وراي، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى ادامنىڭ نەگىزىن قالاۋشى باستاپقى، مىندەتتى جانە جالپىعا ورتاق بەرىلۋى ءتيىس ەكولوگيالىق تاربيەنىڭ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى. جوعارىدا اتاپ كەتكەندەي، ەكولوگيالىق سانا تولىعىمەن ەكولوگيالىق ءبىلىمدى قامتىسا، ونىڭ قۇرامداس بولىگى ەستەتيكالىق سەزىمدەر مەن ەكولوگيالىق جاۋاپكەرشىلىك بولىپ تابىلادى.
قازىرگى كەزدە ادام تابيعات بايلىقتارىن ءوز كەرەگىنشە الىپ پايدا عىپ جاراتىپ قانا قويماي، ولاردىڭ تابيعي تۇرىنە ءىرى - ءىرى وزگەرىستەر ەنگىزۋدە.
سوندىقتان ءقازىر ادامزات الدىندا تۇرعان كوكەيكەستى ماسەلەنىڭ ءبىرى قورشاعان ورتانىڭ ءتيىمدى قارىم - قاتىناسىنىڭ نەگىزگى ۇستانىمدارىن قايتا قاراۋ، تۋعان تابيعاتتى ايالاپ، ونى قورعاۋدىڭ ەكولوگيالىق جولدارىن ۇتىمدى شەشۋ.
بۇگىنگى تاڭداعى مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ اسا جاۋاپتى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى وقۋشىلاردىڭ ساناسىنا قورشاعان ورتاعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى قالىپتاستىرىپ، سول ارقىلى تۋعان ولكە تابيعاتىنىڭ بايلىعىن ساقتاۋ جانە مولايتا تۇسۋگە باعىتتالعان سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
