InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ىبىراي - قازاق بالالار ادەبيەتىنىڭ اتاسى

ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىگى: ىبىراي - ۇلى پەداگوگ، جازۋشى، قازاق
بالالار ادەبيەتىنىڭ اتاسى ەكەنىن ايتا وتىرىپ، ى. ءالتىنساريننىڭ اڭگىمەلەرىنىڭ يدەياسىن اشۋ.
اڭگىمەلەرىنىڭ ومىرشەڭدىگى، بالالاردى رۋحاني – ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋدەگى ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋ
ءا) دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ىسكەرلىك - تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ. وزىندىك وي - پىكىرىن ايتىپ، تۇجىرىم جاساۋعا داعدىلاندىرۋ
ب) تاربيەلىلىگى: ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم، داعدى، ىسكەرلىكتى قولدانۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: سوزدىك ( بايانداۋ)، كورنەكىلىك، توپتىق جۇمىس
پراكتيكالىق( سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، مودۋلدىك وقىتۋ تەحنولوگيالارى. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ) ينتەراكتيۆتى ءادىس - تاسىلدەر
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مۋلتيمەديا، سلايدتار، ناقىل سوزدەر

ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ.
سىنىپ وقۋشىلارىن 2 توپقا ءبولۋ. ساباق ەكى توپتىڭ ىسكەرلىك ويىندارى ارقىلى وتەتىنىن حابارلاۋ.

1. ءبىلىم
1 - توپ تاپسىرماسى: « جىلدار سويلەيدى»
1841. 1850. 1857. 1859. 1860. 1864. 1876. 1879. 1887. 1889
جىلدار بويىنشا ى. ءالتىنساريننىڭ ومىرىنە شولۋ جاسايدى.

2 - توپ تاپسىرماسى
«تىرەك بەلگىلەر»
سۋرەتتەر بويىنشا اقىننىڭ ولەڭدەرىنىڭ اتاۋىن تابۋ.
( اتاسى مەن نەمەرەسى، جاز مەزگىلى، ءمۇعالىم، وقۋشىلار، انا مەن بالا، كەمە، ۇشاق، پوەزد)

2. ءتۇسىنۋ.
ىبىراي - قازاق بالالار ادەبيەتىنىڭ اتاسى.
وي شاقىرۋ سۇراقتارى:
ى. ءالتىنساريننىڭ قانداي اڭگىمەلەرىن بىلەمىز؟
ول اڭگىمەلەرىن كىمدەردەن اۋداردى؟

ءمۇعالىم ءسوزى:
ىبىراي التىنسارين 1876 جىلى ن. ن. يلمينسكييگە جازعان حاتىندا: «تاتار تىلىندە جازىلعان كىتاپتاردان قۇتىلۋ ءۇشىن، قازاق تىلىندە وقۋعا ارنالعان باستاۋىش كىتابىمدى كەشە عانا باستادىم»، - دەپ جازادى. «مىسالداردى ەنگىزگىم كەمەيدى، ويتكەنى قاتاڭ تۇرمىستا وسكەن قازاقتارعا بۇدان گورى ماندىرەك اڭگىمەلەر بولادى. مىسالداردى قازاق بالالارى وقىعىسى كەلمەيتىنىن، وقىسا وعان كۇلەتىنىن، ال ولاردىڭ اتا - انالارى: بالالارعا ساۋىسقان مەن قارعا سويلەسەدى دەگەن سياقتى جوق نارسەنى ۇيرەتەدى دەپ، ءتىپتى تاجىريبەمنەن بىلەمىن»، - دەپ ايتا كەلىپ جاڭا كىتاپقا جۇمباقتار، بالانىڭ ويىن كەڭىتەتىن اڭگىمەلەر، سونداي - اق قازاق ولەڭدەرىنەن ىرىكتەلگەن ولەڭدەر ەنگىزىلەتىنىن جازادى. ى. التىنسارين ادامدىق قاسيەتتەر جونىنەن اڭگىمەلەر، كىرگىزدى. كوبىن ءوزى جازدى، ءبىرقاتارىن سول كەزدەگى ورىس وقۋلىقتارىنان ەل تۇرمىسىنا لايىقتاپ اۋداردى. «قازاق حرەستوماتياسى» ورىس ءالىپبيى نەگىزىندە جازىلدى.
اڭگىمەلەرى:
“باي بالاسى مەن جارلى بالاسى”. “بايلىق”، “اكە مەن بالا”، “اسىل ءشوپ”، “قىپشاق سەيىتقۇل”، “تازا بۇلاق”، “ناداندىق”، “مالدى پايداعا جاراتۋ” “ باقشا اعاشتارى”، “ورمەكشى، قۇمىرسقا، قارلىعاش”
اۋدارمالارى:
پاۋلسوننان: «ادەپ»، «التىن شەتتەۋىك»، «ءبىر ۋىس ماقتا»
ل. ن. تولستويدان: «مۇڭسىز ادام»، «دانىشپان قازى» «ءۇش ۇرى»، «جامان جولداس»
ك. ۋشينسكييدەن: «تۇلكى مەن ەشكى»، «ساۋىسقان مەن قارعا»

3 قولدانۋ
1 - توپ تاپسىرماسى.
«ەڭ باستىسى»
(ءسوز - سويلەم - قۇپيالى ءسوز)
اڭگىمەنىڭ تاقىرىبى - مازمۇنى - يدەياسى
بەرىلگەن اڭگىمەلەرى بويىنشا مازمۇنىن، يدەياسىن اشادى.
اڭگىمەلەرى: «ءبىر ۋىس ماقتا»، «مەيىرىمدى بالا»، «ورمەكشى، قۇمىرسقا، قارلىعاش»، « اۋرۋدان اياعان كۇشتىرەك»، « تاكاپپارشىلىق».

2 - توپ تاپسىرماسى: «ەكى جاقتى كۇندەلىك»
«اكە مەن بالا»، «ادەپتىلىك»، «ساقىپ»، « اسىل ءشوپ»، «جامان جولداس» اڭگىمەلەرىنەن ءۇزىندى الۋ. ۇزىندىدە وزدەرىنە ۇناعان ابزاستى الا وتىرىپ، سوعان سايكەس پىكىر جازادى: سوعان ءوز پىكىرلەرىن جازادى.

4. اناليز
دەڭگەيلىك تاپسىرمالار
III دەڭگەي ىشكە - سىرتقا ستراتەگياسى بويىنشا ىبىراي اڭگىمەلەرىنىڭ تاقىرىبىن انىقتايدى ىبىراي ءالتىنساريننىڭ اڭگىمەلەرى:
«اسىل ءشوپ»، « بىلگەننىڭ پايداسى»، «ناداندىق»، «مەيىرىمدى بالا»، «دۇنيە قالاي ەتسەڭ تابىلادى»، «تالاپتىڭ پايداسى»، «اكە مەن بالا»، « تۇلكى مەن ەشكى»، « ساۋىسقان مەن قارعا»، «التىن شەتتەۋىك»،
«قارعا مەن قۇرت»، «جامان جولداس»، «ءبىر ۋىس ماقتا»، «ادەپ»، «اقىماق دوس»، «باقشا اعاشتارى»
«اۋرۋدان اياعان كۇشتىرەك»، « ورمەكشى، قۇمىرسقا، قارلىعاش» «ساقىپ»
«باي بالاسى مەن جارلى بالاسى»، «قىپشاق سەيىتقۇل» «تازا بۇلاق»

اڭگىمەلەرىنىڭ تاقىرىپتارى: سابىرلىلىق. قاناعات، ەڭبەك، كاسىپ، تاربيە، دوستىق
ىشكە سىرتقا
II دەڭگەي
اڭگىمەلەرىنە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ
«باي بالاسى مەن جارلى بالاسى»، «تازا بۇلاق»
I دەڭگەي
ى. التىنسارين اڭگىمەلەرىنىڭ وسى زامانداعى ەڭبەك، كاسىبىمىزگە جاقىندىعىن تابۋ ( ءوز پىكىرىن ايتۋ)

5. سينتەز
ىبىراي اڭگىمەلەرى رۋحاني - ادامگەرشىلىككە تاربيەلەيتىن باستى قۇرال.
( بالاعا اسەر بەرەتىن قاسيەتتەردى جازىپ شىعادى، كۇننىڭ سۋرەتى ىلىنەدى.
«توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى ارقىلى جيناقتالىپ جازىلادى.)

6. باعالاۋ.
1 - توپقا
ىبىراي سالعان ىزبەنەن...
(قازاق بالالار ادەبيەتى جايىندا بىرەر ءسوز)

2 - توپقا تاۋەلسىز قازاقستان بىلىمگە قارىشتاۋ جولىندا
(بۇگىنگى قازاقستانداعى ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى جايلى ويتولعاۋ)

باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: جۇرتىنا ءبىلىم سىيلاعان...
ى. ءالتىنساريننىڭ پەداگوگيكالىق ەڭبەگى جايىندا شاعىن شىعارما جازىپ كەلۋ