جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەر
تاقىرىبى: جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەر
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، جالاڭ سويلەمدى جايىلما سويلەمگە اينالدىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ، سويلەمدەگى سوزدەردى سويلەم مۇشەلەرىنە دۇرىس تالداي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: جاي سويلەم تۋرالى تۇسىنىكتەرىن ودان ءارى دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتى، تازا جازۋعا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جاڭا ساباقتى وزدىگىنەن مەڭگەرتۋ
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپپەن جۇمىس، تالداۋ
كورنەكىلىك: پوستەر، تاپسىرمالار، سۋرەتتەر
ءجۇرىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءىىى جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
ءىۇ جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
ءۇ قورىتىندى
ءۇى ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ءۇىى باعالاۋ
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. 1، 2، 3 سىنىپ بولسىن تىپ – تىنىش،
قايىرلى كۇن دوستىم /قايىرلى كۇن بولسىن/
بۇگىنگىنىڭ كۇنى /ساتتىلىككە تولسىن/
«ءبىر سىڭارىم مەن، ءبىر سىڭارىم سەن» ويىنى ارقىلى توپقا ءبولۋ
ويىننىڭ شارتى تۇستەردى تاڭداۋ ارقىلى ءوز توپتارىن تابادى
تاقتادا پوستەرگە جاپسىرۋ
«جاقسى ءسوز – جانعا قۋات»
توپتار ءبىر – بىرىنە ىزگى تىلەك، اق نيەتتەرىن ءبىلدىرۋ
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ كەزەڭى.
«ۇققانىڭدى ايت، ۇمىتقانىڭدى ەسىڭە ءتۇسىر» وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن ەسكە ءتۇسىرۋ ماقساتىندا مىناداي سۇراقتار قويىلادى:
1) سويلەم قۇرىلىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
2) جاي سويلەم دەگەنىمىز نە؟
3) جاي سويلەمنىڭ تۇرلەرى قانداي؟
4) جالاڭ سويلەم دەگەنىمىز نە؟
5) جايىلما سويلەمنىڭ جاسالۋ جولدارى قانداي؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى.
تاقتاعا سويلەمدەر جازىپ، سويلەم مۇشەلەرىنە تالداتۋ ارقىلى تۇسىندىرەمىن.
جاڭبىر جاۋىپ تۇر. قوڭىراۋ سوعىلدى.
- قانداي ەرەكشەلىك بايقادىڭدار؟
- ەكى سويلەمدە تۇرلاۋسىز مۇشە جوق.
تەك قانا تۇرلاۋلى مۇشەلەردەن تۇراتىن بىرنەشە مىسالداردى وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنە كەلتىرتۋ. قورىتىندىنى وقۋشىلار ايتىپ، جالاڭ سويلەمنىڭ ەرەجەسىن شىعارادى.
وقۋشىلار مىناداي ەرەجەلەر شىعارادى:
1) تەك قانا تۇرلاۋلى مۇشەلەردەن تۇراتىن جاي سويلەم جالاڭ سويلەم دەپ اتالادى.
2) باستاۋىش پەن بايانداۋىشتان عانا تۇراتىن جاي سويلەم جالاڭ سويلەم دەپ اتالادى.
وقۋشىلار شىعارعان ەرەجەنى وقۋلىقتاعى ەرەجەمەن سالىستىرۋى كەرەك.
جالاڭ سويلەم
↓
باستاۋىش
بايانداۋىش
بەرىلگەن سويلەمدەرگە تۇرلاۋسىز مۇشەلەر قوسۋعا بولادى.
جاڭبىر جاۋىپ تۇر. جاڭبىر سەبەلەپ جاۋىپ تۇر.
قوڭىراۋ سوعىلدى. قوڭىراۋ شىر ەتىپ سوعىلدى
ەكى سويلەمنىڭ ايىرماشىلىعىن اجىراتادى.
وقۋشىلار سويلەمدى تالداپ، جايىلما سويلەمنىڭ ەرەجەسىن ايتادى.
1) تۇرلاۋلى مۇشەلەرمەن قاتار تۇرلاۋسىز مۇشەلەر قاتىسقان سويلەمدى جايىلما سويلەم دەيمىز.
2) تۇرلاۋسىز مۇشەلەرى بار سويلەمدى جايىلما سويلەم دەيمىز.
مىسالداردان كورىپ وتىرعاندارىڭداي، جالاڭ سويلەمدى جايىلما سويلەمگە اينالدىرۋعا بولادى ەكەن. جالاڭ سويلەمدەرسىز جايىلما سويلەم بولمايتىندىعىن كوردىك.
شىعارىلعان ەرەجەنى وقۋلىقتاعى ەرەجەمەن سالىستىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ويلارىنىڭ دۇرىستىعىنا كوزدەرىن جەتكىزەمىن.
جايىلما سويلەم
↓
باستاۋىش
بايانداۋىش
انىقتاۋىش
پىسىقتاۋىش
تولىقتاۋىش
مىسالداردى وقۋشىلارعا تالداتىپ، ەرەكشەلىگىن ءتۇسىندىرۋ.
بەرىلگەن مىسالداردى سويلەم مۇشەلەرىنە تالداتىپ، جاي جانە جالاڭ سويلەمدەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن تاپقىزۋ.
جاقسى ءسوز جالىن مەن وتتان جارالادى. قىزىقتى كىتاپتى وقي بەرگىڭ كەلەدى.
1. «ويلان، تاپ، ويىڭدى ايت» ايدارى بويىنشا
وقۋلىقپەن جۇمىس /جاتتىعۋلاردى ورىنداۋ/
7 - جاتتىعۋ
بەرىلگەن جالاڭ سويلەمدى جايىلما سويلەمگە اينالدىر.
تاۋ مۇنارتادى. وسىمدىك كوكتەيدى. جەل تۇردى. شىق ءتۇستى. بۇلت قاپتادى.
8 - جاتتىعۋ
جايىلما سويلەمدەردى سويلەم مۇشەلەرىنە تالدا.
دەپۋتات سايلاۋشىلارمەن كەزدەستى. ار التىنمەن ولشەنبەيدى. كۇزگى سۋىق وڭمەنىنەن ءوتتى. دۋلات ەرتەڭ اۋىلعا جۇرمەكشى. اڭشى قاقپان قۇردى. قۇسبەگى بۇركىت سالدى.
10 – جاتتىعۋ اۋىزشا
اتام قىستاۋعا كەلدى. اتام بۇگىن قىستاۋعا كەلدى
اقان مەكتەپتەن كەلدى. اقان مەكتەپتەن ءقازىر كەلدى.
حاميت بولاتپەن سويلەستى. حاميت بولاتپەن بۇگىن سويلەستى.
قوناقتار كورمەدە بولدى. قوناقتار كەشە كورمەدە بولدى.
11 – جاتتىعۋ سۋرەتكە قاراپ اڭگىمە قۇرا.
اباي وتىر. حاميت كۇندەگىسىنەن ەرتە تۇردى.
كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى ءسوزدى قويىپ، سويلەمنىڭ ءتۇرىن اجىرات.
وقىعان -..... ( بىلەر)
ءبىلىمدى -... جىعار ( مىڭدى)
سەرگىتۋ ءساتى
ورنىمىزدان تۇرامىز،
قولدى بەلگە قويامىز.
بۇرىلامىز وڭعا ءبىر،
بۇرىلامىز سولعا ءبىر.
بىزدەر تاتۋ بالامىز.
گۇل – گۇل جايناپ جانامىز.
جاتتىعۋلار جاساساق،
جاقسى سەرگىپ قالامىز.
«تاپقىر بولساڭ تاۋىپ كور» ايدارى بويىنشا
9 – جاتتىعۋ ءسوزجۇمباقتى شەش /ءتورت/
1. تابيعي دارىن، ەرەكشە قابىلەت.
2. تور قۇراتىن جاندىك.
3. ۇستىنەن پويىز، ترامۆاي دوڭعالاعى جىلجىپ جۇرەتىن بولات بىلەۋ جول.
4. سان
1 - توپ «تالانت» سوزىنە جايىلما سويلەم سويلەم قۇرا
2 - توپ «ورمەكشى» سوزىنە جالاڭ سويلەم قۇرا
3 - توپ «رەلس» سوزىنە
4 - توپ «ءتورت»
«تەرىپ جازىپ ءتۇسىندىر» ايدارى بويىنشا
11 – جاتتىعۋدى ورىنداۋ. قارامەن بەرىلگەن سوزدەردى تەرىپ جازىپ، سويلەم قۇرا. سوندا تاعى ءبىر ماقال شىعادى.
اۋزىندا ءسوزى تۇرماستىڭ ءبىر جەردە ءوزى تۇرماس. ءسوز اسىلى – كىتاپتا. كوپ ءسوز – كومىر، از ءسوز – التىن. وقۋىن تاپسا، ءبىلىم قونار.
شىعارماشىلىق تاپسىرما
جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەردى قاتىستىرىپ، «كۇز» تاقىرىبىنا شاعىن شىعارما جاز.
قورىتۋ: «ويىڭدى ورتاعا سال»
1) سويلەم دەگەنىمىز نە؟
2) ءسوز تىركەسى دەگەنىمىز نە؟ ونىڭ سويلەمنەن قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
3) سويلەم ايتىلۋ ماقساتىنا قاراي قالاي بولىنەدى؟
5) جالاڭ سويلەم دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر.
6) جايىلما سويلەم دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر.
باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەر
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، جالاڭ سويلەمدى جايىلما سويلەمگە اينالدىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ، سويلەمدەگى سوزدەردى سويلەم مۇشەلەرىنە دۇرىس تالداي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: جاي سويلەم تۋرالى تۇسىنىكتەرىن ودان ءارى دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتى، تازا جازۋعا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جاڭا ساباقتى وزدىگىنەن مەڭگەرتۋ
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپپەن جۇمىس، تالداۋ
كورنەكىلىك: پوستەر، تاپسىرمالار، سۋرەتتەر
ءجۇرىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءىىى جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
ءىۇ جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
ءۇ قورىتىندى
ءۇى ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ءۇىى باعالاۋ
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. 1، 2، 3 سىنىپ بولسىن تىپ – تىنىش،
قايىرلى كۇن دوستىم /قايىرلى كۇن بولسىن/
بۇگىنگىنىڭ كۇنى /ساتتىلىككە تولسىن/
«ءبىر سىڭارىم مەن، ءبىر سىڭارىم سەن» ويىنى ارقىلى توپقا ءبولۋ
ويىننىڭ شارتى تۇستەردى تاڭداۋ ارقىلى ءوز توپتارىن تابادى
تاقتادا پوستەرگە جاپسىرۋ
«جاقسى ءسوز – جانعا قۋات»
توپتار ءبىر – بىرىنە ىزگى تىلەك، اق نيەتتەرىن ءبىلدىرۋ
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ كەزەڭى.
«ۇققانىڭدى ايت، ۇمىتقانىڭدى ەسىڭە ءتۇسىر» وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن ەسكە ءتۇسىرۋ ماقساتىندا مىناداي سۇراقتار قويىلادى:
1) سويلەم قۇرىلىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
2) جاي سويلەم دەگەنىمىز نە؟
3) جاي سويلەمنىڭ تۇرلەرى قانداي؟
4) جالاڭ سويلەم دەگەنىمىز نە؟
5) جايىلما سويلەمنىڭ جاسالۋ جولدارى قانداي؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى.
تاقتاعا سويلەمدەر جازىپ، سويلەم مۇشەلەرىنە تالداتۋ ارقىلى تۇسىندىرەمىن.
جاڭبىر جاۋىپ تۇر. قوڭىراۋ سوعىلدى.
- قانداي ەرەكشەلىك بايقادىڭدار؟
- ەكى سويلەمدە تۇرلاۋسىز مۇشە جوق.
تەك قانا تۇرلاۋلى مۇشەلەردەن تۇراتىن بىرنەشە مىسالداردى وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنە كەلتىرتۋ. قورىتىندىنى وقۋشىلار ايتىپ، جالاڭ سويلەمنىڭ ەرەجەسىن شىعارادى.
وقۋشىلار مىناداي ەرەجەلەر شىعارادى:
1) تەك قانا تۇرلاۋلى مۇشەلەردەن تۇراتىن جاي سويلەم جالاڭ سويلەم دەپ اتالادى.
2) باستاۋىش پەن بايانداۋىشتان عانا تۇراتىن جاي سويلەم جالاڭ سويلەم دەپ اتالادى.
وقۋشىلار شىعارعان ەرەجەنى وقۋلىقتاعى ەرەجەمەن سالىستىرۋى كەرەك.
جالاڭ سويلەم
↓
باستاۋىش
بايانداۋىش
بەرىلگەن سويلەمدەرگە تۇرلاۋسىز مۇشەلەر قوسۋعا بولادى.
جاڭبىر جاۋىپ تۇر. جاڭبىر سەبەلەپ جاۋىپ تۇر.
قوڭىراۋ سوعىلدى. قوڭىراۋ شىر ەتىپ سوعىلدى
ەكى سويلەمنىڭ ايىرماشىلىعىن اجىراتادى.
وقۋشىلار سويلەمدى تالداپ، جايىلما سويلەمنىڭ ەرەجەسىن ايتادى.
1) تۇرلاۋلى مۇشەلەرمەن قاتار تۇرلاۋسىز مۇشەلەر قاتىسقان سويلەمدى جايىلما سويلەم دەيمىز.
2) تۇرلاۋسىز مۇشەلەرى بار سويلەمدى جايىلما سويلەم دەيمىز.
مىسالداردان كورىپ وتىرعاندارىڭداي، جالاڭ سويلەمدى جايىلما سويلەمگە اينالدىرۋعا بولادى ەكەن. جالاڭ سويلەمدەرسىز جايىلما سويلەم بولمايتىندىعىن كوردىك.
شىعارىلعان ەرەجەنى وقۋلىقتاعى ەرەجەمەن سالىستىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ويلارىنىڭ دۇرىستىعىنا كوزدەرىن جەتكىزەمىن.
جايىلما سويلەم
↓
باستاۋىش
بايانداۋىش
انىقتاۋىش
پىسىقتاۋىش
تولىقتاۋىش
مىسالداردى وقۋشىلارعا تالداتىپ، ەرەكشەلىگىن ءتۇسىندىرۋ.
بەرىلگەن مىسالداردى سويلەم مۇشەلەرىنە تالداتىپ، جاي جانە جالاڭ سويلەمدەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن تاپقىزۋ.
جاقسى ءسوز جالىن مەن وتتان جارالادى. قىزىقتى كىتاپتى وقي بەرگىڭ كەلەدى.
1. «ويلان، تاپ، ويىڭدى ايت» ايدارى بويىنشا
وقۋلىقپەن جۇمىس /جاتتىعۋلاردى ورىنداۋ/
7 - جاتتىعۋ
بەرىلگەن جالاڭ سويلەمدى جايىلما سويلەمگە اينالدىر.
تاۋ مۇنارتادى. وسىمدىك كوكتەيدى. جەل تۇردى. شىق ءتۇستى. بۇلت قاپتادى.
8 - جاتتىعۋ
جايىلما سويلەمدەردى سويلەم مۇشەلەرىنە تالدا.
دەپۋتات سايلاۋشىلارمەن كەزدەستى. ار التىنمەن ولشەنبەيدى. كۇزگى سۋىق وڭمەنىنەن ءوتتى. دۋلات ەرتەڭ اۋىلعا جۇرمەكشى. اڭشى قاقپان قۇردى. قۇسبەگى بۇركىت سالدى.
10 – جاتتىعۋ اۋىزشا
اتام قىستاۋعا كەلدى. اتام بۇگىن قىستاۋعا كەلدى
اقان مەكتەپتەن كەلدى. اقان مەكتەپتەن ءقازىر كەلدى.
حاميت بولاتپەن سويلەستى. حاميت بولاتپەن بۇگىن سويلەستى.
قوناقتار كورمەدە بولدى. قوناقتار كەشە كورمەدە بولدى.
11 – جاتتىعۋ سۋرەتكە قاراپ اڭگىمە قۇرا.
اباي وتىر. حاميت كۇندەگىسىنەن ەرتە تۇردى.
كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى ءسوزدى قويىپ، سويلەمنىڭ ءتۇرىن اجىرات.
وقىعان -..... ( بىلەر)
ءبىلىمدى -... جىعار ( مىڭدى)
سەرگىتۋ ءساتى
ورنىمىزدان تۇرامىز،
قولدى بەلگە قويامىز.
بۇرىلامىز وڭعا ءبىر،
بۇرىلامىز سولعا ءبىر.
بىزدەر تاتۋ بالامىز.
گۇل – گۇل جايناپ جانامىز.
جاتتىعۋلار جاساساق،
جاقسى سەرگىپ قالامىز.
«تاپقىر بولساڭ تاۋىپ كور» ايدارى بويىنشا
9 – جاتتىعۋ ءسوزجۇمباقتى شەش /ءتورت/
1. تابيعي دارىن، ەرەكشە قابىلەت.
2. تور قۇراتىن جاندىك.
3. ۇستىنەن پويىز، ترامۆاي دوڭعالاعى جىلجىپ جۇرەتىن بولات بىلەۋ جول.
4. سان
1 - توپ «تالانت» سوزىنە جايىلما سويلەم سويلەم قۇرا
2 - توپ «ورمەكشى» سوزىنە جالاڭ سويلەم قۇرا
3 - توپ «رەلس» سوزىنە
4 - توپ «ءتورت»
«تەرىپ جازىپ ءتۇسىندىر» ايدارى بويىنشا
11 – جاتتىعۋدى ورىنداۋ. قارامەن بەرىلگەن سوزدەردى تەرىپ جازىپ، سويلەم قۇرا. سوندا تاعى ءبىر ماقال شىعادى.
اۋزىندا ءسوزى تۇرماستىڭ ءبىر جەردە ءوزى تۇرماس. ءسوز اسىلى – كىتاپتا. كوپ ءسوز – كومىر، از ءسوز – التىن. وقۋىن تاپسا، ءبىلىم قونار.
شىعارماشىلىق تاپسىرما
جالاڭ جانە جايىلما سويلەمدەردى قاتىستىرىپ، «كۇز» تاقىرىبىنا شاعىن شىعارما جاز.
قورىتۋ: «ويىڭدى ورتاعا سال»
1) سويلەم دەگەنىمىز نە؟
2) ءسوز تىركەسى دەگەنىمىز نە؟ ونىڭ سويلەمنەن قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
3) سويلەم ايتىلۋ ماقساتىنا قاراي قالاي بولىنەدى؟
5) جالاڭ سويلەم دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر.
6) جايىلما سويلەم دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر.
باعالاۋ
You Might Also Like
-
2. كومپيۋتەردىڭ پايداسى جانە زيانى جايىندا
-
وقۋشىلاردىڭ فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىعىن قالىپاستىرۋدىڭ پەداگوگيكالىق - پسيحولوگيالىق نەگىزى.قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ 2012 جىلعى 27 قاڭتارداعى «الەۋمەتتىك - ەكون...
