جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ
جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ
(تاربيە ساعاتى)
ماقساتى: جەر بەتىندە جويىلىپ بارا جاتقان جانۋارلار الەمى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. ادام ومىرىندەگى تابيعاتتىڭ ماڭىزى، ونداعى بايلىق جان – جانۋارلاردى قادىرلەپ – قاستەرلەپ قورعاۋعا جانە كەيىنگى ۇرپاققا اتا – بابامىزدىڭ ۇشقان قۇس، جۇگىرگەن اڭ، جىبىرلاعان جاندىگىنىڭ بەرەكەسىن كەتىرمەي قورعاعانىن ۇقتىرۋ جانە ءوز ۇلەسىن قوسۋىنا ىقپال ەتۋ.
ساحنانىڭ بەزەندىرىلۋى: «قىزىل كىتاپقا» ەنگەن جان – جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، تىيىم سوزدەر.
ءى جۇرگىزۋشى: حالىق دانالىعىندا حالقىمىزدىڭ تابيعاتقا جاناشىرلىق قاسيەتىن وتە كوپ نارسەلەرىنەن بايقاۋعا بولادى. تابيعاتقا ادام ارەكەتىنىڭ اسەرى ەرەكشە. ادام تابيعاتتا شارۋاشىلىقتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىسسا دا وسىمدىكتەر مەن جانۋارلارعا اسەر ەتپەي قويمايدى.
ءىى جۇرگىزۋشى: جول سالۋ، ءۇي تۇرعىزۋ، مۇناي – گاز قۇبىرلارىن سالعاندا دا جەردى قازىپ، ورمانداردى كەسەدى. مۇنداي جاعدايدا وسىمدىكتەر عانا ەمەس، اڭ، قۇس، جاندىكتەر دە ءوز تىرشىلىك ورتاسىنان اجىرايدى.
ءى جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى كۇنى جانۋارلاردىڭ بەلگىلى ءبىر تۇرلەرىن زاڭسىز اتۋدىڭ، اۋلاۋدىڭ سالدارىنان قۇرىپ كەتۋ ءقاۋپى تۋىنداپ وتىر. مىسالى، قازاق جەرىندە ەرتە زاماندا جوسىپ جۇرەتىن جابايى تۇيەلەر، قۇلان، تارپاڭ، نۋ قامىستاردا مەكەن ەتەتىن جولبارىستاردان ءقازىر تۇقىم دا قالماعان.
ءىى جۇرگىزۋشى: دالامىزدا، تاۋلارىمىزدا توپ – توبىمەن، ۇيىرىمەن جۇرەتىن ارقار، بۇعى، قاراقۇيرىق، ورمان سۋسارى، اق تىرنا، قۇندىز، دۋاداق، ت. ب. جانۋارلاردى وڭايلىقپەن ىزدەپ تابۋ قيىنعا سوعادى.
وقۋشىلار:
جىلان
سونشالىقتى الاڭدار
بولماسا دا زور ءتىپتى
ەرتە كەزدە ادامدار
جىلانداردان قورقىپتى.
اسا قىمبات ول دەيتىن
ۋىمەن – اق شامالى.
كوپ كەسەلدى ەمدەيتىن
ءدارى الىنار باعالى.
قويان
اق قويان – اۋ، اق قويان،
ساۋىسقاننان ساق قويان.
قاشا بەرسەڭ قالىڭعا،
«قورقاعىم» دەپ ات قويام.
وسىمدىكتەر الەمى
جانۋارلار الەمى
ءى جۇرگىزۋشى: تابيعات – ادامنىڭ ەجەلدەن بەرگى تىرشىلىك ەتىپ كەلگەن ورتاسى جانە ماڭگىلىك مەكەنى. ەلىمىزدىڭ تابيعات بايلىعىن ءوز قالپىندا ساقتاۋ، وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى قامقورلىققا الۋ، سانىن مولايتۋ، سۋ قۇستارى مامىرلايتىن جانە قىستايتىن ورىندار مەن بالىق ۋىلدىرىق شاشاتىن وزەن – كولدەردى قورعاۋ - بۇكىلحالىقتىق ءىس.
جۇمباق اجەي: مەنىڭ كىشكەنتاي دوستارىم، قۇرمەتتى وقۋشىلار، كىم تاپقىر، كىمنىڭ ويى جۇيرىك، قيالىمىزدى ۇشتاپ جۇمباقتار سايىسىن باستايمىز. شەشۋىن جىلدام تاپقان قاتىسۋشىلارعا سىيلىعىم بار.
جۇمباقتار شەشۋ
ءتاتتى كورسە باس سالار،
اينىمايدى بالادان
ءۇپ - ۇلكەن بوپ جاسقانار
كىپ-كىشكەنتاي ارادان (...)
بەلەستەن شاپقان بەستى ات،
بۇكىر كەلگەن جەلىستى ات،
بەيعام ەلدى ىزدەيدى،
مالدان كۇدەر ۇزبەيدى؟ (...)
(تاربيە ساعاتى)
ماقساتى: جەر بەتىندە جويىلىپ بارا جاتقان جانۋارلار الەمى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. ادام ومىرىندەگى تابيعاتتىڭ ماڭىزى، ونداعى بايلىق جان – جانۋارلاردى قادىرلەپ – قاستەرلەپ قورعاۋعا جانە كەيىنگى ۇرپاققا اتا – بابامىزدىڭ ۇشقان قۇس، جۇگىرگەن اڭ، جىبىرلاعان جاندىگىنىڭ بەرەكەسىن كەتىرمەي قورعاعانىن ۇقتىرۋ جانە ءوز ۇلەسىن قوسۋىنا ىقپال ەتۋ.
ساحنانىڭ بەزەندىرىلۋى: «قىزىل كىتاپقا» ەنگەن جان – جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، تىيىم سوزدەر.
ءى جۇرگىزۋشى: حالىق دانالىعىندا حالقىمىزدىڭ تابيعاتقا جاناشىرلىق قاسيەتىن وتە كوپ نارسەلەرىنەن بايقاۋعا بولادى. تابيعاتقا ادام ارەكەتىنىڭ اسەرى ەرەكشە. ادام تابيعاتتا شارۋاشىلىقتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىسسا دا وسىمدىكتەر مەن جانۋارلارعا اسەر ەتپەي قويمايدى.
ءىى جۇرگىزۋشى: جول سالۋ، ءۇي تۇرعىزۋ، مۇناي – گاز قۇبىرلارىن سالعاندا دا جەردى قازىپ، ورمانداردى كەسەدى. مۇنداي جاعدايدا وسىمدىكتەر عانا ەمەس، اڭ، قۇس، جاندىكتەر دە ءوز تىرشىلىك ورتاسىنان اجىرايدى.
ءى جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى كۇنى جانۋارلاردىڭ بەلگىلى ءبىر تۇرلەرىن زاڭسىز اتۋدىڭ، اۋلاۋدىڭ سالدارىنان قۇرىپ كەتۋ ءقاۋپى تۋىنداپ وتىر. مىسالى، قازاق جەرىندە ەرتە زاماندا جوسىپ جۇرەتىن جابايى تۇيەلەر، قۇلان، تارپاڭ، نۋ قامىستاردا مەكەن ەتەتىن جولبارىستاردان ءقازىر تۇقىم دا قالماعان.
ءىى جۇرگىزۋشى: دالامىزدا، تاۋلارىمىزدا توپ – توبىمەن، ۇيىرىمەن جۇرەتىن ارقار، بۇعى، قاراقۇيرىق، ورمان سۋسارى، اق تىرنا، قۇندىز، دۋاداق، ت. ب. جانۋارلاردى وڭايلىقپەن ىزدەپ تابۋ قيىنعا سوعادى.
وقۋشىلار:
جىلان
سونشالىقتى الاڭدار
بولماسا دا زور ءتىپتى
ەرتە كەزدە ادامدار
جىلانداردان قورقىپتى.
اسا قىمبات ول دەيتىن
ۋىمەن – اق شامالى.
كوپ كەسەلدى ەمدەيتىن
ءدارى الىنار باعالى.
قويان
اق قويان – اۋ، اق قويان،
ساۋىسقاننان ساق قويان.
قاشا بەرسەڭ قالىڭعا،
«قورقاعىم» دەپ ات قويام.
وسىمدىكتەر الەمى
جانۋارلار الەمى
ءى جۇرگىزۋشى: تابيعات – ادامنىڭ ەجەلدەن بەرگى تىرشىلىك ەتىپ كەلگەن ورتاسى جانە ماڭگىلىك مەكەنى. ەلىمىزدىڭ تابيعات بايلىعىن ءوز قالپىندا ساقتاۋ، وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى قامقورلىققا الۋ، سانىن مولايتۋ، سۋ قۇستارى مامىرلايتىن جانە قىستايتىن ورىندار مەن بالىق ۋىلدىرىق شاشاتىن وزەن – كولدەردى قورعاۋ - بۇكىلحالىقتىق ءىس.
جۇمباق اجەي: مەنىڭ كىشكەنتاي دوستارىم، قۇرمەتتى وقۋشىلار، كىم تاپقىر، كىمنىڭ ويى جۇيرىك، قيالىمىزدى ۇشتاپ جۇمباقتار سايىسىن باستايمىز. شەشۋىن جىلدام تاپقان قاتىسۋشىلارعا سىيلىعىم بار.
جۇمباقتار شەشۋ
ءتاتتى كورسە باس سالار،
اينىمايدى بالادان
ءۇپ - ۇلكەن بوپ جاسقانار
كىپ-كىشكەنتاي ارادان (...)
بەلەستەن شاپقان بەستى ات،
بۇكىر كەلگەن جەلىستى ات،
بەيعام ەلدى ىزدەيدى،
مالدان كۇدەر ۇزبەيدى؟ (...)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ايتىس - شەشەندىك ونەردىڭ پاديشاسى
