جاقسى مەن جامان ادەتتى تاۋىپ كور
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: الەۋمەتتىك ورتا
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: اينالامەن تانىسۋ.
تاقىرىبى: جاقسى مەن جامان ادەتتى تاۋىپ كور.
ماقساتى: بالالاردى جاقىن ادامدارىنىڭ، قۇرداستارىنىڭ، كەيىپكەرلەرىنىڭ جاعدايلارىنا ەموسيانالدىق قارىم – قاتىناس جاساۋعا ىنتالاندىرۋ. بالالاردى «جاقسى» «جامان» سوزدەرىنىڭ ماعىناسى مەن ولاردى ورىندى قولدانۋعا ۇيرەتۋ. بالا بويىنا مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، ادامگەرشىلىك جانە دە باسقا جاقسى ادەتتەردىڭ ورنىعۋىنا بارىنشا مۇمكىندىك جاساۋ. اڭگىمە كەيىپكەرلەرىنىڭ قىلىقتارى مەن مىنەز – قۇلقىن تالقىلاپ، جاقسى قىلىقتارىن اتاپ كورسەتۋ ارقىلى ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىس – ءتاسىلى: اڭگىمەلەسۋ، سۇراق – جاۋاپ، ويىن.
كورنەكىلىگى: بەينەلى سۋرەتتەر، فلانەگراف.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى:
بالالار، بۇگىن بىزدە ەرەكشە كۇن، بىزگە كوپ قوناقتار كەلىپ وتىر. قانە، قوناقتارمەن امانداسىپ الايىق.
الدىمىزدان كەزىككەن،
كوپ تانىستى كورەمىز.
بارىنە دە ىزەتپەن،
بىزدەر سالەم بەرەمىز.
سالەمەتىزدەر مە، اپايلار!
ىزدەنۋشى ۇيىمداستىرۋشى:
بالالار بۇگىنگى اينالامەن تانىستىرۋ وقۋ ءىس - ارەكەتىندە ءبىز ادام بويىنداعى «جاقسى مەن جامان» ادەتتەر تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز. ولاي بولسا شەڭبەرگە تۇرىپ، «مەن قاندايمىن؟» دەگەن ويىن وينايىق.
ويىن شارتى: مەن قولىمداعى دوپتى لاقتىرىپ «سەن قانداي بالاسىڭ؟» - دەپ سۇرايمىن. سوندا سەندەر وزدەرىڭنىڭ قانداي بالا ەكەندەرىڭدى ايتاسىڭدار.
- بەكجان، سەن قانداي بالاسىڭ؟
- مەن ادەپتى بالامىن.
- كوركەم، سەن قانداي بالاسىڭ؟
- مەن ادەمى بالامىن.
- مەن ءتارتىپتى بالامىن.
- مەن تازا بالامىن – دەپ تاعى دا باسقا، بىرنەشە بالالار ايتىپ شىعادى.
ءبىزدىڭ بالالار وتە جاقسى بالالار ەكەن. بويىمىزدا وسىنداي جاقسى ادەتتەردىڭ تابىلعانىنا مەن قۋانىپ تۇرمىن.
ەندى ورنىمىزعا وتىرىپ، جاقسى ادەتتەرمەن قاتار جامان ادەتتەردىڭ دە كەزدەسەتىنى تۋرالى اڭگىمەلەپ كورەيىك. قانە تاقتاداعى سۋرەتتەرگە نازار اۋدارا قويىڭدارشى.
- بالالار سۋرەتتەن سەندەر كىمدى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- بالانى
- بۇل بالاعا ات قويايىقشى، كىم دەپ اتايمىز؟
- ارمان دەپ اتايىق.
- ارمان نە ىستەپ جاتىر؟
- اعاش وتىرعىزىپ جاتىر.
- ال مىنا سۋرەتتەن كىمدى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- تاعى ءبىر بالانى.
- ال، بۇل بالانى كىم اتايمىز؟
- سامات.
- سامات نە ىستەپ تۇر؟
- سامات اعاشتى سىندىرىپ تۇر
- ال ەندى بالالار وسى ەكى بالانى سالىستىرىپ كورەيىكشى، كىمنىڭ ىستەگەن ءىس - ارەكەتى دۇرىس؟
- ارماننىڭ
- ال كىمنىڭ ءىس - ارەكەتى دۇرىس ەمەس؟
- ساماتتىڭ.
- بۇل جەردە بالالار، ساماتتىڭ ءىس - ارەكەتى دۇرىس ەمەس، ەندەشە ساماتقا قامقورلىق قاسيەتى جەتىسپەي تۇر ەكەن. ءبىز سامات سياقتى بالالارعا كومەكتەسىپ، اعاشتارعا قامقور بولۋدى ۇيرەتىپ جۇرەيىك. ەندى كەلەسى سۋرەتكە نازار اۋدارايىق.
اڭگىمە: - ءبىر كۇنى توپ بولمەسىندە راۋشان قۋىرشاقپەن ويناپ وتىر ەدى، اقبوتا كەلدى دە قۋىرشاعىن سۇرادى. راۋشان قۋىرشاقتى بەرگىسى كەلمەدى، سەبەبى ول جاڭادان عان ويناي باستاعان ەدى. اقبوتا قۋىرشاقتى راۋشاننان تارتىپ الماقشى بولىپ ەدى، قۋىرشاقتىڭ اياعى جۇلىنىپ قالدى.
- قالاي ويلايسىڭدار، كىمدىكى دۇرىس ەمەس؟
- اقبوتا دۇرىس ىستەمەدى. ويىنشىقتى تارتىپ الماۋى كەرەك ەدى.
- يا، اقبوتانىڭ ءىسى دۇرىس ەمەس، ويىنشىقتى جۇلقىپ تارتۋعا بولمايدى. ويىنشىقتى كۇتىپ، ۇقىپتى ويناۋ كەرەك. راۋشاندا دۇرىس ىستەمەدى، ول ويىنشىقتى جاڭادان العان بولسا، سونى اقبوتاعا ءتۇسىندىرىپ، «مەن ءبىراز وينايىن، سوسىن ساعان بەرەمىن» - دەپ ايتۋ كەرەك ەدى. ويىنشىق تەك راۋشاندىكى عانا ەمەس، بارلىق توپ بالالارىنىڭ ويىنشىعى ەدى. سوندىقتان بالالاردىڭ كەزەكتەسىپ ويناعانى ءجون ەدى.
سەرگىتۋ ءساتى: ورنىمىزدان تۇرايىق،
قولدى بەلگە قويايىق.
ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ،
ءبىز تىنىعىپ الايىق.
ءبىر، ەكى، ءۇش،
ورنىمىزدى تابايىق.
رەفلەكسيۆتى كوررەكسيالاۋ.
- ال بالالار سونىمەن «جاقسى» دەگەن نە ەكەن،
- اعاش وتىرعىزعان جاقسى، گۇل وتىرعىزعان جاقسى
- ۇلكەندەرگە امانداسىپ، كومەكتەسكەن جاقسى.
- ويىنشىقپەن تالاسپاي، تاتۋ ويناعان جاقسى.
- ال، «جامان» دەگەن نە ەكەن:
- اعاشتى سىندىرعان جامان.
- ويىنشىقتى سىندىرعان جامان.
- ءبىر – بىرىمەن تاتۋ بولماعان جامان.
- جارايسىڭدار بالالار، سەندەر «جاقسى مەن جاماندى» اجىراتا الا بىلەدى ەكەنسىڭدەر. ەندى «جاقسى جانە جامان» دەگەن ويىن وينايىق.
ويىن شارتى: ستولدىڭ ۇستىندە بىرنەشە سۋرەتتەر جاتىر. سول سۋرەتتى الىپ، سۋرەتتەگى ءىس - ارەكەتىڭ نە تۋرالى ەكەنىن ايتىپ «جاقسى» نەمەسە «جامان» ءىس - ارەكەتىن اجىراتىپ، جاقسى بولسا مىنا تاقتاداعى قىزىل جولاققا، ال جامان بولسا مىنا كوك جولاققا قويامىز.
(بالالار سۋرەتتەرى ورىندارىنا ورنالاستىرادى)
بارەكەلدى بالالار، ەندى سەندەر قانداي بالانىڭ جاقسى، قانداي بالانىڭ جامان ەكەنىن بىلەسىڭدەر. قانە ايتىڭدارشى،
- قانداي بالانى جاقسى بالا دەيمىز؟
- ءتارتىپتى، ءتىل العىش، ويىنشىقتاردى سىندىرماي كۇتىپ ۇستايتىن، ۇلكەندەرگە، كىشكەنتايلارعا كومەكتەسەتىن بالالاردى ايتامىز
- ال قانداي بالانى جامان بالا دەيمىز؟
- ويىنشىقتاردى، اعاشتاردى سىندىراتىن، ايتقاندى قىلمايتىن، ءتارتىپسىز بالانى جامان بالا دەيمىز.
دۇرىس ايتاسىڭدار بالالار، ءبىز بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە «جاقسى مەن جامان» ادەتتەر تۋرالى اڭگىمەلەستىك. سەندەر جاقسىدان ۇيرەنىپ، جاماننان اۋلاق ءجۇرۋدى، بىلۋلەرىڭ كەرەك. ەندەشە الداعى ۋاقىتتا ەشقاشان جاماندىق ىستەمەي، قولدان كەلگەنىنشە تەك جاقسىلىق جاساپ جۇرەيىك.
ءبىزدىڭ توپتا بالالار،
تاتۋ – ءتاتتى وينايدى.
دوس كوڭىلى ءارقاشان،
تەك جاقسىلىق ويلايدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى: بالا «جاقسى جانە جامان» سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن اجىراتۋدى
ءبىلۋى كەرەك.
مەڭگەرۋى: بالا بويىنا جاقسى ادەتتەردى قابىلداي ءبىلۋدى مەڭگەرتۋ.
جاساي الۋى: كۇندەلىكتى ومىردە بويىنا سىڭىرگەن جاقسى ادەتتەردى پايدالانىپ، ادامدارعا مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، قامقورلىق، جاقسىلىق جاساي الۋى كەرەك.
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى
ايتەكە بي كەنتى، №7 «بالدىرعان» بالاباقشاسىنىڭ
تاربيەشىسى ەرنازار گۇلسىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: اينالامەن تانىسۋ.
تاقىرىبى: جاقسى مەن جامان ادەتتى تاۋىپ كور.
ماقساتى: بالالاردى جاقىن ادامدارىنىڭ، قۇرداستارىنىڭ، كەيىپكەرلەرىنىڭ جاعدايلارىنا ەموسيانالدىق قارىم – قاتىناس جاساۋعا ىنتالاندىرۋ. بالالاردى «جاقسى» «جامان» سوزدەرىنىڭ ماعىناسى مەن ولاردى ورىندى قولدانۋعا ۇيرەتۋ. بالا بويىنا مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، ادامگەرشىلىك جانە دە باسقا جاقسى ادەتتەردىڭ ورنىعۋىنا بارىنشا مۇمكىندىك جاساۋ. اڭگىمە كەيىپكەرلەرىنىڭ قىلىقتارى مەن مىنەز – قۇلقىن تالقىلاپ، جاقسى قىلىقتارىن اتاپ كورسەتۋ ارقىلى ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىس – ءتاسىلى: اڭگىمەلەسۋ، سۇراق – جاۋاپ، ويىن.
كورنەكىلىگى: بەينەلى سۋرەتتەر، فلانەگراف.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى:
بالالار، بۇگىن بىزدە ەرەكشە كۇن، بىزگە كوپ قوناقتار كەلىپ وتىر. قانە، قوناقتارمەن امانداسىپ الايىق.
الدىمىزدان كەزىككەن،
كوپ تانىستى كورەمىز.
بارىنە دە ىزەتپەن،
بىزدەر سالەم بەرەمىز.
سالەمەتىزدەر مە، اپايلار!
ىزدەنۋشى ۇيىمداستىرۋشى:
بالالار بۇگىنگى اينالامەن تانىستىرۋ وقۋ ءىس - ارەكەتىندە ءبىز ادام بويىنداعى «جاقسى مەن جامان» ادەتتەر تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز. ولاي بولسا شەڭبەرگە تۇرىپ، «مەن قاندايمىن؟» دەگەن ويىن وينايىق.
ويىن شارتى: مەن قولىمداعى دوپتى لاقتىرىپ «سەن قانداي بالاسىڭ؟» - دەپ سۇرايمىن. سوندا سەندەر وزدەرىڭنىڭ قانداي بالا ەكەندەرىڭدى ايتاسىڭدار.
- بەكجان، سەن قانداي بالاسىڭ؟
- مەن ادەپتى بالامىن.
- كوركەم، سەن قانداي بالاسىڭ؟
- مەن ادەمى بالامىن.
- مەن ءتارتىپتى بالامىن.
- مەن تازا بالامىن – دەپ تاعى دا باسقا، بىرنەشە بالالار ايتىپ شىعادى.
ءبىزدىڭ بالالار وتە جاقسى بالالار ەكەن. بويىمىزدا وسىنداي جاقسى ادەتتەردىڭ تابىلعانىنا مەن قۋانىپ تۇرمىن.
ەندى ورنىمىزعا وتىرىپ، جاقسى ادەتتەرمەن قاتار جامان ادەتتەردىڭ دە كەزدەسەتىنى تۋرالى اڭگىمەلەپ كورەيىك. قانە تاقتاداعى سۋرەتتەرگە نازار اۋدارا قويىڭدارشى.
- بالالار سۋرەتتەن سەندەر كىمدى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- بالانى
- بۇل بالاعا ات قويايىقشى، كىم دەپ اتايمىز؟
- ارمان دەپ اتايىق.
- ارمان نە ىستەپ جاتىر؟
- اعاش وتىرعىزىپ جاتىر.
- ال مىنا سۋرەتتەن كىمدى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- تاعى ءبىر بالانى.
- ال، بۇل بالانى كىم اتايمىز؟
- سامات.
- سامات نە ىستەپ تۇر؟
- سامات اعاشتى سىندىرىپ تۇر
- ال ەندى بالالار وسى ەكى بالانى سالىستىرىپ كورەيىكشى، كىمنىڭ ىستەگەن ءىس - ارەكەتى دۇرىس؟
- ارماننىڭ
- ال كىمنىڭ ءىس - ارەكەتى دۇرىس ەمەس؟
- ساماتتىڭ.
- بۇل جەردە بالالار، ساماتتىڭ ءىس - ارەكەتى دۇرىس ەمەس، ەندەشە ساماتقا قامقورلىق قاسيەتى جەتىسپەي تۇر ەكەن. ءبىز سامات سياقتى بالالارعا كومەكتەسىپ، اعاشتارعا قامقور بولۋدى ۇيرەتىپ جۇرەيىك. ەندى كەلەسى سۋرەتكە نازار اۋدارايىق.
اڭگىمە: - ءبىر كۇنى توپ بولمەسىندە راۋشان قۋىرشاقپەن ويناپ وتىر ەدى، اقبوتا كەلدى دە قۋىرشاعىن سۇرادى. راۋشان قۋىرشاقتى بەرگىسى كەلمەدى، سەبەبى ول جاڭادان عان ويناي باستاعان ەدى. اقبوتا قۋىرشاقتى راۋشاننان تارتىپ الماقشى بولىپ ەدى، قۋىرشاقتىڭ اياعى جۇلىنىپ قالدى.
- قالاي ويلايسىڭدار، كىمدىكى دۇرىس ەمەس؟
- اقبوتا دۇرىس ىستەمەدى. ويىنشىقتى تارتىپ الماۋى كەرەك ەدى.
- يا، اقبوتانىڭ ءىسى دۇرىس ەمەس، ويىنشىقتى جۇلقىپ تارتۋعا بولمايدى. ويىنشىقتى كۇتىپ، ۇقىپتى ويناۋ كەرەك. راۋشاندا دۇرىس ىستەمەدى، ول ويىنشىقتى جاڭادان العان بولسا، سونى اقبوتاعا ءتۇسىندىرىپ، «مەن ءبىراز وينايىن، سوسىن ساعان بەرەمىن» - دەپ ايتۋ كەرەك ەدى. ويىنشىق تەك راۋشاندىكى عانا ەمەس، بارلىق توپ بالالارىنىڭ ويىنشىعى ەدى. سوندىقتان بالالاردىڭ كەزەكتەسىپ ويناعانى ءجون ەدى.
سەرگىتۋ ءساتى: ورنىمىزدان تۇرايىق،
قولدى بەلگە قويايىق.
ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ،
ءبىز تىنىعىپ الايىق.
ءبىر، ەكى، ءۇش،
ورنىمىزدى تابايىق.
رەفلەكسيۆتى كوررەكسيالاۋ.
- ال بالالار سونىمەن «جاقسى» دەگەن نە ەكەن،
- اعاش وتىرعىزعان جاقسى، گۇل وتىرعىزعان جاقسى
- ۇلكەندەرگە امانداسىپ، كومەكتەسكەن جاقسى.
- ويىنشىقپەن تالاسپاي، تاتۋ ويناعان جاقسى.
- ال، «جامان» دەگەن نە ەكەن:
- اعاشتى سىندىرعان جامان.
- ويىنشىقتى سىندىرعان جامان.
- ءبىر – بىرىمەن تاتۋ بولماعان جامان.
- جارايسىڭدار بالالار، سەندەر «جاقسى مەن جاماندى» اجىراتا الا بىلەدى ەكەنسىڭدەر. ەندى «جاقسى جانە جامان» دەگەن ويىن وينايىق.
ويىن شارتى: ستولدىڭ ۇستىندە بىرنەشە سۋرەتتەر جاتىر. سول سۋرەتتى الىپ، سۋرەتتەگى ءىس - ارەكەتىڭ نە تۋرالى ەكەنىن ايتىپ «جاقسى» نەمەسە «جامان» ءىس - ارەكەتىن اجىراتىپ، جاقسى بولسا مىنا تاقتاداعى قىزىل جولاققا، ال جامان بولسا مىنا كوك جولاققا قويامىز.
(بالالار سۋرەتتەرى ورىندارىنا ورنالاستىرادى)
بارەكەلدى بالالار، ەندى سەندەر قانداي بالانىڭ جاقسى، قانداي بالانىڭ جامان ەكەنىن بىلەسىڭدەر. قانە ايتىڭدارشى،
- قانداي بالانى جاقسى بالا دەيمىز؟
- ءتارتىپتى، ءتىل العىش، ويىنشىقتاردى سىندىرماي كۇتىپ ۇستايتىن، ۇلكەندەرگە، كىشكەنتايلارعا كومەكتەسەتىن بالالاردى ايتامىز
- ال قانداي بالانى جامان بالا دەيمىز؟
- ويىنشىقتاردى، اعاشتاردى سىندىراتىن، ايتقاندى قىلمايتىن، ءتارتىپسىز بالانى جامان بالا دەيمىز.
دۇرىس ايتاسىڭدار بالالار، ءبىز بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە «جاقسى مەن جامان» ادەتتەر تۋرالى اڭگىمەلەستىك. سەندەر جاقسىدان ۇيرەنىپ، جاماننان اۋلاق ءجۇرۋدى، بىلۋلەرىڭ كەرەك. ەندەشە الداعى ۋاقىتتا ەشقاشان جاماندىق ىستەمەي، قولدان كەلگەنىنشە تەك جاقسىلىق جاساپ جۇرەيىك.
ءبىزدىڭ توپتا بالالار،
تاتۋ – ءتاتتى وينايدى.
دوس كوڭىلى ءارقاشان،
تەك جاقسىلىق ويلايدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى: بالا «جاقسى جانە جامان» سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن اجىراتۋدى
ءبىلۋى كەرەك.
مەڭگەرۋى: بالا بويىنا جاقسى ادەتتەردى قابىلداي ءبىلۋدى مەڭگەرتۋ.
جاساي الۋى: كۇندەلىكتى ومىردە بويىنا سىڭىرگەن جاقسى ادەتتەردى پايدالانىپ، ادامدارعا مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، قامقورلىق، جاقسىلىق جاساي الۋى كەرەك.
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى
ايتەكە بي كەنتى، №7 «بالدىرعان» بالاباقشاسىنىڭ
تاربيەشىسى ەرنازار گۇلسىم
You Might Also Like
-
* پلانيمەتريا مەن سترەومەتريا اراسىنداعى ءپانارالىق بايلانىس پەن ۇقساستىقتى قولدانىپ، وقۋشىلاردىڭ « تىكبۇرىشتى كوورديناتالار جۇيەسى» تۋرالى تۇسىنىگىن كەڭەيتۋ؛
-
تاقىرىبى: «جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن ساقتايمىز!» (سيۋجەتتىك - رولدىك ويىن)
