InfoHub Logo

جاز مەزگىلىنىڭ كارتوتەكاسى
1. اۋا - رايىن باقىلاۋ
باقىلاۋ
اۋا - رايىنا جۇيەلى تۇردە قاداعالاۋ جاساۋ؛ ماۋسىمنىڭ سيپاتتى بەلگىسىنە كوڭىل اۋدارىپ جانە بىرىكتىرۋ؛ بارلىق جان جانۋارلاردىڭ بەلسەندى ومىرىنە، وسىمدىكتەردىڭ وسۋىنە جانە جارىعىنا، جىلۋدىڭ توگىلۋىنە بايلانىستى ورناتۋ.
ماۋسىم - جاز باسى، المالار گۇلدەپ بولادى، كۇننىڭ توگىلۋى، ىلعالدار - وسىمدىكتىڭ تولقىندى وسۋىمەن، قۇرت - قۇمىرسقالاردىڭ، قۇستاردىڭ كەلۋىمەن بايلانىستى؛ 22 - ماۋسىم ەڭ ۇزاق كۇن، ەڭ قىسقا ءتۇن ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون.
شىلدە - ەڭ ىستىق ۋاقىت؛ كۇندىزگى كۇننىڭ ىستىعى ءتۇن سۋىعىنا يە بولادى دا، ءجيى كۇن كۇركىرەۋ، جاڭبىر بولادى.
تامىز - كۇنى ىستىق، ءتۇنى سۋىق، تەمپەراتۋرا ازايادى. سۋىتۋ العاشقى قاتۋعا اكەلەدى.
بالالارعا جاز تابيعاتىنىڭ وزگەرىسى جونىندەگى ءبىلىمىن نىعايتۋ.
قيمىلدى ويىن
«تاتۋ، بارلىعى بىرگە»
الاڭنىڭ قاراما قارسى جاعىنا تەپە تەڭدىكتى ساقتاي وتىرىپ، ءبىر جولعا قوزعالۋعا بالالاردى ۇيرەتۋ؛ ءبىر جىلدامدىقپەن ءبىرىن ءبىرى قۋىپ جەتپەي، جۇگىرۋدى ۇيرەتىپ دامىتۋ.

ەڭبەك ءىس - ارەكەتى
قۇمنىڭ ۇستىنە قۇم سەبۋ جانە سۋارۋ
ەڭبەككە قاتىسۋ، ەڭبەككە باۋلۋ؛ باستاعان ءىسىن اياعىنا دەيىن جەتكىزۋگە ۇيرەتۋ.

2. كۇندى باقىلاۋ
باقىلاۋ
كۇننىڭ كوزى جىلۋ مەن جارىقتىڭ نەگىزگى كوزى بولاتىنىن ۇعىندىرۋ؛ كۇننىڭ قوزعالىسىمەن شىعۋىن قاداعالاۋدى جالعاستىرۋ، كۇننىڭ ۇزارۋىمەن جىلىنۋىن بەلگىلەۋ كۇن ۇزىن، كۇننىڭ كوزى ۇزاق تۇرادى، جوعارى كوتەرىلسە ىستىق بولىپ، ونان سايىن ىسيدى. كۇنىڭ توگىلۋى، ىلعالدار - وسىمدىكتىڭ تولقىندى وسۋىمەن، قۇرت - قۇمىرسقالاردىڭ، قۇستاردىڭ پايدا بولۋىمەن
بايلانىستى ورناتا ءبىلۋ.
قيمىلدى ويىن
«اق سۇيەك»
ءوز بەتىنشە ويىندى ۇيىمداستىرا بىلۋگە دامىتۋدى جالعاستىرۋ، ەرەجەنىڭ نورماسىن جانە ءتارتىبىن ورىنداۋ.

ەڭبەك ءىس - ارەكەتى
گۇلدى كۇتۋ
ۋچاسكەدە وسەتىن وسىمدىكتەردى ءوز بەتىنشە قورعاۋعا ۇيرەتۋ.
گۇلگە ۇقىپتى قاراۋعا جانە سۇيۋگە تاربيەلەۋ.

3. جەلدى باقىلاۋ
باقىلاۋ
اۋا قوزعالىسى جونىندە باستاپقى تۇسىنىكتەمەنى نىعايتۋ؛ جەلدىڭ قالاي قۇرىلۋى جونىندەگى مالىمەتتەردى تولىقتىرۋ: جەر قىزادى، جەردەن اۋا قىزادى، ودان ءارى جوعارلايدى، ال سۋىق اۋا ونىڭ ورنىن باسادى، سودان سوڭ جەل تۇرادى. جەلدىڭ ناشار، كۇشتى جاقتارىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛ قانداي بەلگىلەرى بويىنشا جەلدىڭ كۇشتىلىگىن انىقتاۋ قاجەت ەكەنىن تۇسىندىرە ءبىلۋ؛ اعاش قوزعالسا كۇشتى جەل، ءشوپ تەربەلسە ءالسىز جەل. جازعى جەلدى قىسقى جەلمەن سالىستىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ. تابيعاتقا قىزىعۋشىلىقتى، قاداعالاۋدى دامىتۋ.

قيمىلدى ويىن:
«قول ۇستاسىپ ءجۇرۋ»
بەلگى بويىنشا ورتاعا قوزعالۋعا، ەكى شەڭبەر قۇرا بىلۋگە ۇيرەتۋ(ورتالار قاراما قارسى جاققا اينالادى، قولدارىن ۇستاماي ءبىر جاعىنا). ۇجىمدىق سەزىمگە تاربيەلەۋ.

ەڭبەك «ءىس - ارەكەتى»
ءۇي وسىمدىگىن وتىرعىزۋ
ءۇي وسىمدىگىن وتىرعىزۋعا قاتىسۋ. جۇمىس اياقتالعان سوڭ جۇمىس ورنىن ءوز بەتىنشە جيناۋعا ۇيرەتۋ.

ديداكتيكالىق ويىندار. تاجىريبە جانە ەكسپەريمەنتتەر
«ويلان، اسىقپا»
تاربيەشى تاپسىرماسى بويىنشا ءسوز تابۋ. «كۇننىڭ كوزى» سوزىنە - ايقىن، ىستىق، جارىق...؛
«اسپان» سوزىنە - بۇلت، كوگىلدىر، جاڭبىر سايكە كەلەتىن ءسوز تابۋ.
تاپسىرما. سۋ بويىنشا جەلدىڭ كۇشتىلىگىن انىقتاۋ.

وزىندىك ءىس - ارەكەتى.
ويىندا بالالاردىڭ ءوز بەتىنشە ءبىر بىرىمەن ارالاسا ءبىلۋىن، ءوزىنىڭ ءىس ارەكەتىمەن قىلىعىن بىلدىرۋگە، ءوز پىكىرىندە تۇرۋعا، قۇرداسىنىڭ ۇسىنىسىمەن كەلىسە المايتىنىن كورسەتۋگە ۇيرەتۋ.

4. اسپاندى باقىلاۋ
باقىلاۋ
بالالارعا اسپاننىڭ اسەمدىگىن كورۋگە ۇيرەتۋ؛ قاداعالاۋ بارىسىندا بۇلتتى اجىراتا ءبىلۋ، اسپان بۇلتتى، بۇلتسىز ەكەنىن ايتۋ كەرەك. تابيعاتتا سۋدىڭ اۋىسپالى اينالىمى جونىندە تۇسىنىكتەمەنى تولىقتىرۋ جانە بەكىتۋ؛ ەڭ باستىسى جەلدىڭ بۇلتتى قالاي قالىپتاستىراتىنى جونىندە تۇسىنىكتەمە بەرۋ. بۇلتتىڭ قوزعالىسى جانە وزگەرىسى جونىندە باقىلاعاندا قاداعالاۋدى دامىتۋ. اشىق اسپاندا بۇلتتى بايقاۋ جەڭىلىرەك، ونىڭ باياۋ قوزعالاتىنىن، بىرتە - بىرتە كوبەيىپ، ءوزىنىڭ ءتۇرىن وزگەرتەتىنىن، ماقتاعا ۇقسايتىن ماسساعا اينالاتىنىن، نەمەسە، كەرىسىنشە، ازايىپ جانە ەريتىنىن اتاپ وتۋگە بولادى. تابيعاتتىڭ اسەمدىگىن تاماشالاۋعا تاربيەلەۋ.
قيمىلدى ويىن
«دوڭگەلەك لاپتا»
ەكى توپقا بولىنە بىلۋگە ۇيرەتۋ، ويىنشىلارعا دوپتى لاقتىرۋ، ويىن ءتارتبىن ساقتاي وتىرىپ(سىزىقتى باسپاي). قوزعالىس كوورديناسياسىن دامىتۋ.

ەڭبەك ءاس - ارەكەتى
اتىز اراسىنداعى شوپتەردى وتاۋ جانە جيناۋ
اتىز ماڭايىنداعى جولداردى ءوز بەتىنشە تارتىپكە كەلتىرۋ، تازالىقتى ساقتاۋ.

ديداكتيكالىق ويىندار. تاجىريبە جانە ەكسپەريمەنتتەر
«نە جونىندە ايتىلادى»
سيپاتتى بەلگىسى بويىنشا تابيعات قۇبىلىسىن شەشە ءبىلۋ(جارقىرايدى، اسپان، بۇلىڭعىر نايزاعاي وينايدى).

وزىندىك ءىس - ارەكەتى
بالالاردى ءوز بەتىنشە ويىن تاقىرىبىن تاڭداۋعا، قورشاعان ورتانىڭ جاعىمدى جاقتارىن قاداعالاۋ كەزىندە الىنعان تاجىريبە كەزىندەگى سيۋجەتىن دامىتۋعا ۇيرەتۋ. ويىننىڭ ءبىرىڭعاي سيۋجەتىندە بەينەلەنگەن، ءار ءتۇرلى قاينار كوزدەرىنەن الىنعان بىلىمدەرىن ۇشتاستىرۋعا ۇيرەتۋ.

5. جاۋىن، بۇرشاقتى باقىلاۋ
باقىلاۋ
جاۋىننىڭ العاشقى بەلگىلەرىن بايقاۋ: بۇلتتار بۇل قاراڭعى، قالىڭ بۇلتتار. جاۋىننىڭ قالاي قۇرىلاتىنى جونىندە تۇسىنىكتەمەنى بەكىتۋ(سۋ تامشىسىنان قۇرىلاتىن بۇلت اسپاندا ۇزاق تۇرمايدى، جەرگە جاۋىن بولىپ قۇلايدى؛ ەگەر تامشىلار كىشىرەك بولسا - جاۋىن سىركىرەيدى، ءىرى تامشىلار - جاۋىن ءجيى قۇيادى؛ ءار باعىتا بولسا - تىكەلەي، قيسىق). جازدا جاۋىن ءار ءتۇرلى بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋدى قالىپتاستىرۋ. جىلدىڭ جىلى ۋاقىتىندا جاۋىننىڭ ورنىنا بۇرشاق جاۋۋى مۇمكىن – بۇل مۇز جاۋىننىڭ قاتقان تامشىلارى. ەگەر بۇرشاق وتە اۋىر بولسا، ولار جەرگە تۇسەدى. قورىتىندىلاي كەلە، بۇل اۋا تەمپەراتۋراسىنا بايلانىستى بولاتىنىن اتاعان ءجون. جەردەن جوعارى اۋا وتە سۋىق، ول جەر بۋىنىن سۋىتادى. جازدا جانسىز تابيعات قۇبىلىسىنا قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ.
قيمىلدى ويىن
«وت - سۋ»
جۇرگىزۋشىنىڭ ەسەپتەۋدى تاڭداۋ تالابىن نىعايتۋ؛ بەلگى بويىشا ارەكەت ەتۋگە ۇيرەتۋ«وت» ءبارى وتىرا باستايدى، «سۋ» اينالىم بويىنشا ءبىر جاققا اعادى.
ويىندا جولداستارىنىڭ جانە ءوزىنىڭ ويىن ناتيجەسىن دۇرىس باعالاۋعا ۇيرەتۋ.
ەڭبەك ءىس - ارەكەتى
قاجەتتىلىك بويىنشا(اكۆاريۋمدا سۋدىڭ اۋىسۋى)
اكۆاريۋمداعى سۋدى اۋىستىرۋدا ەرەسەكتەرگە كومەكتەسۋ. قولايسىز جۇمىستان قاشپاي، بەلسەندى ورىنداۋ.
ديداكتيكالىق ويىندار. تاجىريبە جانە ەكسپەريمەنتتەر
«قايسىسى ۇقسايدى»
بەلگىسى مەن ايىرماشىلىعى بويىنشا پاندەردى توپتاستىرۋ؛ ءوز جاۋابىن تۇسىندىرە ءبىلۋ.
ەكسپەريمەنت. قۇم مەن بالشىقتىڭ سۋ وتكىزۋىن كورسەتۋ.
قورىتىندى. قۇم ارقىلى سۋ تەز ءوتتى جانە بالشىق ارقىلى وتپەدى،

وزىندىك ءىس - ارەكەتى
3 - 4 ادامنان قۇرالاتىن ويىن توبىنىڭ باستاپقى كەڭىستىكتى جاعدايدى ۇيىمداستىرۋعا، ءرولدى بولۋگە، ويىن تاقىرىبىن الدىن الا كەلىسۋگە بالالاردى دايىنداۋ.
جاز مەزگىلىنىڭ كارتوتەكاسى. جۇكتەۋ