سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋدا تاربيەنىڭ الاتىن ورنى مەن باعىتتارى
جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋدا تاربيەنىڭ الاتىن ورنى مەن باعىتتارى

قازىرگى كەزەڭدە ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋدىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى وزگەردى، جاڭا باعىت الدى. ادامگەرشىلىك پەن يماندىلىققا، ىزگىلىك پەن ەركىندىككە نەگىزدەلگەن جان – جاقتى دامىعان جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ قاجەتتىلىگىن ءومىردىڭ ءوزى تۋعىزىپ وتىر. «تاربيە، كەڭ ماعىناسىمەن العاندا، قانداي دا بولسا ءبىر جان يەسىنە ءتيىستى ازىق بەرىپ، سول جان يەسىنىڭ دۇرىس وسۋىنە كومەك كورسەتۋ دەگەن ءسوز» (م. جۇمابايەۆ).

ادام بالاسى ماتەريالدىق جانە رۋحاني ءومىردىڭ ورتاسىندا تىرشىلىك ەتەدى دە، ءوزى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامنىڭ، ۇجىمنىڭ، مۇشەسى رەتىندە وزىندىك اقىل - پاراساتىمەن، جەكە باستىڭ وزىنە ءتان اقىل – وي، ەرىك – جىگەر، مىنەز – قۇلىق ەرەكشەلىگىمەن كورىنۋگە تىرىسادى. قوعام مۇشەلەرىنىڭ بارىنە ورتاق بىركەلكى مىنەز-قۇلىقتىق قاسيەتتىڭ بولۋى مۇمكىن ەمەس. ءار ادام وزىنشە جەكە تۇلعا.
ادامدار تۇلعا بولىپ، وزىندىك جەكە باس ەرەكشەلىگىمەن بىردەن دۇنيەگە كەلمەيدى. ءاربىر جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ، تاربيەلەپ جەتىلدىرۋ قاجەت.
جەكە تۇلعا وزىنە ءتان مىنەز – قۇلقىنداعى، ءىس – ارەكەتىندەگى، كوزقاراسىنداعى ەرەكشەلىگىمەن دارالانادى.

قوعامدىق تۇلعالارعا ورتاق ەتيكالىق ءبىرىڭعاي تالاپتاردىڭ بولۋىنا قاراماستان، قورشاعان ورتا جونىندە ءار ادامنىڭ قالىپتاسقان وزىندىك وي – پىكىرىنىڭ، كوزقاراسىنىڭ بولۋى، ولاردىڭ ءوزى كورىپ بىلگەن قۇبىلىسقا دەگەن كوزقاراسىن، وي – پىكىرىن ءبىلدىرۋى زاڭدى قۇبىلىس. ماسەلەن، بىرەۋلەر اينالاسىنداعى قۇبىلىسقا تاڭدانا، تاماشالاي قاراسا، ەندى بىرەۋلەر سىن كوزىمەن قاراپ، وي قورىتۋى، سىن – پىكىرلەر ايتۋى مۇمكىن.
ادامداردىڭ قورشاعان ورتاداعى قۇبىلىستاردى ءتۇسىنىپ قابىلداۋى دا ءار ءتۇرلى. ول ءار ادامنىڭ جەكە باسىنا ءتان فيزيولوگيالىق، پسيحولوگيالىق، بيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى. جەكە باستىڭ بۇل ەرەكشەلىكتەرى ادامداردىڭ باسقالارمەن ۇجىمدىق قارىم – قاتىناسىندا بايقالادى.
سونىمەن بىرگە، ادامنىڭ ومىردە ۇزدىكسىز تاربيە قۇشاعىندا بولاتىنىن، بۇرىنعى يگەرگەن ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارى بىرتىندەپ كومەسكىلەنىپ، ونىڭ ورنىنا جاڭا ءبىلىم، بىلىك، داعدىلاردى مەڭگەرۋمەن شۇعىلداناتىنىن ەسكەرۋگە دە تۋرا كەلەدى. جەكە تۇلعانىڭ وي - ساناسىنىڭ، ءبىلىم كولەمىنىڭ تولىسۋىنا بايلانىستى ونىڭ ومىرگە كوزقاراسى، بەلگىلى قۇبىلىستارعا باعا بەرۋىڭدە دە وزگەرىستەردىڭ بولۋى، تولىسىپ جاڭارىپ وتىرۋى زاڭدى قۇبىلىس. بۇعان قوسا، الەۋمەتتىك ورتانىڭ، وتباسى مۇشەلەرىنىڭ، جولداس – جورالارىنىڭ، تانىستارى مەن دوستارىنىڭ دا بەلگىلى مولشەردە اسەر ەتەتىنىن ەسكەرسەك، جەكە تۇلعانىڭ ەرەكشەلىگىنىڭ باسىم بولۋىنا ونىڭ دا ىقپالىنىڭ زور بولاتىنىن بايقالادى.

بۇگىنگى كۇنگى ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – بولاشاق جاستاردى قانداي يدەولوگيالىق نەگىزدە تاربيەلەيمىز، ونىڭ ادامگەرشىلىك سانالارى مەن الەۋمەتتىك باعدارى قانداي بولماق دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ، ونىڭ جولدارى مەن ءادىس – تاسىلدەرىن تاڭداۋ.
قازىرگى تاڭداعى كوللەدج ومىرىندەگى ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى تۇتاس پەداگوگيكالىق ءۇردىس قۇرۋ بولىپ تابىلادى. ونىڭ نەگىزگى قۇرامداس ءبىر بولىگى – تاربيە. تاربيە ىسىمەن اينالىسپاس بۇرىن الدىمەن ونىڭ مازمۇنىن انىقتاپ الۋ قاجەت.

ەلباسىمىز ن. ءا نازاربايەۆ: «بولاشاق ۇرپاعىمىزدى تاربيەلەگەندە، ولارعا جاستايىنان يماندىلىق پەن ۇلتتىق قاسيەتتەردى سىڭىرە بىلسەك، سوندا عانا ءبىز ۇلتتىق رۋحى دامىعان، وتانىنىڭ گۇلدەنۋىنە ءوز ۇلەسىن قوسا الاتىن ازامات وسىرە الامىز» دەگەن بولاتىن. تاربيە ماقساتتى پروسەسس. تاربيە ماقساتى ايقىن ءارى ناقتى ءومىر جاعدايىنا ساي بەلگىلەنسە عانا ءوز ناتيجەسىن دۇرىس بەرەدى.

وسىعان وراي كوللەدجىمىزدىڭ ءبىلىم الۋشىلاردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدە الدىنا قويعان ماقساتتارىنىڭ ءبىرى – جەكە تۇلعانىڭ ۇلتتىق جانە جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتار نەگىزىندە قالىپتاسۋى مەن دامۋى جانە بولاشاق ماماندىق يەسى بولىپ ماماندىعىن جان – جاقتى يگەرۋى ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاساۋ، انا ءتىلىن، ۇلتتىق سالت داستۇرلەردى ساقتاۋ، اقپاراتتانۋ، دەنساۋلىعىن نىعايتۋ جاس جەتكىنشەكتەردىڭ بويىنداعى ەرەكشە قابىلەتتىلىكتى، دارىندىلىقتى تاني ءبىلۋ، ونىڭ ودان ءارى دامۋىنا باعىت – باعدار بەرۋ سياقتى قۇقتارىن ىسكە اسىرۋ بولىپ تابىلادى.
وسى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن كوللەدجدىڭ پەداگوگيكالىق ۇجىمى الدىنا ءبىرقاتار مىندەتتەر قويىپ جانە ونى جۇزەگە اسىرۋدا.

تاربيە جۇمىسى سەگىز باعىتتا جۇرگىزىلەدى:
قازاقستاندىق پاتريوتيزم جانە ازاماتتىق تاربيە، قۇقىقتىق تاربيە؛ رۋحاني – ادامگەرشىلىك تاربيە؛ ۇلتتىق تاربيە؛ وتباسى تاربيەسى: ەڭبەك ەكونوميكالىق جانە ەكولوگيالىق تاربيە؛ كوپمادەنيەتتى جانە كوركەم ەستەتيكالىق تاربيە؛ زياتكەرلىك تاربيە، اقپاراتتىق مادەنيەت تاربيەسى؛ دەنە تاربيەسى جانە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ.

ياعني، ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا دەنساۋلىعى زور، رۋحاني دۇنيەسى باي، ادامگەرشىلىكتى، تاۋەلسىز جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەتىن، ازاماتتىلىققا، وتانسۇيگىشتىككە، زيالىلىققا، ادام قۇقتارى مەن بوستاندىقتارىن، مەملەكەتتىك رامىزدەر مەن ۇلتتىق داستۇرلەردى سىيلاۋعا، جاستاردىڭ بويىندا ەكسترەميزم مەن ءتۇرلى راديكالدى اعىمدارعا قارسى ارەكەت ەتە الاتىن داعدىلار، وتباسىلىق تاربيە جۇيەسىن جانداندىرۋ جانە وتباسىن كوللەدجدەگى تاربيە جۇيەسىنە ارالاستىرۋ بولىپ تابىلادى.

تاربيە جۇيەسىنىڭ بارلىق قىزمەتى ستۋدەنتتەر ءبىلىم الۋ بارىسىندا ستۋدەنت تىلەگىنە ساي كەلەتىن، جەكە ساپالارىن دامىتۋ مۇمكىندىگىنە باعىتتالعان.
وسىنداي جۇمىستاردى ۇنەمى جۇرگىزۋ ستۋدەنت بويىنداعى تالانت كوزىن اشىپ، ءتىلىن بايىتۋعا، قيالىن ۇشتاۋعا، ءاربىر ستۋدەنتتى تولىق زەرتتەۋگە ءوز اسەرىن تيگىزەدى.
ستۋدەنتتەرمەن كوللەدجگە كەلگەن العاشقى كۇندەرى مەن اپتاسىندا جۇرگىزىلگەن قارقىندى، پەداگوگيكالىق ماڭىزدى جۇمىستاردىڭ ءمانى ەرەكشە: ناقتى وسى كەزدە ولاردا قولايلى ورتا تۋعىزىپ، ولارعا جاڭالىق كورىنەتىن پەداگوگيكالىق ۇجىم تاراپىنان ماقساتقا باعىتتالعان موتيۆاسيا، كوللەدجدەگى قارىم – قاتىناس ءستيلى، وقۋ ەڭبەگىنە دەگەن جوعارى مادەني كوزقاراستارعا مەيلىنشە قاتتى كورىنىس تابادى.

كوللەدجدە تۇلعانىڭ ءتۇرلى قىزمەتتەر سالاسىندا ءوزىن - ءوزى كورسەتۋلەرى ءۇشىن جاعىمدى جاقسى جاعدايلار قۇرىلعان. كوللەدجدە ستۋدەنتتەر ءۇشىن ءداستۇرلى تۇردە ستۋدەنتتەر كۇنى، مۇعالىمدەر كۇنى جانە ت. ب. ءىس - شارالار وتكىزىلەدى جانە ءتۇرلى ۇيىرمەلەر جۇمىس جاسايدى.
كوللەدج جانىنان ۇيىمداستىرىلعان كۆن كومانداسى اۋداندىق جاستار رەسۋرستارى ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن اۋداندىق ليگا قاتىناسىپ ءجۇر.
قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىمەن بىرلەسكەن جۇمىستار جۇرگىزىلەدى. زاڭ بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ مەن قۇقىقتىق تاربيە جونىندە اتا - انالار جينالىسى، زاڭ قورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەسۋ نەگىزگى جۇمىس تۇرلەرى بولىپ تابىلادى.

بۇگىندە كوللەدجگە بولىنگەن جاسوسىپىرىمدەر ينسپەكتورى ستۋدەنتتەرمەن تىعىز بايلانىستا.
سپورتتىڭ نەگىزگى تۇرلەرى بويىنشا كوللەدجى ستۋدەنتتەرى اراسىندا جىل سايىن سپارتاكيادا وتكىزىلەدى.
اعىمداعى وقۋ جىلىندا باسكەتبول، ۆولەيبول، كىشى اياق دوبى، ارقان تارتۋ بويىنشا جارىستار وتكىزىلدى.
جىل سايىن وتكىزىلگەن اۋداندىق «جىگىت سۇلتانى» سايىسىنا قاتىناسقان كوللەدج ستۋدەنتتەرى جۇلدەلى ورىندار يەلەنسە، اتىراۋ قالاسىندا ق ر - نىڭ حالىق جازۋشىسى ءابىش كەكىلبايدىڭ قۇرمەتىنە وتكەن وبلىستىق ءابىش كەكىلباي وقۋلارىندا زاكاريا بەكارىس باس جۇلدەنى جەڭىپ الدى.

جاستاردىڭ يسلام دىنىنە وڭ كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، سوڭعى كەزدە ەلىمىزدە ەتەك جايعان تەرىس اعىمداردىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا باس يمامى امانتۇرلى بيسەنعاليمەن كەزدەسۋ وتكىزىلەدى.
كوللەدجدەگى تاربيە جۇمىسى ناتيجەلى ماقساتقا قۇرىلعان تارتىپپەن جۇمىس اتقارعاندا ۇلتجاندى، ىسكەر، جىگەرلى تۇلعا قالىپتاسادى.

قازىرگى قوعامىمىزدا بولاشاق ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ءار ۇستاز ءوز شەبەرلىگىن وقۋ – تاربيە ۇردىسىندە جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيانى جەتىك مەڭگەرۋمەن قاتار شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جۇرگىزۋگە ءتيىس. جاس شىبىق يىلۋگە قانداي يكەمدى بولسا، ءجاسوسپىرىم دە تاربيەنى قابىلداۋعا سولاي بەيىم. “ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە” – دەپ زامانىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشىسى م. اۋەزوۆ ايتقانداي، ەل بولاشاعى - جاسوسپىرىمدەردىڭ سانالى دا ونەگەلى تاربيەسىنە تىكەلەي بايلانىستى. وسى قاعيدانى، ەرەجەلەردى جۇزەگە اسىرعاندا ءبىز بولاشاعىمىزعا زور سەنىممەن قارايمىز.

اتىراۋ وبلىسى قىزىلقوعا اگرارلى –
تەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ تاربيە جۇمىستارى جونىندەگى ورىنباسارى
قاسىموۆ شالقار

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما