جەر سىلكىنىسى كەزىندەگى تىرشىلىك قاۋىپسىزدىگى
جەر سىلكىنىسى كەزىندەگى تىرشىلىك قاۋىپسىزدىگى
جەر سىلكىنىسى - بۇل جەر قىرتىسىندا نەمەسە مانتيانىڭ ۇستىڭگى بولىگىندە كەنەتتەن بولگان قوزعالىس پەن جارىلىس ناتيجەسىندە پايدا بولعان جانە ەلەۋلى اۋىتقۋ تۇرىندە ۇلكەن قاشىقتىقتى تارالاتىن جەر استى ءدۇمپۋى مەن جەر استىنىڭ قوزعالىسى.
جەر سىلكىنىسى - دۇلەي ءزىلزالانىڭ ەڭ جويقىنداعىش ءتۇرى. ول ەكونوميكالىق شىعىن بويىنشا، سونداي - اق جاراقاتتانىپ جانە قازا تاپقاندار سانى بويىنشا ءبىرىنشى ورىندى الادى.
جىل سايىن دۇنيە جۇزىندە 100 000 جەر سىلكىنىسى بولادى، ولاردىڭ كوبىسى ءالسىز، ولاردى تەك سەيسموگراف قۇرالى ارقىلى عانا بايقاۋعا بولادى.
الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسىندا جىل سايىن سەيسموگرافتار 400 جەر ءۇستى ءدۇمپۋىن بايقايدى.
جەر سىلكىنىسى جەر قىرتىسىندا نەمەسە جەر مانتياسىندا بولادى.
جەر سىلكىنىسىنىڭ ءتورت ءتۇرى بار.
تەكتونيكالىق جەر سىلكىنىسى - جەر قاباتى مەن ليتوسفەرا تاقتاسىنىڭ قوزعالۋىنان بولادى.
جانارتاۋلىق جەر سىلكىنىسى - جانارتاۋلاردىڭ اتقىلاۋى باستالۋ كەزىندە، ولارعا جاقىن جەردە، جانارتاۋ كانالىمەن ماگمانىڭ قوزعالۋىنان بولادى.
وپىرىلما جەر سىلكىنىسى - جەردىڭ وپىرىلۋىنان، قوپارىلۋىنان بولادى.
تەحنوگەندىك جەر سىلكىنىسى - ادامداردىڭ سۋ قويمالارىن جاساۋىنان، مۇنايدى، گازدى، جەر استى سۋلارىن شىعارۋىنان، كۇشتى جارىلىستاردان بولادى.
قۇتقارۋ الىپپەسى ەكسترەمالدىق جاعدايلار كەزىندەگى ءىس - قيمىلدىڭ قىسقاشا نۇسقاۋى
جەر سىلكىنۋ.
جەر سىلكىنۋىنە دەيىن:
جاعدايدى كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىڭىز: قاتتى جەر سىلكىنىسى بولعان كەزدە ەگەر ءسىز جۇمىستا، ۇيدە، ال بالالارىڭىز سول كەزدە مەكتەپتە نەمەسە بالالار باقشاسىندا بولسا؟ ءوزىڭىز بەن وتباسى مۇشەلەرىنىڭ وسىنداي جاعداي بولا قالعان كەزدە جەتە زەرتتەڭىز: تىعىلۋ ءۇشىن ەڭ ءقاۋىپسىز جەر قايدا، جەر سىلكىنىسى بىتكەننەن كەيىن قاي جەردە كەزدەسكەن دۇرىس ت. ب. ءسىزدىڭ الدىن - الا قۇرعان «سەنارييىڭىز» اپات بولعان جاعدايدا كومەككە كەلەدى.
الدىن - الا دايىن بولىڭىز:
• ريۋكزاك نەمەسە سومكەڭىزدى قۇجاتتار؛
• ءۇش كۇنگە جەتەتىن تاماق پەن سۋ؛
• العاشقى مەديسينالىق ءدارىحاناسى مەن مەديكامەنتتەر؛
• جىلجىمالى ەلەكتر فونارى مەن سىرىڭكە؛
• جىلى كيىم مەن اياق كيىم.
العاشقى جەر سىلكىنىسى كەزىندە:
• ەستە ساقتاڭىز: جەر سىلكىنىسى باستالعان كەزدە ۇرەيلەنبەڭىز جانە باسقالاردىڭ دا ۇرەيلەنۋىنە جول بەرمەڭىز؛
• گاز، سۋ جانە جارىقتى ءسوندىرىڭىز؛
• جەر سىلكىنۋ تومەنگى باللمەن جاي بولسا، وندا قورىقپاڭىز، سول جەردە تۇرىڭىز، ياعني كۇتىڭىز.
ەگەر كۇشتى جەر سىلكىنىسى بولعان كەزدە ءسىز ءۇيدىڭ ىشىندە بولساڭىز (ءدۇمپۋ كۇشى بەس جانە ودان جوعارى بولسا):
• ەكىنشى جانە ودان دا جوعارى قاباتتا بولساڭىز ول جەردەن ەشقايدا كەتپەڭىز؛
• ىشكى قابىرعانىڭ ءقاۋىپسىز جەرىنە، بۇرىشقا، ەسىكتىڭ جاقتاۋىنا، ۆانناعا جاتىڭىز؛
• كەرەۋەتتىڭ، ستولدىڭ استىنا كىرىڭىز، سەبەبى بۇلار ءسىزدى قۇلايتىن زاتتار مەن سىنىقتاردان قورعايدى. ءوزىڭىزدى اۋىر جيھازدار مەن تەرەزەلەردەن اۋلاق ۇستاڭىز؛
• ءليفتىنى پايدالانباڭىز.
ەگەر كوشەدە بولساڭىز:
• عيماراتتار مەن ەلەكتر جەلىلەرىنەن الشاق، اشىق الاڭدا تۇرىڭىز، ۇزىلگەن ەلەكتر جەلىلەرىنەن الشاق تۇرىڭىز؛
• عيماراتتىڭ الدىن كەسىپ وتپەڭىز جانە وعان كىرمەڭىز.
ەگەر اۆتوكولىكتىڭ ىشىندە بولساڭىز:
• اشىق الاڭدا قالىڭىز، جەر سىلكىنىسى بىتكەنشە كولىك ىشىندە بولىڭىز
ەستە بولسىن!
جەر سىلكىنىسى كەزىندە جەر جارىلىپ، ادام ءولىمى سيرەك كەزدەسەدى. جەر سىلكىنىسى كەزىندە مىناداي جاعدايلاردا باقىتسىزدىق ورىن الادى:
• عيماراتتاردىڭ كەيبىر بولىكتەرىنىڭ قيراۋى؛
• سىنعان تەرەزەلەردىڭ قۇلاۋى؛
• ۇزىلگەن ەلەكتر جەلىلەرى؛
• پاتەردەگى اۋىر زاتتاردىڭ قۇلاۋى؛
• ءورت؛
• ۇرەي كەزىندە باقىلاۋسىز قالعان ادامداردىڭ مىنەز - قۇلقى.
ەگەر ءسىز الدىن - الا قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاساڭىز، قۇربان بولۋ سانى از بولارى ءسوزسىز.
جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن:
• قاجەت ادامدارعا العاشقى جاردەم كومەگىن كورسەتىڭىز؛
• زارداپ شەككەندەردى ۇيىندىدەن شىعارۋعا كومەكتەسىڭىز؛
• راديوقابىلداعىشتى قوسىڭىز؛
• سۋدى، گازدى، جارىقتى مۇمكىندىك بولسا ءوشىرىڭىز؛
• اشىق وتتى پايدالانباڭىز؛
• وتە ساق بولىڭىز، عيماراتتى تەز ارادا بوساتىڭىز، ياعني باسقا جاققا بارىڭىز.
جەر سىلكىنىسى - بۇل جەر قىرتىسىندا نەمەسە مانتيانىڭ ۇستىڭگى بولىگىندە كەنەتتەن بولگان قوزعالىس پەن جارىلىس ناتيجەسىندە پايدا بولعان جانە ەلەۋلى اۋىتقۋ تۇرىندە ۇلكەن قاشىقتىقتى تارالاتىن جەر استى ءدۇمپۋى مەن جەر استىنىڭ قوزعالىسى.
جەر سىلكىنىسى - دۇلەي ءزىلزالانىڭ ەڭ جويقىنداعىش ءتۇرى. ول ەكونوميكالىق شىعىن بويىنشا، سونداي - اق جاراقاتتانىپ جانە قازا تاپقاندار سانى بويىنشا ءبىرىنشى ورىندى الادى.
جىل سايىن دۇنيە جۇزىندە 100 000 جەر سىلكىنىسى بولادى، ولاردىڭ كوبىسى ءالسىز، ولاردى تەك سەيسموگراف قۇرالى ارقىلى عانا بايقاۋعا بولادى.
الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسىندا جىل سايىن سەيسموگرافتار 400 جەر ءۇستى ءدۇمپۋىن بايقايدى.
جەر سىلكىنىسى جەر قىرتىسىندا نەمەسە جەر مانتياسىندا بولادى.
جەر سىلكىنىسىنىڭ ءتورت ءتۇرى بار.
تەكتونيكالىق جەر سىلكىنىسى - جەر قاباتى مەن ليتوسفەرا تاقتاسىنىڭ قوزعالۋىنان بولادى.
جانارتاۋلىق جەر سىلكىنىسى - جانارتاۋلاردىڭ اتقىلاۋى باستالۋ كەزىندە، ولارعا جاقىن جەردە، جانارتاۋ كانالىمەن ماگمانىڭ قوزعالۋىنان بولادى.
وپىرىلما جەر سىلكىنىسى - جەردىڭ وپىرىلۋىنان، قوپارىلۋىنان بولادى.
تەحنوگەندىك جەر سىلكىنىسى - ادامداردىڭ سۋ قويمالارىن جاساۋىنان، مۇنايدى، گازدى، جەر استى سۋلارىن شىعارۋىنان، كۇشتى جارىلىستاردان بولادى.
قۇتقارۋ الىپپەسى ەكسترەمالدىق جاعدايلار كەزىندەگى ءىس - قيمىلدىڭ قىسقاشا نۇسقاۋى
جەر سىلكىنۋ.
جەر سىلكىنۋىنە دەيىن:
جاعدايدى كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىڭىز: قاتتى جەر سىلكىنىسى بولعان كەزدە ەگەر ءسىز جۇمىستا، ۇيدە، ال بالالارىڭىز سول كەزدە مەكتەپتە نەمەسە بالالار باقشاسىندا بولسا؟ ءوزىڭىز بەن وتباسى مۇشەلەرىنىڭ وسىنداي جاعداي بولا قالعان كەزدە جەتە زەرتتەڭىز: تىعىلۋ ءۇشىن ەڭ ءقاۋىپسىز جەر قايدا، جەر سىلكىنىسى بىتكەننەن كەيىن قاي جەردە كەزدەسكەن دۇرىس ت. ب. ءسىزدىڭ الدىن - الا قۇرعان «سەنارييىڭىز» اپات بولعان جاعدايدا كومەككە كەلەدى.
الدىن - الا دايىن بولىڭىز:
• ريۋكزاك نەمەسە سومكەڭىزدى قۇجاتتار؛
• ءۇش كۇنگە جەتەتىن تاماق پەن سۋ؛
• العاشقى مەديسينالىق ءدارىحاناسى مەن مەديكامەنتتەر؛
• جىلجىمالى ەلەكتر فونارى مەن سىرىڭكە؛
• جىلى كيىم مەن اياق كيىم.
العاشقى جەر سىلكىنىسى كەزىندە:
• ەستە ساقتاڭىز: جەر سىلكىنىسى باستالعان كەزدە ۇرەيلەنبەڭىز جانە باسقالاردىڭ دا ۇرەيلەنۋىنە جول بەرمەڭىز؛
• گاز، سۋ جانە جارىقتى ءسوندىرىڭىز؛
• جەر سىلكىنۋ تومەنگى باللمەن جاي بولسا، وندا قورىقپاڭىز، سول جەردە تۇرىڭىز، ياعني كۇتىڭىز.
ەگەر كۇشتى جەر سىلكىنىسى بولعان كەزدە ءسىز ءۇيدىڭ ىشىندە بولساڭىز (ءدۇمپۋ كۇشى بەس جانە ودان جوعارى بولسا):
• ەكىنشى جانە ودان دا جوعارى قاباتتا بولساڭىز ول جەردەن ەشقايدا كەتپەڭىز؛
• ىشكى قابىرعانىڭ ءقاۋىپسىز جەرىنە، بۇرىشقا، ەسىكتىڭ جاقتاۋىنا، ۆانناعا جاتىڭىز؛
• كەرەۋەتتىڭ، ستولدىڭ استىنا كىرىڭىز، سەبەبى بۇلار ءسىزدى قۇلايتىن زاتتار مەن سىنىقتاردان قورعايدى. ءوزىڭىزدى اۋىر جيھازدار مەن تەرەزەلەردەن اۋلاق ۇستاڭىز؛
• ءليفتىنى پايدالانباڭىز.
ەگەر كوشەدە بولساڭىز:
• عيماراتتار مەن ەلەكتر جەلىلەرىنەن الشاق، اشىق الاڭدا تۇرىڭىز، ۇزىلگەن ەلەكتر جەلىلەرىنەن الشاق تۇرىڭىز؛
• عيماراتتىڭ الدىن كەسىپ وتپەڭىز جانە وعان كىرمەڭىز.
ەگەر اۆتوكولىكتىڭ ىشىندە بولساڭىز:
• اشىق الاڭدا قالىڭىز، جەر سىلكىنىسى بىتكەنشە كولىك ىشىندە بولىڭىز
ەستە بولسىن!
جەر سىلكىنىسى كەزىندە جەر جارىلىپ، ادام ءولىمى سيرەك كەزدەسەدى. جەر سىلكىنىسى كەزىندە مىناداي جاعدايلاردا باقىتسىزدىق ورىن الادى:
• عيماراتتاردىڭ كەيبىر بولىكتەرىنىڭ قيراۋى؛
• سىنعان تەرەزەلەردىڭ قۇلاۋى؛
• ۇزىلگەن ەلەكتر جەلىلەرى؛
• پاتەردەگى اۋىر زاتتاردىڭ قۇلاۋى؛
• ءورت؛
• ۇرەي كەزىندە باقىلاۋسىز قالعان ادامداردىڭ مىنەز - قۇلقى.
ەگەر ءسىز الدىن - الا قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاساڭىز، قۇربان بولۋ سانى از بولارى ءسوزسىز.
جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن:
• قاجەت ادامدارعا العاشقى جاردەم كومەگىن كورسەتىڭىز؛
• زارداپ شەككەندەردى ۇيىندىدەن شىعارۋعا كومەكتەسىڭىز؛
• راديوقابىلداعىشتى قوسىڭىز؛
• سۋدى، گازدى، جارىقتى مۇمكىندىك بولسا ءوشىرىڭىز؛
• اشىق وتتى پايدالانباڭىز؛
• وتە ساق بولىڭىز، عيماراتتى تەز ارادا بوساتىڭىز، ياعني باسقا جاققا بارىڭىز.
You Might Also Like
-
ءتىل ءبىلۋ – بايلىق. اسىرەسە، وركەنيەتتىك ورەلىك العا شىعىپ، جاھاندانۋدىڭ لەبى ەسىپ تۇرعاندا كوپ ءتىلدى يگەرگەنگە ەشكىمنىڭ تالاسى بولا قويمايتىنى انىق. سوندىقتان قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىن جەتى...
-
2019 - 2020 وقۋ جىلىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
