جىلىكتى قاق بولگەن جىگىت؟
قاجەكەڭنىڭ ءۇرىم-بۇتاعىن ايتپاستان بۇرىن، جۇبايلارى جونىندە ازداپ اڭگىمەلەسەك. 1909 جىلى قاجەكەڭ نادەجدا چەپكوۆسكاياعا ۇيلەنەدى، 1925 جىلى تىنىبايدىڭ قىزى ىرىستىعا، 1938 جىلى ءمۇنايىمعا، 1946 جىلى ايشاگۇلگە... مەنىڭ جاقسى بىلەتىنىم — «سيبكراي» وڭىرىندەگى جۇبايلارى، جۇراعاتتارى. ءبىرىنشى نەكەلەسى ن.چەپكوۆسكايا — 16 جاسىندا اتتىڭ قۇلاعىندا ويناعان سيرك ءارتىسى.
— ومبىعا كەلگەننەن سوڭ ۇزاماي مەنى مەشىتكە اپارىپ، حاسەن دەگەن مولداعا نەكەمىزدى قيدىردى. سول كۇننەن باستاپ مەن قاجىمۇقاننىڭ زايىبى ءباتيما اتاندىم. وسىنىڭ ءوزىن ءالى كۇنگە مەنىڭ باسىما قاجىمۇقاننان قونعان زور قاسيەت دەپ سانايمىن، — دەيدى نادەجدا.
وسى ءباتيما اپايدان 1910 جىلى حاليوللا تۋادى. اكە-شەشەسى حاليوللانى 16 جاسقا تولار-تولماستا شاپەن ەسىمدى قىزبەن وتاۋلاستىرىپ، بولەك شاڭىراق قىلادى. ءبىز سول ەلدە تۇرعان جىلدارى حاليوللا ىرگەلى وتباسى-تىن، «جاڭا جول» كولحوزىنىڭ ءتوراعاسى ەدى. حاليوللانىڭ جەتى بالاسى بولدى. ەڭ ۇلكەنى — شابدان 1927 جىلى تۋعان. مەنىمەن قۇرداس، ەكىاعاش ورتا مەكتەبىندە بىرگە وقىدىق. ۇزىن بويلى، پالۋان اتاسىنا تارتقان. حاليوللادان تاراعاندار — فاريدا، ءرازيا، جانايدار، ەلتاي، قۇلىمبەت، بىرەۋىنىڭ اتىن ۇمىتتىم.
ەل ايتىپ جۇرگەندەي، ەكى نەمەرەسىنىڭ اتىن قاجەكەڭنىڭ ءوزى ازان شاقىرتىپ قويعان. سول ۋاقىتتاردا قازاقستاندى ەلتاي ەرنازاروۆ، ۇزاقباي قۇلىمبەتوۆ دەگەن كىسىلەر باسقارىپتى. ىرىمداپ، ءبىرىنىڭ ەسىمىن — ەلتاي، ەكىنشىسىن قۇلىمبەت قويادى. قۇدايعا شۇكىر، قاجەكەڭ ءباتيمادان تۋعان جالعىز حاليوللادان جەتى نەمەرە ءسۇيدى. ولاردان تاراعان شوبەرەلەرىن ساناماي-اق قويايىق.
ومبى وڭىرىندە «جىلىك سىندىرۋ» دەگەن ءداستۇر بار. جىلقىنىڭ توقپان جىلىگىن قاق ءبولۋ قاجەت. ەلگە ءبىر بارعاندا جىىتتەر تاماقتان كەيىن قولدارىنا ورامال وراپ، سول داستۇرگە كىرىستى. كوبىسىنىڭ شاماسى كەلەر ەمەس. ءبىر كەزدە شىمىر دەنەلى جىگىت سارت ەتكىزىپ، قاق ءبولدى. وتىرعاندار:
— ءاي، بۇ قايسىسى؟ — دەسىپ جاتىر.
— حاليوللانىڭ بالاسى، پالەنشە (اتىن ۇمىتىپپىن)، — دەگەندە، اقساقالدار:
— حاليوللاسى نە، مارقۇم مۇقاڭنىڭ ءارۋاعى عوي وعان كۇش بەرىپ تۇرعان. اينالايىن، وركەنىڭ ءوسسىن! — دەپ باتالارىن بەردى.
ءباتيما اپاي اق جارقىن، بايسالدى جان ەدى. كەزدەسكەن كىسىمەن شۇيىركەلەسە كەتەتىن. يسلام دىنىنە كىرىپ، ءباتيما اتالۋىنىڭ ءوزى جاي ادام ەمەستىگىن اڭعارتادى. ارينە، بۇعان سەبەپكەر قاجەكەڭ ەكەنى بەلگىلى. ءباتيما اپاي قازاقشا جاقسى سويلەيتىن. قاجىمۇقان 1925 جىلى ىرىستىعا ۇيلەندى، ۇلكەن شەشەي وكپەلەدى، ءبىراق الىسقا كەتپەدى. وزدەرى بالالار ۇيىنەن اسىراپ العان بالاسى عابدوللانىڭ قولىنا بارىپ، حاليوللانىڭ قىزى، ءوزىنىڭ نەمەرەسى ءرازيانى باۋىرىنا باسىپ الدى. وقىتىپ، تاربيەلەپ، حامزا سارسەنوۆ دەگەن قازاق جىگىتىنە قو- سىپ، سولاردىڭ قولىندا 1966 جىلى دۇنيە سالدى.
You Might Also Like
-
قوجاناسىر ءبىر كۇنى ۇيىقتاپ جاتىپ مىناداي ءتۇس كورىپتى. تۇسىندە قوجاناسىردى حان الدىنا شاقىرىپ الىپ:
-
كۇن ىستىقتا ءابدىجاپپار بي كىزمەتشىسى اپەندىنى ەرتىپ يەلىگىن ارالاپ جۇرەدى. الدارىنان ءبىر ۇلكەن ارىق كەز بولىپ، بي شومىلماق بولادى:
