جىراۋلار پوەزياسىنان وتكەندى قايتالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جىراۋلار پوەزياسىنان وتكەندى قايتالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – جىراۋلار پوەزياسىنىڭ ءوزى ءومىر سۇرگەن ورتا سيپاتىنا، تاريحىنا تىكەلەي قاتىستىلىعىن كورسەتۋ، تولعاۋلارىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبىن اشۋ. داناگوي بابالار جىرلارىنداعى ەل بىرلىگىن ساقتاۋ تاقىرىبى بۇگىنگى كۇندە دە ءوز ءمانىن جويماعاندىعىن كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق – ءوز ويىن كوركەم تىلمەن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاربيەلىك – رۋحاني – ەستەتيكالىق، ۇلتجاندىلىق تاربيەسىن بەرۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ساز ونەرى، حالىق پەداگوگيكاسى، ادەبيەت تەورياسى، ت. ب.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، «بەس عاسىر جىرلايدى» كىتابى، I، II توم، «اي، زامان – اي، زامان – اي» كىتابى، ت. ب.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىمدى بەكىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس – ءتاسىلى: سۇراق – جاۋاپ، ىزدەنۋشىلىك، تالداۋ، جيناقتاۋ، بەكىتۋ،
ءتۇسىندىرۋ، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
II. ساباقتىڭ ماقسات – مىندەتتەرىن ءتۇسىندىرۋ.
III. وتىلگەن ماتەريالدارعا شولۋ. پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
(تومەندە بەرىلگەن سۇراقتاردىڭ بارلىعى (6 سۇراق) ۇياشىقتارعا ورنالاستىرىل - عان. ءار توپ ءوزىنىڭ كومانداسىنا قانشا ۇپاي اپەرگىسى كەلسە، سول ۇياشىقتى تاڭ - داپ، سول سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.)
I. ۇياشىقتارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
1. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
بۇلت بولعان ايدى اشقان،
مۇنار بولعان كۇندى اشقان.
مۇسىلمان مەن كاپىردىڭ
اراسىن بۇزىپ ءدىندى اشقان
....................................................
ول كىم؟ ونىڭ قانداي تولعاۋلارىن بىلەسىڭدەر؟ ونىڭ جاۋىنگەرلىك فرازەولوگيزمدەر مەن ەرلىك ۇعىمىنداعى وبرازدارعا تولى شىعارمالارىنان ءۇزىندى وقۋ.
2. 40 ۇپايدىڭ سۇراعى.
1523 جىلى استراحان تۇبىندەگى اسكەري جورىقتا قازا تاپقان جاۋىنگەر جىراۋ كىم؟ ونىڭ ارمانعا تولى قانداي تولعاۋى بار؟ وسى تاقىرىپقا قالام تارتقان تاعى باسقا قانداي جىراۋلاردى، اقىنداردى بىلەسىڭ؟
3. 30 ۇپايدىڭ سۇراعى.
ۇمبەتەي جىراۋ كىمدەرگە ارناپ ارناۋ جازعان؟ ارناۋلارىنان ءۇزىندى وقۋ.
4. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
شال اقىننىڭ ادامنىڭ جاسىنا بەرگەن باعاسى تۋرالى ايت.
5. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
1723 جىلى بولعان «اقتابان شىبىرىندى» وقيعاسى كەزىندە باتىرلىعىمەن قول باستاپ، شەشەندىگىمەن ءسوز باستاعان ۇلى جىراۋ كىم ەدى؟ ونىڭ ۇرپاقتارىنا قالدىرعان وسيەتىنەن ءۇزىندى كەلتىرۋ.
6. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
ساناۋلى سوزگە سالماقتى وي سىيدىرعان جىراۋلاردىڭ ناقىل سوزدەرگە اينالىپ كەتكەن دانالىق سوزدەرىنەن مىسال كەلتىرۋ.
7. 40 ۇپايدىڭ سۇراعى.
جىراۋلار پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگىنە تالداۋ جاساۋ.
II. «كىم جىلدام؟» ويىنى.
(شارتى: ءۇش توپتىڭ وقۋشىلارى ءبىر – بىرىنە سۇراق دايىنداپ، سول سۇراققا تەز ءارى دۇرىس جاۋاپ بەرۋلەرى كەرەك.)
III. قورىتىندى.
وقۋشى جاۋاپتارى:
1. بۇلت بولعان ايدى اشقان،
مۇنار بولعان كۇندى اشقان.
مۇسىلمان مەن كاپىردىڭ
اراسىن بۇزىپ ءدىندى اشقان
ءسۇيىنىش ۇلى قازتۋعان...
ول كىم؟ ونىڭ قانداي تولعاۋلارىن بىلەسىڭدەر؟
ج.: قازتۋعان – قالماقتارعا قارسى قول باستاعان باتىر، ونىڭ توعىز ۇلى دا ەل قورعاعان باتىرلار بولعان. «ونىمىز تۇرىپ وق اتساق، ون سان قالماق بولىنگەن»،- دەپ سويلەيتىن قازتۋعاننىڭ ولەڭ جولدارى جاۋىنگەرلىك فرازەولوگيزمدەر مەن ەرلىك ۇعىمىنداعى وبرازدارعا تولى.
مىسالى:
بەلگىلى بيىك كوك سەڭگىر،
باسىنان قارعا ۇشىرماس
ەر قاراۋىل قارار دەپ،
الىستان قارا شالار دەپ.
بالداعى التىن قۇرىش بولات
اشىلىپ شاپسام دەپ تارتار،
سۋسىنىم قانعا قانار دەپ.
ارعىماقتىڭ بالاسى
ارىعان سايىن تىڭ جورتار،
ارقامدا قوسىم قالار دەپ.
اق داريا تولقىن كۇشەيتەر،
قۇيرىعىن كۇن شالماعان بالىعىم،
ورتامنان ويران سالار دەپ.
ازامات ەردىڭ بالاسى
جابىققانىن بىلدىرمەس،
جاماندار مازاق قىلار دەپ!
نەمەسە:
سالپ – سالپىنشاق اناۋ ءۇش وزەن،
سالۋالى مەنىڭ وردام قونعان جەر.
جاباعىلى جاس تايلاق
جارداي اتان بولعان جەر.
جاتىپ قالعان ءبىر توقتى
جايىلىپ مىڭ قوي بولعان جەر.
جارلىسى مەن بايى تەڭ،
جاباعىسى مەن تايى تەڭ.
جارى مەنەن سايى تەڭ.
بوتتاشاعى بۇزاۋداي،
بوز سازانى توقتىداي،
بالىعى تايداي تۋلاعان،
باقاسى قويداي شۋلاعان.
شىرماۋىعى شوككەن تۇيە تاپتىرماس،
بالىعى كولگە جىلقى جاپتىرماس.
باقاسى مەن شايانى
كەجىدەگى ادامعا
ءتۇن ۇيقىسىن تاپتىرماس.
قايران مەنىڭ ەدىلىم،
مەن سالمادىم، سەن سالدىڭ.
قايىرلى بولسىن سىزدەرگە
مەنەن قالعان مىناۋ ەدىل جۇرت!
جىراۋلار پوەزياسىنان وتكەندى قايتالاۋ. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – جىراۋلار پوەزياسىنىڭ ءوزى ءومىر سۇرگەن ورتا سيپاتىنا، تاريحىنا تىكەلەي قاتىستىلىعىن كورسەتۋ، تولعاۋلارىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبىن اشۋ. داناگوي بابالار جىرلارىنداعى ەل بىرلىگىن ساقتاۋ تاقىرىبى بۇگىنگى كۇندە دە ءوز ءمانىن جويماعاندىعىن كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق – ءوز ويىن كوركەم تىلمەن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاربيەلىك – رۋحاني – ەستەتيكالىق، ۇلتجاندىلىق تاربيەسىن بەرۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ساز ونەرى، حالىق پەداگوگيكاسى، ادەبيەت تەورياسى، ت. ب.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، «بەس عاسىر جىرلايدى» كىتابى، I، II توم، «اي، زامان – اي، زامان – اي» كىتابى، ت. ب.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىمدى بەكىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس – ءتاسىلى: سۇراق – جاۋاپ، ىزدەنۋشىلىك، تالداۋ، جيناقتاۋ، بەكىتۋ،
ءتۇسىندىرۋ، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
II. ساباقتىڭ ماقسات – مىندەتتەرىن ءتۇسىندىرۋ.
III. وتىلگەن ماتەريالدارعا شولۋ. پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
(تومەندە بەرىلگەن سۇراقتاردىڭ بارلىعى (6 سۇراق) ۇياشىقتارعا ورنالاستىرىل - عان. ءار توپ ءوزىنىڭ كومانداسىنا قانشا ۇپاي اپەرگىسى كەلسە، سول ۇياشىقتى تاڭ - داپ، سول سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.)
I. ۇياشىقتارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
1. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
بۇلت بولعان ايدى اشقان،
مۇنار بولعان كۇندى اشقان.
مۇسىلمان مەن كاپىردىڭ
اراسىن بۇزىپ ءدىندى اشقان
....................................................
ول كىم؟ ونىڭ قانداي تولعاۋلارىن بىلەسىڭدەر؟ ونىڭ جاۋىنگەرلىك فرازەولوگيزمدەر مەن ەرلىك ۇعىمىنداعى وبرازدارعا تولى شىعارمالارىنان ءۇزىندى وقۋ.
2. 40 ۇپايدىڭ سۇراعى.
1523 جىلى استراحان تۇبىندەگى اسكەري جورىقتا قازا تاپقان جاۋىنگەر جىراۋ كىم؟ ونىڭ ارمانعا تولى قانداي تولعاۋى بار؟ وسى تاقىرىپقا قالام تارتقان تاعى باسقا قانداي جىراۋلاردى، اقىنداردى بىلەسىڭ؟
3. 30 ۇپايدىڭ سۇراعى.
ۇمبەتەي جىراۋ كىمدەرگە ارناپ ارناۋ جازعان؟ ارناۋلارىنان ءۇزىندى وقۋ.
4. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
شال اقىننىڭ ادامنىڭ جاسىنا بەرگەن باعاسى تۋرالى ايت.
5. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
1723 جىلى بولعان «اقتابان شىبىرىندى» وقيعاسى كەزىندە باتىرلىعىمەن قول باستاپ، شەشەندىگىمەن ءسوز باستاعان ۇلى جىراۋ كىم ەدى؟ ونىڭ ۇرپاقتارىنا قالدىرعان وسيەتىنەن ءۇزىندى كەلتىرۋ.
6. 20 ۇپايدىڭ سۇراعى.
ساناۋلى سوزگە سالماقتى وي سىيدىرعان جىراۋلاردىڭ ناقىل سوزدەرگە اينالىپ كەتكەن دانالىق سوزدەرىنەن مىسال كەلتىرۋ.
7. 40 ۇپايدىڭ سۇراعى.
جىراۋلار پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگىنە تالداۋ جاساۋ.
II. «كىم جىلدام؟» ويىنى.
(شارتى: ءۇش توپتىڭ وقۋشىلارى ءبىر – بىرىنە سۇراق دايىنداپ، سول سۇراققا تەز ءارى دۇرىس جاۋاپ بەرۋلەرى كەرەك.)
III. قورىتىندى.
وقۋشى جاۋاپتارى:
1. بۇلت بولعان ايدى اشقان،
مۇنار بولعان كۇندى اشقان.
مۇسىلمان مەن كاپىردىڭ
اراسىن بۇزىپ ءدىندى اشقان
ءسۇيىنىش ۇلى قازتۋعان...
ول كىم؟ ونىڭ قانداي تولعاۋلارىن بىلەسىڭدەر؟
ج.: قازتۋعان – قالماقتارعا قارسى قول باستاعان باتىر، ونىڭ توعىز ۇلى دا ەل قورعاعان باتىرلار بولعان. «ونىمىز تۇرىپ وق اتساق، ون سان قالماق بولىنگەن»،- دەپ سويلەيتىن قازتۋعاننىڭ ولەڭ جولدارى جاۋىنگەرلىك فرازەولوگيزمدەر مەن ەرلىك ۇعىمىنداعى وبرازدارعا تولى.
مىسالى:
بەلگىلى بيىك كوك سەڭگىر،
باسىنان قارعا ۇشىرماس
ەر قاراۋىل قارار دەپ،
الىستان قارا شالار دەپ.
بالداعى التىن قۇرىش بولات
اشىلىپ شاپسام دەپ تارتار،
سۋسىنىم قانعا قانار دەپ.
ارعىماقتىڭ بالاسى
ارىعان سايىن تىڭ جورتار،
ارقامدا قوسىم قالار دەپ.
اق داريا تولقىن كۇشەيتەر،
قۇيرىعىن كۇن شالماعان بالىعىم،
ورتامنان ويران سالار دەپ.
ازامات ەردىڭ بالاسى
جابىققانىن بىلدىرمەس،
جاماندار مازاق قىلار دەپ!
نەمەسە:
سالپ – سالپىنشاق اناۋ ءۇش وزەن،
سالۋالى مەنىڭ وردام قونعان جەر.
جاباعىلى جاس تايلاق
جارداي اتان بولعان جەر.
جاتىپ قالعان ءبىر توقتى
جايىلىپ مىڭ قوي بولعان جەر.
جارلىسى مەن بايى تەڭ،
جاباعىسى مەن تايى تەڭ.
جارى مەنەن سايى تەڭ.
بوتتاشاعى بۇزاۋداي،
بوز سازانى توقتىداي،
بالىعى تايداي تۋلاعان،
باقاسى قويداي شۋلاعان.
شىرماۋىعى شوككەن تۇيە تاپتىرماس،
بالىعى كولگە جىلقى جاپتىرماس.
باقاسى مەن شايانى
كەجىدەگى ادامعا
ءتۇن ۇيقىسىن تاپتىرماس.
قايران مەنىڭ ەدىلىم،
مەن سالمادىم، سەن سالدىڭ.
قايىرلى بولسىن سىزدەرگە
مەنەن قالعان مىناۋ ەدىل جۇرت!
جىراۋلار پوەزياسىنان وتكەندى قايتالاۋ. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: اۋداندىق «جۇلدىزدى ءسات» ينتەللەكتۋالدى ويىنى
