جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلەمىز بە؟
سىنىپ ساعاتى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلەمىز بە؟
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسى، جول بەلگىلەرىنىڭ تۇرلەرى جايىندا بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
2. جول قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ەستە ساقتاۋعا، ورىنداۋعا باۋلۋ. وي – ءورىسىن دامىتىپ، تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
3. وقۋشىلاردى كوشەدە دۇرىس ءجۇرىپ - تۇرۋعا، جول ەرەجەسىن ساقتاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: باعدارشام، جول بەلگىلەرى سالىنعان سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ.
(باعدارشام كوزدەرىنە سايكەس قىزىل، سارى، جاسىل دوڭگەلەكشەلەر ارقىلى ءبولۋ)
2. سۇراق - جاۋاپ
1 توپقا: جول ەرەجەسى دەگەنىمىز نە؟
2 توپقا: جول ەرەجەسىن نە ءۇشىن ءبىلۋىمىز كەرەك؟
3 توپقا: جول ەرەجەسىن قالاي ساقتايمىز؟
ءمۇعالىم: — ال ەندى «جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلەمىز بە؟» اتتى سىنىپ ساعاتىمىزدى باستايمىز.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم:
1. «وي قوزعاۋ»
جۇمباقتار
1. الا تاياق ۇستاعان،
جول ءتارتىبىن نۇسقاعان.
ءومىرىڭدى كۇزەتكەن،
ىسقىرىقپەن تۇزەتكەن. (جول پوليسياسى)
2. كوشە بويلاپ اياڭدايدى،
ادام تاسىپ ايالايدى. (اۆتوبۋس)
3. كولىكتىڭ قانشاسىن ۇستىنەن وتكىزگەن،
ىرگەدەن باستالىپ، الىسقا جەتكىزگەن. (جول)
4. جوق وزىندە باس تا، اۋىزدا دا، قۇلاق تا،
باقىرايعان ءۇش كوزى بار ءبىراق تا. (باعدارشام)
5. ارقانىم بار تىم ۇزىن،
الا - المايسىڭ ءبىر ءۇزىم.
تابىڭدارشى، بالالار،
بۇل جۇمباقتىڭ شەشۋىن. (جول)
6. ءوزى سويلەي بىلمەيدى،
ءبىراق «توقتا، ءجۇر!» دەيدى. (باعدارشام)
سۇراق: — باعدارشام دەگەن نە؟
— ول قانداي قىزمەت اتقارادى؟
2. « كەل، تانىسايىق!» ايدارى
ءمۇعالىم: باعدارشام ءومىرىمىزدى جازىمنان ساقتاندىراتىن كومەكشىمىز. بارشامىزعا ونىڭ سىرىن ءبىلىپ، ءتىلىن الۋ كەرەك.
باعدارشام — جول ەلەمەنتتەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ ەرتە قولدانىلا باستاعانى. ءقازىر باعدارشامنىڭ جاسى جۇزدەن اسىپ كەتتى. ونىڭ كەسكىن كەلبەتى دە قۇرىلىسى دا الدەنەشە رەت جاڭاردى. ول جول قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلارعا ءوز جارىعىمەن باعىت سىلتەيدى.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ قالا، اۋىلدارىنا بارىنە ورتاق كوشە قاتىناس ەرەجەسى ەنگىزىلگەن. بۇل ەرەجەنى وقۋشىلار دا، ۇلكەندەر دە، ياعني بارلىق كولىك جۇرگىزەتىن جۇرگىزۋشىلەر دە بۇلجىتپاي ورىنداۋى كەرەك.
سۇراق: — بالالار، سەندەر كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلەسىڭدەر مە؟
— جيەك جول دەگەن نە؟ (ادامدار جاياۋ جۇرەتىن كوشە جيەگىندەگى تار جول)
— جاياۋ ادامعا قاي جەرمەن جۇرۋگە بولمايدى؟ (كولىك جۇرەتىن كوشەنىڭ ورتاسىمەن جۇرۋگە رۇقسات ەتىلمەيدى)
حورمەن:
قىزىل كوزىن اشقاندا،
سىنىق سۇيەم باسپا العا!
سارى كوزىن اشقاندا،
قاراپ قالما اسپانعا!
جاسىل كوزىن اشقاندا،
وتە بەرگىن، جاسقانبا!
قىزىل – توقتا!
سارى – ساقتان!
جاسىل – جول اشىق!
3. «جول بەلگىلەرىن بىلەمىز بە؟»
(وقۋشىلاردى جول بەلگىلەرىمەن تولىق تانىستىرۋ)
سەرگىتۋ ءساتى:
قىزىل: قولىمىزدى جوعارى كوتەرەمىز.
سارى: ءبىر - بىرىمىزبەن امانداسامىز.
جاسىل: قۇشاقتاسامىز.
4. توپتىق تاپسىرما:
جول بەلگىلەرىنىڭ سۋرەتىن سالۋ، قورعاۋ.
5. «جول ءتارتىبىن بىلەيىك، امان - ەسەن جۇرەيىك!»
سۇراق - جاۋاپ:
1. جولاۋشىلار دەگەنىمىز كىمدەر؟
كەز — كەلگەن كولىك ءتۇرىن پايدالاناتىن ادامدار.
2. باعدارشام دەگەنىمىز نە؟
باعدارشام اۆتومات جۇيەسىنە قوسىلعان ءۇش كوزدى اسپاپ. جول قوزعالىسىن رەتتەيدى.
3. كوشەدە باعدارشام بولماسا نە ىستەۋ كەرەك؟
ءوز كوزىنە سەنۋ كەرەك، جول ورتاسىنا جەتكەنشە، اۋەلى سول جاققا قارا6 ورتاسىنان اسقان سوڭ، وڭ جاققا موينىڭدى بۇر
4. قانداي كولىكتىڭ تۇرلەرىنە باعدارشامنىڭ قىزىل جارىعىنا جۇرۋگە رۇقسات ەتەدى؟
جەدەل جاردەم، پوليسيا، ءورت ءسوندىرۋ ماشيناسى.
5. جولاۋشى تاسيتىن قوعامدىق كولىكتەردى قاي جەردەن كۇتەدى؟ ايالدامادا
8. جاقىنداپ قالعان كولىكتىڭ الدىنان جۇگىرۋ نەلىكتەن ءقاۋىپتى؟
جۇرگىزۋشى كولىكتى توقتاتا الماي، ادام ومىرىنە ءقاۋىپ تونەدى.
9. پوليسيا، جەدەل جاردەم، ءورت سوندىرۋشىلەر كولىكتەرى ءوتىپ كەتكەنشە كۇتىپ تۇرۋ مىندەتتى مە؟ ءيا، مىندەتتى.
10. جولدا قاي جەردەن ءوتۋ كەرەك؟
جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتپەسى بەلگىسى قويىلعان جەردەن.
ءىىى. قورىتىندىلاۋ.
قاي كوشە، قاي قالاعا بارساڭىز دا،
قاي اقىل ولشەمىنە سالساڭىز دا،
جول ءجۇرۋ ەرەجەسى — زاڭدى ءتارتىپ
ول ورتاق ۇلكەن، كىشى، بارشامىزعا
جول زاڭى دۇرىس ءجۇرىپ، اباي بولۋدى تالاپ ەتەدى. جول ءتارتىبىن بۇزبا، ول قاتەر تۋدىرادى. جولدىڭ قالىپتى قوزعالىسى كوبىنەسە بالالاردىڭ جول بويىندا قالاي بولسا سولاي ءجۇرىپ، دوپ قۋالايتىنى، شاڭعى تەبەتىنى، ءجۇرىپ بارا جاتقان ماشيناعا جابىساتىنى، قالتارىستان جولعا شىعىپ كەلەتىن سالدارىنان بۇزىلادى.
جول ءتارتىبىن بۇزعاندىقتان كەيبىرەۋلەر ماشينا دوڭگەلەگىنە ءىلىنىپ قازا تاۋىپ، كەيبىرەۋلەرى جاراقات الادى. ال كەيبىرەۋلەرى ومىرلىك مۇگەدەك بولىپ قالادى. سوندىقتان ءاربىر وقۋشى مەكتەپتە وقىلاتىن «جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسى» تاقىرىبىنداعى ساباقتى مۇقيات تىڭداپ، ءار ساباقتان قورىتىندى جاساپ وتىرۋعا مىندەتتى. ۇلگىلى، ءتارتىپتى وقۋشى كوشەدە، جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن، زاڭىن بۇزبايدى. مىنە، بالالار، ءبىز سەندەرمەن جولدا قالاي ءجۇرۋ كەرەك ەكەنىن بىلەمىز.
جول ەرەجەسىن ءارقاشان ەستە ساقتاۋ كەرەك.
جول ەرەجەسىن جاقسى بىلسەك ءوزىمىزدى جول اپاتىنان ساقتايمىز.
ال ەندى وسى ەرەجەلەردى ءارقاشان ورىنداپ، امان بولايىق!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلەمىز بە؟
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسى، جول بەلگىلەرىنىڭ تۇرلەرى جايىندا بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
2. جول قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ەستە ساقتاۋعا، ورىنداۋعا باۋلۋ. وي – ءورىسىن دامىتىپ، تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
3. وقۋشىلاردى كوشەدە دۇرىس ءجۇرىپ - تۇرۋعا، جول ەرەجەسىن ساقتاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: باعدارشام، جول بەلگىلەرى سالىنعان سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ.
(باعدارشام كوزدەرىنە سايكەس قىزىل، سارى، جاسىل دوڭگەلەكشەلەر ارقىلى ءبولۋ)
2. سۇراق - جاۋاپ
1 توپقا: جول ەرەجەسى دەگەنىمىز نە؟
2 توپقا: جول ەرەجەسىن نە ءۇشىن ءبىلۋىمىز كەرەك؟
3 توپقا: جول ەرەجەسىن قالاي ساقتايمىز؟
ءمۇعالىم: — ال ەندى «جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلەمىز بە؟» اتتى سىنىپ ساعاتىمىزدى باستايمىز.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم:
1. «وي قوزعاۋ»
جۇمباقتار
1. الا تاياق ۇستاعان،
جول ءتارتىبىن نۇسقاعان.
ءومىرىڭدى كۇزەتكەن،
ىسقىرىقپەن تۇزەتكەن. (جول پوليسياسى)
2. كوشە بويلاپ اياڭدايدى،
ادام تاسىپ ايالايدى. (اۆتوبۋس)
3. كولىكتىڭ قانشاسىن ۇستىنەن وتكىزگەن،
ىرگەدەن باستالىپ، الىسقا جەتكىزگەن. (جول)
4. جوق وزىندە باس تا، اۋىزدا دا، قۇلاق تا،
باقىرايعان ءۇش كوزى بار ءبىراق تا. (باعدارشام)
5. ارقانىم بار تىم ۇزىن،
الا - المايسىڭ ءبىر ءۇزىم.
تابىڭدارشى، بالالار،
بۇل جۇمباقتىڭ شەشۋىن. (جول)
6. ءوزى سويلەي بىلمەيدى،
ءبىراق «توقتا، ءجۇر!» دەيدى. (باعدارشام)
سۇراق: — باعدارشام دەگەن نە؟
— ول قانداي قىزمەت اتقارادى؟
2. « كەل، تانىسايىق!» ايدارى
ءمۇعالىم: باعدارشام ءومىرىمىزدى جازىمنان ساقتاندىراتىن كومەكشىمىز. بارشامىزعا ونىڭ سىرىن ءبىلىپ، ءتىلىن الۋ كەرەك.
باعدارشام — جول ەلەمەنتتەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ ەرتە قولدانىلا باستاعانى. ءقازىر باعدارشامنىڭ جاسى جۇزدەن اسىپ كەتتى. ونىڭ كەسكىن كەلبەتى دە قۇرىلىسى دا الدەنەشە رەت جاڭاردى. ول جول قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلارعا ءوز جارىعىمەن باعىت سىلتەيدى.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ قالا، اۋىلدارىنا بارىنە ورتاق كوشە قاتىناس ەرەجەسى ەنگىزىلگەن. بۇل ەرەجەنى وقۋشىلار دا، ۇلكەندەر دە، ياعني بارلىق كولىك جۇرگىزەتىن جۇرگىزۋشىلەر دە بۇلجىتپاي ورىنداۋى كەرەك.
سۇراق: — بالالار، سەندەر كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلەسىڭدەر مە؟
— جيەك جول دەگەن نە؟ (ادامدار جاياۋ جۇرەتىن كوشە جيەگىندەگى تار جول)
— جاياۋ ادامعا قاي جەرمەن جۇرۋگە بولمايدى؟ (كولىك جۇرەتىن كوشەنىڭ ورتاسىمەن جۇرۋگە رۇقسات ەتىلمەيدى)
حورمەن:
قىزىل كوزىن اشقاندا،
سىنىق سۇيەم باسپا العا!
سارى كوزىن اشقاندا،
قاراپ قالما اسپانعا!
جاسىل كوزىن اشقاندا،
وتە بەرگىن، جاسقانبا!
قىزىل – توقتا!
سارى – ساقتان!
جاسىل – جول اشىق!
3. «جول بەلگىلەرىن بىلەمىز بە؟»
(وقۋشىلاردى جول بەلگىلەرىمەن تولىق تانىستىرۋ)
سەرگىتۋ ءساتى:
قىزىل: قولىمىزدى جوعارى كوتەرەمىز.
سارى: ءبىر - بىرىمىزبەن امانداسامىز.
جاسىل: قۇشاقتاسامىز.
4. توپتىق تاپسىرما:
جول بەلگىلەرىنىڭ سۋرەتىن سالۋ، قورعاۋ.
5. «جول ءتارتىبىن بىلەيىك، امان - ەسەن جۇرەيىك!»
سۇراق - جاۋاپ:
1. جولاۋشىلار دەگەنىمىز كىمدەر؟
كەز — كەلگەن كولىك ءتۇرىن پايدالاناتىن ادامدار.
2. باعدارشام دەگەنىمىز نە؟
باعدارشام اۆتومات جۇيەسىنە قوسىلعان ءۇش كوزدى اسپاپ. جول قوزعالىسىن رەتتەيدى.
3. كوشەدە باعدارشام بولماسا نە ىستەۋ كەرەك؟
ءوز كوزىنە سەنۋ كەرەك، جول ورتاسىنا جەتكەنشە، اۋەلى سول جاققا قارا6 ورتاسىنان اسقان سوڭ، وڭ جاققا موينىڭدى بۇر
4. قانداي كولىكتىڭ تۇرلەرىنە باعدارشامنىڭ قىزىل جارىعىنا جۇرۋگە رۇقسات ەتەدى؟
جەدەل جاردەم، پوليسيا، ءورت ءسوندىرۋ ماشيناسى.
5. جولاۋشى تاسيتىن قوعامدىق كولىكتەردى قاي جەردەن كۇتەدى؟ ايالدامادا
8. جاقىنداپ قالعان كولىكتىڭ الدىنان جۇگىرۋ نەلىكتەن ءقاۋىپتى؟
جۇرگىزۋشى كولىكتى توقتاتا الماي، ادام ومىرىنە ءقاۋىپ تونەدى.
9. پوليسيا، جەدەل جاردەم، ءورت سوندىرۋشىلەر كولىكتەرى ءوتىپ كەتكەنشە كۇتىپ تۇرۋ مىندەتتى مە؟ ءيا، مىندەتتى.
10. جولدا قاي جەردەن ءوتۋ كەرەك؟
جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتپەسى بەلگىسى قويىلعان جەردەن.
ءىىى. قورىتىندىلاۋ.
قاي كوشە، قاي قالاعا بارساڭىز دا،
قاي اقىل ولشەمىنە سالساڭىز دا،
جول ءجۇرۋ ەرەجەسى — زاڭدى ءتارتىپ
ول ورتاق ۇلكەن، كىشى، بارشامىزعا
جول زاڭى دۇرىس ءجۇرىپ، اباي بولۋدى تالاپ ەتەدى. جول ءتارتىبىن بۇزبا، ول قاتەر تۋدىرادى. جولدىڭ قالىپتى قوزعالىسى كوبىنەسە بالالاردىڭ جول بويىندا قالاي بولسا سولاي ءجۇرىپ، دوپ قۋالايتىنى، شاڭعى تەبەتىنى، ءجۇرىپ بارا جاتقان ماشيناعا جابىساتىنى، قالتارىستان جولعا شىعىپ كەلەتىن سالدارىنان بۇزىلادى.
جول ءتارتىبىن بۇزعاندىقتان كەيبىرەۋلەر ماشينا دوڭگەلەگىنە ءىلىنىپ قازا تاۋىپ، كەيبىرەۋلەرى جاراقات الادى. ال كەيبىرەۋلەرى ومىرلىك مۇگەدەك بولىپ قالادى. سوندىقتان ءاربىر وقۋشى مەكتەپتە وقىلاتىن «جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسى» تاقىرىبىنداعى ساباقتى مۇقيات تىڭداپ، ءار ساباقتان قورىتىندى جاساپ وتىرۋعا مىندەتتى. ۇلگىلى، ءتارتىپتى وقۋشى كوشەدە، جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن، زاڭىن بۇزبايدى. مىنە، بالالار، ءبىز سەندەرمەن جولدا قالاي ءجۇرۋ كەرەك ەكەنىن بىلەمىز.
جول ەرەجەسىن ءارقاشان ەستە ساقتاۋ كەرەك.
جول ەرەجەسىن جاقسى بىلسەك ءوزىمىزدى جول اپاتىنان ساقتايمىز.
ال ەندى وسى ەرەجەلەردى ءارقاشان ورىنداپ، امان بولايىق!
You Might Also Like
-
وقۋ ماقساتى: 2. 2. 8. 2. اقىن سەزىمىن بەرە وتىرىپ، ناقىشىنا كەلىتىرىپ وقۋ.
