جۋا تۇقىمداستار. زەرتحانالىق جۇمىس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جۋا تۇقىمداستار. زەرتحانالىق جۇمىس. جۋا تۇقىمداس وسىمدىكتەردىڭ جەمىسىنىڭ قۇرىلىسى (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: پياز تۇقىمداسىنا جاتاتىن تۇينەك – پيازشىقتى، تامىر ساباقتى، كوپجىلدىق وسىمدىك سارىمساقتىڭ الۋان تۋرلەرى مەن پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، ناسيحاتتاۋ.
دامىتۋشىلىعى: جەڭىلدەن قيىنعا، قاراپايىمنان كۇردەلىگىنە قاراي ساتىلى تۇردە ورىندالاتىن جۇمىستار جۇيەسىن ۇسىنا وتىرىپ، وقۋشىنى ىزدەنىسكە، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
تاربيەلىلىگى: جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەۋگە، ءوز ويىن ءدال، تياناقتى ايتا بىلۋگە، ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: زەرتحانالىق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، مۋلتيمەديا، ەلەكتروندىق وقۋلىق، كەستەلەر.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
نەگىزگى ءبولىم
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
پىسىقتاۋ: «شىڭعا شىعۋ» ءادىسى بويىنشا
جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ كەزەڭى:
جوسپار:
I. پياز تۋىستاستار داراجارناقتى وسىمدىكتەر
II. باستى پياز
III. سارىمساق
“شىڭعا شىعۋ” ءادىسى
1. قاي كلاسقا جاتادى؟
2. نەلەر ارقىلى توزاڭدانادى؟
3. قىزىل كىتاپقا نەشە ءتۇرى تىركەلدى؟
4. بيىكتگى 15 سم ءدارى جانە ۋلى وسىمدىك؟
5. قازاقستاندا قانشا ءتۇرى بار؟
6. لالاگۇل جەمىسى اتالادى....
جاڭا ساباق بايانداۋ:
پياز تۇقىمداستار – داراجارناقتىلار كلاسى لالاگۇلدىلەر قاتارىنا جاتاتىن داراجارناقتى وسىمدىكتەر (83 - سۋرەت). بۇلار پيازشىقتى، كەيدە تۇينەك - پيازشىقتى جانە تامىرساباقتى، كوپجىلدىق وسىمدىكتەر بولىپ تابىلادى. تاسپا ءتارىزدى نەمەسە سوپاقشا جاپىراقتارى جالپاق جانە تۇتىكشەلى بولىپ كەلەدى. پيازشىعى مەن جاپىراقتارىندا ءسۇتتى شىرىن بولادى. گۇلدەرى – ۇساق، جاي شاتىرشاگۇلگە جينالادى. كۇلتەلەرى قىزعىلت، اق، كۇلگىن جانە قاڭقىزىل ءتۇستى.
گۇلدەرى جاپىراقسىز گۇلسيدامنىڭ ۇشىندا داميدى. گۇلدەرى اشىلعانعا دەيىن بۇكىل گۇلشوعىرىنىڭ سىرتىن ءمولدىر قابىقشا قاپتايدى. گۇل جارعان سوڭ قابىقشا قۇراپ قالادى. پياز تۇقىمداستاردى بۋناقدەنەلىلەر توزاڭداندىرادى. جەمىسى – قاۋاشاق. پياز تۇقىمداستاردى تۇقىمىنان دا، ءوسىمدى مۇشەسىنەن دە كوبەيتۋگە بولادى. تۇقىمدارى جەل، قۇمىرسقالار، جانۋارلار ارقىلى تارالادى. عالامشارىمىزدا پياز تۇقىمداستاردىڭ 650 - گە جۋىق ءتۇرى تارالعان. قازاقستاندا ولاردىڭ 110 - عا جۋىق ءتۇرى وسەدى. پياز تۇقىمداستار – ازىقتىق، مال ازىقتىق، دارىلىك جانە ساندىك باعالى وسىمدىكتەر.
سارىمساق (چەسنوك) — پياز تۇقىمداستارىنا جاتاتىن ءشوپ تارىزدەس وسىمدىك. وتانى — وڭتۇستىك شىعىس ازيا. جابايى سارىمساق ەكى جىلدىق، ال شارۋاشىلىق ماقساتىندا وسىرىلەتىن سارىمساق ءبىر جىلدىق. سارىمساقتىڭ ءدامى اششى، ءيىسى وتكىر. ونىڭ سەبەبى قۇرامىنداعى ەفير مايىندا جاتىر. اۋىزدى ساسىتىپ جاعىمسىز ءيىس شىعاراتىن دا قاسيەتى بار. سارىمساق كونە زاماننان بەرى مادەني وسىمدىك رەتىندە وسىرىلەدى. كونە ەگيپەتتەگى پاپيرۋستارداعى جازۋلاردا سارىمساقتار جايلى مالىمەتتەر بولعان. مىسالى، ايگىلى پيراميدانى سالۋشار سارىمساقتى تاماق رەتىندە پايدالانعان. سارىمساق جەتىسپەي قالعان كەزدە ولار شۋ كوتەرگەن.
ال ەرتەدەگى ريمدىك يمپەراتور نەرون ساربازداردىڭ باتىلدىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن ولارعا سارىمساق جەۋدى بۇيىرعان.
ەرەكشە جاعداي
سارىمساق ادام دەنساۋلىعىنا جان - جاقتى پايدالى بولعانىمەن ۆيچ - كە قارسى ەگىلگەن، قابىلدانعان دارىلەردىڭ بەلسەندىلىگىن جويادى ەكەن. بۇل جونىندە امەريكالىق ءبىر توپ فارماسيەۆت عالىمدار وزدەرىنىڭ زەرتتەۋلەرىنە سۇيەنىپ ايتقان.
سارىمساقتىڭ قۇرامىندا B جانە C توبىنا جاتاتىن دارۋمەندەر، ماگنيي، فوسفور، يود، كالسيي، حلور، تەمىر، مارگانەس، مىس، كومىرسۋلار جانە تاعى دا باسقا ميكروەلەمەنتتەر بار.
قىزىقتى مالىمەتتەر.
الەم بويىنشا سارىمساقتى ەڭ كوپ ەكسپورتتايتىن ەل — جۇڭگو. جىلىنا 12 ميلليوننان استام توننا سارىمساقتى شەت ەلدەرگە ساتادى. ودان كەيىن ءۇندىستان مەن وڭتۇستىك كورەيا ەلدەرى.
№28 زەرتحانالىق جۇمىس
تاقىرىبى: جۋا تۇقىمداس وسىمدىكتەردىڭ جەمىسىنىڭ قۇرىلىسى.
ماقساتى: جۋا وسىمدىگىنىڭ قۇرىلىسىن زەرتتەپ ءبىلۋ ميكروسكوپ ارقىلى قاراۋ.
قۇرال - جابدىق: ميكروسكوپ، ساپتى ينە، ارشىلعان پياز، جابىن شىنىلار وتكىر ۇستارا، قىسقىش، سۋ.
ورىندالاتىن تاپسىرمالار:
ميكروسكوپتاعى كورىنىستى داپتەرگە ءتۇسىرۋ.
ەسكەرتۋ: كورنەكىلىككە كەز كەلگەن بولمە وسىمدىگى الىنادى.
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى:
ساپتى ينەمەن جۇمىس جاساعاندا اباي بول قولىڭ نەمەسە باسقا جەرلەرىڭدى زاقىمداپ الما
شىنىمەن جۇمىس كەزىندە مۇقيات بول دەنەڭدى جاراقات قىلۋى مۇمكىن.
جۇمىس ۇستىندە ءبىر - بىرىڭە كەدەرگى كەلتىر مە
ۇيگە تاپسىرما:
§31. جۋا تۇقىمداستار
№28 زەرتحانالىق جۇمىس
جۋا تۇقىمداس وسىمدىكتەردىڭ جەمىسىنىڭ قۇرىلىسى
ميكروسكوپ بولشەكتەرىنىڭ اتتارىن جازىپ كەلۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: پياز تۇقىمداسىنا جاتاتىن تۇينەك – پيازشىقتى، تامىر ساباقتى، كوپجىلدىق وسىمدىك سارىمساقتىڭ الۋان تۋرلەرى مەن پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، ناسيحاتتاۋ.
دامىتۋشىلىعى: جەڭىلدەن قيىنعا، قاراپايىمنان كۇردەلىگىنە قاراي ساتىلى تۇردە ورىندالاتىن جۇمىستار جۇيەسىن ۇسىنا وتىرىپ، وقۋشىنى ىزدەنىسكە، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
تاربيەلىلىگى: جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەۋگە، ءوز ويىن ءدال، تياناقتى ايتا بىلۋگە، ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: زەرتحانالىق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، مۋلتيمەديا، ەلەكتروندىق وقۋلىق، كەستەلەر.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
نەگىزگى ءبولىم
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
پىسىقتاۋ: «شىڭعا شىعۋ» ءادىسى بويىنشا
جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ كەزەڭى:
جوسپار:
I. پياز تۋىستاستار داراجارناقتى وسىمدىكتەر
II. باستى پياز
III. سارىمساق
“شىڭعا شىعۋ” ءادىسى
1. قاي كلاسقا جاتادى؟
2. نەلەر ارقىلى توزاڭدانادى؟
3. قىزىل كىتاپقا نەشە ءتۇرى تىركەلدى؟
4. بيىكتگى 15 سم ءدارى جانە ۋلى وسىمدىك؟
5. قازاقستاندا قانشا ءتۇرى بار؟
6. لالاگۇل جەمىسى اتالادى....
جاڭا ساباق بايانداۋ:
پياز تۇقىمداستار – داراجارناقتىلار كلاسى لالاگۇلدىلەر قاتارىنا جاتاتىن داراجارناقتى وسىمدىكتەر (83 - سۋرەت). بۇلار پيازشىقتى، كەيدە تۇينەك - پيازشىقتى جانە تامىرساباقتى، كوپجىلدىق وسىمدىكتەر بولىپ تابىلادى. تاسپا ءتارىزدى نەمەسە سوپاقشا جاپىراقتارى جالپاق جانە تۇتىكشەلى بولىپ كەلەدى. پيازشىعى مەن جاپىراقتارىندا ءسۇتتى شىرىن بولادى. گۇلدەرى – ۇساق، جاي شاتىرشاگۇلگە جينالادى. كۇلتەلەرى قىزعىلت، اق، كۇلگىن جانە قاڭقىزىل ءتۇستى.
گۇلدەرى جاپىراقسىز گۇلسيدامنىڭ ۇشىندا داميدى. گۇلدەرى اشىلعانعا دەيىن بۇكىل گۇلشوعىرىنىڭ سىرتىن ءمولدىر قابىقشا قاپتايدى. گۇل جارعان سوڭ قابىقشا قۇراپ قالادى. پياز تۇقىمداستاردى بۋناقدەنەلىلەر توزاڭداندىرادى. جەمىسى – قاۋاشاق. پياز تۇقىمداستاردى تۇقىمىنان دا، ءوسىمدى مۇشەسىنەن دە كوبەيتۋگە بولادى. تۇقىمدارى جەل، قۇمىرسقالار، جانۋارلار ارقىلى تارالادى. عالامشارىمىزدا پياز تۇقىمداستاردىڭ 650 - گە جۋىق ءتۇرى تارالعان. قازاقستاندا ولاردىڭ 110 - عا جۋىق ءتۇرى وسەدى. پياز تۇقىمداستار – ازىقتىق، مال ازىقتىق، دارىلىك جانە ساندىك باعالى وسىمدىكتەر.
سارىمساق (چەسنوك) — پياز تۇقىمداستارىنا جاتاتىن ءشوپ تارىزدەس وسىمدىك. وتانى — وڭتۇستىك شىعىس ازيا. جابايى سارىمساق ەكى جىلدىق، ال شارۋاشىلىق ماقساتىندا وسىرىلەتىن سارىمساق ءبىر جىلدىق. سارىمساقتىڭ ءدامى اششى، ءيىسى وتكىر. ونىڭ سەبەبى قۇرامىنداعى ەفير مايىندا جاتىر. اۋىزدى ساسىتىپ جاعىمسىز ءيىس شىعاراتىن دا قاسيەتى بار. سارىمساق كونە زاماننان بەرى مادەني وسىمدىك رەتىندە وسىرىلەدى. كونە ەگيپەتتەگى پاپيرۋستارداعى جازۋلاردا سارىمساقتار جايلى مالىمەتتەر بولعان. مىسالى، ايگىلى پيراميدانى سالۋشار سارىمساقتى تاماق رەتىندە پايدالانعان. سارىمساق جەتىسپەي قالعان كەزدە ولار شۋ كوتەرگەن.
ال ەرتەدەگى ريمدىك يمپەراتور نەرون ساربازداردىڭ باتىلدىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن ولارعا سارىمساق جەۋدى بۇيىرعان.
ەرەكشە جاعداي
سارىمساق ادام دەنساۋلىعىنا جان - جاقتى پايدالى بولعانىمەن ۆيچ - كە قارسى ەگىلگەن، قابىلدانعان دارىلەردىڭ بەلسەندىلىگىن جويادى ەكەن. بۇل جونىندە امەريكالىق ءبىر توپ فارماسيەۆت عالىمدار وزدەرىنىڭ زەرتتەۋلەرىنە سۇيەنىپ ايتقان.
سارىمساقتىڭ قۇرامىندا B جانە C توبىنا جاتاتىن دارۋمەندەر، ماگنيي، فوسفور، يود، كالسيي، حلور، تەمىر، مارگانەس، مىس، كومىرسۋلار جانە تاعى دا باسقا ميكروەلەمەنتتەر بار.
قىزىقتى مالىمەتتەر.
الەم بويىنشا سارىمساقتى ەڭ كوپ ەكسپورتتايتىن ەل — جۇڭگو. جىلىنا 12 ميلليوننان استام توننا سارىمساقتى شەت ەلدەرگە ساتادى. ودان كەيىن ءۇندىستان مەن وڭتۇستىك كورەيا ەلدەرى.
№28 زەرتحانالىق جۇمىس
تاقىرىبى: جۋا تۇقىمداس وسىمدىكتەردىڭ جەمىسىنىڭ قۇرىلىسى.
ماقساتى: جۋا وسىمدىگىنىڭ قۇرىلىسىن زەرتتەپ ءبىلۋ ميكروسكوپ ارقىلى قاراۋ.
قۇرال - جابدىق: ميكروسكوپ، ساپتى ينە، ارشىلعان پياز، جابىن شىنىلار وتكىر ۇستارا، قىسقىش، سۋ.
ورىندالاتىن تاپسىرمالار:
ميكروسكوپتاعى كورىنىستى داپتەرگە ءتۇسىرۋ.
ەسكەرتۋ: كورنەكىلىككە كەز كەلگەن بولمە وسىمدىگى الىنادى.
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى:
ساپتى ينەمەن جۇمىس جاساعاندا اباي بول قولىڭ نەمەسە باسقا جەرلەرىڭدى زاقىمداپ الما
شىنىمەن جۇمىس كەزىندە مۇقيات بول دەنەڭدى جاراقات قىلۋى مۇمكىن.
جۇمىس ۇستىندە ءبىر - بىرىڭە كەدەرگى كەلتىر مە
ۇيگە تاپسىرما:
§31. جۋا تۇقىمداستار
№28 زەرتحانالىق جۇمىس
جۋا تۇقىمداس وسىمدىكتەردىڭ جەمىسىنىڭ قۇرىلىسى
ميكروسكوپ بولشەكتەرىنىڭ اتتارىن جازىپ كەلۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
