InfoHub Logo

قوعامدىق پىكىردى قالىپتاستىرۋدا، وقيعالاردى حاباردار ەتۋدە جانە تالداۋدا ءجۋرناليستىڭ ادەبىنىڭ ماڭىزى زور. جۋرناليست اقپاراتتىڭ تارالۋىنا، ءسوز بوستاندىعى مەن دەموكراتيانىڭ ساقتالۋىنا ىقپال ەتەتىن مامان يەسى. زاماناۋي تەحنولوگيالار مەن ينتەرنەت مەديا ءباسپاسوزدىڭ قوعامدىق سانا مەن ساياسي پروسەستەرىنە ىقپالىن ارتتىردى. ءجۋرناليستىڭ باسپاسوزدەگى ماقساتى - اقپارات بەرۋ جانە وقيعالاردى تالداۋ. سونداي-اق ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ، قوعامدىق پىكىردى قالىپتاستىرۋ جانە ءومىردىڭ ءارتۇرلى اسپەكتىلەرىن كورسەتۋ باستى مىندەتتەرىنە كىرەدى. جالپى ايتقاندا باسپا ءسوز ۇكىمەت پەن قوعامدىق وقيعالار تۋرالى اقپاراتتى اشۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. سونىمەن قاتار، باسپا ءسوز قوعامدىق-ساياسي كۇن ءتارتىبىن قالىپتاستىرۋعا، قوعامنىڭ باسىم باعىتتارىنا اسەر ەتىپ، وقىرماننىڭ پىكىرىن قالىپتاستىرۋعا ايتارلىقتاي ىقپال ەتەدى.

جۋرناليست ادەبى كوبىنەسە كەڭىرەك جانە تەرەڭىرەك تاقىرىپتار مەن ماسەلەلەر تۋرالى تۇسىنىك بەرەتىن تالداۋلار مەن زەرتتەۋلەردەن تۇرادى. باسپا ءسوز ادەتتە اعىمداعى وقيعالار مەن جاڭالىقتار تۋرالى جەدەل اقپارات بەرۋگە، وقىرماندارعا قىسقا جانە وزەكتى اقپارات بەرۋگە باعىتتالعان.

باسپاسوزگە مىسال رەتىندە الەمدىك جاڭالىقتاردى، ساياساتتى، ەكونوميكانى جانە باسقا دا وزەكتى تاقىرىپتاردى ساپالى جاريالاۋىمەن تانىمال. مىسالعا، "ەگەمەن قازاقستان"، "جاس الاش"، "انا ءتىلى" گازەتتەرىندەگى ماقالار قوعامدا ساۋاتسىز جازىلعان اقپارات بولعاندىعىنان ەمەس ساپالى، ەتيكا نورمالارى ساقتالعان ماقالالار بولعاندىقتان ۇنەمى ەل اۋزىندا جۇرەدى. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا دەگەن حالىقتىڭ سەنىمىن ساقتاۋدا باسپاسوزدەگى جۋرناليستىك ادەپ باستى ءرول اتقارادى. ول دالدىك، تەپە-تەڭدىك، فاكچەكينگ، جەكە ومىرگە قول سۇعىلماۋ جانە جازىلعان ادامداردىڭ سەزىمىن قۇرمەتتەۋ پرينسيپتەرىن قامتيدى. ەتيكا سونىمەن قاتار مۇددەلەر قاقتىعىسىن بولدىرماۋ جانە جالعان اقپاراتتىڭ تارالماۋىن قامتيدى.

سونىمەن قاتار، جۋرناليستەر شىنايىلىققا، وبەكتيۆتىلىككە جانە سىرتقى مۇددەلەردىڭ ىقپالىنان تاۋەلسىز بولۋعا ۇمتىلۋى كەرەك. ولار جالعان اقپاراتتى تاراتۋعا جول بەرمەۋ ارقىلى جەكە ءومىر مەن قادىر-قاسيەت قۇقىعىن قۇرمەتتەۋگە مىندەتتى. ەتيكالىق نورمالاردى ساقتاۋ قوعامعا قىزمەت ەتەتىن جاۋاپتى، ساپالى جۋرناليستيكاعا ىقپال ەتەدى. ماسەلەن، جۋرناليستەر قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ جەكە ءومىرى تۋرالى جازعاندا قوعامدىق مۇددە مەن جەكە ومىرگە قول سۇعىلماۋشىلىق قۇقىعىن تەڭەستىرۋى كەرەك. ولار ادامنىڭ قادىر-قاسيەتىنە نەمەسە بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرۋى مۇمكىن جەكە اقپاراتتى جاريالاۋدان اۋلاق بولۋ كەرەك. باسپا ءسوز ءجۋرناليستى قايشىلىقتى وقيعالاردى جازعاندا ءبىر جاقتى ناسيحاتتاي بەرمەي، ءار ءتۇرلى كوزقاراستان اقپارات بەرىپ، تەپە-تەڭدىك پەن وبەكتيۆتىلىككە ءمان بەرۋى قاجەت. بۇل بۇرمالاۋلاردى بولدىرماۋعا كومەكتەسەدى جانە وقىرماندار ءۇشىن بولعان وقيعالاردىڭ شىنايىلىعىمەن تولىق تانىسۋعا ىقپال ەتەدى. بۇعان قوسا، ءجۋرناليستىڭ باسپا ءسوز بەتەرىنە جاريالاناتىن ماقالاسى  قوعامدىق پىكىرگە اسەر ەتەتىن قاتە نەمەسە قولدان جاسالعان اقپاراتتى تاراتپاۋ ءۇشىن فاكچەكينگ جانە شىنايىلىق ەرەجەلەرىن ساقتاۋى كەرەك. 

قورىتا ايتقاندا، جۋرناليست ماقالاسى دەگەنىمىز - سەنزۋراعا جول جوق دەپ ويىنا كەلگەن دۇنيەنى جازۋ ەمەس، ادەپكە ساي ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن بولعان وقيعاعا قاتىستى اقپاراتىڭ ءتۇيىنىن تارقاتۋ.

---