InfoHub Logo

اۆتورى: ايارۋ داۋلەت
عىلىمي جەتەكشى: "تۇران" ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى ءالمىش جادىرا تالعات قىزى

اننوتاسيا

ماقالادا جانر سوزىنە تۇسىنىكتەمە بەرىلگەن. جۋرناليستيكانىڭ جانر تۇرلەرى كورسەتىلگەن. عالىمداردىڭ پىكىرلەرى مەن بەرگەن تۇسىنىكتەرى جازىلعان. ءار جانر تۇرىنە قانداي تۋىندىلار جاتاتىنى كورسەتىلگەن.

كىلت سوزدەر: جۋرناليستيكا، جانر، اقپاراتتىق، ساراپتامالىق، كوركەم-پۋبليسيستيكالىق، جۇيە.

جانر ءسوزى فرانسۋز تىلىنەن الىنعان جانە ەرەكشە قاسيەتتەردەن تۇراتىن مازمۇننان بىرىككەن شىعارما ءتۇرى. جانردىڭ دا وزىندىك تۇرلەرى بولادى. ونىڭ ءۇش ءتۇرىن اتاپ وتەيىن. ولار:
1. اقپاراتتىق؛
2. ساراپتامالىق؛
3. كوركەم پۋبليسيستيكالىق.

اكادەميك د.س.ليحاچيەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا: "جۋرناليستيكا جانرلارى بىر-بىرىنە تاۋەلدى. ولار وزگەرىپ، ءبىرتۇتاس جۇيەنى قۇرايدى. جۋرناليستيكا جانرلارىنىڭ جۇيەسى قوعامنىڭ ساياسي ومىرىمەن بىتە قايناسا وتىرىپ داميدى" [1]. جۇيە ءسوزى گرەك تىلىنەن الىنعان، بولشەك نارسەلەردىڭ ءبىرتۇتاس بولىپ جينالۋىن بىلدىرەدى.

ءبىزدىڭ كەز كەلگەن شىعارمانى، ماقالانى، تۋىندىنىجازعانداعى ماقساتىمىز - اقپاراتتى ۇسىنۋ. جانە وسى اقپاراتتى ۇسىنۋدىڭ ءۇش ءتۇرى بار. بىرىنشىدەن، دايەكتەردى حابارلاۋ؛ ەكىنشىدەن، دەرەكتەر مەن وقيعالاردىڭ ءوزارا ينتەرپرەتاسياسى؛ ۇشىنشىدەن، دەرەكتەر مەن وقيعا جەلىسىن كوركەم-پۋبليسيستيكالىق جاعىنان اشۋ. بۇل اقپارات ۇسىنۋدىڭ ءۇش ءتۇرى جوعارىدا اتاپ وتىلگەن جانر تۇرلەرىنە تۇسپا-تۇس كەلەدى. ماسەلەن، دايەكتەردى حابارلاۋ - اقپاراتتىق جانر ءتۇرى، تاعى سول سياقتى. اقپاراتتىق جانرعا زامەتكا، رەپورتاج، حابار-وشار، سۇحبات، ەسەپ؛ ساراپتامالىق جانرعا كوممەنتاريي، شولۋ، كوررەسپوندەنسيا، اڭگىمە؛ كوركەم-پۋبليسيستيكالىق جانرعا فەلەتون، تەلەراديوكومپوزيسيا، وچەرك، دەرەكتى دراما جاتادى.

م.م.باحتين ايتقانداي: "جاڭا پايدا بولعان جانر بۇرىننان كەلە جاتقان جانردىڭ ورنىن باسا المايدى. كەرىسىنشە، وزىنشە رەڭك بەرىپ، تولىقتىرا تۇسەدى. جانر سانىن كوبەيتىپ، ساپاسىن جاقسارتادى" [1].

ءجۋرناليستىڭ شىعارماسىنان ونىڭ وزىندىك تۇلعاسى، كاسىبي دايىندىعى، تاجىريبەسى كورىنەدى. شىعارما ۋاقىت تالابىنا، ءباسپاسوزدىڭ، تەلەراديوكومپانيالاردىڭ قوعامدىق-ساياسي ۇستانىمى سياقتى فاكتورلارعا بايلانىستى جازىلادى.

تەلەجۋرناليستيكادا ءار ءتۇرلى پىشىندەر بولادى. مىسالى، توك-شوۋ، عىلىمي-تانىمدىق باعدارلاما، اقپاراتتىق-ساراپتامالىق باعدارلاما، ويىن-ساۋىقتىق باعدارلاما، كونكۋرستىق باعدارلاما جانە تاعى باسقا.

قورىتىندىلاي كەلە، جانر جۋرناليستيكا سالاسىنداعى ماڭىزدى بولىك. بارلىق شىعارمالار، تۋىندىلار جانرلارعا بايلانىستى جازىلادى. جانرسىز تۋىندى تۋىندى بولا المايدى. 

---