جۇزدەن جۇيرىك سايىسى
«جۇزدەن جۇيرىك» سايىسى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن جان - جاقتى كەڭەيتۋگە، وتانسۇيگىشتىك قاسيەتتەرىن ارتتىرۋعا باۋلۋ، ءوزىنىڭ حالقىنا، تۋعان جەرىنە قۇرمەتپەن قاراۋعا ۇيرەتۋ؛
تاپقىرلىققا، ىزدەنىمپازدىققا جەتەلەۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ.
ءتۇرى: سايىس
جوسپارى:
1) «تايعاقتاس»
2) «زىرىلداق»
3) «مەرگەن»
4) «قيىن قيا»
5) «اسپالى جول»
بارىسى:
وقۋشىلار 3 توپقا بولىنەدى. ءوز توپتارىن تانىستىرىپ وتەدى. ءار بولىمگە ءوتۋ ءۇشىن قويىلعان سۇراققا توپ باسشىسى جاۋاپ بەرۋى كەرەك. دۇرىس جاۋاپ بەرىلسە 5 ۇپاي بەرىلەدى، بەرە الماسا ۇپاي بەرىلمەيدى. سودان سوڭ بارىپ ءبولىمنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن ءتورت ۇياشىقتىڭ ءبىرىن تاڭدايدى. جاۋاپتى توپ مۇشەلەرى اقىلداسىپ، ىشىنەن بىرەۋى جاۋاپ بەرەدى. جاۋاپ دۇرىس بولسا 10 ۇپاي بەرىلەدى، دۇرىس بولماسا ۇپاي بەرىلمەيدى. ءار ءبولىمدى 3 توپ كەزەكپەن ورىندايدى.
ءى. «تايعاقتاس»
1) تاپسىرما: جەر شارىندا قانداي سۋدىڭ مولشەرى كوپ؟ (تۇزدى سۋ – 96، 5%)
2) تاپسىرما: بارلىق تىرشىلىك قانداي سۋدى پايدالانادى؟ (تۇششى سۋ – 2، 5%)
3) تاپسىرما: گيدروسفەرا دەگەنىمىز نە؟ (جەردىڭ سۋ قابىعى)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) «گەوگرافيا» ۇعىمىن ەنگىزگەن كىم؟ (ەراتوسفەن)
2) جەردىڭ راديۋسى قانشا كم؟ (6371 كم)
3) ەكۆاتوردىڭ ۇزىندىعى قانشا؟ (40000 كم)
4) جەر ءوز ءوسىن قانشا ساعاتتا تولىق اينالىپ وتەدى؟
ءىى. «زىرىلداق»
1) كىشىرەيتىلگەن شارتتى بەلگىلەر كومەگىمەن جەر بەتىن كەڭ كولەمدە بەينەلەۋ قالاي اتالادى؟ (گەوگرافيالىق كارتا)
2) تەرريتوريانى پلانعا نەمەسە كارتاعا بەينەلەۋدە نەشە ەسە كىشىرەيتىلگەنىن كورسەتەتىن بولشەك سان. (ماسشتاب)
3) كەز - كەلگەن كارتا جاساۋ ءۇشىن قانداي تور قۇرۋ قاجەت؟ (گرادۋس تورىن)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) اۋىسپالى جەل قالاي اتالادى؟ (مۋسسون)
2) ەڭ كۇشتى جەل قالاي اتالادى؟ (داۋىل)
3) تاۋلىگىنە باعىتىن ەكى مارتە اۋىستىراتىن جەل قالاي اتالادى؟ (بريز)
4) تىمىق كەز 0 بالل قالاي اتالادى؟ (شتيل)
ءىىى. «مەرگەن» (جانكۇيەرلەرمەن ويىن. نىسانانى كوزدەپ اتادى. سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، جيناعان ۇپايىن توبىنا بەرەدى. ءۇش مۇمكىندىك بەرىلەدى.)
1) ماسشتاب قانداي تۇرلەرگە بولىنەدى؟ (3 - كە، ساندىق ماسشتاب، اتاۋلىق ماسشتاب، سىزىقتىق ماسشتاب)
2) ماسشتابىنا قاراي كارتالار نەشەگە بولىنەدى؟ (3 - كە، ءىرى، ورتا، ۇساق)
3) اتموسفەرا نەشە قاباتقا بولىنەدى؟ (3 - كە، تروپوسفەرا، ستراتوسفەرا، اتموسفەرانىڭ جوعارعى قاباتى)
ءىۇ. «قيىن قيا»
1) بارلىق قاباتتاردى قوساتىن جەر قابىعى قالاي اتالادى؟ (بيوسفەرا)
2) قۇنارلى توپىراعىمەن ەرەكشەلەنەتىن تابيعات زوناسىن قالاي اتايدى؟ (تروپيكتىك ورمان)
3) قالپىنا كەلمەيتىن تابيعات رەسۋرسىنا نە جاتادى؟ (مينەرالدار)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) جەڭىل، ءۇيىلىپ جاتقان جۇنگە، ماقتاعا ۇقسايتىن بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (بۋداق بۇلتتار)
2) وتە بيىكتە، مالدىڭ ىشكى شاربى مايىنا ۇقساعان بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (شاربى بۇلتتار)
3) قارا ءتۇستى جازدا بولاتىن، كوبىنە جاڭبىرلى بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (بۋداق بۇلتتار)
4) الاسا، سۇرعىلت، كوبىنەسە كۇزدە بولاتىن بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (قابات بۇلتتار)
ءۇ. «اسپالى جول»
1) جەر شارىنىڭ سىرتقى قاتتى تاس قاباتىن قالاي اتايمىز؟ (ليتوسفەرا)
2) جەر قىرتىسىنىڭ ەجەلگى تۇراقتى بولىگىن قالاي اتايدى؟ (پلاتفورما)
3) ليتوسفەرالىق تاقتالار جىلىنا نەشە سم - گە قوزعالادى؟ (2 - 5 سم)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) اۋا قىسىمىن ولشەۋ قۇرالى. (بارومەتر)
2) جەل باعىتىن، جىلدامدىعىن ولشەيتىن قۇرال. (فليۋگەر)
3) اۋانىڭ تەمپەراتۋراسىن ولشەيتىن قۇرال. (تەرمومەتر)
4) جاۋىن - شاشىن مولشەرىن ەسەپتەيتىن قۇرال. (جاۋىن - شاشىن ولشەۋىش)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن جان - جاقتى كەڭەيتۋگە، وتانسۇيگىشتىك قاسيەتتەرىن ارتتىرۋعا باۋلۋ، ءوزىنىڭ حالقىنا، تۋعان جەرىنە قۇرمەتپەن قاراۋعا ۇيرەتۋ؛
تاپقىرلىققا، ىزدەنىمپازدىققا جەتەلەۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ.
ءتۇرى: سايىس
جوسپارى:
1) «تايعاقتاس»
2) «زىرىلداق»
3) «مەرگەن»
4) «قيىن قيا»
5) «اسپالى جول»
بارىسى:
وقۋشىلار 3 توپقا بولىنەدى. ءوز توپتارىن تانىستىرىپ وتەدى. ءار بولىمگە ءوتۋ ءۇشىن قويىلعان سۇراققا توپ باسشىسى جاۋاپ بەرۋى كەرەك. دۇرىس جاۋاپ بەرىلسە 5 ۇپاي بەرىلەدى، بەرە الماسا ۇپاي بەرىلمەيدى. سودان سوڭ بارىپ ءبولىمنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن ءتورت ۇياشىقتىڭ ءبىرىن تاڭدايدى. جاۋاپتى توپ مۇشەلەرى اقىلداسىپ، ىشىنەن بىرەۋى جاۋاپ بەرەدى. جاۋاپ دۇرىس بولسا 10 ۇپاي بەرىلەدى، دۇرىس بولماسا ۇپاي بەرىلمەيدى. ءار ءبولىمدى 3 توپ كەزەكپەن ورىندايدى.
ءى. «تايعاقتاس»
1) تاپسىرما: جەر شارىندا قانداي سۋدىڭ مولشەرى كوپ؟ (تۇزدى سۋ – 96، 5%)
2) تاپسىرما: بارلىق تىرشىلىك قانداي سۋدى پايدالانادى؟ (تۇششى سۋ – 2، 5%)
3) تاپسىرما: گيدروسفەرا دەگەنىمىز نە؟ (جەردىڭ سۋ قابىعى)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) «گەوگرافيا» ۇعىمىن ەنگىزگەن كىم؟ (ەراتوسفەن)
2) جەردىڭ راديۋسى قانشا كم؟ (6371 كم)
3) ەكۆاتوردىڭ ۇزىندىعى قانشا؟ (40000 كم)
4) جەر ءوز ءوسىن قانشا ساعاتتا تولىق اينالىپ وتەدى؟
ءىى. «زىرىلداق»
1) كىشىرەيتىلگەن شارتتى بەلگىلەر كومەگىمەن جەر بەتىن كەڭ كولەمدە بەينەلەۋ قالاي اتالادى؟ (گەوگرافيالىق كارتا)
2) تەرريتوريانى پلانعا نەمەسە كارتاعا بەينەلەۋدە نەشە ەسە كىشىرەيتىلگەنىن كورسەتەتىن بولشەك سان. (ماسشتاب)
3) كەز - كەلگەن كارتا جاساۋ ءۇشىن قانداي تور قۇرۋ قاجەت؟ (گرادۋس تورىن)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) اۋىسپالى جەل قالاي اتالادى؟ (مۋسسون)
2) ەڭ كۇشتى جەل قالاي اتالادى؟ (داۋىل)
3) تاۋلىگىنە باعىتىن ەكى مارتە اۋىستىراتىن جەل قالاي اتالادى؟ (بريز)
4) تىمىق كەز 0 بالل قالاي اتالادى؟ (شتيل)
ءىىى. «مەرگەن» (جانكۇيەرلەرمەن ويىن. نىسانانى كوزدەپ اتادى. سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، جيناعان ۇپايىن توبىنا بەرەدى. ءۇش مۇمكىندىك بەرىلەدى.)
1) ماسشتاب قانداي تۇرلەرگە بولىنەدى؟ (3 - كە، ساندىق ماسشتاب، اتاۋلىق ماسشتاب، سىزىقتىق ماسشتاب)
2) ماسشتابىنا قاراي كارتالار نەشەگە بولىنەدى؟ (3 - كە، ءىرى، ورتا، ۇساق)
3) اتموسفەرا نەشە قاباتقا بولىنەدى؟ (3 - كە، تروپوسفەرا، ستراتوسفەرا، اتموسفەرانىڭ جوعارعى قاباتى)
ءىۇ. «قيىن قيا»
1) بارلىق قاباتتاردى قوساتىن جەر قابىعى قالاي اتالادى؟ (بيوسفەرا)
2) قۇنارلى توپىراعىمەن ەرەكشەلەنەتىن تابيعات زوناسىن قالاي اتايدى؟ (تروپيكتىك ورمان)
3) قالپىنا كەلمەيتىن تابيعات رەسۋرسىنا نە جاتادى؟ (مينەرالدار)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) جەڭىل، ءۇيىلىپ جاتقان جۇنگە، ماقتاعا ۇقسايتىن بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (بۋداق بۇلتتار)
2) وتە بيىكتە، مالدىڭ ىشكى شاربى مايىنا ۇقساعان بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (شاربى بۇلتتار)
3) قارا ءتۇستى جازدا بولاتىن، كوبىنە جاڭبىرلى بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (بۋداق بۇلتتار)
4) الاسا، سۇرعىلت، كوبىنەسە كۇزدە بولاتىن بۇلتتار قالاي اتالادى؟ (قابات بۇلتتار)
ءۇ. «اسپالى جول»
1) جەر شارىنىڭ سىرتقى قاتتى تاس قاباتىن قالاي اتايمىز؟ (ليتوسفەرا)
2) جەر قىرتىسىنىڭ ەجەلگى تۇراقتى بولىگىن قالاي اتايدى؟ (پلاتفورما)
3) ليتوسفەرالىق تاقتالار جىلىنا نەشە سم - گە قوزعالادى؟ (2 - 5 سم)
ۇياشىق تاپسىرمالارى:
1) اۋا قىسىمىن ولشەۋ قۇرالى. (بارومەتر)
2) جەل باعىتىن، جىلدامدىعىن ولشەيتىن قۇرال. (فليۋگەر)
3) اۋانىڭ تەمپەراتۋراسىن ولشەيتىن قۇرال. (تەرمومەتر)
4) جاۋىن - شاشىن مولشەرىن ەسەپتەيتىن قۇرال. (جاۋىن - شاشىن ولشەۋىش)
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاقشالاردى اشىپ ورنەكتەردى ىقشامداۋ.
-
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى «ءا» دىبىسىن دۇرىس ايتۋعا ۇيرەتۋ، ونىڭ ءسوز ىشىندە كەلۋىن اڭعارتۋ، سوزدەردى دۇرىس وقۋعا داعدىلاندىرۋ. «ءا» دىبىسىنىڭ جىڭىشكە بۋىندى سوزدەردە كەلەتىنىن اڭعارتۋ. «اجە» ءماتىن...
