InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: قۇرمانعازى ساعىربايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارى. قازاقتىڭ اسپاپتىق مۋزىكاسى. ح. تالعاروۆتىڭ سوزىنە جازعان ي. نۇسىپبايەۆتىڭ «دومبىراسىز ءسان قايدا» ءانىن ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: قازاقتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتارىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ. قۇرمانعازىنىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارىن ءتۇسىندىرۋ. «دومبىراسىز ءسان قايدا» ءانىنىڭ مازمۇنىمەن تانىستىرىپ، ءانىن ۇيرەتۋ
تاربيەلىلىك: وقۋشىلارعا، وتانىن، انا ءتىلىن، حالقىنىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن، ونەردى سۇيۋگە تاربيەلەۋ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، مۋزىكالىق ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرىپ، بەلسەندىلىگىن دامىتۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دومبىرا، بايان، پلاكاتتار، سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا، مۋزىكالىق اسپاپتار
ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن ساباق

ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى ءوتۋ
ءىۇ. ساباقتى بەكىتۋ
ءۇ. قورىتىندىلاۋ، باعالاۋ، ءۇي تاپسىرماسى

ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
• ق. سىدىقتىڭ سوزىنە جازىلعان ا. جايىموۆتىڭ «قازاقستان» ءانىن حورمەن، جەكەلەي ايتقىزۋ
• نوتا ساۋاتى. نوتا تۇرلەرى. (پلاكاتقا جازىلعان نوتا تۇرلەرىن سۇراۋ. ولشەمدەردى اجىراتىپ ايتقىزۋ)

ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ( قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا كۇيى ويناپ تۇرادى)
- قازاقتىڭ تابيعاتىن، سالت - ءداستۇرىن، ۇلتتىق ويىندارىن سۋرەتتەيتىن بۇل كۇيدىڭ اۆتورى قۇرمانعازى ساعىربايەۆ. جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتتارىمەن تانىستىرۋ.
- ءقازىر سەندەرگە قازاقتىڭ اسپاپتىق مۋزىكاسى، قۇرمانعازى ساعىربايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى انار احانوۆنا ايتىپ، ءتۇسىندىرىپ بەرەدى. ( ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى سلايد كورسەتۋ)
- قازاقتىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپاپتارى حالقىمىزدىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىن، سالت - ءداستۇرىن، دۇنيەتانىمىنداعى، تاريحي زاتتاي مۇراسى، رۋحاني - مادەني بايلىعى بولىپ تابىلادى. قازاقتىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپاپتارىنىڭ تاريحى كونە تاس عاسىرى ب. ز. د ءحى - ح مىڭجىلدىقتارىنان ورتا عاسىر كەزەڭىن ءحۇ - ءحۇىىى ع. ع كەزەڭدەرىن قامتيدى.
ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپاپتار تاريحىن قاراستىرۋدىڭ وزەگىنە بۇرىنعى زاماننىڭ سىر تارتاتىن تاس مۇسىندەرى، جارتاس تاڭبالارى، ۇڭگىر قابىرعالارىنا سالىنعان پەتروگليفتەر، ارحەولوگيالىق قازبالاردان تابىلىپ انىقتالعان ءتۇپ - نۇسقالار كونە اسپاپتار نەگىزگە الىنادى. قازاقتىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپاپتارى دىبىس ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي ءتورت توپقا جىكتەلەدى. ولار:
* سوقپالى - شۋلى،
* سىلدىرلى،
* ۇرمەلى، ىسپالى،
* ىشەكتى - شەرتپەلى

سوقپالى - شۋلى اسپاپتارعا دابىل، جورىق دابىلى، داۋىلپاز، داڭعىرا، سوقپالى - شۋلى شىڭداۋىل، قوس دۇڭكىلدەك
سىلدىرلى اسپاپتار: اساتاياق، قوڭىراۋ، سىلدىرماقتار، دۇڭگىرشەك
ۇرمەلى - ىسپالى اسپاپتار: ۇسكىرىك، بۇعىشاق، شاڭقوبىز، توز سىرناي، ۇران، كەرنەي، سىبىزعى، قىلقوبىز، نارقوبىز
شەرتپەلى، كوپ ىشەكتى اسپاپتار: دومبىرا، شەرتەر، كەرۋىش، ادىرنا، جەتىگەن
قازاقتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتارىندا وينايتىن شەبەر كۇيشى، قوبىزشى، ءانشى - جىرشى وتە كوپ بولعان. سولاردىڭ ءبىرى كۇي اتاسى قۇرمانعازى ساعىربايەۆ. 1806 جىلى بوكەي ورداسىنىڭ جيدەلى دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن. بالا كەزىنەن مۋزىكاعا دارىندى ەكەنىن تانىتىپ، ءوز بەتىنشە الۋان ءتۇرلى كۇيلەردى تارتىپ ۇيرەندى. سوندىقتان ول ءوزىنىڭ كۇيلەرىندە قاراپايىم ادامداردىڭ ءومىرىن، تۇرمىس - تىرشىلىگىن سۋرەتتەدى، قايىرىمسىز بايلاردىڭ قىلىعىن اشكەرەلەدى. ءبىزدىڭ زامانىمىزعا سازگەردىڭ تۋىندىلارىنىڭ 60 - قا جۋىق عاجايىپ، كوركەم، اسقاق سەزىمگە تولى كۇيلەرى جەتكەن. قۇرمانعازىنىڭ العاشقى ۇستازى ۇزاق، حانبازار. ونىڭ «اداي» ءبىز تىڭداپ وتىرعان كۇيى، «بالبىراۋىن»، «سارىارقا»، «اقساق كيىك»، «تۇرمەدەن قاشقان»، «ەرتەڭ كەتەم»، «كىسەن اشقان»، «قايران شەشەم»، «اقباي»، «كوبىك شاشقان»، «امان بول شەشەم» ت. ب. كوپتەگەن كۇيلەرى حالىق ءسۇيىپ تىڭدايتىن تاماشا تۋىندىلار. «كىشكەنتاي» اتتى كۇيى بوكەي ورداسىنداعى حالىق ازاتتىق كوتەرىلىس باسشىسى يساتاي تايمانۇلىنا ارنالعان.