وقۋشىلاردىڭ تاريح پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
وقۋشىلاردىڭ تاريح پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ
ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى — قىزىعى مەن قيىندىعى مول كۇردەلى سالا. بۇگىنگى جاس ۇرپاققا جان - جاقتى ءبىلىم بەرۋ، تاربيەلەۋ — ءاربىر ۇستازدىڭ وقۋ - تاربيە ۇردىسىندەگى باستى مىندەتى. وسى مىندەتتى ورىنداۋدا ءاربىر ءمۇعالىم ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەردى پايدالانىپ جاتادى.
قانداي ءادىستى پايدالانسا دا ماقساتىمىز ايقىن، ورتاق. ول باعدارلاماداعى ماتەريالدىڭ مازمۇنىن شاكىرت بويىنا ءسىڭىرۋ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ سوزىندە « بىزگە ينتەللەكتۋالدى ۇلت قاجەت. حالىقارالىق دەڭگەيدە باسەكەگە تۇسەتىن ەرۋديسيالى ادامدار كەرەك» دەگەن بولاتىن.
جاستار ءبىلىمدى، اقىلدى، جان - جاقتى جەتىلگەن، ۇلتتىق رۋحى بار، ۇلت مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىندەي بولۋى ءۇشىن ءبىز ۇستازدار قاۋىمى ات سالىسۋىمىز كەرەك سياقتى.
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ، دامىتۋ جولىندا پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرىپ، جاڭا تەحنولوگيانىڭ ءتيىمدى ءادىس - تاسىلدەرىن جاس ۇرپاققا بويىنا سىڭىرە وتىرىپ، جۇمىس ىستەۋگە مەن دە تىرىسۋدامىن.
ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العانعا دەيىنگى مەكتەپتەردە جۇرگىزىلىپ كەلگەن قازاقستان تاريحى پانىنە تياناقتى وزگەرىستەر ەنگىزۋ پروبلەماسى سوڭعى جىلداردا بولعان ءتۇرلى ساياسي، تاريحي جانە الەۋمەتتىك – ەكانوميكالىق وزگەرىستەرگە تىكەلەي بايلانىستى تۋىنداعان بولاتىن. بۇل جاعداي بويىنشا 1990 جىلدان قازاقستان تاريحى رەسپۋبليكا مەكتەپتەرىندە دەربەس ءپان
رەتىندە ەنگىزىلدى.
قازىرگى تاڭدا مەكتەپتىڭ ماتەريالدىق – تەحنيكالىق بازاسى باي، مۇمكىنشىلىك كوپ، تەك كوزىن تابا ءبىلۋ كەرەك. تاريح ساباعىندا وقۋشى بويىندا «مەنىڭ وتانىم قانداي بولعان، ءقازىر قانداي، بولاشاقتا قانداي بولۋى كەرەك» دەگەن سۇراقتار تۋىندايدى. وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن تاريح ءپانىنىڭ ورنى ەرەكشە.
تاريح ساباقتارىندا قوعامدا بولىپ جاتقان ءتۇرلى وزگەرىستەرگە بايلانىستى وتكەندى بىلۋگە دەگەن قۇشتارلىق وسە تۇسەدى. بۇل جاعداي تاريح عىلىمىنىڭ جاڭا ديداكتيكالىق جۇيەنى ىزدەستىرۋ، سالالىق باسىلىمداردا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا، كوپشىلىككە ارنالعان ادەبيەتتەردە بۇرىن بەلگىسىز بولعان، قۇپيا قۇجاتتار، جەكە حاتتار مەن كۇندەلىك جازبالاردى ىرىكتەۋ ارقىلى ساباققا پايدالانۋ قاجەتتىلىگىن كورسەتەدى. سوندىقتان، وتكەندى عىلىمي تانىپ بىلۋدە وسىنداي تىڭ دەرەكتەردى، مۇراعات ماتەريالدارىن جاس ۇرپاقتىڭ تانىم - تۇسىنىگىنە سايكەستەندىرە وتىرىپ، ساپالى، باسەكەگە قابىلەتتى ۇرپاق قالىپتاستىرامىز.
پانگە دەگەن وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ جۇمىستارىن ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ كەزىندە دە ىسكە اسىرۋعا بولادى. مىسالى: ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ كەزىندە «تاريحي باعدارشام»، «جىلدار نەنى بىلدىرەدى»، «ورنىن تاپ»، « تاريحي ۆيكتورينا»، « سەن - ماعان، مەن - ساعان» دەگەن سياقتى ويىندار وينايمىز. تاريحي باعدارشام تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ بولسا، جىلداردى كەستەدە نەمەسە سىزبادا ورىندايمىز. ال ورنىن تاپ ويىنى ۇلەستىرمەلى ماتەريال تۇرىندە بەرىلەدى. كەيدە ۇيدەن دايىنداپ كەلگەن ءسوزجۇمباق، رەبۋستار، كلاستەر، شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىندالادى.
ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى — قىزىعى مەن قيىندىعى مول كۇردەلى سالا. بۇگىنگى جاس ۇرپاققا جان - جاقتى ءبىلىم بەرۋ، تاربيەلەۋ — ءاربىر ۇستازدىڭ وقۋ - تاربيە ۇردىسىندەگى باستى مىندەتى. وسى مىندەتتى ورىنداۋدا ءاربىر ءمۇعالىم ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەردى پايدالانىپ جاتادى.
قانداي ءادىستى پايدالانسا دا ماقساتىمىز ايقىن، ورتاق. ول باعدارلاماداعى ماتەريالدىڭ مازمۇنىن شاكىرت بويىنا ءسىڭىرۋ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ سوزىندە « بىزگە ينتەللەكتۋالدى ۇلت قاجەت. حالىقارالىق دەڭگەيدە باسەكەگە تۇسەتىن ەرۋديسيالى ادامدار كەرەك» دەگەن بولاتىن.
جاستار ءبىلىمدى، اقىلدى، جان - جاقتى جەتىلگەن، ۇلتتىق رۋحى بار، ۇلت مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىندەي بولۋى ءۇشىن ءبىز ۇستازدار قاۋىمى ات سالىسۋىمىز كەرەك سياقتى.
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ، دامىتۋ جولىندا پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرىپ، جاڭا تەحنولوگيانىڭ ءتيىمدى ءادىس - تاسىلدەرىن جاس ۇرپاققا بويىنا سىڭىرە وتىرىپ، جۇمىس ىستەۋگە مەن دە تىرىسۋدامىن.
ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العانعا دەيىنگى مەكتەپتەردە جۇرگىزىلىپ كەلگەن قازاقستان تاريحى پانىنە تياناقتى وزگەرىستەر ەنگىزۋ پروبلەماسى سوڭعى جىلداردا بولعان ءتۇرلى ساياسي، تاريحي جانە الەۋمەتتىك – ەكانوميكالىق وزگەرىستەرگە تىكەلەي بايلانىستى تۋىنداعان بولاتىن. بۇل جاعداي بويىنشا 1990 جىلدان قازاقستان تاريحى رەسپۋبليكا مەكتەپتەرىندە دەربەس ءپان
رەتىندە ەنگىزىلدى.
قازىرگى تاڭدا مەكتەپتىڭ ماتەريالدىق – تەحنيكالىق بازاسى باي، مۇمكىنشىلىك كوپ، تەك كوزىن تابا ءبىلۋ كەرەك. تاريح ساباعىندا وقۋشى بويىندا «مەنىڭ وتانىم قانداي بولعان، ءقازىر قانداي، بولاشاقتا قانداي بولۋى كەرەك» دەگەن سۇراقتار تۋىندايدى. وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن تاريح ءپانىنىڭ ورنى ەرەكشە.
تاريح ساباقتارىندا قوعامدا بولىپ جاتقان ءتۇرلى وزگەرىستەرگە بايلانىستى وتكەندى بىلۋگە دەگەن قۇشتارلىق وسە تۇسەدى. بۇل جاعداي تاريح عىلىمىنىڭ جاڭا ديداكتيكالىق جۇيەنى ىزدەستىرۋ، سالالىق باسىلىمداردا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا، كوپشىلىككە ارنالعان ادەبيەتتەردە بۇرىن بەلگىسىز بولعان، قۇپيا قۇجاتتار، جەكە حاتتار مەن كۇندەلىك جازبالاردى ىرىكتەۋ ارقىلى ساباققا پايدالانۋ قاجەتتىلىگىن كورسەتەدى. سوندىقتان، وتكەندى عىلىمي تانىپ بىلۋدە وسىنداي تىڭ دەرەكتەردى، مۇراعات ماتەريالدارىن جاس ۇرپاقتىڭ تانىم - تۇسىنىگىنە سايكەستەندىرە وتىرىپ، ساپالى، باسەكەگە قابىلەتتى ۇرپاق قالىپتاستىرامىز.
پانگە دەگەن وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ جۇمىستارىن ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ كەزىندە دە ىسكە اسىرۋعا بولادى. مىسالى: ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ كەزىندە «تاريحي باعدارشام»، «جىلدار نەنى بىلدىرەدى»، «ورنىن تاپ»، « تاريحي ۆيكتورينا»، « سەن - ماعان، مەن - ساعان» دەگەن سياقتى ويىندار وينايمىز. تاريحي باعدارشام تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ بولسا، جىلداردى كەستەدە نەمەسە سىزبادا ورىندايمىز. ال ورنىن تاپ ويىنى ۇلەستىرمەلى ماتەريال تۇرىندە بەرىلەدى. كەيدە ۇيدەن دايىنداپ كەلگەن ءسوزجۇمباق، رەبۋستار، كلاستەر، شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىندالادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قۇرمانعازى ساعىربايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارى. قازاقتىڭ اسپاپتىق مۋزىكاسى. ح. تالعاروۆتىڭ سوزىنە جازعان ي. نۇسىپبايەۆتىڭ «دومبىراسىز ءسان قايدا» ءانىن ۇيرەتۋ.
