كىشكەنتاي كولىك ماشكا تۋرالى ەرتەگىلەر
ماشكا جانە جاڭا جول
كىشكەنتاي ءبىر گاراجدا ماشكا ەسىمدى اق كولىك تۇرىپتى. بۇل گاراج ورمانعا جاقىن جەردە ورنالاسقان ەدى. سوندىقتان ماشكا ورمانعا ءجيى بارىپ تۇراتىن. ادەتتە ول گاراجدان تۇپ-تۋرا بۇلاققا الىپ باراتىن سوقپاقپەن سەرۋەندەيتىن. جاڭبىر كوپ جاۋىپ، وي-شۇقىرلى بولىپ كەتكەن سوقپاق كەڭ بولسا دا وتە ىڭعايسىز ەدى. كەيدە شۇڭقىرلار سۋعا تولىپ قالعاندا ماشكا قانشا تىرىسىپ اقىرىن جۇرسە دە ءۇستى-باسى باتپاق بولىپ قالاتىن. ەندى قالاسا دا، قالاماسا دا ماشكا ۇيىنە باتپاق-باتپاق دوڭگەلەكتەرىن ارەڭ سۇيرەپ جەتەتىن.
كوكتەم كەلىپ، شالشىق سۋدىڭ بارلىعى كەپكەن كەز. ماشكا سوقپاقتىڭ وي-شۇقىرىن اڭداپ باسىپ، سەرۋەندەپ كەلە جاتقان. كەنەت ول الدىنان كوپ بەيتانىس ۇلكەن كولىكتەردى كوردى. ماشكا جاقىنىراق كەلىپ، ۇزاق قاراپ تۇردى. مۇندا جۇك كولىكتەرى دە، تراكتورلار مەن ەكسكاۆاتورلار، ۇلكەن جۇك تاسىعىش كولىكتەر، ءتىپتى الدىندا ۇلكەن بىلىگى بار جول تەگىستەگىش كولىك تە بار ەكەن. ولاردىڭ ءبارى دارىلداپ، گۋىلدەپ، بۋداقتاتىپ ءتۇتىن شىعارىپ قىزۋ ىسكە كىرىسىپ كەتىپتى. ءتىپتى كىشكەنتاي ماشكانى ۇلكەن ارىققا قۇلاتىپ جىبەرە جازدادى.
— كەشىرىڭىز، – دەدى ماشكا جۇك كولىگىنە، - ءسىز ماعان مۇندا نە بولىپ جاتقانىن ايتا الاسىز با؟
— جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز، - دەدى جۇك كولىگى.
— سوندا، قانداي جۇمىس ىستەپ جاتىرسىزدار؟
— جول جاساپ جاتىرمىز.
— ءبىراق، مۇندا جول بار عوي، - دەپ تاڭ قالدى ماشكا.
ءبىراق، جۇك كولىگىن جاۋاپ بەرىپ ۇلگەرمەستەن جۇمىسقا شاقىرىپ، ول كەتىپ قالدى.
ماشكا شەتكە شىعىپ تۇردى. ويتكەنى جولمەن ۇلكەن-ۇلكەن كولىكتەر ءارى بەرى بىرنارسەلەر تاسىپ ءوتىپ جاتتى. ماشكا بۇل سۇراقتى ۇلكەن جۇك تاسىعىش كولىككە دە قويعىسى كەلگەن. ءبىراق ونىڭ قاتتى گۇرىلدەپ، تارسىلداعانى سونشا، كىشكەنتاي ماشكانىڭ ونىڭ جانىنا بارۋعا باتىلى جەتپەدى. كەنەت ول سارى جولاقتارى بار كوك تراكتوردى كورىپ قالدى. تراكتور كوڭىلدەنىپ، وجاۋىمەن الا دوپتى تەربەتىپ تۇر ەكەن. وزىنە قىزىعا قاراپ تۇرعان ماشكانى بىردەن بايقادى.
— سالەم! – دەپ ايقايلادى ول. – قانە، بەرى كەل. بىرگە وينايىق!
— سالەم. سەنىڭ ەسىمىڭ كىم؟
— كوتكا.
— ال مەنىكى – ماشكا كولىك. كوتكا، سەن مۇندا نە بولىپ جاتقانىن بىلەسىڭ بە؟
— ارينە، بىلەمىن! مۇندا جاڭادان جول سالادى. اناااۋ ەڭ ۇلكەن ەكسكاۆاتور مەنىڭ اكەم. ول مەنى وسىندا وزىمەن بىرگە ەرتىپ اكەلدى. ءبىراق، ونىڭ جۇمىس ىستەۋى كەرەك. سوندىقتان، جالعىز ويناپ ءجۇرمىن.
— ال جاڭا جولدىڭ نە قاجەتى بار؟- دەپ سۇرادى ماشكا.
— ەندى...جۇرگەنگە جايلى بولسىن دەپ. قانە، مەنىمەن ءجۇر. جاقىن بارىپ، تاماشالايىق.
ماشكا مەن كوتكا اينالانى جاقسى كورۋ ءۇشىن كىشكەنە توبەشىكتىڭ ۇستىنە شىقتى دا، كوك شوپكە جايعاستى..
— انە، كوردىڭ بە، –دەدى كوتكا، – اۋەلى تراكتورلار ەسكى جولدى تەگىستەيدى. انە، قاراشى، ولار وجاۋلارىمەن جولداعى تاستاردى الىپ، ونىڭ ورنىن قۇممەن تولتىرىپ جاتىر.
راسىمەن دە ءۇش تراكتور جۇك كولىگى الىپ كەلگەن قۇمدى جول بويىنا توگىپ جاتىر ەكەن. ءبىر كەزدە شۇڭقىردىڭ ءبارى كومىلىپ، جول تەپ-تەگىسكە بولدى.
— ەندى نە ىستەيدى؟ – دەپ سۇرادى ماشكا. – جول ونسىز دا تەپ-تەگىس بولدى عوي.
— بۇل تەك باسى عانا، – دەدى كوتكا.
ءبىر كەزدە ۇلكەن جۇك تاسىعىش كولىك كەلدى دە جولدىڭ شەتىنە ءبىر تىركەمە تولى شاعىل تاستاردى توگىپ كەتتى. سول ساتتە-اق تراكتورلار الگى شاعىل تاستاردى وجاۋلارىمەن جول بويىنا تاسىپ، توگە باستادى. ولاردىڭ جۇمىسى وتە كوپ. شاعىل تاس قۇم سياقتى ەمەس، سالماقتى ەكەن. ءبىراق، كوپ ۇزاماي بۇكىل جولدىڭ بويىنا تاس توسەلىپ شىقتى.
— مىنە، كەرەمەت! – دەپ ايقايلاپ جىبەردى ماشكا. – بولدى، ەندى وسىلاي قالا بەرسە بولادى. قاراشى، قانداي تەگىس بولدى جول!
— ءالى بۇدان دا جاقسى بولادى! – دەپ ماڭعازدانا جاۋاپ قاتتى كوتكا. – كىمنىڭ كەلە جاتقانىن قاراشى!
راسىمەن دە ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى ءۇش جۇك كولىگى كەلدى دە، جولدىڭ قاق ورتاسىنا قاپ-قارا تۇتىندەگەن ءبىر قويمالجىڭ قورىتپانى توگە سالدى.
— ويباي، مىناسى نەسى؟ باتپاق پا؟ مىناۋ دەگەن... – دەپ ايقايلاپ جىبەردى ماشكا.
— بۇل اسفالت.
— كىم؟
— كىم ەمەس، نە. اسفالت.
— ال ونىڭ نە قاجەتى بار؟
— بۇل جول تەپ-تەگىس، ءتۇزۋ جانە مىقتى بولۋ ءۇشىن كەرەك. مۇنى توسەگەن جولدا شۇڭقىر بولمايدى..
شاعىل تاستاردى تاسىپ شارشاعان تراكتورلار تاعى دا دامىل تاپپاي وجاۋلارىمەن اسفالتتى تاسي باستادى. ال ولاردىڭ ارتىنان جول تەگىستەگىش كولىك اسىقپاي ءجۇرىپ كەلە جاتتى. ول وتە باياۋ ءجۇرىپ، ءوزىنىڭ ۇلكەن، ءارى سالماقتى بىلىگىمەن اسفالتتى تەگىستەپ كەلەدى. كوپ ۇزاماي جولدىڭ ءون بويى تەپ-تەگىس، قاپ-قارا اسفالتپەن جابىلدى. اسفالت بۋلانىپ، اسىقپاي كەبە باستادى. باستاپقى قاپ-قارا ءتۇسى ءسۇر تۇسكە اينالدى.
— مىنە، ەندى بولدى. – دەدى كوتكا. – ەندى جول تەپ-تەگىس بولدى. بۇدان بىلاي شالشىق سۋلار تۇرمايدى. ەندى سەن قالاعان جاعىڭا جەلدەي زۋلاپ جەتىپ الاتىن بولدىڭ.
كەش باتا باستادى. كۇن ورمان اسىپ، كوكجيەككە جاسىرىندى. كۇن سالقىن تارتقانداي. ماشكا دا جاۋراپ قالدى. كوتكانى اكەسى كەلىپ، ۇيىنە ەرتىپ كەتتى. كوتكا تراكتور ەرتەڭ دە وسى جەرگە كەلىپ، ماشكامەن بىرگە بۇلاق باسىنا بارۋعا ۋادە بەردى.
اقىرىنداپ جۇك كولىكتەرى دە، تراكتورلار دا ۇيلەرىنە تاراستى. ولار جاڭا، تەپ-تەگىس جولمەن ءجۇردى. ءبارىنىڭ ارتىندا كەتىپ بارا جاتقان ماشكا ەندى بۇلاققا دەيىن تەز جەتەتىنىن كورىپ، قاتتى قۋانىپ كەلەدى. ءتىپتى قاتتى سىركىرەپ جاۋىن جاۋسا دا، ەندى ونىڭ دوڭگەلەكتەرى قۇپ-قۇرعاق بولىپ قالاتىن بولدى.
ماشكا مەن گۇلزار
ءبىر كۇنى تاڭەرتەڭ ماشكا دوسى ولەجكانىڭ تەمىر كۇرەكپەن جەر قازىپ جاتقانىن كوردى.
— سالەم، ولەجكا! – دەپ ايقايلادى اناداي جەردەن ماشكا. – سەن قۇممەن ويناعىڭ كەلىپ پە ەدى؟ ءبىراق قۇم انا جاقتا، بالالار الاڭىندا عوي.
— ماعان قۇمنىڭ كەرەگى جوق، - دەپ ماڭعازدانا جاۋاپ قاتتى ولەجكا. – مەن گۇلزار جاساپ جاتىرمىن.
— گۇلزار دەگەن نە؟
— گۇلزار ما...گۇلزارعا گۇل وتىرعىزادى.
— قاراشى، اينالامىزدا گۇل كوپ قوي، - تەپ تاڭىرقاي قارادى ماشكا. – قارا، وگەيشوپ بار مۇندا. كوپ ۇزاماي باقباق تا گۇل اشادى. سودان كەيىن تۇيمەداق.
— ال مەن مۇندا ناركەسگۇل وتىرعىزامىن. وتە ادەمى گۇل. ول وزدىگىنەن وسپەيدى.
— ال ءقازىر نە ىستەيسىڭ؟
— اۋەلى، جەردى قازامىن. سودان كەيىن سۋ قۇيىپ، گۇلدىڭ ۇرىعىن ەگەمىن، - دەپ جاۋاپ قاتتى ولەجكا.
— مەن ساعان كومەكتەسسەم بولا ما؟
— ارينە.
ولەجكا كىشكەنتاي كۇرەگىمەن جەر قازۋىن جالعاستىرا بەردى. ابدەن شارشاعان كەزدە بارىپ، گۇلزار ءۇشىن وسى دا جەتەر دەپ شەشتى. سودان كەيىن جۇمىر تاستارمەن گۇلزارىن قورشاپ، ماشكانى شاقىردى.
— ال گۇلدەر قايدا؟- دەپ تاڭىرقاي سۇرادى ماشكا.
— گۇلدەر ءقازىر وسپەيدى. سەن ونان دا مىنا سۋ قۇيعىشتى ال دا، ماعان سۋ اكەلىپ بەر، - دەپ ولەجكا ماشكانى پايدالى ىسكە جۇمساپ جىبەردى
ماشكا تەز بارىپ، ىدىسىن تولتىرىپ تۇرىپ سۋ اكەلدى. ولەجكا سۋدى جەرگە قۇيدى دا، قالتاسىنان كىشكەنتاي بۇكتەلگەن قاعازدى الىپ شىقتى. .
— ونىڭ ىشىندە نە بار – دەپ قىزىعۋشىلىق تانىتتى ماشكا.
— بۇل ۇرىقتار.
— وي، قانداي كىشكەنتاي! وسىدان شىنىمەن دە گۇل ءوسىپ شىعا ما؟
— وسكەندە قانداي! ەڭ ادەمى گۇل ءوسىپ شىعادى.
ولەجكا ۇرىقتى توپىراققا تاستاپ، بەتىن تىرماعىمەن جاۋىپ، گۇلزارىن ادەمى ەتىپ تەگىستەپ قويدى. ەندى كۇندە تاڭەرتەڭ ماشكا مەن ولەجكا گۇل ءوسىپ كەلە جاتىر ما دەپ، گۇلزارعا قاراپ وتىراتىن بولدى. تەك ءبىر اپتادان كەيىن عانا جەردەن كىپ-كىشكەنتاي، جاپ-جاسىل وركەن كورىندى. ءوزى سونداي نازىك. ءبىر كۇننەن كەيىن ول كادىمگىدەي ءوسىپ قالىپتى. ال ءۇشىنشى كۇنى ماشكا ءار ساباقتان ەكى جىڭىشكە جاپىراقشا بايقادى.
— ەندى كوپ ۇزاماي گۇل اشادى، - دەپ قۋاندى ول.
ساباقتارى كۇن ساناپ ءوستى، جاپىراقتارى دا ۇلكەيدى. ماشا سۋ تاسيدى، ولەجكا ونى گۇلگە قۇيادى. ءبىر كۇنى...
— ولەجكا، ولەجكا، قاراشى! – دەپ قۋانا ايقايلادى ماشكا. – گۇلدىڭ قاۋىزى!
راسىمەن دە ءبىر ساباقتا تومپيعان تومپاق گۇل قاۋىزى پايدا بولىپتى. كەلەسى كۇنى ولاردىڭ سان ۇشكە، سودان كەيىن جەتىگە، ءتىپتى ءبىراز كۇننەن كەيىن ساباقتىڭ ءون بويى گۇل قاۋىزىنا تولىپ كەتتى. ەندى دوستار گۇلزاردا كۇنى بويى وتىرىپ، الەمدەگى ەڭ ادەمى گۇلىڭ اشىلۋىن تاعاتسىزدانا كۇتەتىن بولدى.
— نەگە سونشا ۇزاق كۇتتىردى ەكەن، ا؟ – دەپ كۇرسىندى ماشكا.
— ەسەسىنە، ءبىزدىڭ گۇلىمىز ءبىر اي بويى جايقالىپ تۇراتىن بولادى! – دەدى ولەجكا ونى جۇباتىپ.
راسىمەن دە، ءبىر كۇنى تاڭ شاپاعىمەن بىرگە ماشكا ءبىر گۇل قاۋىزىنىڭ اشىلعانىن كوردى. ونىڭ ىشىنەن كىشكەنتاي عانا كۇلتەلەر شىعىپ، كوپ ۇزاماي سارى ناركەس گۇل جايناپ شىعا كەلدى. ناركەس دەسە دەگەندەي-اق، كۇلتەلەرى سونداي نازىك، جۇپ-جۇقا. ەكى ارا سول ساتتە-اق وسىنداي ادەمى گۇلگە تالاسىپ قالدى. ماشكا گۇلزاردىڭ جانىندا جارتى كۇن بويى وتىردى. كۇتكەن ەڭبەگى بوسقا كەتپەي، سول كۇنى تاعى ءبىر گۇل قاۋىزىن اشىپ، ادەمى گۇل جاردى.
ال كەلەسى كۇنى… گۇلزاردىڭ ءىشى ناركەس گۇلمەن جايناپ تۇردى. ولەجكا ماشكا ەكەۋى گۇلدەرىن ابايلاپ سۋاردى. ولار قۋانىشتان گۇلزارلارىن اينالىپ، بيلەي جونەلدى.
ماشكا مەن فولكسۆاگەن
ءبىر كۇنى تاڭەرتەڭ ماشكا اتاسى فولكسۆاگەننىڭ قال-جاعدايىن سۇراپ بارماق بولدى. اتاسى ماشكانىڭ گاراجىنان الىس ەمەس جەردەگى ۇلكەن گاراجدا تۇراتىن. ول جاڭا اسفولت جولىمەن اتاسىنا جەتكەنشە شارشاپ تا قالدى. اتاسى ماشكانى قۋانا قارسى الدى. داستارحانىن جايىپ جىبەرىپ، ىستىق-ىستىق شاي قۇيىپ، تاڭقۋرايدىڭ توسابىن الدىنا توستى. ماشكادان سوڭعى جاڭالىقتاردى سۇراستىردى. ماشكا وعان گۇلزار تۋرالى، جاڭا جول تۋرالى ايتىپ بەردى. ءبىر كەزدە ول اتاسىنان:
— اتا، ايتىڭىزشى، مەن دۇنيەگە كەلمەي تۇرىپ قانداي كولىكتەر بولعان ەدى؟- دەپ سۇرادى.
— ەە قاراعىم، ەڭ العاشقى كولىكتەر بۋمەن جۇرەتىن. ونىڭ ۇستىنە سۋ قۇياتىن ۇلكەن قازاندىعى بولاتىن. ىدىستىڭ استىنا وت جاعاتىن پەش ورنالاستىرعان. سول پەشكەن وت جاققان كەزدە، سۋى قايناپ بۋ شىعاتىن. ال بۋ قوزعالتقىشتى قوزعالتاتىن. ءبىراق، مۇنداي كولىكتەر وتە اقىرىن جۇرەتىن. ونىڭ ۇستىنە وزىمەن بىرگە ۇلكەن سۋ قۇياتىن قازاندى، كىرپىشتەن جاسالعان پەشتى، اعاشتار مەن سۋدى الىپ جۇرۋىنە تۋرا كەلدى.
— ال ونداي كولىكپەن قانشا ادامدى تاسىمالدايتىن؟ – دەپ سۇرادى ماشكا.
— جۇرگىزۋشى مەن ءبىر جولاۋشى.
— سودان كەيىن ءسىز تاسىمالدادىڭىز با؟
— جوق. ودان كەيىن جانارمايلى قوزعالتقىشتى ويلاپ تاپتى. مۇنى ىشتەن جانۋ قوزعالتقىشى دەپ تە اتايدى.
— سوندا، ونىڭ ىشىندە بىرنارسە جانا ما؟
— ارينە. جانارماي جانادى. ول وت الىپ، موتورداعى مىكباستى اينالدىرادى. ال ول دوڭگەلەكتەردى اينالدىرادى.
— مەن دە سولاي جۇرەمىن بە؟
— سەن دە، مەن دە...باسقا كولىكتەر دە سولاي جۇرەدى، - دەدى فولكسۆاگەن اتاي. – ءبىراق، العاشقى كولىكتىڭ موتورى وتە شاعىن بولدى. سوندىقتان اقىرىن جۇرەتىن. ونىڭ ۇستىنە، دوڭگەلەكتەرى دە باسقاشا بولاتىن. اعاشتان جاسالعان. شيناسى دا جوق.
— ءماسساعان! ول قاتتى تارسىلداپ جۇرگەن شىعار! – دەپ قاتتى تاڭقالدى ماشكا.
— جولاۋشىلار ونىمەن جۇرگەندە سەلكىلدەپ، كوپ ابىگەرگە تۇسەتىن،- دەپ جاۋاپ بەردى اتاسى.
— ال شينالاردى قاشان ويلاپ تاپقان؟
— ەە، قاراعىم، ونى مەن دۇنيەگە كەلمەي تۇرىپ ويلاپ تاپقان. سودان كەيىن سىنبايتىن اينەك جاسالدى. بۇرىنعى كولىكتەردىڭ اينەكتەرى تۋرا تەرەزەنىڭ اينەكتەرى سەكىلدى ەدى. اپات بولعان جاعدايدا جولاۋشىلار سىنعان اينەكتەردەن كوپ زارداپ شەگەتىن.
— راسىمەن دە. قازىرگى اينەكتەر سىنىپ كەتپەيدى، ۇگىتىلىپ تۇسەدى. العاش ءجۇرىپ ۇيرەنگەن كەزىمدە، اعاشقا سوعىلىپ...
— ەە، ول جاعداي ەسىمدە!- دەپ كۇلدى اتاسى. – ءبىر كەزدەرى كولىك وتە قىمبات بولعان. ونى تەك قولى جەتكەندەر عانا الاتىن. ولاردىڭ شامدار حرۋستالدان جاسالعان. ءبىراق، ۋاقىت وتە كەلە قۋاتتى قوزعالتقىشتار پايدا بولىپ، كولىكتەر ەداۋىر ارزانعا ءتۇستى. بۇرىنعىعا قاراعاندا ادەمى، ءقاۋىپسىز بولىپ، جىلدامدىعى دا ارتا ءتۇستى.
— قاۋىپسىزدىك بەلدىگى وسى ءۇشىن كەرەك ەكەن عوي! – دەپ ايقايلاپ جىبەردى ماشكا. – اپات كەزىندە قاتتى سوققى الماۋ ءۇشىن ۇرلەمەلى جاستىقشا دا ورناتىپ قويىپتى.
— ءيا، سەن ءالى كىشكەنتايسىڭ. سوندىقتان سەندە ءالى قاۋىپسىزدىك بەلدىگى جوق. ال مەن كارى بولعاندىقتان ۇرلەمەلى جاستىقشام دا جوق... – دەدى فولكسۆاگەن قاريا.
ماشكا شايىن تەز-تەز ىشە سالىپ، اتاسىمەن قوشتاستى دا، بۇگىنگى موتور، شينا، قاۋىپسىزدىك بەلدىگى تۋرالى جاڭالىقتارىن ولەجكا دوسىنا جەتكىزۋ ءۇشىن جۇگىرە جونەلدى.
ماشكا ايلاقتا
ءبىر كۇنى ماشكا ولەجكامەن بىرگە ايلاققا كەلدى.
— كوردىڭ بە، قانداي ۇلكەن كەمە. تۋرا ءۇي سياقتى! – دەپ ايقايلاپ جىبەردى ول قۋانعاننان. – كوپ قاباتتى. تەرەزەسى دە كوپ ەكەن. قاراشى، ۇستىندە ءتىپتى ادامدار ءجۇر. بۇل ءوزى قانداي كەمە؟
— بۇل تەپلوحود. جولاۋشىلار كەمەسى، - دەپ ماڭعازدانا جاۋاپ قاتتى ولەجكا. – ول جەردە جولاۋشىلارعا ارنالعان كايۋتا، حاۋىز، كىتاپحانا، ەمحانا ءتىپتى مەيرامحانا دا بار. كەمە تەڭىزدە، مۇحيتتا جۇزەدى. كوردىڭ بە، ول ءتۇپ-تۇزۋ ءارى ۇزىن، الدى ءسۇيىر. بۇل ونىڭ جىلدامدىق الۋى ءۇشىن كەرەك.
— انە، قاراشى. انا جاقتا تاعى ءبىر كەمە. ءوزى كەڭ، الاسا، ۇلكەن قۇبىرى دا بار ەكەن. ۇستىندە بورەنەلەر جاتىر.
— ال بۇل اعاش تاسيتىن كەمەك. ونىڭ كەڭ، ءارى الاسا ەتىپ ادەيى جاساعان. سۋدا جۇزگەندە اۋدارىلىپ كەتپەي، مىعىم بولۋى ءۇشىن. ويتكەنى ونىمەن اۋىر جۇكتەردى تاسىمالدايدى، - دەدى ولەجكا. ماشكا ەكەۋى جاعالاۋدا ءجۇرىپ، كەمەلەردى تاماشالادى. كۇن اشىق، جىلى بولاتىن. سوندىقتان ولار قۋانا قىدىردى.
— قاراشى، ماشكا. انە، تاعى ءبىر جۇك كەمەسى. ول دا جۇك تاسىعىش كەمە. ونىڭ جۇك تاسيتىن تريۋمى وتە ۇلكەن. ال جوعارعى جاعىنداعى ۇلكەن كران جۇكتەردى كەمەگە سالۋ ءۇشىن كەرەك.
— سوندا، ونىمەن نە تاسىمالدايدى؟
— قالاعانىڭنىڭ ءبارىن تاسيدى. قۇم دەيسىڭ بە، كومىر دەيسىڭ بە، ءبارى-بارى وسىمەن تاسىمالدانادى. مۇنىمەن ءتىپتى ۇلكەن بوشكەلەر مەن جاشىكتەر دە تاسىمالدانادى، - دەدى ولەجكا.
— ال سەن مۇنىڭ ءبارىن قايدان بىلەسىڭ؟- دەپ تاڭىرقاي، ءارى قىزىعا سۇرادى ماشكا.
— ماعان اجەم ايتقان. ول كەمە جاسايتىن زاۋىتتا جۇمىس ىستەيدى، - دەپ ماقتانا جاۋاپ بەردى ولەجكا. ول كەمەلەردى انىعىراق كورۋ ءۇشىن ساكىنىڭ ۇستىنە شىقتى.
— قاراشى، ماشكا، مىناۋ تانكەر! ۇستىندەگى ۇلكەن سيستەرنانى كوردىڭ بە؟ ونىمەن مۇناي مەن جانارماي تاسىمالدايدى، - دەپ ايقايلادى ولەجكا. ماشكا تانكەرگە دى قىزىعا قارادى. سودان كەيىن جاعالاۋدىڭ شەتىندەگى كەمەنى كورىپ قالدى دا، ولەجكاعا ايقايلادى:
— قاراشى، قاراشى، انا موتورلى قايىق كىپ-كىشكەنتاي بولىپ الىپ وزىنەن ۇلكەن كەمەنى سۇيرەپ ءجۇر! نە دەگەن كۇشتى ەدى ءوزى!
— بۇل سۇيرەۋشى عوي! ونىڭ موتورى وتە قۋاتتى. سۇيرەۋشى كەمەلەردى ايلاققا سۇيرەپ كەلەدى. ەگەر كەمە بۇزىلىپ قالسا، سۇيرەۋشى ونى جوندەۋگە سۇيرەپ اپارادى.
— ەح، ەگەر مەن دە كەمە بولعانىمدا، وسىنداي سۇيرەۋشى قايىق بولار ەدىم، - دەپ ارماندادى ماشكا.
ولەجكا ونىڭ سوزىنە كۇلدى.
— سەن كىشكەنتاي كولىكسىڭ. قالايشا كەمە بولماقسىڭ؟
— راسىمەن دە. كۇن سۋىقتا سۋىق سۋدا جۇزگەن قيىن شىعار، ءيا؟
— ال سەن مۇزجارعىش كەمە تۋرالى بىلەسىڭ بە؟ ولار جىل ون ەكى اي سۋىقتا، سولتۇستىكتە جۇمىس ىستەيدى. باسقا كەمەلەردىڭ جولىن اشىپ، تەڭىز بەن مۇحيتتاعى الىپ مۇزداردى جارادى.
— ودان باسقا تاعى قانداي كەمەلەر بولادى؟ – دەپ سۇرادى ماشكا.
— جاقىن جەرگە ادامداردى تاسىمالدايتىن سالدار بار. جانە تراۆۋ..تراليەۆۋ...ترا...ترا-ۋ-لە-ر بار. ولار ۇلكەن تورلارمەن بالىق اۋلايدى. بۇرىن كەمەلەر جەلكەندەر ارقىلى قوزعالعان. ول كەزدە موتور بولماعان.
— ولەجكا، ءجۇر، بارىپ شومىلايىق. كۇن ىسىپ كەتتى! – دەدى ابدەن شارشاعان، ءبىراق كۇنىن قىزىقتى وتكىزگەن ماشكا.
ماشكا اداسىپ قالدى
ءبىر كۇنى ماشكا اداسىپ قالدى. وقيعا بىلاي بولدى. تاڭەرتەڭ ماشكا كولىك پەن ولەجكا بالاقاي وزەن باسىنا سەرۋەندەۋگە باردى. ولار ۇزاق وينادى، بۇلاق جاعالاي جۇگىردى، سۋدى شولپىلداتىپ شاشتى، باقا ۇستادى. ابدەن شارشاعان ەكى باتىر الاڭقايدا دەمالىپ وتىرعان.
— ولەجكا، قاراشى، انا جەردە كوپىر بار ەكەن، - دەدى كەنەت ماشكا.
— راسىمەن دە! مەن بۇرىن مۇندا كوپىر بارىن بىلمەپپىن، - دەپ تاڭقالدى
— كوپىرگە بارساق، قالاي قارايسىڭ؟ – دەدى ماشكا.
ولەجكا كەلىسىپ، باسىن يزەدى.
— ءبىراق، كوپىردىڭ جانىنان بارىپ، تەك قانا كورەمىز. كوپىردەن ارى وتپەيمىز.
ولەجكا مەن ماشكا كوپىرگە كەلدى. ول وتە تار، تومەن سالبىراپ تۇرعان كوپىر ەكەن. ءتىپتى سۋعا تيەيىن دەپ تۇر. سۋدىڭ وسى تۇسى كەڭ ەكەن. سوندىقتان كوپىر ورمانعا دەيىن سوزىلىپ جاتىر. كوپىردىڭ ۇستىندە شەگىرتكە شىرىلداپ وتىر، استىندا باقا سەكىرىپ ءجۇر.
— قانداي كەرەمەت! – دەپ قۋانعاننان ايقايلاپ جىبەردى ماشكا. – كەلەسى جاعالاۋعا شىعايىق.
— مەنىڭشە، ولاي ەتپەگەنىمىز دۇرىس، - دەدى ساقتىقپەن ولەجكا. – ءبىز بۇرىن ول جاقتا بولعان جوقپىز عوي. ەڭ دۇرىسى، جانىمىزعا فولكسۆاگەن اتاڭدى ەرتىپ الايىق.
— ايتادى ەكەنسىڭ-اۋ! اۋەلى اتاما بارۋ كەرەك، ونى كوندىرىپ، قايتادان وسىندا كەلۋ كەرەك...بۇلاي جۇرە بەرسەك، كەش باتىپ كەتەدى. ونان دا ءوزىمىز بارىپ، كىشكەنە وينايمىز دا، تەز قاتىپ كەلەيىك، - دەپ بوي بەرمەي قويدى ماشكا.
— ءبىراق، ءبىز ۇيدەن الىستاپ كەتەمىز عوي. مەنى اپام ىزدەپ قالىپ جۇرەر. اپاما تۇسكى استا ۇيگە كەلەمىن دەپ ۋادە بەرگەنمىن، - دەدى ولەجكا.
— تۇسكى اسقا دەيىن كەلەمىز عوي. ءبىز بار بولعانى ارعى جاعالاۋدا كىشكەنە قىدىرامىز دا، تەز كەلەمىز. مۇنى ءتىپتى ەشكىم بىلمەي دە قالادى.
— جوق، ماشكا، بولمايدى. ۇلكەندەردەن ۇرىس ەستىپ قالامىز عوي.
— ەشكىم بىلمەسە، قالاي ۇرسادى ەكەن؟- دەپ ايتقانىنان قايتپاي قويدى ماشكا.
بۇگىن ماشكا قىرسىعىپ تۇر. قانداي ويىن ويناۋ كەرەگىن ۇنەمى ولەجكا ايتادى. ەندى بۇگىن ءوزىنىڭ كەزەگى.
ولەجكانىڭ قوي دەگەنىنە قاراماي، ماشكا كوپىرگە شىقتى. كوپىر وتە تار ەكەن. ولەجكا ماشكانىڭ ارتىنان بىردەن جۇگىرىپ كەتۋگە باتىلى جەتپەدى. كوپىر سىنىپ كەتىپ، سۋعا قۇلايتىنداي كورىندى.
ماشكا العان بەتىنەن قايتپاي، ارعى جاعالاۋعا ءبىراق شىقتى. ءبىراق، دوڭگەلەگى جەرگە تيگەنى سول ەدى...كوپىر سىنىپ كەتتى. ماشكا مەن ولەجكا ەكى جاعالاۋدا قالدى.
— ولەجكا، – دەپ ايقايلادى ماشكا، - ەندى مەن نە ىستەيمىن؟ مەنى تەزىرەك قۇتقار!
— كوپىر سىنىپ كەتتى عوي! ساعان جەتە المايمىن! – دەپ ايقايلادى مىنا جاعالاۋدان ولەجكا. ول ماشكا ءۇشىن قاتتى قورقىپ كەتتى. ول بوتەن جاعالاۋدا جالعىز ءوزى قالدى عوي!
— وندا، تەز بارىپ، مەنىڭ اتامدى شاقىرىپ كەل. ول بىرنارسە ويلاپ تابادى! – دەپ ايقايلادى ماشكا.
— سەنىڭ اتاڭ الىستا تۇرادى عوي. ونان دا اپامدى شاقىرايىن.
— جو-جوق. ول بىزگە ورمانعا كەلۋگە رۇحسات بەرمەي قويادى.
— وندا، نە ىستەيمىز؟ – دەپ جىلارمان بولدى ولەجكا. ماشكا بۇگىن نەگە سونشا قىرسىعىپ قالدى ەكەن؟!
— وندا، بىلاي ىستەيىك. مەن وزەندى جاعالاپ تومەن تۇسە بەرەيىن. سوندا ورمانعا كىرگەن جەردەن شىعامىن.
ماشكا موتورىن وتالدىرىپ، وزەن بويىمەن تومەن جول تارتتى. ولەجكا ماشكانىڭ سونشا قىرسىعىپ، ءوزىنىڭ ءتىلىن الماي قويعانىنا قاتتى رەنجىدى. ول ءبارىن اپاسىنا ايتۋ ءۇشىن، ۇيىنە كەتتى. مۇمكىن، اپاسى بىرنارسە ويلاپ تابار.
ال ماشكا بولسا بۇل كەزدە ورمان سۇرلەۋىمەن جان-جاعىنا قاراماستان تومەن جۇرە بەردى. ءوزىن وزەن بويىمەن ءجۇرىپ كەلە جاتىرمىن دەپ ويلادى. ماشكا توقتاعان كەزدە ەش جەردەن سۋ كورە الماي، تاڭقالدى. اينالاسى تەك اعاشتار. شىرشالار مەن كوكتەرەكتەر عانا. ءتىپتى، قايىڭ دا جوق.
ماشقا قاتتى قورقىپ كەتتى. ول اداسىپ قالدى!
اۋەلى ماشكا جىلاپ الماق بولدى. سۋىنا الدىڭعى اينەگىنە شاشىراتىپ، ءبىراز جىلاپ العاننان كەيىن ول ءارى قاراي نە ىستەۋ كەرەگىن ويلانا باستادى.
— ورماندا قاسقىر بار شىعار. ولار مەنىڭ دوڭگەلەگىمنىڭ جەلىن شىعارىپ، موتورىمدى شاشىپ تاستايتىن شىعار.
ماشكا جان-جاعىنا قارادى. قاسقىردىڭ قاراسى كورىنبەيدى. تەك سايراعان قۇستار بولماسا. ماشكا كوك شالعىنعا وتىرىپ، جاقسىلاپ ويلانباق بولدى. ءبىر كەزدە جاڭبىر تامشىلاي باستادى. تەك سول كەزدە عانا ماشكاعا جاقسى ءبىر وي كەلدى. كەلگەن جولىمەن كەرى ءجۇرۋ كەرەك. سوندا وزەنگە بارادى. ول ۇزاق ءجۇردى. باعاناعى سوقپاق ونى ورماننىڭ تەرەڭ تۇكپىرىنە اپارىپ تاستاعانداي. كەنەت سۋدىڭ سىلدىرىن ەستىپ، قاتتى قۋانىپ كەتتى. ول جىلدامدىعىن بۇرىنعىدان دا ارتتىرا ءتۇستى. كوپ ۇزاماي ول كوپىر تۇرعان جاعالاۋعا دا جەتتى. ول جاعالاۋعا وتىرىپ، ەشقايدا بارماستان تاپجىلماي ولەجكانى كۇتتى.
ءبىر كەزدە ماشكا فولكسۆاگەن اتاسىن كورىپ، قۋانىپ كەتتى. ول ولەجكا مەن اناسىن الىپ كەلىپتى. اتاسى ۇلكەن ۇرلەنبەلى قايىقتى ۇرلەپ، ماشكاعا ءجۇزىپ باردى. ماشكا اتاسى ۇرسادى ەكەن دەپ، قاتتى قورقىپ كەتتى. ءبىراق ول بار بولعانى:
— سەن ءوز قىرسىقتىعىڭنان ساباق العان بولارسىڭ دەپ ويلايمىن. قانە، تەز وتىر. ولەجكانىڭ اپاسى ءبىزدى ءبالىش ءپىسىرىپ، شايعا شاقىردى.
ماشكا ومىرىندە وسىلاي قۋانباس. ول باس سالىپ، اتاسىن قاتتى قۇشاقتاپ الدى.
ولگا رىندينا
ورىس تىلىنەن اۋدارعان: ميرا سەمباي قىزى
You Might Also Like
-
Hummer وپ-وڭاي ءجۇرىپ وتەتىن جەرمەن كەز كەلگەن كولىك ءتۇرى كەدەرگىگە تاپ بولۋى مۇمكىن. بۇل كولىك ءتۇرىن كۇش پەن ەنەرگيا، ەركىندىك پەن قۋاتپەن تەڭەيدى.
-
ءجىتى پانكرەاتيت - ۇيقى بەزىنىڭ ۇلعايۋىمەن، ىسىنۋىمەن قاتار جۇرەتىن اۋىر قابىنۋ سىرقاتى. كەيدە ۇيقى بەزىنىڭ بەلگىلى بولىكتەرى زاقىمدانىپ، سول جەرلەردە جۇقپا پايدا بولىپ، كەيىن ول اعزادان تىس جەرلەرگە...
