InfoHub Logo

بايعوزى بابامىزعا جارىلعاپ باتىر جيەن ەكەن. بايعوزى بابامىزدىڭ ءبىر ايەلى جارىلعاپتىڭ ناعاشى اپاسى بولسا كەرەك. بايعوزى جاۋعا تيگەندە، ۇندەمەي تۇتقيىلدان كيلىگەدى ەكەن. جارىلعاپ ايۋشا اقىرىپ، ايداردان وت شاشىراپ، جىلاننىڭ قۇيرىعىنداي جاۋعا ۇرەي ساپ، قۇبىجىق بولىپ كورىنەدى ەكەن. سۇڭگىشە قادالعان كوزىنەن جانىپ جانە جاۋدىڭ ۇرەيىن الادى دەيدى. كەيبىر دەرەككە جۇگىنسەك، جارىلعاپ باتىر بايعوزى باتىردان كىشى. ءبىر دەرەكتە بىلاي دەلىنەدى: جارىلعاپ باتىر بايعوزىنىڭ اۋىلىنا بارا قالسا، جەتى جەردەن جەر وشاق قازدىرىپ، بايعوزى باتىر قۇرت قايناتىپ جاتىر ەكەن دەيدى. — ۋا، بايەكە، جەر وشاق كۇزەتىپ جۇرگەنىڭە جول بولسىن؟ اۋىلىڭنان ءشومىش ۇستايتىن قاتىن شىقپادى ما؟ — دەپتى.

سوندا بايعوزى:

— سەن ەكەۋىمىزگە قاتىن-قالاش قايناتقان قۇرت اس بولۋشى ما ەدى، — دەپتى. سوندا جارىلعاپ:

— قىر استىندا قىسىق كوز جاۋ جاتقاندا التى مالتا اس بولعان كۇندەردى ۇمىتىپ ماعان نە كورىنىپتى. قورجىنداس بولارمىن، — دەگەن ەكەن.

حانتاۋىندا مەكەندەگەن ۋسان سەرەن دەگەن قالماق قونتايشىسىنىڭ شاپقىنشىلارى ارقاداعى قازاق اۋىلدارىنىڭ ادامدارىن بايلاپ، مالدارىن ايداپ اكەتىپ مازا بەرمەپتى. سوسىن بايعوزى مەن كەرنەي جارىلعاپ باتىرلار كوكشەتاۋداعى ابىلايعا بارىپ جاعدايدى ايتىپتى.

— ۋسان سەرەننىڭ بەرگى جاعىندا اسكەر جاتىر. وعان ءتيىسۋ ۇلكەن سوعىسقا ۇلاسادى. ودان گورى شاعىن قولمەن قونتايشىسىنىڭ ورداسىن قاماپ الايىق. سوعان قولدى دۇشپاننىڭ كوزىنە تۇسىرمەي بەتباق ءشول ارقىلى كىم باستاپ بارادى؟ — دەيدى ابىلاي حان.

— كوزگە تۇسىرمەي مەن باستاپ بارامىن، — دەيدى بايعوزى باتىر.

— شولدەتپەي مەن باستاپ بارامىن، — دەيدى جارىلعاپ. ابىلاي حان بەس ءجۇز كىسىلىك قولمەن ارقادان اتتاپ ءوتتى.

اسكەرى ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى شۇبىرىپ، تۇندە ءجۇرىپ، كۇندىز جا- تادى. جارىلعاپ باتىر اسكەردىڭ الدىندا بارلاۋشى، بايعوزى باتىر اسكەردىڭ ارتىندا باقىلاۋشى بولىپ، قولدى حانتاۋىندا بەيقام وتىرعان قالماق ورداسىنىڭ ۇستىنە ءتۇسىرىپتى. ابىلاي قونتايشىنىڭ ۇرەيىن ۇشىرىپ، قان توكپەي ايداپ اكەتكەن ادامدارىن، مالدارىن قايىرىپ، ايىبىنا قىزىن الىپ، بۇدان بىلاي بىر-بىرىنە تيىسپەۋگە ءبىتىم جاساپ قايتادى.

بايعوزى باتىردىڭ جاسى ۇلعايعان كەزىندە قالماقپەن تاعى ءبىر قىرعىن سوعىس بولادى. قازىرگى مىڭبايەۆ اتىنداعى كەڭشاردا «ساسىق جارتاس» دەپ اتالاتىن الاڭقايدا قالماقتار مەن قازاق جاساقتارىنىڭ بەتپە-بەت كەلگەن قىرعىن ۇرىسى بولعانى ەل اۋزىندا ساقتالعان اڭىزداردان بەلگىلى. بەيقام اۋىلدى باسىنىپ، قالماقتار ەركىنسىپ، ىشكە ەنە باستايدى. ءبىراق بايعوزى ابدىراماي، قولايلى ءساتتى كۇتىپ، جاساعىن تاۋ ىشىنە جاسىرىپ، جارىلعاپقا حابار جىبەرەدى. توقا كۇشىكباي باتىر ناۋقاستىعى سالدارىنان بۇل ۇرىسقا قاتىسا الماعان. قاشان دا توماعالى بۇركىتتەي سەرگەك جاقاڭ جاساعىن باستاپ ۋاقىتىندا جەتەدى.

— باتىر، قارتايعاندا ەلىڭدى جاۋعا شاپتىرتىپ، جايباراقات وتىرعانىڭ قالاي؟ — دەيدى جاقاڭ.

— ءسات اۋسىن، جارىلعابىم! قارتايعاندا ساعان ءبىر كەرەمەتىمدى كورسەتكەلى وتىرمىن، — دەيدى بايعوزى.

سويتكەنشە بولماي ماڭايدى قارا تۇمان باسىپ، دۇنيەنى كورسەتپەي جىبەرەدى. سول-اق ەكەن، جاقاڭ ايقايدى باسىپ، جاۋعا ءتيىپ كەپ بەرەدى. شايقاس ءساتتى اياقتالىپ، قالماق جاساعى ويسىراي جەڭىلەدى. شاجاعاي بويىنداعى سول قىرعىن بولعان جەر كۇنى بۇگىنگە دەيىن «ساسىق جارتاس» دەپ اتالادى.

جاقاڭ دۇنيەدەن وزعان كەزدە تۇرعىلاس اعاسى بايعوزى باتىر: «جاۋ ايبارىڭنان ىعۋشى ەدى. ايبارلى ارىستانىم-اي!» — دەپ جىلاعان ەكەن.

ءوزىنىڭ كوزسىز ەرلىگىنىڭ ارقاسىندا قاراكەسەكتىڭ عانا ەمەس، قازاقتىڭ جارىلعابى اتانعان.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

جيدەباي باتىر (ءى نۇسقا)

جيدەباي باتىر (ءىى نۇسقا)

تاراقتى بايعوزى باتىر تۋرالى

---