كولەمدى ولشەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كولەمدى ولشەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. تەكشە، تىك بۇرىشتى پاراللەلەپيپەد جانە ونىڭ كولەمى، كۋب سانتيمەتر ۇعىمدارىمەن تانىستىرۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، تالداۋ، دالەلدەۋ، ەرەجە قورىتۋ، ەسەپتەر ارقىلى لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ؛
3. وقۋشىلاردى تاپقىرلىققا، جىلدامدىققا، ىزدەنىمپازدىققا، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، توپتاستىرۋ، سالىستىرۋ، جوبالاۋ ءادىسى، كومپيۋتەرمەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەلەكتروندى وقۋلىق، كومپيۋتەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، ساباققا نازارىن اۋدارامىن.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
ماتەماتيكا – ەڭ نەگىزگى عىلىم بۇل،
سوندىقتان دا سول عىلىمنىڭ ءتىلىن ءبىل.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ا) №3 تاپسىرما 103 – بەت.
8 دم= 80 سم
1 م = 1 000 مم
8 سم = 80 مم
7 دم2 = 700 سم2
1 م2 = 1 000 000 مم2
8 سم2 = 800 مم2
4 سم2 = 400 سم2
9 م2 = 900 دم2
4 م2 = 40 000 سم2
(ەكى وقۋشى اۋىزشا وقيدى دا، تاقتادان دۇرىستىعىن تەكسەرەدى.)
ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ.
ءا) – بالالار ساياحاتقا شىعۋعا قالاي قارايسىڭدار؟
ەندەشە، بۇگىن ماتەماتيكا الەمىنە ساياحاتقا شىعايىق. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن بىزگە نە كەرەك؟
- كولىك
- وندا كولىككە وتىرۋ ءۇشىن الدىمەن بيلەت الىپ الايىق. ال بيلەت الۋ ءۇشىن ءبىز تەست تاپسىرمالارىنا دۇرىس جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك.
(وقۋشىلار كومپيۋتەردەن تەست تاپسىرمالارىن ورىندايدى دا، دۇرىستىعىن تاقتادان تەكسەرىپ، ءوزىن - ءوزى باعالايدى.)
- ال، بالالار، بيلەتىمىز دايىن. ەندى بۇگىنگى ساياحاتىمىزدىڭ جوسپارىمەن تانىستىرايىن.
1. «گەومەتريالىق فيگۋرالار» ايالداماسى
2. «تەكشەلەر» ايالداماسى
3. «پاراللەليپەدتەر» ايالداماسى
4. «كومپيۋتەرلەر» ايالدامالارىنىڭ ءارقايسىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداي وتىرىپ ساپار شەگەمىز.
ءىىى جاڭا ساباق
1. «گەومەتريالىق فيگۋرالار» ايالداماسى
مۇندا وقۋشىلار توپتاستىرۋ ءادىسى ارقىلى گەومەتريالىق فيگۋرالاردى ەسكە تۇسىرەدى.
- بالالار قىزىل تۇسكە بويالعان فيگۋرالارعا توقتالىپ وتەيىكشى.
- بۇل فيگۋرالار تۋرالى نە بىلەمىز؟ سەندەرگە وسى فيگۋرالار تۋرالى ءبىرشاما مالىمەت جيناقتاۋ تاپسىرىلعان بولاتىن.
(وقۋشىلار وزدەرى دايىندالىپ كەلگەن مالىمەتتەرى بويىنشا قىسقاشا ايتىپ وتەدى)
2. ەلەكتروندىق وقۋلىق ارقىلى جاڭا ساباقتى تۇسىندىرەمىن.
- بالالار، وسى جەردە شەكتەۋلى ۋاقىتىمىزدى ۇنەمدەۋ ءۇشىن بىردەن 2 ايالداماعا 2 توپقا ءبولىنىپ ساياحات جاساۋعا تۋرا كەلەدى.
ءى. توپ«تەكشەلەر»ايالداماسىنا،
ءىى. توپ«پاراللەلەپيپەدتەر»ايالداماسىنا توقتايدى.
3. «تەكشەلەر» ايالداماسى
تاقتامەن جۇمىس (اۋىزشا)
1 توپ مۇشەلەرى بەرىلگەن تەكشەلەردى ءبىر - بىرىمەن سالىستىرىپ، ولشەمدەرىن اتاپ، كولەمدەرىن تابادى.
1 - تاپسىرما.
ا) بەر: تەكشە
ا1=7مم V1 -؟ سم3
ش: V1=a•a •a=7مم •7مم • 7مم= 343 مم3
ج: V1=343مم3
ءا) ا2=2سم
V2 -؟ سم3
V2=2سم•2سم•2سم=8سم3
ج: V2 = 8 سم3
ب) ا3=2دم
V3=؟ دم3
V3=2 دم∙2 دم•2 دم=8دم3
ج: V3 = 8 دم3
4. « پاراللەلەپيپەدتەر» ايالداماسى
ءىى توپ مۇشەلەرى بەرىلگەن تىك ءتورتبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتەر تۋرالى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
- بۇلار قانداي فيگۋرالار؟ نە بايقادىڭ؟ بۇلار تەكشە بولىپ تابىلا ما؟ نەلىكتەن؟ ءاربىر پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمىن تاپ. (اۋىزشا)
V1=2سم∙3سم•1سم=6سم3
V2 =2سم ∙1سم •1سم = 2سم3
V3= 4 سم ∙2 سم •2 سم = 16 سم3
V= 2 سم •2 سم 4 سم = 16 سم3
سەرگىتۋ ءساتى
جازا، جازا ەسەپتى،
تالىپ كەتتى قولىمىز،
ءبىر، ەكى، ءۇش
بويعا جينا كۇش.
جالقاۋلىقتى تاستايىق،
قايتا ساباق باستايىق.
داپتەرمەن جۇمىس توپپەن جۇمىس.
ءى توپ 6 - ەسەپتى ورىندايدى
جۇرگەنى - 230 م } -؟ م
ءۇي مەن مەكتەپ - 600 م
ش: 230•2+600=1060م
ج: بارلىعى 1060م ءجۇردى.
ءىى توپ 7 – ەسەپتى ورىندايدى.
S = 21 كم
U1 = 15كم/ساع
t1 = 1ساع
U2 = 3كم/ساع
t =؟
ش: S1 = 15كم/ساع ∙ 1 ساع = 15كم
S2 = 21 كم - 15 كم = 6 كم
t2= 6 كم: 3 كم/ساع = 2ساع
t = 1 ساع + 2 ساع = 3 ساع
ج: t = 3 ساع.
5. «كومپيۋتەرلەر» ايالداماسى
وقۋشىلار كومپيۋتەر ارقىلى بەرىلگەن كەستەنى تولتىرادى، دۇرىستىعىن تاقتا ارقالى تەكسەرىپ، باعالاۋ شكالاسى بويىنشا ءوزىن - ءوزى باعالايدى.
ءىV. بەكىتۋ
1) وزىندىك جۇمىس
ەلەكتروندىق وقۋلىقتا بەرىلگەن 4 تاپسىرمانى وقۋشى ءوز بەتىمەن ورىندايدى. وقۋشى ورىنداعان تاپسىرماسىنىڭ دەڭگەيىنە قاراي باعالانادى.
1 تاپسىرمانى ورىنداعانى - 3
2 - 3 تاپسىرمانى ورىنداعانى - 4
4 تاپسىرمانى ورىنداعانى - 5
2) وقۋشىلار كومپيۋتەر ارقىلى ومىردەگى تەكشە ءتارىزدى، تىك بۇرىشتى پاراللەلەپيپەد ءتارىزدى زاتتاردىڭ سۋرەتىن سالادى.
ءى توپ – تەكشە ءتارىزدى زاتتار (قۇراستىرعىشتار، شاقپاق قانت، ءيتتىڭ ۇيشىگى ت. ب.)
ءىى توپ – تىك بۇرىشتى پاراللەلەپيپەد ءتارىزدى زاتتار (ءۇي، شكاف، ساندىق، سىيلىق ت. ب.)
V. قورىتىندى
- بالالار، ساياحات بارىسىندا ءبىز ءوز بىلىمدەرىمىزدى ورتاعا سالدىق. ساياحاتىمىز سەندەرگە ۇنادى ما؟ نە ۇنادى؟ نە ۇنامادى؟
ەندەشە، مەكتەبىمىزگە ورالىپ، ۇيگە تاپسىرما الايىق.
V باعالاۋ. بالالار، جيناعان ءتۇرلى ءتۇستى جەتوندارىنىڭ تۇسىنە قاراي باعالانادى.
قىزىل - 5، كوك - 4، سارى - 3.
Vءى ۇيگە تاپسىرما بەرۋ 9 - تاپسىرما، شىعارماشىلىق جۇمىس. 105 - بەت.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. تەكشە، تىك بۇرىشتى پاراللەلەپيپەد جانە ونىڭ كولەمى، كۋب سانتيمەتر ۇعىمدارىمەن تانىستىرۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، تالداۋ، دالەلدەۋ، ەرەجە قورىتۋ، ەسەپتەر ارقىلى لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ؛
3. وقۋشىلاردى تاپقىرلىققا، جىلدامدىققا، ىزدەنىمپازدىققا، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، توپتاستىرۋ، سالىستىرۋ، جوبالاۋ ءادىسى، كومپيۋتەرمەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەلەكتروندى وقۋلىق، كومپيۋتەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، ساباققا نازارىن اۋدارامىن.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
ماتەماتيكا – ەڭ نەگىزگى عىلىم بۇل،
سوندىقتان دا سول عىلىمنىڭ ءتىلىن ءبىل.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ا) №3 تاپسىرما 103 – بەت.
8 دم= 80 سم
1 م = 1 000 مم
8 سم = 80 مم
7 دم2 = 700 سم2
1 م2 = 1 000 000 مم2
8 سم2 = 800 مم2
4 سم2 = 400 سم2
9 م2 = 900 دم2
4 م2 = 40 000 سم2
(ەكى وقۋشى اۋىزشا وقيدى دا، تاقتادان دۇرىستىعىن تەكسەرەدى.)
ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ.
ءا) – بالالار ساياحاتقا شىعۋعا قالاي قارايسىڭدار؟
ەندەشە، بۇگىن ماتەماتيكا الەمىنە ساياحاتقا شىعايىق. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن بىزگە نە كەرەك؟
- كولىك
- وندا كولىككە وتىرۋ ءۇشىن الدىمەن بيلەت الىپ الايىق. ال بيلەت الۋ ءۇشىن ءبىز تەست تاپسىرمالارىنا دۇرىس جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك.
(وقۋشىلار كومپيۋتەردەن تەست تاپسىرمالارىن ورىندايدى دا، دۇرىستىعىن تاقتادان تەكسەرىپ، ءوزىن - ءوزى باعالايدى.)
- ال، بالالار، بيلەتىمىز دايىن. ەندى بۇگىنگى ساياحاتىمىزدىڭ جوسپارىمەن تانىستىرايىن.
1. «گەومەتريالىق فيگۋرالار» ايالداماسى
2. «تەكشەلەر» ايالداماسى
3. «پاراللەليپەدتەر» ايالداماسى
4. «كومپيۋتەرلەر» ايالدامالارىنىڭ ءارقايسىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداي وتىرىپ ساپار شەگەمىز.
ءىىى جاڭا ساباق
1. «گەومەتريالىق فيگۋرالار» ايالداماسى
مۇندا وقۋشىلار توپتاستىرۋ ءادىسى ارقىلى گەومەتريالىق فيگۋرالاردى ەسكە تۇسىرەدى.
- بالالار قىزىل تۇسكە بويالعان فيگۋرالارعا توقتالىپ وتەيىكشى.
- بۇل فيگۋرالار تۋرالى نە بىلەمىز؟ سەندەرگە وسى فيگۋرالار تۋرالى ءبىرشاما مالىمەت جيناقتاۋ تاپسىرىلعان بولاتىن.
(وقۋشىلار وزدەرى دايىندالىپ كەلگەن مالىمەتتەرى بويىنشا قىسقاشا ايتىپ وتەدى)
2. ەلەكتروندىق وقۋلىق ارقىلى جاڭا ساباقتى تۇسىندىرەمىن.
- بالالار، وسى جەردە شەكتەۋلى ۋاقىتىمىزدى ۇنەمدەۋ ءۇشىن بىردەن 2 ايالداماعا 2 توپقا ءبولىنىپ ساياحات جاساۋعا تۋرا كەلەدى.
ءى. توپ«تەكشەلەر»ايالداماسىنا،
ءىى. توپ«پاراللەلەپيپەدتەر»ايالداماسىنا توقتايدى.
3. «تەكشەلەر» ايالداماسى
تاقتامەن جۇمىس (اۋىزشا)
1 توپ مۇشەلەرى بەرىلگەن تەكشەلەردى ءبىر - بىرىمەن سالىستىرىپ، ولشەمدەرىن اتاپ، كولەمدەرىن تابادى.
1 - تاپسىرما.
ا) بەر: تەكشە
ا1=7مم V1 -؟ سم3
ش: V1=a•a •a=7مم •7مم • 7مم= 343 مم3
ج: V1=343مم3
ءا) ا2=2سم
V2 -؟ سم3
V2=2سم•2سم•2سم=8سم3
ج: V2 = 8 سم3
ب) ا3=2دم
V3=؟ دم3
V3=2 دم∙2 دم•2 دم=8دم3
ج: V3 = 8 دم3
4. « پاراللەلەپيپەدتەر» ايالداماسى
ءىى توپ مۇشەلەرى بەرىلگەن تىك ءتورتبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتەر تۋرالى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
- بۇلار قانداي فيگۋرالار؟ نە بايقادىڭ؟ بۇلار تەكشە بولىپ تابىلا ما؟ نەلىكتەن؟ ءاربىر پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمىن تاپ. (اۋىزشا)
V1=2سم∙3سم•1سم=6سم3
V2 =2سم ∙1سم •1سم = 2سم3
V3= 4 سم ∙2 سم •2 سم = 16 سم3
V= 2 سم •2 سم 4 سم = 16 سم3
سەرگىتۋ ءساتى
جازا، جازا ەسەپتى،
تالىپ كەتتى قولىمىز،
ءبىر، ەكى، ءۇش
بويعا جينا كۇش.
جالقاۋلىقتى تاستايىق،
قايتا ساباق باستايىق.
داپتەرمەن جۇمىس توپپەن جۇمىس.
ءى توپ 6 - ەسەپتى ورىندايدى
جۇرگەنى - 230 م } -؟ م
ءۇي مەن مەكتەپ - 600 م
ش: 230•2+600=1060م
ج: بارلىعى 1060م ءجۇردى.
ءىى توپ 7 – ەسەپتى ورىندايدى.
S = 21 كم
U1 = 15كم/ساع
t1 = 1ساع
U2 = 3كم/ساع
t =؟
ش: S1 = 15كم/ساع ∙ 1 ساع = 15كم
S2 = 21 كم - 15 كم = 6 كم
t2= 6 كم: 3 كم/ساع = 2ساع
t = 1 ساع + 2 ساع = 3 ساع
ج: t = 3 ساع.
5. «كومپيۋتەرلەر» ايالداماسى
وقۋشىلار كومپيۋتەر ارقىلى بەرىلگەن كەستەنى تولتىرادى، دۇرىستىعىن تاقتا ارقالى تەكسەرىپ، باعالاۋ شكالاسى بويىنشا ءوزىن - ءوزى باعالايدى.
ءىV. بەكىتۋ
1) وزىندىك جۇمىس
ەلەكتروندىق وقۋلىقتا بەرىلگەن 4 تاپسىرمانى وقۋشى ءوز بەتىمەن ورىندايدى. وقۋشى ورىنداعان تاپسىرماسىنىڭ دەڭگەيىنە قاراي باعالانادى.
1 تاپسىرمانى ورىنداعانى - 3
2 - 3 تاپسىرمانى ورىنداعانى - 4
4 تاپسىرمانى ورىنداعانى - 5
2) وقۋشىلار كومپيۋتەر ارقىلى ومىردەگى تەكشە ءتارىزدى، تىك بۇرىشتى پاراللەلەپيپەد ءتارىزدى زاتتاردىڭ سۋرەتىن سالادى.
ءى توپ – تەكشە ءتارىزدى زاتتار (قۇراستىرعىشتار، شاقپاق قانت، ءيتتىڭ ۇيشىگى ت. ب.)
ءىى توپ – تىك بۇرىشتى پاراللەلەپيپەد ءتارىزدى زاتتار (ءۇي، شكاف، ساندىق، سىيلىق ت. ب.)
V. قورىتىندى
- بالالار، ساياحات بارىسىندا ءبىز ءوز بىلىمدەرىمىزدى ورتاعا سالدىق. ساياحاتىمىز سەندەرگە ۇنادى ما؟ نە ۇنادى؟ نە ۇنامادى؟
ەندەشە، مەكتەبىمىزگە ورالىپ، ۇيگە تاپسىرما الايىق.
V باعالاۋ. بالالار، جيناعان ءتۇرلى ءتۇستى جەتوندارىنىڭ تۇسىنە قاراي باعالانادى.
قىزىل - 5، كوك - 4، سارى - 3.
Vءى ۇيگە تاپسىرما بەرۋ 9 - تاپسىرما، شىعارماشىلىق جۇمىس. 105 - بەت.
You Might Also Like
