ويىن ويعا جەتەلەيدى (قايتالاۋ ساباق)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قايتالاۋ. ويىن-ويعا جەتەلەيدى.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وتكەن ساباقتاردى ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، تاقىرىپتاردى قايتالاۋ، بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
2. ويىن ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ، ەستە ساقتاۋ داعدىلارىن دامىتۋ. قايتالاۋ سۇراقتارى، سىزبالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ءوز حالقىنىڭ تاريحىن وقىپ بىلۋگە، سالت – ءداستۇرىن ساقتاۋعا، مادەنيەتتىلىككە، بىر-بىرىنە كومەكتەسۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق-جاۋاپ، ويىن ەلەمەنتتەرى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبالار، كارتا، وقۋلىق، ءتۇرلى تاپسىرمالار، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ساباقتى جوسپارلاۋ، ماقسات قويۋ.
كىرىسپە. قۇرمەتتى وقۋشىلار، بۇگىن بىزدەر وتىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا العان بىلىمدەرىمىزدى تەكسەرۋ ءۇشىن ويىن ارقىلى ءوز بىلىمدەرىمىزدى شىڭدايمىز. الدىمەن وقۋشىلاردى ءۇش توپقا بولەمىز:
ءى-توپ. ساقتار
ءىى-توپ. عۇندار.
ءىىى-توپ. تۇركىلەر.
ءار توپقا ون سۇراقتان قويىلادى. وقۋشىلار جەكە-جەكە جاۋاپ بەرەدى. ءار سۇراق نەمەسە تاپسىرمالار ۇپايمەن سانالادى. دۇرىس جاۋاپ بەس بالمەن باعالانادى.
«ساقتار» توبىنا
ءى. ساقتاردىڭ نەگىزگى شارۋاشىلىعى قانداي؟ /مال شارۋاشىلىعى/
2. ساق جەرىنە كير باستاعان پارسى اسكەرلەرىنىڭ باسىپ كىرگەن ۋاقىتى؟
/ب. ز. ب 530 ج./
3. ساقتاردىڭ قانداي تايپالارى تاريحي جازبالاردا بەلگىلى بولعان؟
/تيگراحاۋدا، پارادارايا، حاۋماۆارگا/
ەجەلگى گرەك اۆتورلارى ساقتاردى قالاي اتادى؟/ازيالىق سكيفتەر/
5. ساقتاردى زەرتتەگەن گرەك تاريحشىسى كىم؟ /گەرودوت/
6. يراندىق جازبالاردا ساقتاردى قالاي اتاعان؟/جۇيرىك اتتى تۋرلار/
7. التىن ادام قاي جەردەن تابىلدى؟ /جەتىسۋ جەرىندەگى ەسىك قورعانىنان/
8. توميريس پاتشايىم قاي جىلدارى ءومىر سۇرگەن؟ /ب. ز. ب. 570-520ج/
9. ءداريدى الداعان ساق مالشىسىنىڭ ەسىمى؟ /شىراق/
10. پارادارايا دەپ كىمدەردى اتادى؟/تەڭىزدىڭ ارعى جاعىنداعى ساقتار/
«عۇندار» توبىنا
1. عۇنداردا قانشا رۋ بولدى؟ /24/
2. عۇن دەرجاۆاسىنىڭ نەگىزىن قالاعان كىم؟ /مودە/
3. عۇن مەملەكەتى قاي جىلى وڭتۇستىك جانە سولتۇستىك بولىپ ەكىگە بولىنگەن؟ /ب. ز. ب. 55ج/
4. عۇندار وسىرگەن ءۇي مالدارىن اتاڭىز؟/مالدىڭ بارلىق ءتۇرى/
5. عۇنداردا وپاسىزدىق جاساعاندارعا بەرىلەتىن جازانىڭ ءتۇرى؟/ءولىم جازاسى/
6. ريم يمپەرياسىنا عۇنداردىڭ قاي باسشىسى ءقاۋىپ توندىرەدى؟/ەدىل/اتيللا/
7. مەملەكەت باسشىسىن قالاي اتايدى؟/شانيۋي/
8. قۇلدار قانداي جۇمىستارعا پايدالانىلدى؟/ءۇي شارۋاسىندا/
9. اتيللا وپەراسىن جازعان يتاليان كومپوزيتورى؟/دجۋزەپپە ۆەردي/
10. سالىق كىمدەرگە سالىندى؟/جاۋلاپ العان مەملەكەتتەرگە/
«تۇركىلەر/ توبىنا
1. ءبىزدىڭ جەرىمىزدە ەرتە ورتا عاسىرلاردا ىرگە تىككەن العاشقى مەملەكەتتەردىڭ ءبىرىن اتاڭىز؟/تۇرىك قاعاناتى/
2.»اشينا» اتاۋى قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟ /قاسقىر/
3. تۇرىك قاعاناتى قاي جىلى ەكىگە ءبولىندى؟/603 جىلى/
4. تۇرىكتەر وزدەرىنە باعىنىشتى سوعدىلىقتاردى قالاي اتادى؟ /تات/
5. «ديۋاني لۇعات ات تۇرىك» كىتابىنىڭ اۆتورى كىم؟/ماحمۋد قاشقاري/
6. بۋمىن قاعاننىڭ مۇراگەرىن اتاڭىز؟/قاراەسكە جانە مۇقان قاعان/
9. تۇرىكتەر قانداي شارۋاشىلىقپەن اينالىسقان؟ كوشپەلى جانە جارتىلاي كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى/
10. العاش رەت تۇرىك جازۋى تۋرالى دەرەكتەر قالدىرعان كىم؟/ۆيزانتيا تاريحشىسى مەناندر پروتەكتور/
ءىى. پوشتا ويىنى.
وقۋشىلار، ءبىزدىڭ پوشتا جاشىگىمىزدە پوشتا تاسۋشى ءۇش توپقا تاپسىرمالار تاستاپ كەتىپتى جانە دە كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشىعا مەكتەبىمىزدە اقپان ايىندا وتەتىن «ءححى-عاسىر كوشباسشىسىنا» جولداما كەلىپتى. بۇل تاپسىرماعا جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلار 20 ۇپايدان الادى.
ءىV. كۋبيك ويىنى
كۋبيكتى لاقتىرۋ ارقىلى تاقتاداعى جاسىرىن تۇرعان داتالارعا جاۋاپ بەرەدى. بۇل تاپسىرماعا 20 ۇپاي بەرىلەدى.
1. ب. ز. ب. 55 جىل.
2. ب.. ز. ب. 519-518ج.
3. 1889 جىل.
4. 451 جىل.
5. 552-603 جىل.
6. ب. ز. ب. 570-520 جىل.
وي ساپتاۋ
كەلتىرىلگەن ءماتىن جۇمباقتالۋى. ءماتىننىڭ ءمانىن اشا ءبىلۋ كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپاي.
1. «ەگەر سەندەر،... قۇس ءتارىزدى اسپانعا ۇشىپ كەتپەسەڭدەر نەمەسە تىشقان سەكىلدى جەر استىنا ءتۇسىپ كەتپەسەڭدەر، كولباقا قۇساپ سۋعا ءتۇسىپ جوعالماساڭدار، ءبىزدىڭ جەبەمىزدىڭ استىندا قالاسىڭدار».
2. «الدىمەن...... وزىنەن الىستا ۇستاماق بولىپ، يۋەچجى ەلىنە اماناتقا بەرەدى. امانات دەگەن ءسوز ەرتەدە كەپىلدىكتى بىلدىرەدى، ياعني ەكى ەلدىڭ اراسىندا بەيبىتشىلىكتىڭ كەپىلى دەگەن ماعىنادا. ءبىراق كەيىننەن... وسى ۋادەنى بۇزىپ، يۋەچجى ەلىنە شابۋىل جاسايدى. كەپىلدىكتە جۇرگەن... ءوزىنىڭ جانقيارلىعى ارقاسىندا امان قالادى».
3 «.... اۋلەتى كۇشەيگەن كەزىندە.... قاعانىنا ەلشىلىك جىبەرىپ، حانشايىمىن قالىڭدىققا بەرۋدى ءوتىندى. بۇعان.... قاعانى بىلايشا جاۋاپ بەرەدى: «سەن-تەمىر بالقىتۋشى قۇل.
قالاي مۇنداي وتىنىشكە اۋزىڭ باردى؟».
Vءى. «ويلان تاپ!»
ر/س قاشان؟ قايدا؟ قانداي وقيعا بولدى؟
1 542ج جۇڭگو دەرەكتەرىندە
2 ساق جەرىنە كير باستاعان پارسى اسكەرلەرى باسىپ كىرەدى.
3 453ج عۇن بيلەۋشىسى ەدىل قايتىس بولدى
4 ب. ز. ب. ءىVع 30 ج. ساق-سكيف جەرىندە
5 ەنيسەي اڭعارى د. ميسسەرشميدت پەن ف. سترالەنبەرگ تۇڭعىش رەت كونە تۇركى جازۋ-ەسكەرتكىشىن تاپتى.
6 300 ج عۇن، جۇڭگو ەلدەرى
توپ باسشىنىڭ توقتامى
Vءىى. رەفلەكسيا.
- بۇگىنگى ساباق سىزدەرگە نەسىمەن ۇنادى؟
- كۇندەلىكتى ساباقتان ايىرماشىلىعى بار ما؟
- قانداي اسەر الدىڭدار؟
Vءىىى. باعالاۋ
ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلاردى جانە ۇپايى كوپ وقۋشىلاردى باعالاپ ماراپاتتاۋ. ەڭ كوپ ۇپايى بار 3 وقۋشىعا « ءححى-عاسىر كوشباسشىسىنا» جولداما بەرۋ.
ءىح. ۇيگە تاپسىرما: ءسوزجۇمباق، سوزتىزبە، كريپتوگرامما، ۆيكتورينالار دايىنداپ كەلۋ.
وقو، قاراسۋ اۋىلى،سايرام اۋدانى
№83 احمەت بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
تاريح ءپانى ءمۇعالىمى يگەنبايەۆا دينارا مارات قىزى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وتكەن ساباقتاردى ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، تاقىرىپتاردى قايتالاۋ، بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
2. ويىن ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ، ەستە ساقتاۋ داعدىلارىن دامىتۋ. قايتالاۋ سۇراقتارى، سىزبالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ءوز حالقىنىڭ تاريحىن وقىپ بىلۋگە، سالت – ءداستۇرىن ساقتاۋعا، مادەنيەتتىلىككە، بىر-بىرىنە كومەكتەسۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق-جاۋاپ، ويىن ەلەمەنتتەرى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبالار، كارتا، وقۋلىق، ءتۇرلى تاپسىرمالار، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ساباقتى جوسپارلاۋ، ماقسات قويۋ.
كىرىسپە. قۇرمەتتى وقۋشىلار، بۇگىن بىزدەر وتىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا العان بىلىمدەرىمىزدى تەكسەرۋ ءۇشىن ويىن ارقىلى ءوز بىلىمدەرىمىزدى شىڭدايمىز. الدىمەن وقۋشىلاردى ءۇش توپقا بولەمىز:
ءى-توپ. ساقتار
ءىى-توپ. عۇندار.
ءىىى-توپ. تۇركىلەر.
ءار توپقا ون سۇراقتان قويىلادى. وقۋشىلار جەكە-جەكە جاۋاپ بەرەدى. ءار سۇراق نەمەسە تاپسىرمالار ۇپايمەن سانالادى. دۇرىس جاۋاپ بەس بالمەن باعالانادى.
«ساقتار» توبىنا
ءى. ساقتاردىڭ نەگىزگى شارۋاشىلىعى قانداي؟ /مال شارۋاشىلىعى/
2. ساق جەرىنە كير باستاعان پارسى اسكەرلەرىنىڭ باسىپ كىرگەن ۋاقىتى؟
/ب. ز. ب 530 ج./
3. ساقتاردىڭ قانداي تايپالارى تاريحي جازبالاردا بەلگىلى بولعان؟
/تيگراحاۋدا، پارادارايا، حاۋماۆارگا/
ەجەلگى گرەك اۆتورلارى ساقتاردى قالاي اتادى؟/ازيالىق سكيفتەر/
5. ساقتاردى زەرتتەگەن گرەك تاريحشىسى كىم؟ /گەرودوت/
6. يراندىق جازبالاردا ساقتاردى قالاي اتاعان؟/جۇيرىك اتتى تۋرلار/
7. التىن ادام قاي جەردەن تابىلدى؟ /جەتىسۋ جەرىندەگى ەسىك قورعانىنان/
8. توميريس پاتشايىم قاي جىلدارى ءومىر سۇرگەن؟ /ب. ز. ب. 570-520ج/
9. ءداريدى الداعان ساق مالشىسىنىڭ ەسىمى؟ /شىراق/
10. پارادارايا دەپ كىمدەردى اتادى؟/تەڭىزدىڭ ارعى جاعىنداعى ساقتار/
«عۇندار» توبىنا
1. عۇنداردا قانشا رۋ بولدى؟ /24/
2. عۇن دەرجاۆاسىنىڭ نەگىزىن قالاعان كىم؟ /مودە/
3. عۇن مەملەكەتى قاي جىلى وڭتۇستىك جانە سولتۇستىك بولىپ ەكىگە بولىنگەن؟ /ب. ز. ب. 55ج/
4. عۇندار وسىرگەن ءۇي مالدارىن اتاڭىز؟/مالدىڭ بارلىق ءتۇرى/
5. عۇنداردا وپاسىزدىق جاساعاندارعا بەرىلەتىن جازانىڭ ءتۇرى؟/ءولىم جازاسى/
6. ريم يمپەرياسىنا عۇنداردىڭ قاي باسشىسى ءقاۋىپ توندىرەدى؟/ەدىل/اتيللا/
7. مەملەكەت باسشىسىن قالاي اتايدى؟/شانيۋي/
8. قۇلدار قانداي جۇمىستارعا پايدالانىلدى؟/ءۇي شارۋاسىندا/
9. اتيللا وپەراسىن جازعان يتاليان كومپوزيتورى؟/دجۋزەپپە ۆەردي/
10. سالىق كىمدەرگە سالىندى؟/جاۋلاپ العان مەملەكەتتەرگە/
«تۇركىلەر/ توبىنا
1. ءبىزدىڭ جەرىمىزدە ەرتە ورتا عاسىرلاردا ىرگە تىككەن العاشقى مەملەكەتتەردىڭ ءبىرىن اتاڭىز؟/تۇرىك قاعاناتى/
2.»اشينا» اتاۋى قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟ /قاسقىر/
3. تۇرىك قاعاناتى قاي جىلى ەكىگە ءبولىندى؟/603 جىلى/
4. تۇرىكتەر وزدەرىنە باعىنىشتى سوعدىلىقتاردى قالاي اتادى؟ /تات/
5. «ديۋاني لۇعات ات تۇرىك» كىتابىنىڭ اۆتورى كىم؟/ماحمۋد قاشقاري/
6. بۋمىن قاعاننىڭ مۇراگەرىن اتاڭىز؟/قاراەسكە جانە مۇقان قاعان/
9. تۇرىكتەر قانداي شارۋاشىلىقپەن اينالىسقان؟ كوشپەلى جانە جارتىلاي كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى/
10. العاش رەت تۇرىك جازۋى تۋرالى دەرەكتەر قالدىرعان كىم؟/ۆيزانتيا تاريحشىسى مەناندر پروتەكتور/
ءىى. پوشتا ويىنى.
وقۋشىلار، ءبىزدىڭ پوشتا جاشىگىمىزدە پوشتا تاسۋشى ءۇش توپقا تاپسىرمالار تاستاپ كەتىپتى جانە دە كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشىعا مەكتەبىمىزدە اقپان ايىندا وتەتىن «ءححى-عاسىر كوشباسشىسىنا» جولداما كەلىپتى. بۇل تاپسىرماعا جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلار 20 ۇپايدان الادى.
ءىV. كۋبيك ويىنى
كۋبيكتى لاقتىرۋ ارقىلى تاقتاداعى جاسىرىن تۇرعان داتالارعا جاۋاپ بەرەدى. بۇل تاپسىرماعا 20 ۇپاي بەرىلەدى.
1. ب. ز. ب. 55 جىل.
2. ب.. ز. ب. 519-518ج.
3. 1889 جىل.
4. 451 جىل.
5. 552-603 جىل.
6. ب. ز. ب. 570-520 جىل.
وي ساپتاۋ
كەلتىرىلگەن ءماتىن جۇمباقتالۋى. ءماتىننىڭ ءمانىن اشا ءبىلۋ كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپاي.
1. «ەگەر سەندەر،... قۇس ءتارىزدى اسپانعا ۇشىپ كەتپەسەڭدەر نەمەسە تىشقان سەكىلدى جەر استىنا ءتۇسىپ كەتپەسەڭدەر، كولباقا قۇساپ سۋعا ءتۇسىپ جوعالماساڭدار، ءبىزدىڭ جەبەمىزدىڭ استىندا قالاسىڭدار».
2. «الدىمەن...... وزىنەن الىستا ۇستاماق بولىپ، يۋەچجى ەلىنە اماناتقا بەرەدى. امانات دەگەن ءسوز ەرتەدە كەپىلدىكتى بىلدىرەدى، ياعني ەكى ەلدىڭ اراسىندا بەيبىتشىلىكتىڭ كەپىلى دەگەن ماعىنادا. ءبىراق كەيىننەن... وسى ۋادەنى بۇزىپ، يۋەچجى ەلىنە شابۋىل جاسايدى. كەپىلدىكتە جۇرگەن... ءوزىنىڭ جانقيارلىعى ارقاسىندا امان قالادى».
3 «.... اۋلەتى كۇشەيگەن كەزىندە.... قاعانىنا ەلشىلىك جىبەرىپ، حانشايىمىن قالىڭدىققا بەرۋدى ءوتىندى. بۇعان.... قاعانى بىلايشا جاۋاپ بەرەدى: «سەن-تەمىر بالقىتۋشى قۇل.
قالاي مۇنداي وتىنىشكە اۋزىڭ باردى؟».
Vءى. «ويلان تاپ!»
ر/س قاشان؟ قايدا؟ قانداي وقيعا بولدى؟
1 542ج جۇڭگو دەرەكتەرىندە
2 ساق جەرىنە كير باستاعان پارسى اسكەرلەرى باسىپ كىرەدى.
3 453ج عۇن بيلەۋشىسى ەدىل قايتىس بولدى
4 ب. ز. ب. ءىVع 30 ج. ساق-سكيف جەرىندە
5 ەنيسەي اڭعارى د. ميسسەرشميدت پەن ف. سترالەنبەرگ تۇڭعىش رەت كونە تۇركى جازۋ-ەسكەرتكىشىن تاپتى.
6 300 ج عۇن، جۇڭگو ەلدەرى
توپ باسشىنىڭ توقتامى
Vءىى. رەفلەكسيا.
- بۇگىنگى ساباق سىزدەرگە نەسىمەن ۇنادى؟
- كۇندەلىكتى ساباقتان ايىرماشىلىعى بار ما؟
- قانداي اسەر الدىڭدار؟
Vءىىى. باعالاۋ
ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلاردى جانە ۇپايى كوپ وقۋشىلاردى باعالاپ ماراپاتتاۋ. ەڭ كوپ ۇپايى بار 3 وقۋشىعا « ءححى-عاسىر كوشباسشىسىنا» جولداما بەرۋ.
ءىح. ۇيگە تاپسىرما: ءسوزجۇمباق، سوزتىزبە، كريپتوگرامما، ۆيكتورينالار دايىنداپ كەلۋ.
وقو، قاراسۋ اۋىلى،سايرام اۋدانى
№83 احمەت بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
تاريح ءپانى ءمۇعالىمى يگەنبايەۆا دينارا مارات قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جانۋارلار. زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
