كۇيەۋلەر
ءۇش اكتىلى، كۇلكىلى پوەما
ءبىرىنشى اكت
جازعىتۇرىم: جىلى شۋاق، جەر كوگەرە باستاعان. تاۋ ستەگىنەن الىس تومەنگى كولحوز مالشىلارىنىڭ كوكتەمگى جايىلىمىنداعى اۋىل. ءتۇس مەزگىلى، مالدى امان تولدەتۋگە ارنالعان توي. ەل جينالىپ جاتىر، جايىلعان كىلەم، كيىزدەر. ورىندىقتار. ورتادا كەلگەندەردى قارسى الۋشى دومبىرالى، ورتا جاستاعى اقىن ءجۇر.
ەي، اعايىن، تىڭداڭدار!
ايتار ءسوزىم توي باستار.
تويعا كەلدى تولىقسىپ
كارى دوستار، سىرلاستار.
تويعا كەلدى جاسانعان
جاس قۇربىلار، قۇرداستار.
وسى ءبىر قىزىق دۋماندى
Meن باستاماي كىم باستار.
مۇنىڭ اتى تولگە توي،
ءتول وسىرگەن ەلگە توي.
ۋىزعا توي، مايعا توي،
جۇت كورمەگەن مالعا توي.
ايرانعا توي كۇبىلى،
قىمىزعا توي سابالى؛
ىنىگە توي سابىرلى،
اعاعا توي جاعالى.
حور (اقىننىڭ ىرعاعىمەن.).
توگىلدى اقىن، توگىلدى
تاۋدان نوسەر اققانداي،
جىر باستالدى داۋىلدى
بورانداتقان اقپانداي،
ايتىپ جىبەر اعىلا
تاعى دا، اقىن، تاعى دا!
قارت قويشى دوساي بايبىشەسى جانبيكەمەن ەكەۋى كىرەدى.
اقىن
ەل اعاسى دوساي قارت
شوپان اتا اتانعان.
قوي وسىرگەن قورالاپ،
العىس العان وتاننان.
جانبيكەسى جانىندا
جاس كەلىندەي جاسارعان.
ۇسىنامىز سىيلى ورىن
يگى جاقسى قاتاردان.
جاستار بۇلاردى وتىرعىزدى. ماڭعاز باسقان، ورتا جاستاعى، ساقالدى، مۇرتتى، زور دەنەلى جۇرقا كورىنەدى. اقىن ونى دا قۇرمەتپەن قارسى الادى.
كەلىپ قالدى جۇرقامىز
تاۋ شىڭىنداي تۇلعاسى.
ەرى اتانعان جۇرتىمنىڭ،
مىڭعا تاتىر ءبىر باسى.
جولىندا بار بەرەكە،
قولىندا بار بەرەكە،
كولحوزىمنىڭ مىرزاسى.
مىرزالىعىن ماقتاسام،
جارىپ قالار ولجاعا
مەن سەكىلدى قۇرداسى.
جول بەرىڭدەر، جاقسىلار،
جۇرقام ءۇشىن تەر باسى.
جۇرقا (اقىنعا ءماز بولا قاراي)،
بىلەسىڭ - اۋ كىمدى ماقتار جەرىڭدى،
تەجەمەيسىڭ ايلا مەنەن ەبىڭدى،
ءما، الىپ قال ساعان دەگەن سىيلىعىم،
سەن دە اياماي ولەڭىڭدى قۇي بۇگىن.
قالتاسىنان ورامالعا وراعان اقشانى لاقتىرىپ جىبەرەدى. اقىن قاعىپ الادى.
حور (اقىننىڭ ىرعاعىمەن).
توگىلدى، اقىن، توگىلدى
تاۋدان نوسەر اققانداي.
جىر باستالدى داۋىلدى
بورانداتقان اقپانداي.
ايتىپ جىبەر اعىلا،
تاعى دا، اقىن، تاعى دا!
ءبىر شەتتەن شلياپالى، گالستۋكتى، ستيلمەن كيىنگەن، قولىندا جۋان كىتابى بار، ساماي شاشىن ەرەكشە ۇزىن تۇسىرگەن جاس جىگىت تىم سىپايى داۋىستاي سالەمدەسە كىرەدى. بۇل باياش ەدى.
باياش
اسسالاۋماعالايكۇم، كوپ جاماعات،
كەشىرىڭدەر كەشىكسەم بىرەر ساعات.
دوساي
جوعارى شىق، جاس مەيمان (جۇرقاعا).
بۇل كىم، جۇرقا، تانىمادىق، كارىلەر؟
جۇرقا (كوپكە تانىستىرىپ).
باياش جولداس - جازۋشى،
تۇرار جەرى - استانامىز الماتى.
باياش (كوپشىلىككە باس يە).
كەلدىم ىزدەپ كەڭ دالامنىڭ اسپانىن،
كەلدىم ىزدەپ جالىن اتقان جاستارىن،
كەلدىم ىزدەپ اقىندىقتىڭ مۋزاسىن،
ارنالادى ماحابباتقا داستانىم.
وسى مەزەتتە اسەم جابۋلى، ۇكىلەنگەن تورىعا مىنگەن گۇلبايرا كىرەدى. اتقا شابۋعا ىڭعايلى كيىنگەن سۇلۋ قىز. قىز دا، بوزبالا دا كوڭىلدى.
اقىن (قۇلپىرا شىرقايدى).
ۇكىلى جۇيرىك مىنگەنى،
وقالى قامزول كيگەنى،
وڭشەڭ تۇلپار باققانى،
قارىنا قۇرىق ىلگەلى.
كەلىپ قالدى گۇلبايرا
دۋماندى تويعا كىرگەلى.
تولعان ايداي اق بەتى.
كۇندەي نۇرلى كۇلگەنى،
قارا شاشى قۇندىزداي،
قارا كوزى سۇرمەلى.
جارىسار جىگىت بار بولسا،
الۋعا بايگە جۇلدەلى.
تاۋەكەلگە بەل بايلاپ،
شىعىندار كانە، ىلگەرى.
جارق ەتكەن قىزعا جۇرت تۇگەل سۇيسىنە قارايدى. اسىرەسە ەستەرى كەتكەن جۇرقا مەن باياش، بۇل ەكەۋى جارىسا تۇرادى.
باياش
ءوڭىم بە، الدە ءتۇسىم بە،
سەنە الماي تۇرمىن كوزىمە.
ۇساتىپ تۇرمىن سۋرەتىن
اڭساتقان ارمان وزىنە.
(جۇگىرىپ اتتىلى قىزعا جەتەدى).
جۇزىنە تويماي قارايىن،
كوتەرىپ اتتان الايىن.
شلياپاسىن الىپ باس يەدى.
جاستار كۇلىسەدى.
ىلەسە جەتكەن جۇرقا
باياشتى كەلەكەلەي كەيىن قاعادى.
جۇرقا
و، جىگىتىم، اۋرەلەنبە بەكەرگە.
تۇر جايىڭا شلياپاڭدى كوتەر دە.
جاقسى دوسى، جۇرقا اعاسى تۇرعاندا
تۇسپەس كوزى گۇلبايرانىڭ بوتەنگە.
باياش تاڭدانعان پىشىندە
جۇرقا گۇلبايراعا بۇرىلادى.
بولسىن دەپ ساعان قىزىق توي جاساتتىم،
گۇلبايرا
تويدىڭ اسىن تاۋسىلماس مول جاساتتىم،
گۇلبايرا.
قالاعانىن ءمىنسىن دەپ، ات بايلاتتىم،
گۇلبايرا.
قالاعاندا كىرسىن دەپ اق ءۇي جاپتىم،
گۇلبايرا.
اق ارۋىم، گۇلبايرا،
سەنسىز قىزىق كۇن قايدا،
سەنسىز قىزىق ءتۇن قايدا!
جۇرقا اتتان كوتەرىپ الماق بوپ قولىن سوزعاندا. گۇلبايرا تepءىc جاعىنان سەكىرىپ ءتۇسىپ كەتەدى. تۇرعاندار كۇلىسەدى، اتتى ءبىر جىگىت بايلاۋعا اكەتەدى.
گۇلبايرا (ازىلدەي).
تاڭداپ ءمىندىم جۇيرىكتى كوپ ساڭداقتان دوستارىم،
قورىقپاۋشى ەدىم تۇندەردە بورانداتقان، دوستارىم.
كۇندىز تويدا تاپ بولدى قوس ءبورى كەپ، دوستارىم.
گۇلبايراعا ورتاڭدا ات ويناتقان، دوستارىم.
قورعا مەنى، قورعاڭدار، قۇربىلارىم، دوستارىم.
قورلاۋشىدان كىناسىز قىزدىڭ ارىن، دوستارىم.
كەلەر مە ەدىم، اسىعىپ ات ارىتىپ، دوستارىم،
بىلسەم ماعان ارنالعان توي بولارىن، دوستارىم.
گۇلبايرا وسى سوزدەرىن جاس قۇربىلار توبىن ارالاي ءجۇرىپ ايتادى دا، دوساي مەن جانبيكەنىڭ جانىنا بارادى. اكە مەن شەشە تالاسا سۇيەدى قىزىن.
دوساي (جۇرقا جاققا تۇيىلە قاراپ).
ويناڭدار، اعايىن، ويناماڭدار
ويناساڭدار ايتىلار ويدا بارلار.
كەشىرمەيتىن كەگىمنەن تارتار جازا
مەنى ويىنشىق كورۋىن قويماعاندار.
بالاسى جاس، اكەسى قويشى ەكەن دەپ
ارزان قىلجاق ەتەم دەپ ويلاماڭدار.
جانبيكە (ارا ءتۇسىپ، جايىپ-شۋىپ).
شالىم-اۋ، ساعان نە بولعان،
ۇقپادىڭ با جاس قۇربىلار ويىنىن؟
ءازىل ايتۋ، قاعىسۋ
سالتى ەمەس پە ءبىزدىڭ قازاق تويىنىڭ.
(جۇرقاعا كۇلىپ)
ابىرجىما، جاقسى جۇرقا، قايىنىم،
مەن وتەرمىن تەنتەك اعا ايىبىن.
جۇرقا (قۋانىپ).
جانبيكە، جان جەڭەشەم،
سەن سۇيەسەڭ، دەمەسەڭ
كەرەگى نە ماعان ودان باسقانىن،؟
وسىندايدا قىسىلسام،
دوستىق قولىن ۇسىنساڭ
و دا ماعان ۇلكەن ولجا قوسقانىڭ.
جانبيكەنىڭ قولىنا الادى،
ودان توپقا ءامىر ەتە بۇرىلادى.
− باستاڭدار كۇرەس، الىستى،
باستاڭدار بايگە، شابىستى!
جاقىنداعان ماشينا گۇرىلى. جۇرت سولاي بۇرىلادى. سالدەن كەيىن تاقاۋ توقتاعان ماشينادان ءتۇسىپ، جايراڭداي شىققان كوك كومبينەزوندى. كورىكتى، سۇيكىمدى جىگىت اڭعاربايدى كورەمىز. '
اڭعارباي
تويلارىڭىز، تويعا ۇلاسسىن،
تولدەرىڭىز تولگە ۇلاسسىن، اعايىن.
جۇرقا
تانىمادىق، جول بولسىن؟
اڭعارباي (ويناقى).
تانىڭىزدار تاڭدانباي،
اتىم مەنىڭ اڭعارباي.
سورلى دا ەمەس، زور ەمەس،
اسىل دا ەمەس، قور ەمەس،
ءبىر قىزعا جار بولعانداي.
ايتىس كورسەم اقىنمىن
سايىس كورسەم باتىرمىن.
جولعا شىقسام شوپىرمىن،
جورتىپ كەلە جاتىرمىن.
جۇرت قورشاي تۇسەدى.
جاقسى اعالار توبىنىڭ
جايدارى ءبىر جاسىمىن.
مالشىلارعا شاي تاسۋ –
ەڭ سۇيىكتى كاسىبىم.
دۇكەنشىمىن كوشپەلى،
تويعا دا بار شاشۋىم.
الەۋلايلاي، الەۋلاي،
اكەلگەنىم قانت پەن شاي!
ارزان دا بار، قىمبات بار،
اسىل دا بار، جاسىق بار.
اينا دا بار، تاراق بار،
قازان دا بار، قاسىق بار.
الاتىنىڭ الىپ قال،
المايتىنىڭ قاراپ قال!
اشتى دۇكەن اڭعارباي،
قالماڭىزدار قامدانباي!
اڭعارباي سىرتتاعى دۇكەنىنە بەتتەيدى، ەرەسەك، ەر-ايەلدەردىڭ كوبى سولاي بەتتەيدى، قىزدار شوقتانىپ ءوزارا كۇبىرلەسىپ قالادى.
گۇلبايرا (كۇلىپ).
جىگىت كانە اڭعارباي،
قىزدار
جۇرەكتەگى ارمانداي.
گۇلبايرا
كوزى قانداي تاماشا.
قىزدار
ەكى جۇلدىز جانعانداي.
گۇلبايرا
ءسوزى قانداي تاماشا.
قىزدار
ەرنىنەن بال تامعانداي.
گۇلبايرا
قاسى قانداي تاماشا،
قىزدار
تۇننەن سىزىپ العانداي.
گۇلبايرا
باسى قانداي تاماشا!
قىزدار
پاراساتقا تولعانداي.
حا-حا-حا!
حا-حا-حا!
بۇل وزگەلەر كەتكەن جاققا قۇشاقتاسا شىعا بەرەدى. ساحنادا جۇرقا مەن باياش قانا قالادى.
جۇرقا
كەتتى قورشاپ مىنا جۇرت اڭعاربايدى،
جۇرقا ەلەۋسىز قالعانىن اڭعارمايدى.
گۇلبايرا دا كۇلىمدەپ كوز المايدى،
يا شەشەدەن، يا مەنەن قورعانبايدى.
قۇيىن با ءوزى، جىن با ءوزى، سيقىر ما ءوزى
قىزىقتىرار قىزداردى بار مىنەزى.
ساق بول، جۇرقا، بەرىك بول گۇلبايراعا،
تاۋەكەل دەپ بەلىڭدى ءبىر بايلا دا.
باياش
ءلايلىم مەنىڭ گۇلبايرا، ىنتىزارىم،
كوردىم دە، كۇيدىم - جاندىم، جۇتتىم جالىن.
قاسىرەت تارتار، قايعىرار بولدىم ءماجنۇن،
وزىمدە ەندى قالعان جوق ىقتىيارىم.
ايلى تۇندە داريعا ءبىر كەزدەسىپ،
جۇرەگىمنىڭ جۇمباعىن ايتسام شەشىپ.
ماحابباتتىڭ ارمانىن بايانداسام،
سول تۇننەن سوڭ ىرزامىن ويانباسام.
جۇرقا (باياشتى كورىپ).
ساعان نە جوق تايتالاسىپ، شىراعىم.
كەشىرىڭىز، مەن دە سىزدەي عاشىقپىن.
جۇرقا (جەڭىن سىبانىپ).
ايتشى قايتا، ەستىمەدى قۇلاعىم؟
باياش (وزىنە ۇركە).
قانداي ۇرەي ءتۇرى مىنا پاسىقتىڭ!
قاشا جونەلەدى. اڭعارباي وزگەلەردىڭ جاردەمىمەن ماشينا تىركەۋىنەن بولىنگەن دوڭگەلەك ۇستىندەگى كوشپەلى ماگازيندى ساحنا تورىنە يتەرىپ كىرگىزەدى. جاستار دا قوسىلا كىرگەن. ءبارىنىڭ كوزى دۇكەنىن اشىپ، جوعارى كوتەرىلگەن اڭعاربايدا.
اڭعارباي
Miنe گازەت، مىنە جۋرنال،
روماندار بار، ولەڭدەر بار.
قالاۋشىلار قول سوزىڭدار
اسىرەسە، جاستار جاعى جاپىرلاي قول سوزادى.
داۋىستار
ماعان، ماعان! ماعان، ماعان!
گازەت، كىتاپتار تاستالادى.
جۇرقا
دوعارىڭدار، دوعارىڭدار،
بۇل قاي ءتارتىپ شۋىلداعان؟!
اڭعارباي (بوگەلمەي).
كارىلەرگە اسەم شەكپەن،
ەتەك-جەڭىن ادىپتەتكەن.
قىمبات تا ەمەس قىنجىلارلىق،
بۇل، اقساقال، سىزگە لايىق.
سەكىرىپ تۇسكەن جىگىت شەكپەندى
دوساي قارتقا جابادى.
داۋىستار
قۇتتى بولسىن، دوسەكە!
قۇتتى بولسىن، قۇتتى بولسىن!
اڭعارباي (تاعى دا جوعارىدان).
جەڭگەلەرگە اق كويلەك پەن اق جاۋلىق،
قىزدار ءۇشىن قىزىل جىبەك ورامال.
قالاۋشىڭ ال قارىزعا دا قارايمىن.
دەن ساۋ بولسا اقشاسى دا ورالار.
داۋىستار
ماعان، ماعان! ماعان، ماعان!
اڭعارباي ورامال، جاۋلىقتارىن سوزىلعان قولدارعا دەستەلەپ شاشادى. وزگەلەرمەن بىرگە گۇلبايرا دا ءبىر ورامالدى باسىنا سالادى.
جۇرقا (اڭعاربايعا اشۋمەن).
توقتات ەندى.
جاپ دۇكەندى.
اڭعارباي!
تارت جونىڭە
تۇرعاندا مەن شامدانباي!
انعارباي
قىزدارعا لايىقتى قۇندىز بورىكتى شىركوبەلەك اينالدىرادى.
قۇندىز بورىك - قىزدىڭ بوركى،
كيسە كىرەر قىزدىڭ كوركى.
(سەكىرىپ ءتۇسىپ جۇرقاعا بارادى )
قىمبات مۇلىك، الىڭىز.
جۇرقا
ونى قايتەم؟
اڭعارباي
جوق پا ەدى ءبىر جاقسى كورەر جانىڭىز؟
(قۇلاعىنا) سىيلىعىنا تارتىڭىز.
جۇرقا
الدىم، الدىم، بەردىم ءمىنى اقشاسىن.
(اقشاسىن بەرەدى)
تاپسىر ءوزىڭ جاقسى كورگەن جانىما.
تابا الماساڭ اڭعارباي قۋ ساعانسىن،
جۋىتپايمىن ءبىزدىڭ كولحوز ماڭىنا!
(كەلەكەلەي كۇلەدى).
پىسىق شىركىن، بىلگىر شىركىن،
تاپ تا اپارىپ ۇسىنا عوي سىيىمدى.
بەرە الماساڭ قالاۋلىمدى ءدال تاۋىپ،
تارت جونىڭە تاستاپ ءبىزدىڭ جيىندى!
بارلىق جۇرت قىزىقسىنا قاراسادى.
اڭعارباي (قىزداردى نۇسقاپ).
قاراڭىزشى، قاراڭىزشى، جۇرقا اعا
بىرەۋى ارتىق، بىرەۋى كەم دەرسىز بە؟
بارىنەن دە ءبىر-بىر سىيلىق ساداعا
دەگىم كەپ تۇر، ۇرىسپاساڭىز مەن سىزگە.
داۋىستار (كۇلىسە).
راس، راس!
ءادىل ايتتى اڭعارباي!
اڭعارباي (قىزدار قاتارىن اينالا ءجۇرىپ).
تاڭداۋ قيىن مىڭ جۇلدىزدان بىرەۋىن،
تاڭداۋ قيىن مىڭنان ءبىرىن دوستاردىڭ.
«مەن» دەپ ءبىرىڭ ايتىڭدارشى تەلەيىن،
جۇرقا اعاعا جاس جۇرەگىن قوسقان كىم؟
گۇلبايراعا جەتىپ توقتاعان؛ ەكەۋى دە ەرەكشە قاراسىپ قالعان.
كەشىر، كەشىر، اسىل قۇربى، جاڭىلسام.
الدىڭا كەپ ايالدادىم امالسىز.
ال سىيلىقتى ارنالعان جان تابىلساڭ،
اتتانايىن مەن دە ارتىما الاڭسىز..
ۇسىنادى.
گۇلبايرا كۇلىمدەي ويناقى قارايدى.
گۇلبايرا
جار سۇيۋگە جەتتى جاسىم.
جاسىرمايمىن ونى مەن.
تابادى اركىم ءوز جولداسىن،
جان ۇعىسار تەڭىنەن.
دانەكەرلىك ءسىز جاساعان
دارمەن بولماس بوگدەگە.
ءار جۇرەكتىڭ ءوزى اڭساعان
ارمانى بار كەۋدەدە.
قۇربىلارىنا جايراڭداي قاراپ:
اتىم، قايدا، جىگىتتەر؟
ەكى جىگىت گۇلبايرانىڭ اتىن تارتا بەرەدى، شاپشاڭ قىز ورگە قونادى. ول ەندى ەرەكشە ەكپىنمەن سويلەيدى.
ءتىلسىمى بار جۇرەگىندە جاستىقتىڭ،
دەيتىن كىم بار قىز مىنەزىن جاقسى ۇقتىم.
(باسىنداعى ورامالىن جۇلىپ الىپ).
ۇققان جاننىڭ ورايىنا ورالار
قىرمىزىداي قولىمداعى ورامال.
اتتانىڭدار، اتتانىڭدار، دوستارىم،
جەلپىندىرەر شاپقان جۇيرىك جاس جانىن،
جەتكەن الار، جەتە الماعان نەنى الار؟
تىككەن بايگەم قولىمداعى ورامال.
جالت بۇرىلعان، ورامالدى بيىك كوتەرە شابا جونەلەدى.
حور (قۋانىشتى رۋحپەن).
جالت ەتتى دە جونەلدى
قىزىل كانات ورامال.
قىز قيالعا تەڭەلدى،
كىمگە ورامال ورالار؟
جەلمەن ويناپ جالىنداي
جونەلدى ۇشقىر ورامال.
جەتكەن الار جالىنباي،
جەتە الماعان نەنى الار؟
اتتان، اتتان، جاس دوستار،
جەرىڭ وسى سىنالار،
اتى وزعانعا بايگە بار –
قىزىل قانات ورامال!
شىمىلدىق.
ەكىنشى اكت
ەل جاڭا عانا جەتىپ قونعان تاۋداعى جايلاۋ. جاڭا قونىستىڭ بip جاعى كوك شۇيگىندى جازىق الاپ اينالا مۇنارتقان كارلى تاۋلاردىڭ اراسىنان دوڭگەلەي كورىنەدى. ال ەكىنشى جاعى قاراعايلى قالىڭ وسكەن جارتاستار، سولاردى كەسىپ وتەتىن وزەن ارناسى. شوق-شوق قوڭىرقاي بۇلتتار جارتاستار اراسىندا اداسىپ جۇرگەندەي. پەردە اشىلعان، اۆان - سەنانىڭ ءبىر شەتىندە كوشپەلى دۇكەنىن جاڭا عانا اشقالى جۇرگەن اڭعارباي، ودان تەرەڭدەگى ەكىنشى پەردەنىڭ سىرتىنان مىقتى ءبىر جيىننىڭ ءدۇبىرى ەركىن ەستىلەدى. اڭعارباي سولارعا قۇلاق تىگە، سىرتتاي ۇندەسە جۇرگەندەي.
ايەلدەر حورى (سىرتتان)
كوك اسپاننىڭ استىندا، اق شاتىردان
بوي جەتكەن قىز جارىنا ۇزاتىلار.
كۇمبىر-كۇمبىر، كۇمبىرلەپ كۇي تارتىلار،
سىڭسي - سىڭسي «جار - جارلاي» ءان ايتىلار.
كوتەرىڭدەر شاتىردى، كوتەرىڭدەر،
قالسىن كەرىپ كۇمبەزىن وتەر كۇندەر.
ادەمى قىز جارىنا ۇزاتىلسىن،
ءان دە ايتىلسىن، كۇمبىرلەپ كۇي تارتىلسىن.
اڭعارباي دۇكەنىندەگى نارسەلەرىن كوڭىلدى جوندەپ قويىپ ءجۇر.
اڭعارباي
اسۋدان استىم بوگەلىپ قالماي،
جايلاۋعا توكتىم اسىلدىڭ ءبارىن.
تىڭدايمىن ءسۇيىپ، قۇمارىم قانباي،
تىڭدايمىن سالعان قىزداردىڭ ءانىن.
كەلەمىن قالماي، كەلەمىن قالماي،
قۋسا دا جۇرقا كەتپەيمىن قاشىق.
جىگىت بول، بولساڭ ءدال اڭعاربايداي
ۇلگىرگەن تاعى دۇكەنىن اشىپ.
كەلەمىن قالماي، كەلەمىن قالماي،
باستاۋشىم مەنىڭ اڭساعىش ارمان.
بار ما ەكەن ءبىر قىز گۇلبايرا جانداي
اشىلىپ گۇلدەي، جۇلدىزداي جانعان.
وسى كەزدە ساحناعا جاڭا شىققان قامشىلى گۇلبايرا اڭعاربايدى كورەدى دە، بيىك شىرشانى تاسالانىپ كورىنبەي قالادى.
گۇلبايرا
كۋكۋك، كۋكۋك!
اڭعارباي (سەلت ەتىپ).
قانداي جاقىن كوكەك ءۇنى تاۋداعى
ءسال شىداسام قولىما كەپ قونارداي.
كۋكۋك، كۋكۋك!
گۇلبايرا (سىعالاي قاراپ).
سەزىپ تۇرمىن ونىڭ دا ۇشقىر ارمانىن
كورمەسەم مەن قۇشاعىنا الارداي.
كۋكۋك، كۋكۋك!
اڭعارباي (جان-جاعىنا قۋانا قارانىپ).
جازدىڭ قۇسى، تاۋدىڭ قۇسى، تىلەگىم،
قونشى كەلىپ قولىما ەمەس، باسىما.
كۋكۋك، كۋكۋك!
گۇلبايرa
قورقامىن با، قالتىرايدى جۇرەگىم،
ەركىن نەگە بارا المايمىن قاسىڭا؟
كۋكۋك، كۋكۋك!
اڭعارباي، گۇلبايرa (ءبىر مەزگىلدە)
وتپەسە ەكەن - جازعى كۇنىم، جاس شاعىم،
كەتپەسە ەكەن سۇيگەن قۇسىم ۇزاققا.
كۋكۋك، كۋكۋك!
تۇسپەسە ەكەن ارباۋىنا باسقانىڭ،
تۇسپەسە ەكەن توسىننان ءبىر تۇزاققا.
كۋكۋك، كۋكۋك!
ات ءدۇبىرى. اڭعارباي دا، گۇلبايرا دا سولاي قاراي الاڭداپ قالعان. قىز كورىنبەگەن قالپى ارتقى پەردەگە ءوتىپ كەتەدى دە، اڭعارباي تۇرىپ قالادى. ساحناعا اتتان تۇسكەن جۇرقا كەپ كىرەدى.
اڭعارباي
سالەم بەردىك، جۇرقا اعا.
جۇرقا (تىكتەنە).
سەن قۋ مۇندا قالاي جەتتىڭ؟
اڭعارباي
وزەن كەشتىم، تاۋدان ءوتتىم...
جۇرقا
ايتپاپ پا ەدىم جۋىما دەپ مەن ساعان؟!
اڭعارباي
شىداتپادى جۇرەگىم تاۋ قىزىعىن اڭساعان.
(جايدارى جاقىنداي)،
جاسىم كىشى ءىنىمىن،
دوسىڭىزدىڭ ءبىرىمىن.
عاشىقسىز عوي اڭعاردىم.
قىز دا سىزگە شەت ەمەس...
ايتپاقشى ەدىم ءبىر كەڭەس .
سەنبەي مە دەپ قورعاندىم.
جۇرقا (سەنەر - سەنبەسىن بىلمەي)
ايتا بەر، ءالى دە كەش ەمەس.
اڭعارباي (ويناقى)
داۋلەتىڭىز، ساۋلەتىڭىز جەتەرلىك،
اتاعىڭىز ماقتانىش تا ەتەرلىك.
قىز سۇيمەستەي قىلىعىڭىز كوپ ەمەس،
تۇلعاڭىز دا جاس جىگىتتەن كەم ەمەس.
مىندەرىڭىز: تىم قازاقشا بوركىڭىز،
ۇزىن مۇرتتان كونەرىپ تۇر كوركىڭىز.
كوزىڭىزدىڭ استى قالتالانىپتى،
ساقالعا دا سەلدىر - سيرەك اق جارماسىپ قالىپتى.
وسىلاردى جوندەپ الساق از عانا،
بولاسىز دا قالاسىز ءبىر بوزبالا.
جۇرقا
تابامىسىڭ امالىن؟
اڭعارباي (ەركىن)
ارينە
بورىك ورنىنا سۇلۋ قالپاق
مۇرتتى قاعار قايشىم اسىل.
كوزىلدىرىك كوزدى جاپپاق
التىندالعان وپراۆاسى.
ىسكەگىم بار ساقال جۇلعىش
ءتۇسسىن ءساتى، جوندەلسىن ءىس،
ال ءجۇرىڭىز، تەز كۇرىڭىز،
تەز جاسارىپ ۇلگىرىڭىز.
اڭعارباي جۇرقانى ەرتىپ كوشپەلى ماگازينگە كىرەدى دە، شاپشاڭ ەسىگىن جاۋىپ الادى. مۋزىكادا ايەلدەر حورىنىڭ ءموتيۆى. اشۋلى دوساي، قولىندا تاياق، ارتقى پەردەدەن شىققان. ونى توقتاتپاق بولعان جانبيكە اسىعا باسىپ ەرە كەلەدى.
جانبيكە
توقتا شالىم، توقتاشى.
دوساي
و، نە دەيسىڭ، تاعى نە سۇمدىعىڭ بار؟
جانبيكە
ءبىر كۇن تىنىش وتىرىپ وت باسىندا
قايتەر ەدى جۇرت قاتارلى تىنىقساڭ؟
دوساي
كارى قويشى تىنىقسا،
جاس بورىگە ولجا وڭاي.
تىنشىسىن دەسەڭ شالىڭدى،
دوعار مىنالارىڭدى.
جانبيكە
شاتىردى ما؟
دوساي
ءيا، شاتىردى!
ەسكەرتكەنىم اكىرعى:
گۇلبايرادان جۇلدىز جۋىق جۇرقاعا.
(كەتپەك بولادى)
جانبيكە
و، جاساعان! (شالىن ۇستaپ).
ۇل ەرجەتسە ەر، - دەيدى.
قىز بويجەتسە كىم، - دەيدى؟
قىز وسىرگەن بەيباق شال
ەسىڭ نەگە كىرمەيدى؟
قىزدىڭ اتى - قۋىرشاق،
كىم قىزىقپاس قىزىلعا.
جۇرەر جولى تىم تايعاق
جاردەمدەس كوپ بۇزۋعا.
شىعا كەلسە ءبىر كۇندە
جامان اتپەن تاتار سىن.
اعايىنعا، كورشىگە
قاي بەتىڭمەن قارارسىڭ؟..
دوساي
مەنىڭ دە بار ءوز كەۋدەم ءوز ويلارىم.
قويدان باسقا جوق دەپ پە ەڭ ويدا ارمانىم.
ەركەكسىنگەن كىسىنىڭ تالايلارىن
باسقان ىزىنە المايمىن گۇلبايرامنىڭ.
جالعىزىمنىڭ بايلاما بولاشاعىن،
ءالى الدىندا ومىردەن الاشاعى.
قاقپا بەتىن، قاجىتپا قايسارلىعىن،
جالىندىلىق جاستىققا جاراسادى.
ءوزى ءبىلسىن، ءوز جولىن ءوزى تاپسىن،
سەن وعان دەمە «قىزسىڭ، قۋىرشاقسىڭ»
ءوز ەركىمەن جاساسىن، ونەر اشسىن،
كەڭ دۇنيەدە قىسىلماي قانات قاقسىن.
دوساي ءجۇرىپ كەتەدى. جانبيكە اقىرىپ تۇر.
سالدەن كەيىن شارشاعان، شالدىققان، شلياپاسى قيسايعان، پاپكاسىن قيۋىن قاشىرا، جەڭىل پالتوسىن جەرگە سۇيرەتە ۇستاعان باياش كىرەدى. ول جەتەدى دە قولىنداعىلارىن دوڭبەك تاسقا تاستاي بەرەدى، سۇرتىنەدى. ءوزى شامالى جۇتقان دا سياقتى.
باياش
عازيز انا، امانسىز با؟
جانبيكە
ساعان، شىراق، نە بولعان
وسىنشاما سابىلىپ؟
باياش
قيىن ەكەن اتپەن اسۋ تاۋ جولىن،
شىدامادىم قاتەرگە باس بايلاۋعا.
جولشىباي ءبىر وگىز مىنگەنگە ىلەسىپ
ارەڭ جەتتىم الىستاعى جايلاۋعا.
جانبيكە (كۇلىپ).
قينالىپسىڭ، كورىپ تۇرمىن تۇرىڭنەن.
باياش
گۇلبايرا قايدا، شەشە جان؟
جانبيكە (وزىنە).
ءتاۋبا، ءتاۋبا، و، ءتاۋبا
اتتان قورىققان سورلىنىڭ دا ىزدەگەنى گۇلبايرا، (باياشقا)
− دەم، ال، شىراق، ەس جيناپ ال اۋەلى.
باياش
جالىنامىن ايتىڭىز.
قايدا، قايدا گۇلبايرا؟
جىلقىشى ءبىر - جەل دە ءبىر،
جەل قايدا دەپ كىم سۇرار؟
جۇيرىك تاڭداپ مىنگەننىڭ
وزىندە عوي ىقتيار.
يا ءبىر جارتاس باسىندا
ورتەكەدەي تۇر شىعار.
يا ءبىر شالقار جازىقتا
جەلدەي ەسىپ ءجۇر شىعار.
(كەلگەن ىزىمەن قايتا كەتەدى.)
باياش (لەنينسكيي انىمەن)
«باراسىڭ قايدا، قايدا بولماي ماعان؟
جاس ءومىر التىن-كۇمىس جارقىلداعان.
كەلەر كۇپ كەلەدى ەكەن مە دايىنداپ،
قاراڭعى، قاراعانمەن بولماي المان؟!»
تاعى دا ويلانىپ ايتقىسى بار. ەندى اۋزىنا ونەگيننىڭ حاتىنان سوزدەر تۇسەدى.
ون سەگىز مىڭ بۇل عالامنىڭ
بار تىنىسى كۇندە تۇر.
مەن سىقىلدى سورلى ادامنىڭ
ىقتيارى سەندە تۇر.
سەن بەتىڭدى ءارى بۇرساڭ،
شىقتى كوزىم، بولدى كور.
جاندى الارسىڭ رازى بولساڭ،
ءبىزدىڭ ورىن قارا جەر.
تاسقا جانتايا كەتكەن، شارشاعان، ازداپ اراققا شالدىققان جىگىت سالدەن كەيىن ۇيىقتاپ كەتەدى. وسى كەزدە دۇكەن قاقپاعى قايتا اشىلعان. ءبىز اڭعاربايمەن بىرگە مۇرتى قىسقارعان، ساقالى قىرقىلعان، كوزىلدىرىكتى، شلياپالى، كيىمدەرى دە ابدەن كىسى تانىماستاي وزگەرگەن جۇرقانى كورەمىز. اڭعارباي ۇلكەن ىسكەكپەن ءالى دە جۇرقا سامايىنداعى اقتاردى جۇلىپ ءجۇر.
اڭعارباي
مىنەكي، اق!
تۇر جىلتىراپ
(ىسكەكپەن جۇلىپ الادى).
جۇرقا (اۋىرسىنىپ)،
وي!
اڭعارباي
تاعى ءبىراق!
جۇرقا
بايقا، شىراق.
(اڭعارباي جۇلادى).
وي!
جەتەر ەندى تيمەي-اق قوي قالعانىن،
باتىپ باراد ىسكەگىڭمەن جۇلعانىڭ
اڭعارباي
ءبىر تال اق شاش قالا قويسا سامايدا
تەنتەك سۇلۋ جۋىتار ما ماڭايعا.
(تاعى جۇلىپ، جۇلىپ قالادى).
جۇرقا
وي، وي!
(باياشتى كەرىپ).
مىناۋ كىم؟
اڭعارباي
سورلى عاشىق باياش قوي.
ىزدەگەنى مۇنىڭ - داعى گۇلبايرا.
جۇرقا
بۇل نە قىلعان كوپ عاشىق گۇلبايراعا،
كوشكەندە دە قالماعان ەل جايلاۋعا؟
تاعى ءبىرى تاپ بولىپ شىعا كەلدى
قالىڭدىقتى وزىنە ىڭعايلاۋعا.
ونشەڭ بويداق، سىرەسكەن سەرگەلدەڭدەر،
گۇلبايراشىل بولادى كەلگەن جەردەن.
ءبىرى كەشە، بىرەۋى شىعىپ بۇگىن
تاپپاي قويدىم ءتاڭىردىڭ تىنىشتىعىن.
كەلە بەرسىن بويداقتار، كەلسىن، كەلسىن.
كەرەمەتىن جۇرقانىڭ كورسىن، كورسىن.
تاماشامدى بۇعان دا تانىتايىن،
ەسىتكەندەر كۇلكىگە ءبىر كەنەلسىن.
جۇرقا اڭعاربايدى ەرتىپ تومەن تۇسەدى. قاتتى ۇيىقتاپ جاتقان باياشقا ۇڭىلەدى.
اڭعارباي
ماحابباتتان مۇقالىپ
جاقسى ۇيقىعا باتىپتى
(دۇكەندى نۇسقاپ).'
جايلى ورىنعا اپارىپ
جاتقىزايىق عاشىقتى.
ەكەۋى جەڭىل كوتەرىپ دۇكەنگە كىرگىزەدى. جۇرقا ەسىك جابادى.اڭعارباي قۇلپىسىن سالادى.
ۇيقىسى قانسىن، دەمالسىن.
جۇرقا (ءماز).
ويناعان سوڭ اشەكەيلەپ، اسەمدەپ
كۇيەۋى جوق ءبىر سىلقىمعا ساتارسىڭ.
اڭعارباي
دۇكەنىمە كىرگەن زاتتىڭ
وتپەگەنى بولماس مەندە.
«ارزان الدىق، ارزان ساتتىق»،
دەپ جۇرەرمىز كەزدەسكەندە.
(ەكەۋى دە كۇلەدى).
جۇرقا
ال ەندى گۇلبايرانىڭ شاتىرىن كور،
بارىمدى سۇلۋعا ارناپ توكتىم تۇگەل.
ۇيرەنسىن قىز قۇلاعى، جۇرت قۇلاعى
اعاڭا «قۇتتى بولسىن» ايتىپ جىبەر.
ەكەۋى ساحنا تۇكپىرىنە بەتتەيدى. تۇكپىردەگى پەردە كوتەرىلەدى. ساحنانى تۇگەل العان اسەم شاتىردىڭ تىگىلىپ بولۋعا اينالعانىن كورەمىز. قىز، بوزبالا جىق - جىق، جىبەك باۋ، جەلبىر شاشاق قاداعاندار سوڭعى جۇمىستارىن ءبىتىرۋ ۇستىندە.
حور مەن بي
كوك اسپاننىڭ استىنا اق شاتىردان
بوي جەتكەن قىز جارىنا ۇزاتىلار،
كۇمبىر-كۇمبىر كۇمبىرلەپ كۇي تارتىلار،
سىڭسي - سىڭسي «جار - جارلاي» ءان ايتىلار.
كوتەرىڭدەر شاتىردى، كوتەرىڭدەر،
قالسىن كورىپ كۇمبەزىن وتەر كۇندەر.
ادەمى قىز جارىنا ۇزاتىلسىن،
ءان دە ايتىلسىن، كۇمبىرلەپ كۇي تارتىلسىن.
توپقا ارالاسقان ەكەۋگە ىلتيپات جاساي باستاعان جۇرت، سىرت بەينەسى وسىنشا وزگەرگەن جۇرقانى تانىماي قالادى.
اڭعارباي
قۇتتى بولسىن اق شاتىر!
شاشۋىم بار شاشاتىن.
يەسى كىم ايتىڭدار.
قالىڭ توپتان ءبىر جان ءۇن قاتپايدى.
جۇرقا (تۇرعاندارعا ىزالانا).
Heگe ۇندەمەي قالدىڭدار بىلمەگەنسىپ،
گۇلبايرامەن كۇندە ويناپ جۇرمەگەنسىپ.
(اڭعاربايعا)
شاشۋىڭا جول اشىق، جاس دۇكەنشىم،
كورسىن كوزىڭ يەسىن، كوڭىلىڭ سەنسىن.
اڭعاربايدى قولتىقتاپ گۇلبايرانىڭ الدىنا بارادى.
داۋىستار
بۇل كىم ءوزى؟
داۋىسى تانىس سياقتى.
گۇلبايرا
(جۇرقانى ادەيى تانىماعان بوپ).
تانىمادىق، تانىسايىق دەيمىن مەن.
قايدان كەلگەن، قايدا بارار ادامسىز؟
شاتىر جايىن، شاشۋ جايىن كەيىننەن.
كەڭ وتىرىپ كەڭەسەرمىز الاڭسىز. (قولىن سوزادى).
جۇرقا
نە بولعان ساعان، گۇلبايرا
شىن تانىماي قالدىڭ با؟ (شەگىنەدى)،
گۇلبايرا (تونە ءتۇسىپ).
تانىمادىق تانىسايىق، جولاۋشى.
قايدان كەلگەن، قايدا بارار ادامسىز؟
ەمەسسىز بە تۇندە جىلقى ۇرلاۋشى،
كۇندىز جۇرسە كوز بوياعان ءبىر ارسىز.
جۇرقا
مەن جۇرقامىن!
حور
جۇرقا! قانداي جۇرقا!
ءتۇرى قالاي وزگەرگەن؟
مۇرتىن قالاي تەز بەرگەن (ويناقى)
قيمايدى ەكەن كوز كورگەن.
وڭبايدى ەكەن سوزگە ەرگەن.
جۇرقا (بارىنە زىركىلدەي)
مەن جۇرقامىن (كوزىلدىرىگىن جۇلىپ الادى).
گۇلبايرا
(العان بەتىنەن تايماي)،
تانىمادىق، تانىسايىق، جولاۋشى
الداماڭىز جۇرقامىن دەپ بەكەرگە.
ءوز مۇرتى مەن ءوز ساقالىن توناۋشى
جاراماس - تى جاقسى مىندەت وتەۋگە.
(تۇرعاندار كۇلىسەدى).
اتىم قايدا، قايدا، جىگىتتەر،
اكەلىڭدەر، جىلقىشىنىڭ جۇيرىگىن.
كۇن كەشەيدى، ورنىم ەندى كۇزەتتە،
اسەم شاتىر قۇربىلارعا سىيلىعىم.
بۇرىلا جونەلمەك بولعاندا،
جۇرقا قىزدى بوگەيدى.
جۇرقا (اشۋلى)
جوق، كونبەيمىن كەمدىككە، كونبەيمىن مەن
ارباعانعا الدانىپ، سەنبەيمىن مەن،
جۇلىپ تۇسەر جۇلقىنسا ءجۇر ەكەنمىن،
تىزگىنىمدى تەجەۋگە بەرمەيمىن مەن.
قاۋىم جۇرتتىڭ جۇرقاسى اتانعان مەن،
قالاسام تون، قالاسام ات العان مەن،
باسىم سىيسىز بولعانداي، كوڭىلىم كۇيسىز،
قاعۋ شەگىپ كورگەم جوق قاتاردان مەن،
تۋعانىم جوق توقىراپ، جاسۋعا مەن،
ەرەگەسسەم باسارمىن اشۋعا مەن.
ەسىڭدى جي، گۇلبايرا، ەركەلەمە،
مەنەن اسىپ كەتپەيسىڭ باسىنعانمەن.
ءبىر جىگىت گۇلبايرانىڭ اتىن تارتادى، قىز ات ۇستىندە، ەكىنشى جىگىت قۇرىعىن ۇستاتا بەرەدى.
گۇلبايرا (يت ۇستىنەن)
ءتىلسىمى بار جۇرەگىندە جاستىقتىڭ
دەيتىن كىم بار قىز مىنەزىن جاقسى ۇقتىم!
(باسىنداعى ورامالىن جۇلىپ الىپ).
ۇققان جاننىڭ ورايىنا ورالار
قىرمىزىداي قولىمداعى ورامال.
اتتانىڭدار، اتتانىڭدار، دوستارىم!
جەلپىندىرەر شاپقان جۇيرىك جاس جانىن.
جەتكەن الار، جەتە الماعان نەنى الار؟
تىككەن بايگەم قولىمداعى ورامال!
ۇشقان قۇستاي جالت بۇرىلىپ جوعالادى.
حور
شىجىعان ىستىق ايلاردا
نە جەتسىن تاۋدا جايلاۋعا.
جايىلعان مالمەن قوسىلىپ
جاتادى بۇلتتار سايلاردا.
تەڭىزدەي مايسا تولقيدى
جەلپىپ جەل، جاۋىن شايعاندا.
جازىعى جايعان كىلەمدەي
جارىسىپ قۇلىن ويناۋعا.
قاتارلاپ اق ءۇي قوندىردىق؛
قار كومگەن باسىن قۇزدارعا.
جارتاسقا بىتكەن قاراعاي
ۇسايدى ءبىزدىڭ قىزدارعا.
قيادان قويشى قارايدى
كوز تاستاپ الىس شىڭدارعا.
جىلقىشى داۋسى جاڭعىرار
اندەتىپ ءبىراز تىنعاندا.
شىرقاي ءتۇس تۇندە، گۇلبايرا،
ءازىرمىز تالماي تىڭداۋعا.
شىمىلدىق.
ءۇشىنشى اكت
تاۋداعى جايىلىم. ايسىز ءتۇن. وقىرانعان بيە، كىسىنەگەن قۇلىن. وقشاۋ بىتكەن جارتاس قياسى، ەتەگىندە قويتاستار. سول جارتاستىڭ ءبىر شوقىسىندا قۇرىعىنا سۇيەنىپ كۇزەتشى گۇلبايرا الدەقانداي ادەمى قيالدا تۇر.
گۇلبايرا
قارسىمدا جىلقى، كارىمدا قۇرىق،
جالتاقتاي بەرەم جارتاستا تۇرىپ.
تاپپايدى تىنىم سابىرسىز جانىم
كەلەرىن بىرەۋ تۇرعانداي ءبىلىپ.
كۇتەمىن كىمدى، اڭسايمىن كىمدى،
كوڭىلگە نەگە قوبالجۋ كىردى؟
كورگەندەي بولدىم... جوعالتتىم تاعى...
ەلىكتىم بە ەكەن ەلەسكە تۇنگى.
سىرلاسپاي كوڭىل تويا الار ما ەكەن،
اڭساۋىن جۇرەك قويا الار ما ەكەن؟
بەرەيىن حابار كۇيىمەن قۇستىڭ
ۇيقىدان كوكەك ويانار ما ەكەن.
كۋكۋك، كۋكۋك،
كۋكۋك، كۋكۋك،
ارىرەكتەن ءدال وزىنشە قايتارعان ءتورت رەت «كۋكۋك»، - دەگەن جاۋاپ كەلەدى. قىز ءوز قۇلاعىنا سەنبەگەندەي لوبلىعادى.
راس پا، جوق پا، ۇقپادىم انىق،
قالعانداي بولدىم قۇس ءۇنىن تانىپ.
جوق الدە تۇنگى جاڭعىرىق پا ەكەن
قىز سىرىن قۇزعا جونەلگەن الىپ؟
كۋكۋك، كۋكۋك.
بۇل جولعى كوكەك جاۋابى ەندى جاقىننان ەستىلەدى. و دا ءتورت رەت «كۋكۋك»، - دەيدى. ءارى قۋانعان، ءارى ساسقان قىز ءۇنسىز قاتىپ تۇر، سول ەكى ارادا الاڭداي ىزدەگەن اڭعارباي دا شىعادى.
اڭعارباي (كىدىرىپ).
قاراڭعى بۇركەسە دە اينالامدى،
جاسىرماس جاس جانىندا جانعان شامدى.
جارقىراپ جارىق جۇلدىز شىعار كازىر،
كورۋگە ارمانىمدى از-اق قالدى.
قايداسىڭ، شىق جۇلدىزىم، شىق جۇلدىزىم،
جالت ەتسىن جوعارىدان جارقىن ءجۇزىڭ.
كوزىڭمەن وتقا تولى ءبىر قارا دا،
جاندىرىپ جۇرەگىمە قالدىر ءىزىن.
گۇلبايرانىڭ جوعارىدان تاستاعان قىرمىزى ورامالى جاس جىگىتتىڭ موينىنا ورالادى. قۋانىشتى اڭعارباي ونى كەۋدەسىنە باسادى.
ءتۇستى ۇشىپ قيال قۇسى قىزىل قانات.
اياۋلىم بەلگىگە ارناپ بەردى امانات.
جارىل سەن، قۋانىشتان، جارىل، جۇرەك
سارعايتقان، ساعىندىرعان سوقتى ساعات.
جوعارى قارايدى.
تاپتىم ىزدەپ ءۇمىتىمدى
تار كەزەڭىم ۇمىتىلدى.
كورىپ تۇرمىن قىمباتىمدى،
ءتۇن جاسىرماس سىمباتىمدى.
گۇلبايراشىم، «جانىم» دەيىن رۇقسات ەت!
گۇلبايpa
قاماۋىنان بوسانعان قۇس
قالاعاندا ۇشپاي ما؟
جۇرەك جارىپ ايتىلار ءسوز
رۇقساتسىز - اق شىقپاي ما؟
اڭعارباي
ەندەشە مەن «جانىم»، - دەدىم،
گۇلبايرا، گۇلبايرا
ەستىمەدىم تاعى دا ايتشى،
اڭعارباي، اڭعارباي
جانىم، جانىم، گۇلبايراشىم!
گۇلبايرا
ەندى ەسىتتىم.
ەستەن كەتپەس ءسوز ەكەن.
اڭعارباي
اڭعارسام دا جاقسى جاۋاپ سوزىڭنەن.
تۇرعاندايمىن ءتىپتى جىراق وزىڭنەن.
قاتارىڭا جەتۋىمە جاردەم ەت
گۇلبايرا
قارماعىم جوق ىلدىرەتىن،
قايىعىم جوق جۇزدىرەتىن،
قولىمدى عانا سوزامىن.
اڭعارباي قانات بىتكەندەي جوعارى كوتەرىلگەن. ىنتىققان جاستار جالىن اتا تابىسقان، قۇمارتا سۇيىسەدى. دۋەت «ايتىلادى،
گۇلبايرا
جار ءسۇيدىم، جالىن ءسۇيدىم، جانىپ ءسۇيدىم،
جان قيار جالعىزىم دەپ تانىپ ءسۇيدىم.
جالتاقسىز جۇرەگىمدى بەردىم، بەردىم:
ىرزامىن تاعدىرىما كوندىم، كوندىم.
الدە مەن الداندىم با تۇنگى ەلەسكە،
قىزۋمەن قىز ساقتىعى تۇسپەي ەسكە.
الدانسام كەشىر، اكە، كەشىر، aپa،
جاڭىلعان جازىقتىمىن ءوزىم عانا.
جوق، سەندىم جۇرەگىمە، سەندىم بەرىك،
بەرمەيمىن كۇيزەلتەتىن كۇدىككە ەرىك.
جار ءسۇيدىم، جالىن ءسۇيدىم، جانىپ ءسۇيدىم،
جان قيار جالعىزىم دەپ تانىپ ءسۇيدىم.
اڭعارباي
ىزدەدىم، ىزگى جاننىڭ ءىزىن باقتىم
اداسىپ الدامشىعا ۇرىنباپپىن.
كوك كۇمبەز، جاسىل شالقار، كەڭ جالعاندا
كوڭىلىمنىڭ بۇلت بۇركەمەس كۇنىن تاپتىم.
دۇنيە نەتكەن بيىك، نە دەگەن كەڭ.
شىڭىنا كوتەرىلدىم وي جەتپەگەن.
الەمنىڭ ورتاعى جوق يەسىندەي
ءدال كازىر كىم بار ەكەن تۇرعان مەندەي.
ءوڭىم بە، ءتۇسىم بە بۇل نە عاجايىپ،
اسپاندا كەلەم ۇشىپ قانات جايىپ.
سەكىلدى قۇشاعىمدا ءتۇن جۇلدىزى
جانىما جانىن قوسقان كولحوز قىزى.
بۇلاردىڭ الاڭسىز ارالاسقان جاندارىن كەنەتتەن تىلگەن جۇرقانىڭ داۋىسى بولەدى:
جۇرقا (سىرتتان).
قۇر جانۋار، قۇر جانۋار،
ۇرىكپەي تىنىش جايىلىڭدار.
گۇلبايرا (ءتۇيسىنىپ).
جۇرقا كەلدى.
اڭعارباي
تانىپ تۇرمىن.
جۇرقا (سىرتتان.)
قۇر جانۋار، قۇر جانۋار.
گۇلبايرا
اتىن ۇستاپ جىبەردى،
ءوزى وسىلاي بەتتەدى.
(تىنىشسىزدانادى)
اڭعارباي
ساسپا، جانىم، گۇلبايرا،
تاپتىم، تاپتىم.
(ويلانىپ.)
گۇلبايpا
نە تاپتىڭ؟
اڭعارباي
كورسەتەيىك كارىگە
جاستىڭ الىس ەكەنىن.
دالەلدەيىك كارىگە
تۇندە ءجۇرۋ بەكەرىن.
جۇرقا (سىرتتان، ءتىپتى جاقىن).
جىلقىسى جاتىر جايىلىپ،
جىلقىشىسى قايدا ەكەن؟
گۇلبايرا (ساسىڭقىراپ).
كەلىپ قالدى، نە دەيىن؟
اڭعارباي
كىدىرە تۇر ۇندەمەي.
قۇلاعىنا سىبىرلايدى.
قاراڭعىدا تۇرتىنەكتەگەن
جۇرقا اياعىن انداي باسىپ كىرەدى.
جۇرقا
گۇلبايراشىم، قايداسىڭ؟
(قىز جاۋاپ قاتپايدى)
(وزىنە ءوزى)
مىنا ءتۇننىڭ قاراشى تاماشاسىن، پاي-پاي
جاڭا تاپتى جۇرەكەڭ وڭاشاسىن، پاي-پاي،
وڭاشادا گۇلبايرا كەزدەسكەندە، پاي-پاي.
سيپايمىن - اۋ سۇمبىلدەي قارا شاشىن، پاي-پاي.
پاي-پاي، ساۋلەم - اي
قىز تاڭداعان داۋرەن-اي.
«ءاۋ!» - دەسەيشى، قالقاشىم،
سالا بەرمەي اۋرەگە - اي.
مىنا ءتۇننىڭ قاراشى تاماشاسى»، پاي-پاي
قىزىل بەتكە قارا مۇرت جاراساسىڭ، پاي-پاي.
وڭاشادا گۋلبايرا كەزدەسكەندە، پاي-پاي،
سۇيەمىن - اۋ كوزى مەن قارا شاشىن، پاي-پاي،
پاي-پاي، ساۋلەم - اي
عاشىق بولعان داۋرەن-اي.
«ءاۋ!» - دەسەيشى، گۇلبايراش.
سالا بەرمەي اۋرەگە - اي.
(داۋىستايدى )
− و، گۇلبايرا، قايداسىڭ؟
گۇلبايرا
(تەرىس قاراي داۋىسىن الىستاتىپ).
مۇندامىن.
جۇرقا
اينالايىن ۇنىڭنەن.
گۇلبايرا
كىمسىز تۇندە مەنى ىزدەگەن؟
جۇرقا
مەن عوي، جانىم، جۇرقامىن.
گۇلبايرا
جىلقى امان، ءتۇن تىنىشتىق،
يت پەن قۇستان ءقاۋىپسىزبىن.
اۋىلعا قايتىپ قامسىز جاتا بەرىڭىز.
جۇرقا (ىلگەرىلەپ)
پاي-پاي! جىلقىسى نە قۇداي-اي،
ىزدەگەنىم ءوزىڭ عانا ەمەس پە!
كانە، كانە قولىڭدى سوز،
گۇلبايرا! گۇلبايرا
ەڭكەيۋگە قورقامىن.
جۇرقا
ەندەشە ءوزىم شىعايىن.
ول كۇشەنە - تىشانا جوعارى شىققان.
ءبىراق شاپشاڭ، جىگىت، شاپشاڭ قىز قۇشاقتاسقان
بويلارى قاتارداعى ەكىنشى تاستىڭ جارىنا ءوتىپ كەتەدى،
جۇرقا (قىزدى تاپپاي)
قايدا كەتتىڭ عايىپ بولىپ، گۇلبايرا؟
گۇلبايرا (كۇلىپ).
الىستا ەمەس، بارمىن وسى ماڭايدا.
جۇرقا
مىنا ءتۇننىڭ قاراڭعىسى - اي،
قاتەلەسىپ باسقا تاسقا شىعىپپىن.
گۇلبايرا
بەرى ءوتىڭىز.
جۇرقا
ءقازىر، ءقازىر.
ارباڭداپ، ەنبەكتەن ءجۇرىپ ەكىنشى تاسقا ارەڭ وتەدى. ەكى جاس لىپ ەتىپ ودان دا بيىك، تىك تاسقا شىعىپ قۇشاقتاسىپ تۇر،
گۇلبايرا
تاعى تەرىس كەتتىڭىز - اۋ، جۇرەكە.
جۇرقا (جوعارى ۇركە قارايدى.)
جاقىندايىن دەسەم ساعان
سىيقىم جامان الىستاعان،
تومەندەپ پە، قىرىنداپ پا
قايدا تارتىپ بارامىن؟
تۋرا باسىپ، ءدال وزىڭە جەتكەنشە
اندەتە تۇرشى، ساۋلەشىم.
گۇلبايرا
جارايدى، اعا، ءان ايتايىن.
جۇرقا مىنا بيىككە كوتەرىلۋدىڭ نەشە ءتۇرلى امالىن ىستەيدى. ءبىراق جالاڭاش تاسقا اياق تىرەرى بولماي، جۇرقا قورقا سوعادى دا، قايتا تۇسە بەرەدى.
كەلشى، جانىم، ءبىر بولايىق،
ەگىز گۇلدەي ىرعالايىق.
قوس جۇلدىزداي ءبىر جانايىق (تىڭدايدى).
بىرگە ۇشايىق قانات جايىپ.
(اڭعارباي ەكەۋى قۇشاقتاسادى)
جۇرقا (وزىنە ارنالعانداي قۋانا قايتالايدى).
ەگىز گۇلدەي ىرعالايىق
قوس جۇلدىزداي ءبىر جانايىق.
گۇلبايرا
ءوتسىن جىلدار، ءوتسىن، ءوتسىن
ءبىر قارتايار مەزگىل جەتسىن.
تەك جۇرەكتەن وت كەتپەسىن،
ماحابباتتى كەمىتپەسىن.
ەكى جاس ۇزاق سۇيىسەدى.
جۇرقا
ايتا ءتۇس، ساۋلەم، ايتا ءتۇس،
كەمىتپەيمىز ماحابباتتى ەشقاشان!
بۇل جولى بارىن سالا ۇمتىلادى.
شىقپاي قويمايتىنداي،
قىزعا جەتپەي تىنبايتىنداي.
ءبىراق شامادان تىس اۋىر دەنە تاعى دا شىداتپاي، سىپىرىلىپ تومەن تۇسەدى. جاستار ايرىلا بەرىپ، قايتا سۇيىسە بەرەدى.
(جۇرقا جالبارىنعانداي داۋىسپەن)
بيىك جارتاس ەتكەندەي قاس.
جاۋداي توسىپ تۇر كولدەنەڭ.
ايلا، قۋات كەتتى مەنەن،
ءتۇسشى، ساۋلەم، ءوزىڭ تومەن.
جوعارىداعى ەكەۋى كۇلىسىپ تىڭدايدى.
گۇلبايرا
ەندى قاشان شىعاسىز؟
جۇرقا (قىسىلا ءتۇسىپ).
بيىك جارتاس تۇر كولدەنەڭ
باستىرمايدى ىلگەرىگە.
سۇيگەن ساۋلەم، ءتۇسشى تومەن،
ىنتىزارمىن ءبىر كەرۋگە.
تۇندە كوزىم كورە المايدى
باسار ەدىم ىلگەرىگە.
تارتىپ ءوزىڭ نەگە المايسىڭ،
ءولىپ بارام ءبىر كورۋگە.
تاعى دا تاسقا ورمەلەيدى.
بۇل جولى شارشاعان قولى شىداماي قۇلاپ تۇسەدى. وسى كەزدە باياش كىرەدى.
باياش (وزىنە).
وسى ارادان ەسىتتىم بىلەم داۋىسىن،
جاڭعىرىعى قوڭىراۋلاتقان تاۋ ءىشىن.
كىدىرىپ داۋىستايدى. گۇلبايرا...
گۇلبايراش جان.
جۇرقا ءۇنسىز قاتىپ قالادى.
گۇلبايرا
باياشپىسىڭ تۇندەلەتكەن؟
باياش
مەن ءماجنۇنمىن جاپا شەككەن،
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت بولگەن.
جۇرقا (وزىنە)
قۇم قۇيىلسىن اۋزىڭا.
گۇلبايرا
بۇل قاي ءجۇرىس بەيمەزگىل؟
باياش (زارلى)
اشىعىڭمىن، دىلگەرىڭمىن،
مەن ءبىر پاقىر بايعۇسىڭ.
قاسىرەت تارتقان تۇندەرىمنىڭ
ايتا كەلدىم قايعىسىن.
(جوعارى كوتەرىلە بەرەدى)
سەن اسپاندا جارىعىمسىڭ،
Meن عاشىعىڭ جەردەگى.
الدە جاتتىڭ جارىمىسىڭ
كەلدىم سوپى بىلگەلى.
جۇرقانىڭ قاسىنا جەتكەن.
ءبىراق تاساعا تىعىلعان كارى عاشىقتى ول كورمەيدى.
جارىڭ بولسا، ايت، جاسىرما،
ايتتىڭ نەگە دەمەيىن.
باتايىن دا قايعى - مۇڭعا
ءتۇن جامىلىپ ولەيىن.
جۇرقا
(ىزالى جەلكەسىنەن الا تۇسەدى).
مەنمىن جارى گۇلبايراشتىڭ.
ولەر بولساڭ بىلشىلداماي ولە قال!
سونەر بولساڭ بىلجىراماي سونە قال!
جاس عاشىقتىڭ زارەسى ۇشقان، ءبىرازعا دەيىن ءۇن شىقپايدى.
باياش (ءولىمشى داۋىسپەن)
قۇتقارىڭدار... قۇتقارىڭدار...
اڭعارباي ولارعا كورىنبەي جالت ەتىپ تومەن ءتۇسىپ كەتكەن، سالدەن كەيىن عانا جاڭا كەلگەن كىسىدەي تومەننەن كورىنەدى،
جۇرقا
قۇتىلماسسىڭ، قارعاشىم، قۇتىلماسسىڭ،
بۇدان بىلاي قىز ىزدەپ قۇتىرماسسىڭ!
نۇقي تۇسەدى.
اڭعارباي
توقتاتىڭدار، بۇل نە جانجال؟!
كەنەت داۋىستان جۇرقانىڭ ءوزى سەلك ەتە قالعان. باياشتى سۇيرەي ءوزى شەگىنە باستايدى، ۇندەمەيدى..
باياش
قۇتقارىڭدار، اعايىن، قانىشەردەن.
گۇلبايرا
قيناماڭىز. جۇرەكە، بيشارانى.
اڭعارباي
جۇرقا اعا ۇرى ۇستاپتى-اۋ!
جىبەرمەڭىز، سۇمنىڭ كوزىن جويايىق.
باياش
ۇرى ەمەسپىن، باياشپىن.
جۇرقا
ءوزىڭ كىمسىڭ؟
اڭعارباي
مەن اڭعارباي، جۇرقا اعا.
جۇرقا
قايدان كەلگەن قىرسىقسىڭدار جۇرتتاعى،
قايدان تۇسكەن كۇيەسىڭدەر جۇقپالى؟!
و، قۇرىڭدار، قۇرعىرلار!
(اڭعاربايعا ۇمتىلادى).
سەن قۋدىڭ دا اڭدىعانىڭ مەن شىعار!
(اڭعارباي تىسقا شىعىپ كەتەدى).
باياش (جاعاسىن جوندەپ).
و، گۇلبايرا، گۇلبايرا...
جۇرقا
ساداعا كەت گۇلبايرانىڭ اتىنان!
قايتادان باياشقا ۇمتىلادى. ول دا باسقا تاسقا شىعىپ كەتەدى.
اڭعارباي
و، گۇلبايرا، گۇلبايرا
زامانىندا كۇل دە وينا.
جۇرقا (اڭعاربايعا ۇمتىلادى).
ساعان نە جوق، ساۋداگەر،
دۇكەنىڭمەن قوسا ورتەرمىن ەگەسسەم!
باياش (جوعارى تىرمىسىپ).
اينالايىن، تولعانايىن، گۇلبايرا،
ساعان جەتەر، ءتۇن كۇزەتەر كۇن قايدا؟
جۇرقا (باياشتىڭ الدىن كەسە).
توقتا، توقتا، جانىڭ باردا!
اڭعارباي (قۋلانىپ)
دەمالىڭىز، جۇرقا اعا.
باياش توقتاپ قالادى.
شارشاعان جۇرقا تاسقا سۇيەنە تۇرىپ قالادى،
جۇرقا (ەنتىگىپ)،
اسىقپاڭدار، اسىقپاڭدار، مۇندارلار!
تاڭ اتقان سوڭ كەلىستىرىپ شابارمىن،
تۋلاقتاپ سىلكىپ قاعارمىن.
قولدارىڭدى بايلارمىن،
تاۋ اسىرا ايدارمىن.
گۇلبايرا جوعارىدان ويناقى اندەتەدى. ونىڭ وتتى سوزدەرىن اركىم وزىنە ارنالعانداي سۇيسىنە تىڭدايدى.
گۇلبايرا
بيىك جارتاس باسىندا،
قالاۋلىڭنىڭ قاسىندا
تۇرعان قانداي تاماشا.
كەلشى، ساۋلەم، كەل بەرى،
ءسۇيشى، ساۋلەم، ءسۇي مەنى.
ءتۇن قاراڭعى وڭاشا.
ءلا – ءلا – ءلا - ءلا، تاماشا
ءتۇن قاراڭعى، وڭاشا!
بيىك جارتاس باسىندا
سۇيىكتىڭنىڭ قاسىندا
تۇرعان قانداي تاماشا
كەلشى، ساۋلەم، تاعى دا،
ءسۇيشى ساۋلەم، تاعى دا،
اي قاراڭعى، وڭاشا.
ءلا - ءلا، ءلا - ءلا، تاماشا.
اي قاراڭعى، وڭاشا.
كۆارتەت.
جۇرقا
ماعان ارناپ ايتىپ تۇر بۇل ولەڭىن.
ۇعىپتى ەركەم جۇرقاعا نە كەرەگىن.
قايتقان بولىپ ءقازىر مەن جونەلەمىن.
قايتا ورالىپ قىزىققا كەنەلەمىن.
ەرتەڭ تويدى باستايمىن دۋمانداتقان،
كۇشتى ءتۇسىپ كۇرەسكە، جۇيرىك شاپقان.
كۇندىز قىزىق وتكىزىپ، كۇن باتقاندا
اق شاتىرعا كىرەمىز شاشاقتاتقان.
تۇرار سۇلۋ ەركە ناز جاساپ ماعان.
بەرمەيمىن كۇيزەلتەتىن كۇدىككە ەرىك.
جان ءسۇيدىم، جالىن ءسۇيدىم، جانىپ ءسۇيدىم،
جان قيار جالعىزىم دەپ تانىپ ءسۇيدىم.
اڭعارباي
ىزدەدىم، ىزگى جاننىڭ ءىزىن باقتىم،
اداسىپ الدامشىعا ۇرىنباپپىن.
كوك كۇمبەز، جاسىل شالقار، كەپ جالعاندا
كوڭىلىمنىڭ بۇلت بۇركەمەس كۇپىن تاپتىم.
دۇنيە نەتكەن بيىك نە دەگەن كەڭ!
شىڭىنا كوتەرىلدىم وي جەتپەگەن
الەمنىڭ ورتاعى جوق يەسىندەي
ءدال كازىر كىم بار ەكەن تۇرعان مەندەي.
ءوڭىم بە، ءتۇسىم بە بۇل نە عاجايىپ؟
اسپاندا كەلەم ۇشىپ قانات جايىپ.
سەكىلدى قۇشاعىمدا ءتۇن جۇلدىزى
جانىما جانىن قوسقان كولحوز قىزى.
شىمىلدىق.
ءتورتىنشى اكت
II اكتىداعى ساحنا. قىز، بوزبالا. ىشتەرىندە گۇلبايرا مەن باياش تا بار. ءبارى جابىلىپ شاتىردا قىزىل بۇرىش جاساۋىن ورنالاستىرىپ ءجۇر: پورترەت ىلگەندەر، گازەت، كىتاپ جايعاندار. اسىرەسە جانىن سالىپ قيمىلداۋشىلاردىڭ ءبىرى كوڭىلدى باياش. قارت اقىن شەتىرەكتە ىلىنگەن سۋرەتتەرگە قاراپ ءجۇر.
باياش
تيۋچيەۆ قايدا، بلوك قايدا؟
جايۋ كەرەك وسىندايدا.
گۇلبايرا (ەكى كىتاپتى قوسىپ ۇستاتادى).
اباي ءمىنى، پۋشكين مىناۋ،
ەكەۋىنە كوپ قوي سۇراۋ.
باياش
گۇلبايرا جان، ۇمىتپا:
سۇلۋ ايەل يدەال
سۇلۋ ايەل ءبىر قيال،
تۇرعاندار «حا - حا» - لاپ كۇلىسەدى.
گۇلبايرا
مىنەكي ءسىزدىڭ تۇڭعىش جيناق.
تاعى ءبىر كىتاپشانى ۇسىنادى.
داۋىستار
قاشان شىققان؟
نە تۋرالى؟
اتى نە؟
(جاپىرلاپ كىتاپشاعا ۇڭىلەدى.)
باياش
اتى «قىزدار»، ليريكا!
كىتابىن جوعارى كوتەرەدى.
داۋىستار
«قىزدار»، «قىزدار»
باياش
وقىڭىزدار.
گۇلبايرا
تىڭدايىق.
باياش
(بارلىق ناشىمەن ءبىر ولەڭىن وقيدى).
«كەلەمىن تىنباي ىزدەنىپ
بەتىنە قاراپ ءار قىزدىڭ.
وتەدى جازىم، كۇز كەلىپ،
قىستا قىزسىز جالعىزبىن.
قاڭعىرماي جالعىز كۇڭىرەنىپ،
قالدىرماي جالقى ءىزىمدى،
قاۋىشسام ەكەن تەز كورىپ
قيالداي كوركەم قىزىمدى.
گۇلبايرا (ويناقى).
جار ىزدەمەي، قيال ىزدەپ تارىققان،
باردى كورمەي، جوقتى تاڭداپ قامىققان –
جاستىڭ جىرى - جاستىق جىرى بولار ما؟
ونداي جىردان كوڭىلگە كۇي قونار ما؟
داۋىستار
دۇرىس! دۇرىس!
باياش (رەنجىپ)
بۇل ليريكا، بۇل ماحاببات،
بۇل جۇرەكتەن ايتىلعان داق.
تۇسىنسەڭ ەدى، گۇلبايرا.
گۇلبايرا
كەلشى بەرى، جۇرەگىڭدى تىڭدايىن.
جاتىر ما ەكەن جارق ەتۋگە جىر دايىن.
كەۋدەسىنە قۇلاعىن باسادى.
اقىن (بۇرىلا قاراپ)
بار ما، شىراق، ەشتەڭە،
ەستىلە مە ەكپىنى؟
گۇلبايرا (كۇلىپ)
بەرىدە جوق، ارىسىندە جاتپاسا
شىعار ەمەس ارقان سالىپ تارتپاسا.
جاقىننان تايانعان ماشينا گۇرىلى،
تۇرعاندار سولاي قاراسادى.
داۋىستار
دۇكەن كەلدى! جەتتى اڭعارباي.
حالىق سولاي لاپ بەرەدى.
بوسانعان ساحناعا ەكىنشى تاراپتان
جۇرقا مەن جانبيكە كىرەدى.
جانبيكە (پىسىقتاي)
ءوز اۋزىنان كوندى مە،
«ءسۇيدىم ءسىزدى»، - دەدى مە؟
جۇرقا (گۇلبايرا ءانىن قايتالاماق بوپ).
بيىك جارتاس باسىندا
سۇيىكتىڭنىڭ قاسىندا
تۇرعان قامداي تاماشا» دەپ اندەتتى.
جانبيكە
ۇسامايدى گۇلبايراعا،
جاڭساق ەستىپ جۇرمەڭىز.
جۇرقا (ەگىلە)
«كەلشى، ساۋلەم، كەل بەرى،
ءسۇيشى، ساۋلەم، ءسۇي مەنى
ءتۇن قاراڭعى، وڭاشا»، - دەپ ءوزى ايتتى.
جانبيكە
سىزگە ايتتى ما، كىمگە ايتتى؟
جۇرقا
ماعان ايتتى، ەستىگەن مىنا قۇلاعىم
كوزىم جەتتى. گۇلبايراعا ۇنادىم.
توي جاسايىق، تەز جاسايىق، جەڭەشە.
جانبيكە
ءوزى بەرسە گۇلبايرام ىرزالىعىن،
توي جاساۋعا ءازىرمىن، مىرزام، بۇگىن.
تەك ايتارىم - شالدىڭ دا الدىنان ءوت،
اڭگىمەدەن اكەسى قالماسىن شەت.
جۇرقا
ءتۇستى ءساتى، جەڭەشە،
قاريانىڭ ەزى وسىلاي كەلەدى. انەكي!
جانبيكە (لوبلىعىپ)
تەنتەك بايعۇس تۋلاماس نە قىلسىن،
بۇگىن ايتپاي تۇرا تۇرساق قايتەدى؟
جۇرقا
جوق، ايتامىز، ەستىرتەمىز.
تۋلاپ قايدا كەتەر دەيسىڭ، اساۋ قارت:
جانبيكە (شاپشاڭ)
جىلى ءسوز تاپ، شىرايمەن ايت،
ارتىق اسپاي ءتىلى تيسە شامدانبا.
وسى كەزدە اق تاياقتى دوساي قارت كىرەدى.
جۇرقا
سالەم بەردىك، دوسەكە!
دوساي
اليك الدىق، جۇرقاسى.
كۇيىڭ قالاي، شارۋاڭ قالاي، شىراعىم.
جۇرقا
ءتول مارقايدى، پلان تولدى،
مال قوڭداندى، جۇمىس وڭدى.
وزىعىمىز اۋداننىڭ.
دوساي (كوڭىلدى)
بارەكەلدە، بارەكەلدە.
جۇرقا
جاقسى كولحوز، كۇشتى باستىق
دەگەن اتاق ءسىز بەن بىزدە، دوسەكە،
ۇلەس تە مول ەڭبەككۇنگە تيەدى،
بيىل جۇرتىم كيمەگەنىن كيەدى.
قۋانىڭىز، دوسەكە
دوساي
بارەكەلدە، بارەكەلدە.
جۇرقا ەكىنشى تاقىرىپقا اۋىسادى.
جۇرقا
دوسەكە، كوڭىلىمنىڭ دە كۇيى جاقسى،
ەرتەڭ ەل قىزىق تويعا جيىلماقشى.
جار تاپتىم جانىن قوسار، باسىما تەڭ،
قۇتىلار بولدىم اتتان «بويداق» دەگەن.
دوساي (وزىنە)
مىنا شىركىن نە دەگەلى كەلەدى.
جۇرقا
التىننىڭ سىنىعىنداي اسىل تاپتىم،
ەلىمنىڭ ەركەلەتكەن جاسىن تاپتىم.
بولامىن ەندى ءوزىڭنىڭ قولقاناتىڭ،
قيىننان، قىسىلشاڭنان قورعاناتىن.
دوساي (ايەلىنە اشۋلى).
بۇل نە كۇيسەۋ، قاي يشارات؟
قايدان شىققان، قاي قولقانات؟
ايت جانىڭنىڭ بارىندا!
جانبيكە
گۇلبايرا ءوزى ىرزالىعىن بەرىپتى،
جان بولۋعا جۇرقاجانعا كونىپتى.
دوساي
جانىڭ شىقسىن! جالعان، جالعان!
تاياعىن سىلتەمەك بولادى. جۇرقا ارا تۇسەدى.
جۇرقا
ايرىلماستاي ءتۇن ۇزاق ايقاسار قول
ءبىرىن ءبىرى قۇشاقتاپ بوساتپاعان.
باياش
جەتتى كوزىم سىنبايدى ەندى ساعىم،
بۇلىڭعىردان اشىلدى بولاشاعىم.
ايتتى ماعان اقىرعى ءوز جاۋابىن
توس دەپ تۇنگى ءبىر كەزىن وڭاشانىڭ.
جاسقا جاسپىن، جاناسسام، جاراسامىن،
كەلەر كۇنگە كيەلى جول اشامىن.
اقىن جانىم سەزەدى بار ءلاززاتىن
كۇتكەن مەنى الدىمدا وڭاشانىڭ.
اق تىلەگىم ايتىلار بۇگىن تۇندە
ويىسپاعان وي قالماس جار كوڭىلىندە.
ەگىز قازداي ەكەۋمىز جونەلەرمىز
ماحابباتتىڭ قاناتىن قاعىپ بىرگە.
گۇلبايرا
جار ءسۇيدىم، جالىن ءسۇيدىم، جانىپ ءسۇيدىم،
جاك قيار جالعىزىم دەپ تانىپ ءسۇيدىم.
جالتاقسىز جۇرەگىمدى بەردىم، بەردىم،
ىرزامىن تاعدىرىما كوندىم، كوندىم.
الدە مەن الداندىم تۇنگى ەلەسكە
قىزۋ مەن قىز ساقتىعى تۇسپەي ەسكە
الدانسام كەشىر، اكە، كەشىر انا،
جاڭىلعان جازىقتىمىن ءوزىم عانا.
جوق، سەندىم، جۇرەگىمە سەندىم بەرىك،
مەن عوي، قاريا، ءسوزىن العان.
جانبيكەدە جازىق نە؟
دوساي (ەكىلەنە).
جالعان، جالعان، سەنبەيمىن!
جانبيكە (ەگەسە).
مەن دە سەنىڭ زورلىعىڭا كونبەيمىن. (جۇرقاعا)
ىرزا بولسا گۇلبايرام مەن دە ىرزامىن،
تەز كىرىسىپ باستايمىن تويدىڭ قامىن!
دوساي
قارا پىشاق وتكىرلەپ قايراتارمىن،
بىرەۋىڭدى توي كۇنى جايراتارمىن!
جۇرقا
ءوزى قالاپ گۇلبايرا
سۇيگەن كىسىم جۇرقا دەسە قايتەسىز؟
دوساي (ورشىگە).
اعاش سۇيەر، تاس سۇيەر،
سەنى سۇيمەس ولسە دە!
جانبيكە
ەندەشە قىزدىڭ ءوز اۋزىنان ەستەلىك!
جۇرقا (شاپشاڭ باسىپ شاتىرعا تايانادى).
و، گۇلبايرا، گۇلبايرا!
و، حالايىق، تۇگەل جينال!
بارىڭە ايتار جاڭالىق بار.
ەكىنشى بەتتەن دۇكەننەن نارسە العاندار قايتا كىرەدى. گۇلبايرا اكە-شەشەسى مەن جۇرقاعا جالتاقتاي بەرەدى.
گۇلبايرا
ال، تىڭدادىق، ايتىڭىز.
جۇرقا
ايتام ەندى اعايىن قۇلاقتانسىن،
دوستارىمنىڭ كوڭىلىنە ۇناپ قالسىن.
اقشاتىردا اندەتىپ توي باستايمىز،
تۇندەگى سەرت شىندىعىن راستايمىز.
دوساي (قىزىنا جەكىپ).
«راس» دەسەڭ قىزىم ەمەس،
شىرىگەن ءبىر جۇمىرتقاسىن!
جانبيكە (و دا قىزىنا).
ءسوز بايلاساڭ، بۇزبا، جانىم،
مەن دە سەنىڭ جاعىڭدامىن!
گۇلبايرا
بۇل نە تارتىس، بۇل قاي سۇراق؟
ۇعىنۋعا جەتپەيدى ويىم.
ايتىڭدارشى انىعىراق
سەرتتەسكەن كىم، كىمنىڭ تويى؟
جۇرقا
گۇلبايراجان، ۇيالما، ۇيالما سەن.
قاشانعى ۇشپاي قالاسىڭ ۇياڭدا سەن.
ايت قايتالاپ پەيىلىڭمەڭ مەنى سۇيسەڭ،
ەستىسىن جۇرت، ەستىسىن اكە-شەشەڭ.
گۇلبايرا
ساقتا قۇداي، سىزگە قاشان بەرىپ ەدىم ۋادە؟!
جۇرت اڭ-تاڭ.
جۇرقا (ساسىڭقىراپ).
گۇلبايراجان، ۇيالما، ۇيالما سەن...
قاشانعى ۇشپاي قالاسىڭ ۇياڭدا سەن...
گۇلبايرا (قاتال)
قاشان، قاشان سىزگە ۋادە بەرىپ ەم
قاشان ءسىزدى وڭاشادا كورىپ ەم؟!
جۇرقا (ساسىپ).
وتكەن تۇنگى، كۇزەتتەگى ءسوزىن، شە،
سۇيەمىن دەپ ايتپاپ پا ەدىڭ كوزىمشە.
گۇلبايرا
ءسىز ەمەسسىز مەنىڭ سۇيەم دەگەنىم
باياش ورتاعا ماڭ-ماڭ باسىپ شىعادى.
باياش.
و، كارى جۇرقا كورسەتپەسىن سۇمدىعىن
مەن اشايىن تۇنگى كۇزەت شىندىعىن.
اقىن
ءيا، سەن ايت، ءادىلىن ايت!
حور
ءادىلىن ايت، انىق ايت!
باياش.
قالارى كىم گۇلبايرانىڭ دەسەڭىز،
تالاسپاي-اق، تارتىسپاي-اق شەشەمىز.
تاپقان تەڭىن سۇلۋ ەركەم عاشىعىن
ارناپ سوعان ايتقان ءاننىڭ اسىلىن.
بۇل دا گۇلبايرانىڭ جارتاستاعى ءانىن وزىنشە قايتالايدى.
«بيىك جارتاس باسىندا،
سۇيىكتىڭنىڭ قاسىندا
تۇرعان قانداي تاماشا.
كەلشى، ساۋلەم، تاعى دا،
ءسۇيشى، ساۋلەم، تاعى دا
اي قاراڭعى، وڭاشا.
ءلا - ءلا، ءلا - ءلا، تاماشا،
اي قاراڭعى، وڭاشا!» -
دەپ اندەتىپ گۇلبايراشىم تۇندە وتكەن
سۇيەمىن دەپ ماعان عانا سەرت ەتكەن.
جۇرقا
جوق ماعان ايتقان.
باياش.
ماعان ايتقان!
جۇرقا،
جۇلايىن با موينىڭدى، قۋ سيراق!
تاپ بەرەدى. ءبىراق كارت اقىن تۋ سىرتىنان قۇشاقتاي الادى. وزگەلەر دە جابىلا ۇستايدى. قايراتتى جۇرقا ارەڭ توقتايدى.
باياش (ۇركە ءجۇرىپ)
ماعان ايتقان، ماعان ايتقان.
اقىن
بىرەۋ ەدى، ەكەۋ بولدى تالاپكەر
قايسىسى راس، گۇلبايراشجان، جاۋاپ بەر.
دوساي
ءجۇزى قارا، جاۋاپ بەر!
جۇرقا، باياش (جارىسا)،
جاۋاپ بەر،
گۇلبايرا
تاۋدا بۇلبۇل سايراسا،
سۇيگەن گۇلىن ويلاسا
كىنالى ما، اعايىن؟
كۇزەتتە قىز جاسىرىن
سىر قىپ ايتسا اشىعىن
كىنالى ما، اعايىن؟
تۇندە، جارتاس باسىندا،
قالاۋلىمنىڭ قاسىندا
جالعان ەمەس تۇرعانىم.
ءسۇيىپ قىزىق ءومىردى،
ايتتىم ءبىر ءان كوڭىلدى،
ارناي جارعا شىرقادىم.
جاڭا كەپ توپقا قوسىلعان.
اڭعارباي گۇلبايرا ءسوزىن ىلە جونەلەدى.
اڭعارباي
سول ءان ماعان ارنالعان،
مەنمىن تىڭداپ اربالعان.
داۋلاسپاسىن باسقالار
تاپتىم سۇيەر جارىمدى،
جاسىرمايمىن جايىمدى
ءوتتى مەزگىل جاسقانار.
(باسىن يەدى. جۇرت اڭ-تاڭ)
اقىن
ەكەۋ ەدى، ۇشەۋ بولدى تالاپكەر،
قايسىسى راس، گۇلبايراشجان، جاۋاپ بەر.
ورىندا دا وسىنشا ەلدىڭ تىلەۋىن،
ۇشەۋىنەن ۇستا تاڭداپ بىرەۋىن.
(قايتا شىرقاپ تەرمەلەپ كەتەدى.)
توي باستالسىن تاماشا
ەل ەسىنەن قالمايتىن،
ءان ايتىلسىن تاماشا
قاناتى ءبىر تالمايتىن،
اقىن ءتۇسسىن ايتىسقا
جاۋار بۇلتشا تورلايتىن،
بالۋان ءتۇسسىن كۇرەسكە
جىقپاي جۇلدە المايتىن،
جۇيرىك ءتۇسسىن بايگەگە
تۇگىن توزاڭ شالمايتىن
اقتارىلسىن اق پەيىل
قارىنداسقا ارنايتىن.
قالا ءبىرىن، گۇلبايرا،
سۇيگەنىڭمەن كۇل دە وينا.
Xور
ەكەۋى دە، ۇشەۋ بولدى تالاپكەر.
قايسىسى راس، گۇلبايراشجان، جاۋاپ بەر.
ورىندا دا وسىنشا ەلدىڭ تىلەۋىن
ۇشەۋىنەن ۇستا تاڭداپ بىرەۋىن،
قالا ءبىرىن، گۇلبايرا،
سۇيگەنىڭمەن كۇل دە وينا.
گۇلبايرا
قالايتىنىم - اڭعارباي.
اڭعارباي
قالاعانىم - گۇلبايرا.
ەكەۋى قول ۇستاسقان، تومەن قاراسادى.
جۇرقا مەن باياش يىقتارىنا سۋ كەتكەندەي شىعادى،
دوساي (قۋانىپ).
مەن دە ىرزامىن، ىرزامىن بالالارىم،
بەرىك بولسىن تەمىردەن ارالارىڭ!
جانبيكە
كوگەرىڭدەر، كوكتەڭدەر.
حور
كوگەرىڭدەر، كوكتەڭدەر.
وسى كەزدە سۋمكالى، كوڭىلدى اندەتكەن پوچتالون شىعادى.
پوچتالون
ادەتىم بار اندەتىپ اياڭدايتىن،
قاپشىعىمدى قولتىقتاپ جاياۋلايتىن.
مەنەن وزار بار دا ەكەن ءبىر ەلگەزەك
ەتىگىنىڭ تاقاسىن ايامايتىن،
كىم كۇتەدى قۋانىش؟
قاپشىعىمدا قالاۋىڭ.
سۇيگەن جانىڭ جۇرسە الىس
مەنەن سۇرا حابارىن.
(قىدىرا ءجۇرىپ حاتتار بەرەدى).
مەنى كورسە قۋانار كارىلەر دە،
جاقىندىعىم جاستارعا ءمالىم ەلگە.
ۇساتامىن ءوزىمدى جۇرت قادىرلەر
كوڭىل كۇيىن ەمدەۋشى دارىگەرگە.
(حات تاراتادى)
كىم كۇتەدى قۋانىش؟
قاپشىعىمدا قالاۋىڭ.
سۇيگەن جانىڭ جۇرسە الىس
مەنەن سۇرا حابارىن.
اعايىنعا ماحاببات تاسىعانىم
كۇتكەندەر كوپ جولىمدا، اسىعامىن.
جەتكىزەيىن حاتتارىن عاشىقتاردىڭ
جاراتپايمىن جاس كوڭىل جاسىعانىن.
كىم كۇتەدى قۋانىش؟
قاپشىعىمدا قالاۋىڭ.
سۇيگەن جانىڭ جۇرسە الىس
وزىمنەن ال حابارىن.
تاعى دا پاكەتتەر تاراتادى. گۇلبايراعا تەلەگرامما ۇسىنادى.
گۇلبايرا
تەلەگرامما! الماتىدان!
دوساي
كىمنەن، قىزىم؟ نە دەپتى؟
گۇلبايرا (وقيدى).
«موسكۆاعا ۆىستاۆكاعا جۇرەسىز.
تەز جەتىڭىز كەشىكپەي.
قۇرمەتپەنەن مينيستر».
اڭعارباي (قۋانىشتى).
ماشينا ءازىر،
وڭ ساپارعا مەن دە ءازىر!
گۇلبايرا
اتتانامىن وڭ ساپارعا،
بەردىم تىزگىن سۇيگەن جارعا.
اڭعارباي
دوسىم دا سەن، باۋىرىم دا سەن
انت ەتەمىن جولداستارعا!
گۇلبايرا
اتتانامىن وڭ ساپارعا،
شاقىرىپ تۇر ءۇمىت العا!
اڭعارباي
قاسىڭدامىن تىرلىكتە مەن،
انت ەتەمىن جولداستارعا.
گۇلبايرا
اتتانامىن وڭ ساپارعا
شاقىرىپ تۇر باقىت العا!
اڭعارباي
باقىتىم مەنىڭ ءبىر سەن ءۇشىن،
انت ەتەمىن جولداستارعا!
گۇلبايرا
اتتانامىن وڭ ساپارعا،
استانامىز موسكۆاعا!
اڭعاربaي،
جاردەمشىڭمىن ۇزاق جولدا،
ەركىم ەندى ءوز قولىڭدا.
ەكەۋى قوسىلىپ
قوش اعايىن، قوش، جولداستار،
قوش، بولىڭدار، قۇربى، دوستار.
قوش بولىڭدار، اتا-انالار،
توسسىن كۇندەر قايتا ورالار!
اقىن
وڭ ساپار بولسىن - ون ساپار!
حور
وڭ ساپار بولسىن - ون ساپار!
دوساي
تاۋلاردان توگىلگەندەي تاسقىن اعا،
جولدايمىز تاسقىن سالەم، موسكۆاعا.
حور
كوگەرگەن كوكتەن سالەم، جەردەن سالەم،
تۋىسقان قازاق، اتتى ەلدەن سالەم!
سالەم، سالەم - ساعان استانا،
باقىت جولىن ءتۇزۋ نۇسقاعان.
سالەم، سالەم - قازاقستاننان
لەنين تۋىن بيىك ۇستاعان!
اقىن
تىڭداردىڭ استىعىنداي تاسقىنداعان
جولدايمىز تاسقىن سالەم موسكۆاعا.
حور
جانىنداي، جۇرەگىڭدەي سۇيگەن الەم
مەيىرىمدى موسكۆاعا بىزدەن سالەم!
سالەم - سالەم - ساعان استانا،
دوستىق جولىن ءتۇزۋ نۇسقاعان.
سالەم، سالەم - قازاقستاننان
لەنين تۋىن بەرىك ۇستاعان!
جانبيكە
جالىنداي جانىمىزدان تاسقىن اعا،
جولدايمىز وتتى سالەم موسكۆاعا.
حور
دوسىڭداي، پاناسىنداي سۇيگەن الەم
ايبىندى استاناعا بىزدەن سالەم!
سالەم، سالەم - ساعان استانا
جەڭىس جولىن ءتۇزۋ نۇسقاعان.
سالەم، سالەم - قازاقستاننان
لەنين تۋىن بەرىك ۇستاعان!
شىمىلدىق
You Might Also Like
-
بايىرعى قازاق ولشەمدەرى — قازاق حالقىنىڭ تۇرمىس-سالت ەرەكشەلىكتەرىنە، كاسىپتىك قاجەتتىلىگىنە بايلانىستى قالىپتاسقان ولشەم بىرلىكتەرى. مىسالى، «ءبىر قىدىرۋ جەر»، «تۇستىك جەر&r...
-
ايماقتىق الەۋمەتتىك-يننوۆاسيالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتى: ءالىباي جۇماگۇل وسپان قىزى جەتەكشىسى:قر-نىڭ جاس اقىنى تيلەۋبەكوۆا گۇلسانام اناربەك قىزى
