كۇز بايلىعى
الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانى
"بالبوبەك" بوبەكجاي بالالار باقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
سالىقبايەۆا سوۆەتحان ەسىم قىزى
ءتىل دامىتۋ
تاقىرىبى: كۇز بايلىعى
ماقساتى: بالالارعا كۇز مەزگىلى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. سويلەم قۇراستىرىپ ايتا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ. كۇز بايلىعىنا جەمىستەر مەن كوكونىستەر، ءداندى داقىلدار جاتاتىنىن ءبىلۋ، ۇلكەندەر ەڭبەگىن باعالاۋعا تاربيەلەۋ. جۇمباق، تاقپاقتار ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، ءتىلىن دامىتۋ.
كورنەكىلىك: جەمىستەر مەن كوكونىستەردىڭ سۋرەتتەرى، كۇز
مەزگىلىنىڭ سۋرەتتەرى، اتريبۋتتار جانە جەمىستەر مەن كوكونىستەر، بيداي، ارپا، ۇن، نان.
ءادىس – ءتاسىلى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، تاقپاق، جۇمباق
ايتقىزۋ.
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ
جىلۋلىق شەڭبەرى.
- قانە بالالار اپايلارمەن امانداسايىق.
- سالەمەتسىزدەر مە؟
- ەندى ءبارىمىز الاقانىمىزدى كۇنگە قاراتىپ تۇرايىقشى. جىلۋلىقتى سەزىپ تۇرمىز، ءيا. كۇننىڭ جىلۋىن وزىمىزگە تارتىپ جىلىندىق. ەندى وسى جىلىلىقتى ءبىر - بىرىمىزگە بەرەيىك.
- ءارقاشان كۇن سونبەسىن!
- دەنىمىز ساۋ بولسىن!
- نانىمىز كوپ بولسىن!
- ەندى بالالار جىل مەزگىلىن اتاپ ايتايىق. قىس، كوكتەم، جاز، كۇز
- ءار مەزگىلدە ءۇش اي بار ەكەن. ءبىز كۇز مەزگىلىنىڭ ايلارىن اتاپ ايتايىق
- قىركۇيەك، قازان، قاراشا.
- كۇز مەزگىلىنىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ.
- بالالار مىناۋ قاي جىل مەزگىلى؟
- كۇز!
- نەلىكتەن كۇز مەزگىلى دەپ اتايمىز؟
- كۇن سۋىتادى، اعاشتاردىڭ جاپىراقتارى سارعايادى، جەل سوعادى، جاپىراقتار جەرگە تۇسەدى، قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. ءبىز دە جىلى كيىمدەرىمىزدى كيەدى ەكەنبىز. كۇز مەزگىلىندە استىق پىسەدى، جەمىس – كوكونىستەر پىسەدى.
مىنا سۋرەتتە نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- ەگىس دالاسى.
- ەگىس دالاسىندا كىمدەر ءجۇر؟
- ادامدار ماشيناعا استىق تيەپ جاتىر. ماشيناعا تيەلگەن استىقتى قىرمانعا تاسيدى. قىرماننان ناۋبايحاناعا بيدايدى اپارىپ، ۇنعا اينالدىرادى. تارتىلعان ۇننان مىنانداي نان پىسىرىلەدى.
- نان ءبىزدىڭ نەگىزگى ازىعىمىز، بايلىعىمىز. ناننان ۇلكەن اس جوق. ناندى قادىرلەۋ كەرەك.
- نان تۋرالى تاقپاق ايتامىز.
نان قوقىمىن شاشپاڭدار،
جەردە جاتسا باسپاڭدار.
تەرىپ الىپ قاستەرلەپ،
تورعايلارعا تاستاڭدار!
- تاعى دا كىم جەكە تاقپاق ايتا بىلەدى ەكەن؟ قانە ءبارىمىز تىڭدايىق!
1-بالا. تەمىرلان كوك مايسالى كورىكتى،
القاپتاعى كوپ ەگىن.
بۇل كۇندەرى كيىپتى،
سارى جىبەك كويلەگىن.
2-بالا. ىڭكار كۇزىم - اۋ، كۇزىم - اۋ،
مىنەزىڭ بۇزىق – اۋ.
جاڭبىرىڭ سىركىرەپ،
كەلگەنىڭ بۇزىق - اۋ.
3 بالا. ادەمى جاپىراقتار جامىراپ،
سايعا بارىپ بەكىندى.
اناسىنان اجىراپ،
قالعان بالا سەكىلدى.
4 بالا. ديانا جاتىر دالا جالتىلداپ،
جاز شۋاعىن مول قۇيدى.
كۇن استىندا التىن ءدان،
تەربەلەدى، تولقيدى.
سەرگىتۋ جاتتىعۋى: قۇلپىرا بەرشى كەڭ دالام،
گۇلىڭدى مەن تەرەيىن.
جاپىراعىڭمەن جاسىرشى،
قوينىڭا مەن ەنەيىن.
ءىىى. عاجايىپ ءسات.
(ەسىك تاقىلدايدى) تىڭداڭدارشى بالالار، بىزگە بىرەۋ كەلىپ تۇر. كۇز مەزگىلى ءۇش ايىمەن كەلىپ تۇر.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! مەن كۇز مەزگىلىمىن. مەنىڭ ءۇش ايىم بار. مەن سەندەرگە كۇزگى بايلىعىمدى الا كەلدىم. قانە بالالار ايتىڭدارشى، مىناۋ نە؟
- الما، المۇرت، ماندارين، ءجۇزىم – بۇلاردى جەمىستەر دەپ اتايمىز.
- المانىڭ ءپىشىنى قانداي؟ دوڭگەلەك.
- المانىڭ ءتۇسى قانداي؟ قىزىل، سارى.
- ءمانداريننىڭ ءتۇسى قانداي؟ سارى.
- مىناۋ نە؟
- مىناۋ ءسابىز، پياز، قيار، قىزاناق، قىرىققابات، قىزىلشا – بۇلاردى كوكونىستەر دەپ اتايدى.
- ءسابىز بەن قياردىڭ ءپىشىنى قانداي؟
- سوپاقشا.
- ءتۇسى قانداي؟
- قيار – جاسىل، ءسابىز – سارى.
- كوكونىستەر مەن جەمىستەردە بىزگە پايدالى دارۋمەندەر كوپ ەكەن. وسى جەمىستەر تۋرالى كىم تاقپاق، جۇمباق ايتادى؟
1 بالا. ايالا مەن المامىن، المامىن،
تاڭدايدا قالار بار ءدامىم.
2 بالا. ديانا كۇزدە پىسەدى،
دومالاپ تۇسەدى.
(الما)
ديداكتيكالىق ويىن: «دامىنەن تانى»
كەسىلگەن جەمىستەردى بالالاردىڭ كوزىن جۇمعىزىپ تاتقىزىپ كورسەتۋ. قانداي جەمىستەر ەكەنىن ايتقىزۋ.
ال بالالار كۇز مەزگىلىنىڭ سىيلىقتارىن الىپ راحمەتىمىزدى ايتىپ قوشتاسايىق.
كۇز مەزگىلى سىيلىقتارىن بالالارعا بەرەدى. قوناقتارعا دا ۇسىنادى.
"بالبوبەك" بوبەكجاي بالالار باقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
سالىقبايەۆا سوۆەتحان ەسىم قىزى
ءتىل دامىتۋ
تاقىرىبى: كۇز بايلىعى
ماقساتى: بالالارعا كۇز مەزگىلى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. سويلەم قۇراستىرىپ ايتا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ. كۇز بايلىعىنا جەمىستەر مەن كوكونىستەر، ءداندى داقىلدار جاتاتىنىن ءبىلۋ، ۇلكەندەر ەڭبەگىن باعالاۋعا تاربيەلەۋ. جۇمباق، تاقپاقتار ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، ءتىلىن دامىتۋ.
كورنەكىلىك: جەمىستەر مەن كوكونىستەردىڭ سۋرەتتەرى، كۇز
مەزگىلىنىڭ سۋرەتتەرى، اتريبۋتتار جانە جەمىستەر مەن كوكونىستەر، بيداي، ارپا، ۇن، نان.
ءادىس – ءتاسىلى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، تاقپاق، جۇمباق
ايتقىزۋ.
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ
جىلۋلىق شەڭبەرى.
- قانە بالالار اپايلارمەن امانداسايىق.
- سالەمەتسىزدەر مە؟
- ەندى ءبارىمىز الاقانىمىزدى كۇنگە قاراتىپ تۇرايىقشى. جىلۋلىقتى سەزىپ تۇرمىز، ءيا. كۇننىڭ جىلۋىن وزىمىزگە تارتىپ جىلىندىق. ەندى وسى جىلىلىقتى ءبىر - بىرىمىزگە بەرەيىك.
- ءارقاشان كۇن سونبەسىن!
- دەنىمىز ساۋ بولسىن!
- نانىمىز كوپ بولسىن!
- ەندى بالالار جىل مەزگىلىن اتاپ ايتايىق. قىس، كوكتەم، جاز، كۇز
- ءار مەزگىلدە ءۇش اي بار ەكەن. ءبىز كۇز مەزگىلىنىڭ ايلارىن اتاپ ايتايىق
- قىركۇيەك، قازان، قاراشا.
- كۇز مەزگىلىنىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ.
- بالالار مىناۋ قاي جىل مەزگىلى؟
- كۇز!
- نەلىكتەن كۇز مەزگىلى دەپ اتايمىز؟
- كۇن سۋىتادى، اعاشتاردىڭ جاپىراقتارى سارعايادى، جەل سوعادى، جاپىراقتار جەرگە تۇسەدى، قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. ءبىز دە جىلى كيىمدەرىمىزدى كيەدى ەكەنبىز. كۇز مەزگىلىندە استىق پىسەدى، جەمىس – كوكونىستەر پىسەدى.
مىنا سۋرەتتە نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- ەگىس دالاسى.
- ەگىس دالاسىندا كىمدەر ءجۇر؟
- ادامدار ماشيناعا استىق تيەپ جاتىر. ماشيناعا تيەلگەن استىقتى قىرمانعا تاسيدى. قىرماننان ناۋبايحاناعا بيدايدى اپارىپ، ۇنعا اينالدىرادى. تارتىلعان ۇننان مىنانداي نان پىسىرىلەدى.
- نان ءبىزدىڭ نەگىزگى ازىعىمىز، بايلىعىمىز. ناننان ۇلكەن اس جوق. ناندى قادىرلەۋ كەرەك.
- نان تۋرالى تاقپاق ايتامىز.
نان قوقىمىن شاشپاڭدار،
جەردە جاتسا باسپاڭدار.
تەرىپ الىپ قاستەرلەپ،
تورعايلارعا تاستاڭدار!
- تاعى دا كىم جەكە تاقپاق ايتا بىلەدى ەكەن؟ قانە ءبارىمىز تىڭدايىق!
1-بالا. تەمىرلان كوك مايسالى كورىكتى،
القاپتاعى كوپ ەگىن.
بۇل كۇندەرى كيىپتى،
سارى جىبەك كويلەگىن.
2-بالا. ىڭكار كۇزىم - اۋ، كۇزىم - اۋ،
مىنەزىڭ بۇزىق – اۋ.
جاڭبىرىڭ سىركىرەپ،
كەلگەنىڭ بۇزىق - اۋ.
3 بالا. ادەمى جاپىراقتار جامىراپ،
سايعا بارىپ بەكىندى.
اناسىنان اجىراپ،
قالعان بالا سەكىلدى.
4 بالا. ديانا جاتىر دالا جالتىلداپ،
جاز شۋاعىن مول قۇيدى.
كۇن استىندا التىن ءدان،
تەربەلەدى، تولقيدى.
سەرگىتۋ جاتتىعۋى: قۇلپىرا بەرشى كەڭ دالام،
گۇلىڭدى مەن تەرەيىن.
جاپىراعىڭمەن جاسىرشى،
قوينىڭا مەن ەنەيىن.
ءىىى. عاجايىپ ءسات.
(ەسىك تاقىلدايدى) تىڭداڭدارشى بالالار، بىزگە بىرەۋ كەلىپ تۇر. كۇز مەزگىلى ءۇش ايىمەن كەلىپ تۇر.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! مەن كۇز مەزگىلىمىن. مەنىڭ ءۇش ايىم بار. مەن سەندەرگە كۇزگى بايلىعىمدى الا كەلدىم. قانە بالالار ايتىڭدارشى، مىناۋ نە؟
- الما، المۇرت، ماندارين، ءجۇزىم – بۇلاردى جەمىستەر دەپ اتايمىز.
- المانىڭ ءپىشىنى قانداي؟ دوڭگەلەك.
- المانىڭ ءتۇسى قانداي؟ قىزىل، سارى.
- ءمانداريننىڭ ءتۇسى قانداي؟ سارى.
- مىناۋ نە؟
- مىناۋ ءسابىز، پياز، قيار، قىزاناق، قىرىققابات، قىزىلشا – بۇلاردى كوكونىستەر دەپ اتايدى.
- ءسابىز بەن قياردىڭ ءپىشىنى قانداي؟
- سوپاقشا.
- ءتۇسى قانداي؟
- قيار – جاسىل، ءسابىز – سارى.
- كوكونىستەر مەن جەمىستەردە بىزگە پايدالى دارۋمەندەر كوپ ەكەن. وسى جەمىستەر تۋرالى كىم تاقپاق، جۇمباق ايتادى؟
1 بالا. ايالا مەن المامىن، المامىن،
تاڭدايدا قالار بار ءدامىم.
2 بالا. ديانا كۇزدە پىسەدى،
دومالاپ تۇسەدى.
(الما)
ديداكتيكالىق ويىن: «دامىنەن تانى»
كەسىلگەن جەمىستەردى بالالاردىڭ كوزىن جۇمعىزىپ تاتقىزىپ كورسەتۋ. قانداي جەمىستەر ەكەنىن ايتقىزۋ.
ال بالالار كۇز مەزگىلىنىڭ سىيلىقتارىن الىپ راحمەتىمىزدى ايتىپ قوشتاسايىق.
كۇز مەزگىلى سىيلىقتارىن بالالارعا بەرەدى. قوناقتارعا دا ۇسىنادى.
You Might Also Like
