كۆادرات تەڭدەۋلەرگە ەسەپتەر شىعارۋ
تاقىرىبى: كۆادرات تەڭدەۋلەرگە ەسەپتەر شىعارۋ
ماقساتى: 1. كۆادرات تەڭدەۋلەردى فورمۋلا بويىنشا، ەكىمۇشەنىڭ كۆادراتىن ايىرۋ، ىرىكتەۋ ءتاسىلىن پايدالانىپ ەسەپتەۋ.
2. ەسەپتەردى ءارتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى شەشۋ، وتكەن ماتەريالدى تەرەڭدەتۋ.
3. ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتا وتىرىپ، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىكتەرى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپانارالىق بايلانىس: حيميا، فيزيكا، گەوگرافيا، بيولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
ا) قانداي تەڭدەۋ كۆادرات تەڭدەۋ دەپ اتالادى؟
ب) كۆادرات تەڭدەۋدىڭ ديسكريمينانتى دەگەن نە؟
ۆ) كۆادرات تەڭدەۋدىڭ قانشا ءتۇبىرى بولۋى مۇمكىن؟
گ) كۆادرات تەڭدەۋلەردىڭ تۇبىرلەرىنىڭ فورمۋلاسىن قورىتۋ.
د) ۆيەت تەورەماسىن دالەلدەۋ.
3. ەسەپتەر شىعارتۋ (ينتەراكتيۆتى تاقتادا)
№1 سۇراق: حيميا
ەكولوگيالىق تازا، كەلەشەكتىڭ وتىنى دەپ قاي وتىندى ايتادى؟ جاۋابى: سۋتەگى گازى
تۇسىنىكتەمە: سۋتەگى وتىن رەتىندە جانعاندا ءتۇتىن، كۇل، كۇيە، ۋلى گاز بولىنبەيدى، تەك سۋ بۋى عانا تۇزىلەدى. سوندىقتان ونىڭ قورشاعان ورتاعا زيانى جوق.
ەسەپ: 3ح²+11ح - 4=0
№2 سۇراق اق مەتالل اينالادى تىنىم تاپپاي،
جۇرگەندەي سۋ بەتىنەن ورىن جاقپاي.
ازدان سوڭ سۋعا ءسىڭىپ، جوق بولادى
وقۋشىم، بىلەسىن بە مەتالل قانداي؟ جاۋابى: Li
تۇسىنىكتەمە: سىلتىلىك مەتالدار Na، Li، K وتە اكتيۆتى، سوندىقتان ول سۋمەن شابىت ارەكەتتەسەدى، سۋتەگى گازىن ءبولىپ شىعارادى.
ەسەپ: 3ح²+32ح+80=0
№3 سۇراق: فيزيكا
مىنا قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى فيزيكالىق قۇبىلىس؟ جاۋابى: اۆتوموبيل قوزعالىسى
تۇسىنىكتەمە: اۆتوموبيل قوزعالىسى - مەحانيكالىق قوزعالىس، سەبەبى ونىڭ قوزعالىسىن باسقا ءبىر دەنەلەرمەن سالىستىرامىز، ۋاقىتتىڭ وتۋىمەن ول كەڭىستىكتە ءوز ورنىن وزگەرتەدى.
ەسەپ: ( ح - 2)²=3131 - 2ح
№4 سۇراق: جاڭبىردان كەيىنگى شالشىق قانداي كۇنى تەز كەبەدى؟ جاۋابى: جەلدى كۇنى
تۇسىنىكتەمە: سۋ بەتىندەگى مولەكۋلالار سوققان جەلمەن اۋاعا تەز تارالىپ كەتەدى.
ەسەپ: ( ح - 2)²+48=(2 - 3ح)²
№5 سۇراق: گەوگرافيا
قانداي كول پلانەتانىڭ ءىنجۋ - مارجانى دەپ اتالادى؟ جاۋابى: بايكال كولى
تۇسىنىكتەمە: كارتادان بايكال كولىن كورسەتۋ. بايكال كولى - باتىس سىبىردە ورنالاسقان. ولەڭدەر مەن ەرتەگىلەردە دارىپتەلگەن. بايكال - تاۋ جوتالارىنىڭ اراسىنداعى اسەم، جەر شارىنداعى ەڭ تەرەڭ كول. ەڭ تەرەڭ جەرى - 1620 م، ۇزىندىعى - 635 كم، ەنى - 25 - 79 كم - گە دەيىن. بايكالعا ءۇش جۇزدەن اسا ۇلكەندى - كىشىلى وزەندەر قۇيادى. ال ودان تەك مول سۋلى انگارا عانا اعىپ شىعادى. ياكۋت تىلىنەن اۋدارعاندا «باي كول»
№6 سۇراق: بيولوگيا
قانداي بالىقتا قابىرشاق بولمايدى؟ جاۋابى: جايىن
تۇسىنىكتەمە: سۋرەتىن كورسەتۋ. جايىن - جايىندار تۇقىمداسىنا جاتاتىن بالىق. بالقاش كولىندە، جايىق وزەنىندە، كىشىگىرىم وزەن - كولدەردە كەزدەسەدى. 40 جىلداي تىرشىلىك ەتەدى. ۇزىندىعى 5 م، سالماعى 300 كگ - داي. قازاقستاندا جىلىنا 400 - 500 توننا جايىن اۋلانادى.
ەسەپ: ح²+ح - 56=0
№7 سۇراق: قانداي جانۋار بارىنەن تەز جۇگىرەدى؟ جاۋابى: گەپارد
تۇسىنىكتەمە: سۋرەتىن كورسەتۋ. گەپارد - جىرتقىش اڭ. دەنە تۇرقى 135 - 140 سم، قۇيرىعىنىڭ ۇزىندىعى 108 سم، ۇش جاعى قايىرىڭقى بولىپ كەلەدى. باسقا مىسىق تۇقىمداستاردان ايىرماشىلىعى: ءجۇنى قالىڭ، تەڭبىل ءتۇستى، تەرىسىنىڭ ءتۇسى سارعىش، بيىك تاۋلى جەرلەردە ەركىن جۇرۋگە بەيىمدەلگەن، ءجۇرىسى جىلدام، ۇشقىر، جىرتقىش اڭ. قىزىل كىتاپقا ەنگەن.
ەسەپ: ح²+10ح - 39=0
№8 سۇراق: « تەڭدەۋدىڭ ءتۇبىرى دەگەنىمىز - بەلگىسىزدى ورنەكتەيتىن ءارىپتىڭ ورنىنا قويىپ ەسەپتەگەندە تەڭدەۋ مۇشەلەرىنىڭ ءبارى جويىلاتىنداي جاعدايعا اكەلەتىن سان.»بۇل ناقىل ءسوزدىڭ اۆتورى كىم؟ جاۋابى: ي. نيۋتون
تۇسىنىكتەمە: ي. نيۋتون 17 عاسىردا ءومىر سۇرگەن اعىلشىن عالىمى، فيزيك، ءارى ماتەماتيك. فيزيكانىڭ مەحانيكا بولىمىنە كۇشتىڭ 3 زاڭىن تاعايىنداعان، كۇننەن تارالاتىن ساۋلەلەردىڭ 7 ءتۇرلى سپەكترىن انىقتاعان. 23 جاسىندا زاڭدى شىعارسا دا، ول 6 جىلدان كەيىن جارىققا شىققان.
ەسەپ: 5ح²+2ح+7=0
4. قورىتىندى ءبولىم.
ا) تەست ارقىلى بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
ب) ءبىلىم باعالاۋ.
ۆ) ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ماقساتى: 1. كۆادرات تەڭدەۋلەردى فورمۋلا بويىنشا، ەكىمۇشەنىڭ كۆادراتىن ايىرۋ، ىرىكتەۋ ءتاسىلىن پايدالانىپ ەسەپتەۋ.
2. ەسەپتەردى ءارتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى شەشۋ، وتكەن ماتەريالدى تەرەڭدەتۋ.
3. ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتا وتىرىپ، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىكتەرى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپانارالىق بايلانىس: حيميا، فيزيكا، گەوگرافيا، بيولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
ا) قانداي تەڭدەۋ كۆادرات تەڭدەۋ دەپ اتالادى؟
ب) كۆادرات تەڭدەۋدىڭ ديسكريمينانتى دەگەن نە؟
ۆ) كۆادرات تەڭدەۋدىڭ قانشا ءتۇبىرى بولۋى مۇمكىن؟
گ) كۆادرات تەڭدەۋلەردىڭ تۇبىرلەرىنىڭ فورمۋلاسىن قورىتۋ.
د) ۆيەت تەورەماسىن دالەلدەۋ.
3. ەسەپتەر شىعارتۋ (ينتەراكتيۆتى تاقتادا)
№1 سۇراق: حيميا
ەكولوگيالىق تازا، كەلەشەكتىڭ وتىنى دەپ قاي وتىندى ايتادى؟ جاۋابى: سۋتەگى گازى
تۇسىنىكتەمە: سۋتەگى وتىن رەتىندە جانعاندا ءتۇتىن، كۇل، كۇيە، ۋلى گاز بولىنبەيدى، تەك سۋ بۋى عانا تۇزىلەدى. سوندىقتان ونىڭ قورشاعان ورتاعا زيانى جوق.
ەسەپ: 3ح²+11ح - 4=0
№2 سۇراق اق مەتالل اينالادى تىنىم تاپپاي،
جۇرگەندەي سۋ بەتىنەن ورىن جاقپاي.
ازدان سوڭ سۋعا ءسىڭىپ، جوق بولادى
وقۋشىم، بىلەسىن بە مەتالل قانداي؟ جاۋابى: Li
تۇسىنىكتەمە: سىلتىلىك مەتالدار Na، Li، K وتە اكتيۆتى، سوندىقتان ول سۋمەن شابىت ارەكەتتەسەدى، سۋتەگى گازىن ءبولىپ شىعارادى.
ەسەپ: 3ح²+32ح+80=0
№3 سۇراق: فيزيكا
مىنا قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى فيزيكالىق قۇبىلىس؟ جاۋابى: اۆتوموبيل قوزعالىسى
تۇسىنىكتەمە: اۆتوموبيل قوزعالىسى - مەحانيكالىق قوزعالىس، سەبەبى ونىڭ قوزعالىسىن باسقا ءبىر دەنەلەرمەن سالىستىرامىز، ۋاقىتتىڭ وتۋىمەن ول كەڭىستىكتە ءوز ورنىن وزگەرتەدى.
ەسەپ: ( ح - 2)²=3131 - 2ح
№4 سۇراق: جاڭبىردان كەيىنگى شالشىق قانداي كۇنى تەز كەبەدى؟ جاۋابى: جەلدى كۇنى
تۇسىنىكتەمە: سۋ بەتىندەگى مولەكۋلالار سوققان جەلمەن اۋاعا تەز تارالىپ كەتەدى.
ەسەپ: ( ح - 2)²+48=(2 - 3ح)²
№5 سۇراق: گەوگرافيا
قانداي كول پلانەتانىڭ ءىنجۋ - مارجانى دەپ اتالادى؟ جاۋابى: بايكال كولى
تۇسىنىكتەمە: كارتادان بايكال كولىن كورسەتۋ. بايكال كولى - باتىس سىبىردە ورنالاسقان. ولەڭدەر مەن ەرتەگىلەردە دارىپتەلگەن. بايكال - تاۋ جوتالارىنىڭ اراسىنداعى اسەم، جەر شارىنداعى ەڭ تەرەڭ كول. ەڭ تەرەڭ جەرى - 1620 م، ۇزىندىعى - 635 كم، ەنى - 25 - 79 كم - گە دەيىن. بايكالعا ءۇش جۇزدەن اسا ۇلكەندى - كىشىلى وزەندەر قۇيادى. ال ودان تەك مول سۋلى انگارا عانا اعىپ شىعادى. ياكۋت تىلىنەن اۋدارعاندا «باي كول»
№6 سۇراق: بيولوگيا
قانداي بالىقتا قابىرشاق بولمايدى؟ جاۋابى: جايىن
تۇسىنىكتەمە: سۋرەتىن كورسەتۋ. جايىن - جايىندار تۇقىمداسىنا جاتاتىن بالىق. بالقاش كولىندە، جايىق وزەنىندە، كىشىگىرىم وزەن - كولدەردە كەزدەسەدى. 40 جىلداي تىرشىلىك ەتەدى. ۇزىندىعى 5 م، سالماعى 300 كگ - داي. قازاقستاندا جىلىنا 400 - 500 توننا جايىن اۋلانادى.
ەسەپ: ح²+ح - 56=0
№7 سۇراق: قانداي جانۋار بارىنەن تەز جۇگىرەدى؟ جاۋابى: گەپارد
تۇسىنىكتەمە: سۋرەتىن كورسەتۋ. گەپارد - جىرتقىش اڭ. دەنە تۇرقى 135 - 140 سم، قۇيرىعىنىڭ ۇزىندىعى 108 سم، ۇش جاعى قايىرىڭقى بولىپ كەلەدى. باسقا مىسىق تۇقىمداستاردان ايىرماشىلىعى: ءجۇنى قالىڭ، تەڭبىل ءتۇستى، تەرىسىنىڭ ءتۇسى سارعىش، بيىك تاۋلى جەرلەردە ەركىن جۇرۋگە بەيىمدەلگەن، ءجۇرىسى جىلدام، ۇشقىر، جىرتقىش اڭ. قىزىل كىتاپقا ەنگەن.
ەسەپ: ح²+10ح - 39=0
№8 سۇراق: « تەڭدەۋدىڭ ءتۇبىرى دەگەنىمىز - بەلگىسىزدى ورنەكتەيتىن ءارىپتىڭ ورنىنا قويىپ ەسەپتەگەندە تەڭدەۋ مۇشەلەرىنىڭ ءبارى جويىلاتىنداي جاعدايعا اكەلەتىن سان.»بۇل ناقىل ءسوزدىڭ اۆتورى كىم؟ جاۋابى: ي. نيۋتون
تۇسىنىكتەمە: ي. نيۋتون 17 عاسىردا ءومىر سۇرگەن اعىلشىن عالىمى، فيزيك، ءارى ماتەماتيك. فيزيكانىڭ مەحانيكا بولىمىنە كۇشتىڭ 3 زاڭىن تاعايىنداعان، كۇننەن تارالاتىن ساۋلەلەردىڭ 7 ءتۇرلى سپەكترىن انىقتاعان. 23 جاسىندا زاڭدى شىعارسا دا، ول 6 جىلدان كەيىن جارىققا شىققان.
ەسەپ: 5ح²+2ح+7=0
4. قورىتىندى ءبولىم.
ا) تەست ارقىلى بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
ب) ءبىلىم باعالاۋ.
ۆ) ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاراپايىم گرافيكالىق رەداكتورى. سۋرەتتى اشۋ، ساقتاۋ. گرافيكالىق رەداكتوردىڭ سۋرەت سالۋ كەزەڭدەرى.
