سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 5 كۇن بۇرىن)
لەپتى سويلەم. قوس سوزدەر (كىرىكتىرىلگەن اشىق ساباق)
كىرىكتىرىلگەن اشىق ساباق جوسپارى
سىنىبى: 2 سىنىپ، 4 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: لەپتى سويلەم. قوس سوزدەر

ا) بىلىمدىلىك: سويلەم تۇرلەرىن قايتالاۋ؛ لەپتى سويلەممەن تانىسۋ؛
- وقۋشىلارعا قوس ءسوز تۋرالى ءتۇسىندىرىپ، جازىلۋ ەملەسىن مەڭگەرتۋ، بىرىككەن سوزدەردەن اجىراتا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: زەيىنىن، ويلاۋ جىلدامدىعىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ؛ ىزدەنۋ، تالپىنۋ، ارقىلى شىعارماشىلىق داعدىسىنىڭ دامۋىنا جاعداي جاساۋ؛
ب) تاربيەلىك: ۇلگى ەتۋ، ۇجىم بولىپ جۇمىس ىستەۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، كورنەكىلىك، سالىستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمەلى قاعاز،، سۋرەتتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا

ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ازىرلىگىن تەكسەرىپ، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
قايىرلى كۇن دوستىم!
قايىرلى كۇن قۇربىم!
سارسەنبى كۇنىڭ بۇگىن،
ساتتىلىككە تولسىن!
بۇگىنگى العان باعاڭ
كىلەڭ بەستىك بولسىن!

2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. ءار سىنىپ وقۋشىلارى 2 توپقا بولىنەدى.
ا) تاقتادا تومەندەگى سوزدەر جازىلعان.
كوكتوبە، جاقىپبەك، كوكشەتاۋ.
2 – سىنىپ وقۋشىلارى وسى سوزدەردى قاتىستىرىپ (1 - توپ حابارلى، 2 – توپ سۇراۋلى ) سويلەم قۇراستىرادى.

4 – سىنىپ وقۋشىلارى وسى سوزدەردى ءسوز قۇرامىنا تالدايدى.
بۇل قانداي سوزدەر؟
- بىرىككەن ءسوز دەگەنىمىز نە؟
- بىرىككەن ءسوز قالاي جاسالادى؟

ءا) «سەن ماعان، مەن ساعان» ايدارى بويىنشا 2 – سىنىپ 2 توپ ءبىر برىنەن حابارلى سۇراۋلى سويلەم ەرەجەرىن سۇرايدى.
4 – سىنىپ. ءار توپقا تاپسىرما بەرىلەدى.
1 – توپقا: سوزدەردى تولىقتىرىپ جاز. بۇل قاندا يسوزدەر؟
______قورعان، سايقى_________، عالام_________، ەڭبەك________، تاس_____.

2 - توپقا: سوزدەردى تولىقتىرىپ جاز. بۇل قانداي سوزدەر؟
جەتى_______، _______باقان، شاڭ______،________باقا،________مۇزداق.

وتكەن ساباقتى بەكىتۋ.

3. جاڭا ساباق.
2 – سىنىپ. وقۋلىقپەن جۇمىس. وقۋلىقتىڭ 84 – بەتى 1 – جاتتىعۋ. سۋرەت بويىنشا تىرەك سوزدەردى قولدانىپ، اڭگىمە قۇراستىرۋ. سپورتتىڭ پايداسى تۋرالى ايتۋ.
وقۋشىلار جۇمىسىن تەكسەرۋ. كەيبىر سويلەمدەردىڭ كوڭىل كۇيدى، قۋانۋ، رەنجۋدى ءبىلدىرىپ تۇرعانىنا نازار اۋدارتۋ.
- جەڭىسكە جەتسەڭ قانداي كوڭىل كۇيدە بولاسىڭ؟
- جەڭىلىس تاپساڭ شە؟
4 – سىنىپ. سلايدپەن جۇمىس. وقۋشىلارعا سۋرەتتەردى تالداۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.

- بالالار، بەرىلگەن سۋرەتكە قارايىق، الۋان – الۋان قۇستار، ءتۇرلى – ءتۇرلى ويىنشىقتار. الۋان – الۋان، ءتۇرلى – ءتۇرلى سوزدەرى قالاي ايتىلىپ تۇر؟ ياعني قوسارلانىپ تۇر.
بۇگىنگى تاقىرىبىمىز قوس سوزدەر دەپ اتالادى. مىسالى، جالت - جۇلت، الۋان - الۋان، تاسىر – تۇسىر، گۇرس – گۇرس، ت. ب.
4. وقۋلىقپەن جۇمىس:
240 - جاتتىعۋ. ولەڭدى وقى. كۇردەلى سوزدەردى تاپ.
قورا-قورا قوي جاتىر
قارىن-قارىن ماي جاتىر
تۇيە-تۇيە جۇك جاتىر
اۋىل-اۋىل ەل جاتىر.
241 – جاتتىعۋ. ەكى باعانداعى سويلەمدەردەگى قارامەن جازىلعان سوزدەردى سالىستىرىپ، ماعىنالارىنا نازار اۋدار.
2 – سىنىپ. 2 – جاتتىعۋ. ولەڭدى مانەرلەپ، داۋىستاپ وقىپ بەرۋ. سوڭعى سويلەم قانداي داۋىسپەن وقىلدى؟ – قانداي كوڭىل – كۇيمەن وقىدىم؟ قانداي تىنىس بەلگىسى قويىلعان؟ ەندەشە، بۇل – سويلەمنىڭ ءۇشىنشى ءتۇرى، ول لەپتى سويلەم دەپ اتالادى. ادامنىڭ كوتەرىڭكى كوڭىل كۇيىمەن ايتىلعان سويلەمدى لەپتى سويلەم دەيدى. لەپتى سويلەمنىڭ سوڭىنا لەپ (!) بەلگىسى قويىلادى. قۋانۋ، وكىنۋ، بۇيىرۋ، تىلە، ۇران، تاڭدانۋ، سەسكەنۋ، ءوتىنۋ. بۇلار كوتەرىڭكى داۋىسپەن وقىلادى.
ەرەجەنى وقۋ: ادامنىڭ كوڭىل-كۇيىن، سەزىمىن بىلدىرەتىن سويلەمدى لەپتى سويلەم دەيمىز. ولار كوتەرىڭكى داۋىسپەن ايتىلادى. لەپتى سويلەمنەن سوڭ لەپ بەلگىسى(!) قويىلادى.
3 – جاتتىعۋ. ولەڭدى مانەرلەپ وقى، داپتەرىڭە كوشىرىپ جاز. لەپتى سويلەمدەردى تاۋىپ وقى.
4 – سىنىپ. 241 - جاتتىعۋدا نەنى بايقادىڭدار؟
بۇگىن بىزدەر كۇردەلى ءسوزدىڭ ءبىر ءتۇرى قوس سوزدەرمەن تانىسامىز.

قوس ءسوز دەگەنىمىز ەكى ءسوزدىڭ قوسارلانىپ ايتىلۋىنان جاسالعان سوزدەردى ايتامىز. قوس سوزدەر اراسىنا دەفيس قويىلىپ جازىلادى. مىسالى: دۇركىن - دۇركىن، ءۇپ - ۇلكەن.
5. سەرگىتۋ ءساتى رەتىندە حالىق ولەڭىن داۋىستاپ وقىتىپ شىعۋ.
وقىپ بولعان سوڭ 4 – سىنىپ وسى ولەڭنىڭ ىشىندەگى قوس سوزدەردىڭ ەستە قالعاندارىن داپتەرلەرىنە جازدىرتۋ. 2 – سىنىپ لەپتى سويلەمدەردى تابۋ.
جىمىڭ – جىمىڭ كۇلدىرگەن،
جىپ – جىلماعاي مالتا عوي.
مالتا – مالتا مالتا قوي،
قايدان شىقتىڭ ايتا عوي.
تەنتەك پىسپەك تۇسكەنى – اي،
كۇلدىر – كۇلدىر پىسكەنى – اي!
ءپىسىپ – ءپىسىپ تولقىدى،
بەتىنە ماي كولكىدى.

4 – سىنىپ. 242 جاتتىعۋداعى قوس سوزدەردى تەرىپ جازۋ، سالىستىرۋ، جاسالۋ جولىن بايقاتۋ.
مىسالعا: بۋىپ – ءتۇيىپ، ىدىس – اياق، شىعار – شىقپاس، ايقۇش - ۇيقىش، ءالسىن – ءالسىن، بەس - التى، ويدىم – ويدىم، ساز – باتپاق، ارا – اراسى، تۋرا – تۋرا.
ايقۇش – ۇيقىش قوس سوزىنە نازار اۋدارتۋ.
الدىڭعى (ايقىش) سىڭارىنىڭ ماعىناسى تۇسىنىكتى، ءبىراق سوڭعى سىڭارى جەكە تۇردە قولدانىلمايتىن، ءارى ماعىناسى تۇسىنىكسىز قوس سوزدەر بولاتىندىعىن، ولار ماعىناسى كونەرگەن، نەمەسە باسقا تىلدەن ەنگەن سينونيمدەس سوزدەر ەكەنىن ايتىپ اشۋ.
2 – سىنىپ.
الاقاي، قانداي، تاماشاسوزدەرىنقاتىستىرىپسىزباعاسۇيەنەوتىرىپلەپتىسويلەمدەرقۇرايىق.

6. «سيقىرلى اعاش» ويىنى.
ويىننىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى سۇراققا جاۋاپب ەرە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ويىننىڭ شارتى: تاقتاعا قاتتى قاعازدان جاسالعان الما اعاشى ىلىنەدى. (قىزىل الامالاردى 4 – سىنىپ وقۋشىلارى الادى، سوزدەردىڭ قۇرامىنداعى ارىپتەردىڭ ورنىن وزگەرتۋ ارقىلى باسقا ءسوز جاسا (تارس-تۇرس، پىس - پىس، لىپ - لىپ، قارش-قۇرش، سارت - سۇرت، سىپ - سىپ، سىلپ - سىلپ، سىر – سىر. سارى المالاردى 2 – سىنىپ وقۋشىلارى الادى، بەرىلگەن سوزدەرگە سويلەم قۇراۋ، سويلەمنىڭ ءۇش ءتۇرىن قاتىستىرىپ) المالاردىڭ سىرتىندا ءبىر – ءبىر ءسوز جازىلعان. تاقتاعا شىققان وقۋشى المانى الىپ، تاپسىرمانى ورىندايدى. ەگەر وقۋشى دۇرىس ورىنداسا، المانى وزىنە قالدىرادى. ءمۇعالىم ءار وقۋشىنىڭ ەڭبەگىن اعالايدى.

7. شىعارماشىلىق جۇمىس.
تاپسىرما: بەرىلگەن ءبىر – بىرىنە ەش ۇيقاسى، قاتىسى جوق سوزدەردى بايلانىستىرىپ سويلەم قۇراستىرۋ. ( ەكى سىنىپ وقۋشىلارى دا)
تاپسىرما:
دومبىرا، بۇزاۋ؛ دوپ، قار.

8. ساباقتى بەكىتۋ.
2 – سىنىپ سەمانتيكالىق كارتامەن جۇمىس
سويلەم تۇرلەرى ------------------------------------------- حابارلى ------سۇراۋلى ----لەپتى
بۇگىن مۇز ايدىنىنا باراسىڭ با؟
ەرتەڭ شاحماتتان جارىس بولادى.
الاقاي، بۇگىن مەنىڭ تۋعان كۇنىم!
ادامنىڭ كوڭىل - كۇيىن، سەزىمىن بىلدىرەتىن سويلەمدى... دەيمىز.
جاۋاپ الۋ ماقساتىندا ايتىلعان سويلەمدى ... دەيمىز.
بىردەڭە جايىندا حابارلاۋ ماقساتىندا ايتىلعان ... دەيمىز.

4 – سىنىپ، تومەندە بەرىلگەن سويلەمدەردى وقۋ، قوس سوزدەردى تابۋ.
ءمولدىر اسپاندا شوكىمدەي بۇلت جوق. جول شەتىنەن اندا – ساندا شوق – شوق قايىڭ كەزدەسەدى.

ۇيرەندىك.
قوس سوزدەر. ەرەجەسىن ايتۋ. مىسالى:
قورا - قورا، بۇگىن - ەرتەڭ، اكە - شەشە، ۇلكەن - كىشى، الىس–جاقىن.
9. ۇيگە تاپسىرما:
10. باعالاۋ.

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما