م. اۋەزوۆ «اقىن قوناقتار» («اباي جولى» رومان - ەپوپەياسىنان ءۇزىندى)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. اۋەزوۆ «اقىن قوناقتار» («اباي جولى» رومان - ەپوپەياسىنان ءۇزىندى)
قازاق ادەبيەتى 5 سىنىپ
ساباقتىڭ جابدىعى: تاقتا، سۋرەتتەر، كەسپە قاعازدار
جالپى ماقساتى: 1. بىلىمدىلىك: ا) جازۋشى م. اۋەزوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەت بەرۋ؛ اڭگىمەدەگى اقىن قوناقتار مەن بالا اباي جايى ماعلۇمات بەرۋ؛
2. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادەبي شىعارمانى ءسۇيىپ وقۋعا باۋلۋ، اباي جولىن ۇلگى ەتۋ. ەگەمەن ەلىمىزدىڭ جاس ۇرپاقتارىن جان - جاقتى جەتىلگەن ادام اتىنا لايىقتى ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ؛
3. دامىتۋشىلىق: وي ەركىندىگىن، پىكىرلەرىن سارالاي بىلۋگە، تياناقتى سويلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ءوز بەتىمەن ىزدەنۋگە باعىتتاۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ادىستەرى: ءتۇسىندىرۋ، ىزدەنۋ، سۇراق - جاۋاپ، سالىستىرۋ، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سىزبا، سەمانتيكالىق كارتا
كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمە كەستە، پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر.
توپقا ءبولۋ
سىنىپتى ءتورت توپقا، گەومەتريالىق فيگۋرالار ارقىلى توپقا وتىرعىزۋ.
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسى تاريح قانا، حالىق قانا تۋاتىن
الىپتاردىڭ ارقا تۇتپاس كىم اتىن؟
ۇلى ارمانىن جىرلاۋ ءۇشىن قازاققا
كەرەك بولدى اباي سىندى ۇلى اقىن!
ايدىڭ ورنىن باسا الادى كۇن عانا،
تاۋدىڭ ورنىن باسا الادى شىڭ عانا،
ۇلى اقىندى تانۋ ءۇشىن قازاققا
كەرەك بولدى مۇحتار سىندى ءبىر دانا!
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
جاڭا ساباق
«زىمىراعان سۇراقتار» (سۇراقتار قويۋ)
«ورتاداعى قالامساپ»
اباي تۋرالى مەن نە بىلەمىن؟
مۇحتار تۋرالى مەن نە بىلەمىن؟
1. « اقىن قوناقتار» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرۋ.
2. اڭگىمەنى كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىنا تالداي وتىرىپ، مازمۇنىن ايتۋ.
اڭگىمەنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمى:
وقيعانىڭ باستالۋى: ابايدىڭ ناۋقاس كۇيى
وقيعانىڭ دامۋى: زەرە مەن ۇلجاننىڭ اڭگىمەلەرى
شيەلەنىسۋى: قۇتتى قوناقتاردىڭ كەلۋى، جىرلارى
شارىقتاۋ شەگى: بارلاستىڭ باتاسى
شەشىمى: قوناقتاردى اتتاندىرۋ
3. قوناق تۇرلەرىن ايتىپ، تانىستىرۋ.
ارنايى قوناق: ول - ادەيى شاقىرىلعان اعايىن - تۋىس، دوس - جاران، كورشى - كولەم، قۇدا - قۇداعي، سىيلى، قۇرمەتتى كىسىلەر.
قۇدايى قوناق: بۇلار – شالعاي ەلدەن، الىس جەردەن جولاۋشىلاپ ءجۇرىپ ساپارىندا كولىگى بولدىرىپ نەمەسە جولدان اداسىپ، شارشاپ، تىنىعۋ ءۇشىن قونعان توسىن، بوگدە قوناق.
• قىدىرما قوناق: ۇيدەن - ءۇيدى، اۋىلدان - اۋىلدى كەزىپ، ەرىگىپ جەلىككەن، ۇلكەنگە سالەمشىل، كىشىگە باتاشىل، اجەنى ايالاپ، جەڭگەنى پانالاپ، اعاعا جول، ىنىگە جەل بەرگىش «كىرىپ - شىق» كەزبە قوناقتاردى وسىلاي اتايدى.
• قىلقىما قوناق: ول – اۋىل ىشىندەگى، ءۇي ارالىعىنداعى ءتۇتىنى ءتۇزۋ شىققان ءۇيدى تورىپ، قۇلقىنىن تويدىرۋ ءۇشىن قولىنا تيگەنىن، اۋزىنا تۇسكەنىن قىلقىتىپ جالماي بەرەتىن اشقاراق، ار مەن ۇياتتى بەلگە بۋعان تويىمسىز، ەلەۋسىز قوناق.
• قۇتتى قوناق: قازاق حالقىندا: «قۇتتى قوناق كەلسە، قوي ەگىز تابادى»، - دەگەن ناقىل بار. بۇل مەيمان – كەلگەن كەزىندە تۇسكەن وتباسىندا ءبىر جاقسىلىق، قۋانىش بولاتىن قوناق.
• ەرۋلىكتى قوناق: قونىستا وتىرعان اۋىل ۇستىنە كوشىپ كەلگەن وتباسىن قۇرمەتتەپ، ەرۋلىك اسقا شاقىرىلعان قوناقتى وسىلاي اتايدى.
. داپتەرمەن جۇمىس.
4. «ءتۇرتىپ الۋ» ءادىسى
سوزدىكپەن جۇمىس
1. ءتاۋىر بولۋ – جازىلا باستاۋ
2. ەلدىڭ شابىسى – ەل ىشىندەگى داۋ - داماي، قاقتىعىس
3. قاجىماي – شارشاماي
4. قوش الۋ - كەلىسۋ
5. قان بازارداي – وتە كوپ ادامدار
6. تەرمەلەۋ – بەلگىلى ءبىر ماقامعا الىپ ورىنداۋ
7. ۇعىمتال – تۇسىنىكتى
8. سۇلە ناۋقاس – سوزىلمالى دەرت، اۋرۋ
9. قۇلان تازا بولىپ ارىلۋ – تولىق جازىلۋ
10. ىرىم بايلاۋ – قۇرمەت كورسەتۋ
5. باتا - باتا بەرۋ - ادال نيەت، جاقسى تىلەك ءبىلدىرۋدىڭ ۇلتتىق ءداستۇرى. داستارقان باسىندا، ءتۇرلى جيىن - تويلاردا، ت. ب. ادام ومىرىندە كەزدەسەر ءىرىلى - ۇساقتى قۋانىشتار كەزىندە توي، قۋانىش يەسىنە ارناپ قول جايىپ، باتا بەرەدى. سونداي - اق، قيىن ساپار، الىس جولعا اتتانعان ازاماتىنا اق جول تىلەيتىن حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان، كەڭ تارالعان داستۇرلەرىنىڭ ءبىرى. باتا بەرەتىندەر، كوبىنە، كوپتى كورگەن اقساقالدار مەن كەمەڭگەر دە دۋالى اۋىزدى بيلەر بولىپ كەلەدى. باتا قىسىلعاندا — قۋات، قينالعاندا — مەدەت بەرىپ، ءاربىر ءىس - ارەكەتىڭە داڭعىل جول اشىپ، بالە - جالادان قورعايدى دەپ ەسەپتەلگەن.
ماعىنانى تانۋ
6. ادەبيەت تەورياسى
پورترەت – اقىننىڭ نەمەسە جازۋشىنىڭ كەيىپكەر بەينەسىن سوزبەن سالعان پورترەتى. پورترەتتە ادامنىڭ سىرت ءبىتىمى، كەسكىن - كەلبەتى، ءجۇرىس - تۇرىسى سۋرەتتەلەدى.
7. وقۋلىقتان اباي مەن بارلاستىڭ پورترەتىن وقۋ
8. سەمانتيكالىق كارتامەن جۇمىس:
اتىراۋ وبلىسى، يساتاي اۋدانى،
جانباي سەلوسى، ح. ناۋبەتوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ
ءىى دەڭگەي بويىنشا سەرتيفيكاتتالعان، ءى ساناتتى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
كيسامييەۆا ۋلمەكەن ەسقالي قىزى
قازاق ادەبيەتى 5 سىنىپ
ساباقتىڭ جابدىعى: تاقتا، سۋرەتتەر، كەسپە قاعازدار
جالپى ماقساتى: 1. بىلىمدىلىك: ا) جازۋشى م. اۋەزوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەت بەرۋ؛ اڭگىمەدەگى اقىن قوناقتار مەن بالا اباي جايى ماعلۇمات بەرۋ؛
2. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادەبي شىعارمانى ءسۇيىپ وقۋعا باۋلۋ، اباي جولىن ۇلگى ەتۋ. ەگەمەن ەلىمىزدىڭ جاس ۇرپاقتارىن جان - جاقتى جەتىلگەن ادام اتىنا لايىقتى ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ؛
3. دامىتۋشىلىق: وي ەركىندىگىن، پىكىرلەرىن سارالاي بىلۋگە، تياناقتى سويلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ءوز بەتىمەن ىزدەنۋگە باعىتتاۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ادىستەرى: ءتۇسىندىرۋ، ىزدەنۋ، سۇراق - جاۋاپ، سالىستىرۋ، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سىزبا، سەمانتيكالىق كارتا
كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمە كەستە، پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر.
توپقا ءبولۋ
سىنىپتى ءتورت توپقا، گەومەتريالىق فيگۋرالار ارقىلى توپقا وتىرعىزۋ.
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسى تاريح قانا، حالىق قانا تۋاتىن
الىپتاردىڭ ارقا تۇتپاس كىم اتىن؟
ۇلى ارمانىن جىرلاۋ ءۇشىن قازاققا
كەرەك بولدى اباي سىندى ۇلى اقىن!
ايدىڭ ورنىن باسا الادى كۇن عانا،
تاۋدىڭ ورنىن باسا الادى شىڭ عانا،
ۇلى اقىندى تانۋ ءۇشىن قازاققا
كەرەك بولدى مۇحتار سىندى ءبىر دانا!
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
جاڭا ساباق
«زىمىراعان سۇراقتار» (سۇراقتار قويۋ)
«ورتاداعى قالامساپ»
اباي تۋرالى مەن نە بىلەمىن؟
مۇحتار تۋرالى مەن نە بىلەمىن؟
1. « اقىن قوناقتار» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرۋ.
2. اڭگىمەنى كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىنا تالداي وتىرىپ، مازمۇنىن ايتۋ.
اڭگىمەنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمى:
وقيعانىڭ باستالۋى: ابايدىڭ ناۋقاس كۇيى
وقيعانىڭ دامۋى: زەرە مەن ۇلجاننىڭ اڭگىمەلەرى
شيەلەنىسۋى: قۇتتى قوناقتاردىڭ كەلۋى، جىرلارى
شارىقتاۋ شەگى: بارلاستىڭ باتاسى
شەشىمى: قوناقتاردى اتتاندىرۋ
3. قوناق تۇرلەرىن ايتىپ، تانىستىرۋ.
ارنايى قوناق: ول - ادەيى شاقىرىلعان اعايىن - تۋىس، دوس - جاران، كورشى - كولەم، قۇدا - قۇداعي، سىيلى، قۇرمەتتى كىسىلەر.
قۇدايى قوناق: بۇلار – شالعاي ەلدەن، الىس جەردەن جولاۋشىلاپ ءجۇرىپ ساپارىندا كولىگى بولدىرىپ نەمەسە جولدان اداسىپ، شارشاپ، تىنىعۋ ءۇشىن قونعان توسىن، بوگدە قوناق.
• قىدىرما قوناق: ۇيدەن - ءۇيدى، اۋىلدان - اۋىلدى كەزىپ، ەرىگىپ جەلىككەن، ۇلكەنگە سالەمشىل، كىشىگە باتاشىل، اجەنى ايالاپ، جەڭگەنى پانالاپ، اعاعا جول، ىنىگە جەل بەرگىش «كىرىپ - شىق» كەزبە قوناقتاردى وسىلاي اتايدى.
• قىلقىما قوناق: ول – اۋىل ىشىندەگى، ءۇي ارالىعىنداعى ءتۇتىنى ءتۇزۋ شىققان ءۇيدى تورىپ، قۇلقىنىن تويدىرۋ ءۇشىن قولىنا تيگەنىن، اۋزىنا تۇسكەنىن قىلقىتىپ جالماي بەرەتىن اشقاراق، ار مەن ۇياتتى بەلگە بۋعان تويىمسىز، ەلەۋسىز قوناق.
• قۇتتى قوناق: قازاق حالقىندا: «قۇتتى قوناق كەلسە، قوي ەگىز تابادى»، - دەگەن ناقىل بار. بۇل مەيمان – كەلگەن كەزىندە تۇسكەن وتباسىندا ءبىر جاقسىلىق، قۋانىش بولاتىن قوناق.
• ەرۋلىكتى قوناق: قونىستا وتىرعان اۋىل ۇستىنە كوشىپ كەلگەن وتباسىن قۇرمەتتەپ، ەرۋلىك اسقا شاقىرىلعان قوناقتى وسىلاي اتايدى.
. داپتەرمەن جۇمىس.
4. «ءتۇرتىپ الۋ» ءادىسى
سوزدىكپەن جۇمىس
1. ءتاۋىر بولۋ – جازىلا باستاۋ
2. ەلدىڭ شابىسى – ەل ىشىندەگى داۋ - داماي، قاقتىعىس
3. قاجىماي – شارشاماي
4. قوش الۋ - كەلىسۋ
5. قان بازارداي – وتە كوپ ادامدار
6. تەرمەلەۋ – بەلگىلى ءبىر ماقامعا الىپ ورىنداۋ
7. ۇعىمتال – تۇسىنىكتى
8. سۇلە ناۋقاس – سوزىلمالى دەرت، اۋرۋ
9. قۇلان تازا بولىپ ارىلۋ – تولىق جازىلۋ
10. ىرىم بايلاۋ – قۇرمەت كورسەتۋ
5. باتا - باتا بەرۋ - ادال نيەت، جاقسى تىلەك ءبىلدىرۋدىڭ ۇلتتىق ءداستۇرى. داستارقان باسىندا، ءتۇرلى جيىن - تويلاردا، ت. ب. ادام ومىرىندە كەزدەسەر ءىرىلى - ۇساقتى قۋانىشتار كەزىندە توي، قۋانىش يەسىنە ارناپ قول جايىپ، باتا بەرەدى. سونداي - اق، قيىن ساپار، الىس جولعا اتتانعان ازاماتىنا اق جول تىلەيتىن حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان، كەڭ تارالعان داستۇرلەرىنىڭ ءبىرى. باتا بەرەتىندەر، كوبىنە، كوپتى كورگەن اقساقالدار مەن كەمەڭگەر دە دۋالى اۋىزدى بيلەر بولىپ كەلەدى. باتا قىسىلعاندا — قۋات، قينالعاندا — مەدەت بەرىپ، ءاربىر ءىس - ارەكەتىڭە داڭعىل جول اشىپ، بالە - جالادان قورعايدى دەپ ەسەپتەلگەن.
ماعىنانى تانۋ
6. ادەبيەت تەورياسى
پورترەت – اقىننىڭ نەمەسە جازۋشىنىڭ كەيىپكەر بەينەسىن سوزبەن سالعان پورترەتى. پورترەتتە ادامنىڭ سىرت ءبىتىمى، كەسكىن - كەلبەتى، ءجۇرىس - تۇرىسى سۋرەتتەلەدى.
7. وقۋلىقتان اباي مەن بارلاستىڭ پورترەتىن وقۋ
8. سەمانتيكالىق كارتامەن جۇمىس:
اتىراۋ وبلىسى، يساتاي اۋدانى،
جانباي سەلوسى، ح. ناۋبەتوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ
ءىى دەڭگەي بويىنشا سەرتيفيكاتتالعان، ءى ساناتتى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
كيسامييەۆا ۋلمەكەن ەسقالي قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
