م. ماقاتايەۆ «الىپپە»
مۇقاعالي ماقاتايەۆ «الىپپە»
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) وقۋشىلارعا ولەڭدەگى نەگىزگى ويدى ۇعىندىرۋ، ولەڭدى ءتۇسىنىپ، مانەرلەپ وقۋعا ماشىقتاندىرۋ. الىپپە
وقۋلىعى تۋرالى تۇسىنىگىن كەڭەيتۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ، ويلاۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. سوزدىك قورىن مولايتىپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
3) وقۋلىق ءقادىرىن بىلۋگە، تازا ۇستاۋعا، ءبىلىمدى بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر، وقۋلىق، داپتەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
پسيحالوگيالىق دايىندىق.
قۋان، شاتتان،
قۋاناتىن كۇن بۇگىن.
قايىرلى تاڭ!
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن.
- ال، بالالار، ءاربىر كۇندە ايتاتىن ۇرانىمىز قالاي ەدى؟
ساباقتىڭ ۇرانى:
قۋانىشقا بولەنگەن ءار كۇنىمىز،
باقىتتىمىز بالالار، بارلىعىمىز.
- جارايسىڭدار بالالار، ءبىز تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇلاندارىمىز. ءبارىمىز ەشكىمگە باعىنىشتى ەمەسپىز. بەيبىت ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. سوندىقتان دا بالالار، ءار كۇن، ءار تاڭ كۇلىپ ويانىپ، قۋانىشتى بوپ جۇرسەك بىزدەن باقىتتى ادام بولمايدى. مىنە، ءبىزدى وسى باقىتتى كۇندەرگە جەتكىزگەن - تاۋەلسىزدىك. بيىل تاۋەلسىزدىككە 20 جىل تولىپ وتىر. بۇل جايىندا بىزدەر سىنىپ ساعاتىندا تانىستىق. وسى تاقىرىپقا وراي 1 سىنىپتار اراسىندا «تاۋەلسىزدىككە - 20 جىل» اتتى اپتالىق وتكىزىپ جاتىر. ال ءبىزدىڭ سىنىپتا كۇندەگىدەن ەرەكشە ساباق وتىلۋدە. سوندىقتان، بويىمىزدى تىك ۇستاپ، وقۋشى ەرەجەسىنە ساي ءتۇزۋ وتىرايىق تا، بۇگىنگى ساباققا جاقسى قاتىسايىق.
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
(4 - 5 وقۋشىدان سۇراۋ)
- جارايسىڭدار بالالار، ال ەندى وسى استانا جايلى نە بىەسىڭدەر؟
- استانا - ەلىمىزدىڭ باس قالاسى.
- استانا - جاڭارىپ كەلە جاتقان جاس قالا.
- استانا – اسەم عيماراتتارعا تولى قالا.
- ەندەشە بالالار، وسى عيماراتتاردى بىرگە تاماشالايىق. استانا ءسوزى قانداي ارىپتەردەن قۇرالعان؟
ا س ت ا ن ا
- بالالار، استانا سوزىندە نەشە ءارىپ بار ەكەن، قانە سانايىقشى.
ساناۋدى بىزدەر قاي ساباقتان ۇيرەندىك؟
- ماتەماتيكا پانىنەن.
- سونىمەن بارلىعى نەشە ءارىپ بولدى؟
- 6 ءارىپ.
- ەندى وسى 6 ءارىپتىڭ استىندا سۇراقتار جاسىرىنعان، سول سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرىپ، ونى اۋدارساق تاعى ءبىر ءارىپ شىعادى.
1) ا - ا ارىپىنەن باستالاتىن سوزدەر ايت. ءا
2) س - قازاق الفاۆيتىندە نەشە ءارىپ بار؟ ل
3) ت - دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ ءى
4) ا - قازاق تىلىنە ءتان ءتول ارىپتەردى اتا؟ پ
5) ن - داۋىستى دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ پ
6) ا - داۋىسسىز دىبىستار نەشەۋ؟ ە
- بالالار، قانداي ءسوز شىقتى؟
- الىپپە.
- ال بۇل نە؟
- الىپپە وقۋلىعى.
- ءبىز وقۋلىقتاردى قايدان الامىز؟
- كىتاپحانادان.
- سەندەر ءوز مەكتەپتەرىڭدەگى كىتاپحانانى كوردىڭىزدەر مە؟ ول كاي جەردە ورنالاسقان؟ كىتاپحاناشى اپايدىڭ ەسىمى كىم؟ كىتاپحانادان العان كىتاپتى قالاي ۇستاۋ كەرەك؟
- ەندى وقۋلىقتاعى سۋرەتكە قارايىق. وسى كىتاپحانا سۋرەتىندە ەرەكشە كوزگە ءتۇسىپ تۇرعان قاي كىتاپ؟
- الىپپە وقۋلىعى.
- مىنا بالا دا بىزدەر سياقتى الىپپەنى اياقتاپ، قوشتاسىپ، كىتابىن تاپسىرىپ جاتىر. بىزدەر جاقىندا وسى وقۋلىقتى تاپسىرىپ، انا ءتىلى وقۋلىعىن الامىز.
- بالالار، ءبىز ەندى وسى الىپپەدەن نە ۇيرەندىك؟
(الىپپەنىڭ ماڭىزى جايلى ايتىپ كەتۋ؛ ارىپتەردى، سويلەم قۇراۋدى ت. ب)
- ولاي بولسا، ارىپتەر الەمىنە بارىپ، سەرگىپ قايتايىق.
ءىىى. سەرگىتۋ.
- بالالار، ءقازىر مەن سەندەرگە ءبىر ءارىپ ايتامىن. سەندەر تەك سول ارىپتەن باستالاتىن سوزدەردەن سويلەم قۇراۋلارىڭ كەرەك. مىسالى: «ب» بالقاشتا بالىقتار بار.
ال سەندەرگە بەرىلەتىن ءارىپ «ج».
ءىV. جاڭا ساباق
بالالار، بىزگە وسى ارىپتەردى ۇيرەتكەن الىپپە وقۋلىعى بولاتىن. سوندىقتان وسى الىپپە جايىندا دا كوپتەگەن اقىندارىمىز ولەڭدەر جازعان ەكەن. ءبىز بۇگىن سونىڭ ءبىرى م. ماقاتايەۆتىڭ «الىپپە» ولەڭىمەن تانىسپاقشىمىز. الدىمەن وسى ولەڭدى جازعان اداممەن تانىستىرىپ كەتەيىن.
اۆتورمەن تانىستىرۋ.
م. ماقاتايەۆ - (1931 - 1976) الماتى وبلىسىنىڭ قازىرگى رايىمبەك اۋدانىنداعى قاراساز اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءوزىنىڭ شىنايى تالانتى، سىرعا تولى تۇنىق تا ءمولدىر جىرلارى ارقىلى جۇرتشىلىق جۇرەگىنە جول تاپقان مۇقاعالي مۇراسى بۇگىندە تۋعان حالقىنىڭ قاجەتىنە جاراپ، رۋحاني ازىعىنا اينالىپ وتىر. ءقازىر مەن سىزدەرگە وسى اقىننىڭ ءوز داۋسىمەن وقىعان ولەڭدەرىن تىڭداتامىن. بۇل ولەڭنىڭ قازىرگى ساباققا قاتىسى بولماسا دا مەنىڭ مۇنداعى نەگىزگى ماقساتىم، وسى اقىننىڭ ءوز داۋسىن ەستىرتۋ، وسى اقىنداي مانەرلەپ وقۋعا باۋلۋ. ەندى ولەڭمەن تانىستىرايىن.
ولەڭمەن تانىستىرۋ.
ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ، ماعىناسىن اشۋ.
سوزدىك جۇمىسى.
تارىداي - كىشكەنتاي
تاۋداي - ۇلكەن
الىپپە
↓
وقۋ، ءبىلىم باستاۋى
مەكتەپتىڭ نەگىزى
بارلىق عىلىم اناسى
وقۋلىق
ولەڭدى ىشتەي، تىزبەكتەي وقىتۋ.
VII. داپتەرمەن جۇمىس.
- بالالار، ءبىز وسى ولەڭنەن نە تۇسىندىك، سونى قىسقاشا ءبىر عانا سويلەممەن داپتەرگە جازايىق.
الىپپە – بارلىق عىلىم اناسى.
VIII. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
بۋىنداردان ماقال قۇراۋ.
مەك، مە، تەپ، كە، ءبى، تە، ءلىم، تە، ءلىم، ءڭىز.
- بالالار، قانداي ماقال شىقتى؟
- مەكتەپ - كەمە، ءبىلىم - تەڭىز.
- بۇل ماقالدى قالاي تۇسىنەمىز؟
- باسقا قانداي وقۋ، ءبىلىم تۋرالى ماقال بىلەسىڭدەر؟
IX. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- بۇگىن قانداي ولەڭمەن تانىستىق؟
- اۆتورى كىم؟
- بار عىلىمعا باس بولعان قاي كىتاپ ەكەن؟
- بار عىلىمعا باس بولعان الىپپە وقۋلىعىن قالاي ۇستاۋىمىز كەرەك؟
وسى ولەڭدى جاتتاپ الىڭدار.
ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى ماداقتاۋ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى، تاۋشىق اۋىلى
شاحتا ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
احانوۆا نازگۋل جانبىربايەۆنا
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) وقۋشىلارعا ولەڭدەگى نەگىزگى ويدى ۇعىندىرۋ، ولەڭدى ءتۇسىنىپ، مانەرلەپ وقۋعا ماشىقتاندىرۋ. الىپپە
وقۋلىعى تۋرالى تۇسىنىگىن كەڭەيتۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ، ويلاۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. سوزدىك قورىن مولايتىپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
3) وقۋلىق ءقادىرىن بىلۋگە، تازا ۇستاۋعا، ءبىلىمدى بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر، وقۋلىق، داپتەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
پسيحالوگيالىق دايىندىق.
قۋان، شاتتان،
قۋاناتىن كۇن بۇگىن.
قايىرلى تاڭ!
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن.
- ال، بالالار، ءاربىر كۇندە ايتاتىن ۇرانىمىز قالاي ەدى؟
ساباقتىڭ ۇرانى:
قۋانىشقا بولەنگەن ءار كۇنىمىز،
باقىتتىمىز بالالار، بارلىعىمىز.
- جارايسىڭدار بالالار، ءبىز تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇلاندارىمىز. ءبارىمىز ەشكىمگە باعىنىشتى ەمەسپىز. بەيبىت ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. سوندىقتان دا بالالار، ءار كۇن، ءار تاڭ كۇلىپ ويانىپ، قۋانىشتى بوپ جۇرسەك بىزدەن باقىتتى ادام بولمايدى. مىنە، ءبىزدى وسى باقىتتى كۇندەرگە جەتكىزگەن - تاۋەلسىزدىك. بيىل تاۋەلسىزدىككە 20 جىل تولىپ وتىر. بۇل جايىندا بىزدەر سىنىپ ساعاتىندا تانىستىق. وسى تاقىرىپقا وراي 1 سىنىپتار اراسىندا «تاۋەلسىزدىككە - 20 جىل» اتتى اپتالىق وتكىزىپ جاتىر. ال ءبىزدىڭ سىنىپتا كۇندەگىدەن ەرەكشە ساباق وتىلۋدە. سوندىقتان، بويىمىزدى تىك ۇستاپ، وقۋشى ەرەجەسىنە ساي ءتۇزۋ وتىرايىق تا، بۇگىنگى ساباققا جاقسى قاتىسايىق.
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
(4 - 5 وقۋشىدان سۇراۋ)
- جارايسىڭدار بالالار، ال ەندى وسى استانا جايلى نە بىەسىڭدەر؟
- استانا - ەلىمىزدىڭ باس قالاسى.
- استانا - جاڭارىپ كەلە جاتقان جاس قالا.
- استانا – اسەم عيماراتتارعا تولى قالا.
- ەندەشە بالالار، وسى عيماراتتاردى بىرگە تاماشالايىق. استانا ءسوزى قانداي ارىپتەردەن قۇرالعان؟
ا س ت ا ن ا
- بالالار، استانا سوزىندە نەشە ءارىپ بار ەكەن، قانە سانايىقشى.
ساناۋدى بىزدەر قاي ساباقتان ۇيرەندىك؟
- ماتەماتيكا پانىنەن.
- سونىمەن بارلىعى نەشە ءارىپ بولدى؟
- 6 ءارىپ.
- ەندى وسى 6 ءارىپتىڭ استىندا سۇراقتار جاسىرىنعان، سول سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرىپ، ونى اۋدارساق تاعى ءبىر ءارىپ شىعادى.
1) ا - ا ارىپىنەن باستالاتىن سوزدەر ايت. ءا
2) س - قازاق الفاۆيتىندە نەشە ءارىپ بار؟ ل
3) ت - دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ ءى
4) ا - قازاق تىلىنە ءتان ءتول ارىپتەردى اتا؟ پ
5) ن - داۋىستى دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ پ
6) ا - داۋىسسىز دىبىستار نەشەۋ؟ ە
- بالالار، قانداي ءسوز شىقتى؟
- الىپپە.
- ال بۇل نە؟
- الىپپە وقۋلىعى.
- ءبىز وقۋلىقتاردى قايدان الامىز؟
- كىتاپحانادان.
- سەندەر ءوز مەكتەپتەرىڭدەگى كىتاپحانانى كوردىڭىزدەر مە؟ ول كاي جەردە ورنالاسقان؟ كىتاپحاناشى اپايدىڭ ەسىمى كىم؟ كىتاپحانادان العان كىتاپتى قالاي ۇستاۋ كەرەك؟
- ەندى وقۋلىقتاعى سۋرەتكە قارايىق. وسى كىتاپحانا سۋرەتىندە ەرەكشە كوزگە ءتۇسىپ تۇرعان قاي كىتاپ؟
- الىپپە وقۋلىعى.
- مىنا بالا دا بىزدەر سياقتى الىپپەنى اياقتاپ، قوشتاسىپ، كىتابىن تاپسىرىپ جاتىر. بىزدەر جاقىندا وسى وقۋلىقتى تاپسىرىپ، انا ءتىلى وقۋلىعىن الامىز.
- بالالار، ءبىز ەندى وسى الىپپەدەن نە ۇيرەندىك؟
(الىپپەنىڭ ماڭىزى جايلى ايتىپ كەتۋ؛ ارىپتەردى، سويلەم قۇراۋدى ت. ب)
- ولاي بولسا، ارىپتەر الەمىنە بارىپ، سەرگىپ قايتايىق.
ءىىى. سەرگىتۋ.
- بالالار، ءقازىر مەن سەندەرگە ءبىر ءارىپ ايتامىن. سەندەر تەك سول ارىپتەن باستالاتىن سوزدەردەن سويلەم قۇراۋلارىڭ كەرەك. مىسالى: «ب» بالقاشتا بالىقتار بار.
ال سەندەرگە بەرىلەتىن ءارىپ «ج».
ءىV. جاڭا ساباق
بالالار، بىزگە وسى ارىپتەردى ۇيرەتكەن الىپپە وقۋلىعى بولاتىن. سوندىقتان وسى الىپپە جايىندا دا كوپتەگەن اقىندارىمىز ولەڭدەر جازعان ەكەن. ءبىز بۇگىن سونىڭ ءبىرى م. ماقاتايەۆتىڭ «الىپپە» ولەڭىمەن تانىسپاقشىمىز. الدىمەن وسى ولەڭدى جازعان اداممەن تانىستىرىپ كەتەيىن.
اۆتورمەن تانىستىرۋ.
م. ماقاتايەۆ - (1931 - 1976) الماتى وبلىسىنىڭ قازىرگى رايىمبەك اۋدانىنداعى قاراساز اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءوزىنىڭ شىنايى تالانتى، سىرعا تولى تۇنىق تا ءمولدىر جىرلارى ارقىلى جۇرتشىلىق جۇرەگىنە جول تاپقان مۇقاعالي مۇراسى بۇگىندە تۋعان حالقىنىڭ قاجەتىنە جاراپ، رۋحاني ازىعىنا اينالىپ وتىر. ءقازىر مەن سىزدەرگە وسى اقىننىڭ ءوز داۋسىمەن وقىعان ولەڭدەرىن تىڭداتامىن. بۇل ولەڭنىڭ قازىرگى ساباققا قاتىسى بولماسا دا مەنىڭ مۇنداعى نەگىزگى ماقساتىم، وسى اقىننىڭ ءوز داۋسىن ەستىرتۋ، وسى اقىنداي مانەرلەپ وقۋعا باۋلۋ. ەندى ولەڭمەن تانىستىرايىن.
ولەڭمەن تانىستىرۋ.
ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ، ماعىناسىن اشۋ.
سوزدىك جۇمىسى.
تارىداي - كىشكەنتاي
تاۋداي - ۇلكەن
الىپپە
↓
وقۋ، ءبىلىم باستاۋى
مەكتەپتىڭ نەگىزى
بارلىق عىلىم اناسى
وقۋلىق
ولەڭدى ىشتەي، تىزبەكتەي وقىتۋ.
VII. داپتەرمەن جۇمىس.
- بالالار، ءبىز وسى ولەڭنەن نە تۇسىندىك، سونى قىسقاشا ءبىر عانا سويلەممەن داپتەرگە جازايىق.
الىپپە – بارلىق عىلىم اناسى.
VIII. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
بۋىنداردان ماقال قۇراۋ.
مەك، مە، تەپ، كە، ءبى، تە، ءلىم، تە، ءلىم، ءڭىز.
- بالالار، قانداي ماقال شىقتى؟
- مەكتەپ - كەمە، ءبىلىم - تەڭىز.
- بۇل ماقالدى قالاي تۇسىنەمىز؟
- باسقا قانداي وقۋ، ءبىلىم تۋرالى ماقال بىلەسىڭدەر؟
IX. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- بۇگىن قانداي ولەڭمەن تانىستىق؟
- اۆتورى كىم؟
- بار عىلىمعا باس بولعان قاي كىتاپ ەكەن؟
- بار عىلىمعا باس بولعان الىپپە وقۋلىعىن قالاي ۇستاۋىمىز كەرەك؟
وسى ولەڭدى جاتتاپ الىڭدار.
ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى ماداقتاۋ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى، تاۋشىق اۋىلى
شاحتا ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
احانوۆا نازگۋل جانبىربايەۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساندىق، ماتىندىك جانە گرافيكتىك اقپاراتتاردى كودتاۋ.
