سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
مادەنيەت-بىلىممەن
وقو، سوزاق اۋدانى،
«شولاققورعان» جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
وتەپوۆ تالعات ءرازىمحان ۇلى

العى ءسوز
بۇگىنگى زامان تالابى ونەرلى، ءبىلىمدى، تۋعان ەلىنىڭ وزىق مادەنيەتىنەن سۋسىنداعان جىگەرلى جاستاردى تاربيەلەۋ بولىپ وتىر. قوعامنىڭ مادەنيەت دەڭگەيى بىلىممەن انىقتالارى ءسوزسىز.
سىزدەرگە ۇسىنىلىپ وتىرعان «مادەنيەت - بىلىممەن» اتتى ينتەللەكتۋالدىق شوۋ باعدارلاماسىنىڭ ماقساتى دا وسىندا.
مادەنيەتتىڭ ءار سالاسىن قامتىعان دۋماندى سايىستا وقۋشىلار ونەردىڭ بەس تارماعى بويىنشا سايىسقا تۇسەدى. ادەبيەت، مۋزىكا، سۋرەت، ءمۇسىن، تەاتر ونەرى بويىنشا بەرىلگەن سۇراقتار مەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا كۇش سالادى.
«مادەنيەتسىز ەل - ماڭگۇرت ەل، ادەبيەتسىز ەل - ادەپسىز ەل، ءبىلىمسىز ەل - بىلىكسىز ەل، ونەرسىز ەل - ءورىسسىز ەل، عىلىمسىز ەل - جۇلىنسىز ەل» دەپ تۇسىنەتىن حالىق ءۇشىن ءدال وسىنداي تاربيەلىك قاسيەتى مول باعدارلامالاردىڭ ماڭىزى زور.

مادەنيەت - بىلىممەن /ينتەللەكتۋالدىق شوۋ/

ماقساتى: ونەر الەمىن، ءبىلىم - عىلىم دۇنيەسىن، مادەنيەتىمىزدىڭ تاريحىن تەرەڭ بىلۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ەستەتيكالىق تالعامىن ارتتىرۋ ت. ب.

جۇرگىزىلۋ بارىسى:
1. ۇمتىلىڭىز قالىسپاي (توپتى تانىستىرۋ)
2. ادەبيەت - ءسوز ونەرى (ادەبيەت سالاسى بويىنشا)
3. ءان - كوڭىلدىڭ اجارى (ءان جانە مۋزىكا سالاسى بويىنشا)
4. بارماعىنان بال تامعان (ءمۇسىن ونەرى بويىنشا)
5. بەينەلەر سىرى (بەينەلەۋ ونەرى بويىنشا)
6. ساحنا - ءومىر (تەاتر ونەرى بويىنشا)

/ شوۋ وتەتىن ورىن بەزەندىرىلەدى. جارىسقا قاتىساتىن توپتاردىڭ اتى («بولاشاق»، «ءداۋىر») جازىلادى. توپتىڭ ۇپايلارىن كورسەتىپ وتىراتىن ەكران ىلىنەدى. شوۋ وتەتىن ورىنعا ەكى ۇستەل قويىلىپ، ۇستىنە قاعاز، قالامدار الدىن الا دايىندالىپ قويىلادى. ءار توپتان 5 - 6 وقۋشى قاتىسادى. اينالانى بەزەندىرۋ ءۇشىن ءار ونەر سالاسىنا بايلانىستى ايتىلعان قاناتتى سوزدەر ىلىنەدى:

مادەنيەتتى كوتەرۋ ءۇشىن مادەنيەت تاريحىن، ادامزاتتىڭ بارلىق مادەني مۇراسىن ءبىلۋ كەرەك.
م. ي. كالينين

ءبىلىم – ىشتەگى نۇر،
ونەر - سىرتقا سالىنعان ءتۇر.
ت. ىزتىلەۋوۆ

مۇرالاردىڭ ەڭ قىمباتى - ءسوز، اسىل ءسوز ماڭگى جاسايدى
ع. مۇستافين

ءان - حالىق ءۇنى، ونىڭ شىندىعى، ويى مەن سەزىمى.
جامبىل

بارماعىڭنان بال تامعان شەبەر بولعىڭ كەلسە، بارماقتايىڭنان ماشىقتان.
ا. پ. چەحوۆ

سۋرەتشى - ءوز ەلىنىڭ سەزىمتالى، ونىڭ قۇلاعى، كوزى مەن جۇرەگى.
م. گوركيي

تەاتر نەگىزى - دراماتۋرگيا.
ب. نۇرپەيىس

جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار ءقادىرلى قوناقتار، ۇستازدار، وقۋشىلار!
وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، ءوز ەرتەڭىن، ءوز ۇرپاعىن وركەنيەت ورىنەن كورگىسى كەلەر ەل مادەنيەتىنە ءتور ۇسىنادى. قوعامنىڭ مادەنيەت دەڭگەيى بىلىممەن انىقتالارى ءسوزسىز. ءبىلىمدى قوعام - مادەنيەتتى قوعام.
بۇگىن جالپى ونەر الەمىن جانىنداي سۇيگەن وقۋشىلار ينتەللەكتۋالدىق شوۋعا كەلىپ وتىر. ولاي بولسا جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنان قۇرالعان ەكى توپتى ورتاعا شاقىرامىز. /ەكى توپ كەزەكپەن شاقىرىلادى. ءوز ۇستەلدەرىنە جايعاسادى./
جۇرگىزۋشى: ءبىز بۇگىن مادەنيەتتىڭ بەس سالاسى بويىنشا تاپسىرمالار بەرەمىز. ءار سايىستان سوڭ قازىلار القاسى ۇپاي سانىن بەرىپ وتىرادى. ۇپايلارى كورسەتىلىپ، ءار سايىستان سوڭ قورتىندىسى بەرىلىپ وتىرادى. ولاي بولسا، قازىلار القاسىنىڭ مۇشەلەرىمەن تانىس بولىڭىزدار.
/قازىلار القاسىنىڭ مۇشەلەرى تانىستىرىلادى. قۇرامىنا مۇمكىندىگىنشە ونەر سالاسىنان حابارى بار بىلىكتى ماماندار الىنادى./
جۇرگىزۋشى: سونىمەن سايىسىمىزدىڭ العاشقى ءتۇرى -«ۇمتىلىڭىز قالىسپاي» دەپ اتالادى./ سايىستىڭ ءار ءتۇرى باستالعاندا، ەكراننان كورسەتىپ وتىرادى. ەكى توپ وزدەرىن تانىستىرىپ وتەدى. قازىلار ۇپايىن بەرەدى./
جۇرگىزۋشى: كەلەسى سايىس تۇرلەرىنىڭ ءارقايسىسىندا ەكى تاپسىرما بەرىلەدى. تەوريالىق جانە پراكتيكالىق. سونىمەن سايىسىمىزدىڭ كەلەسى ءتۇرى «ادەبيەت - ءسوز ونەرى». العاشقى تاپسىرما سۇراققا جاۋاپ بەرۋ.
ۇستەل ۇستىنە بىرنەشە سۇراقتار مەن تاپسىرمالار جازىلعان كەسپە قاعازدار قويىلادى. توپ مۇشەلەرى العان سۇراعىنا 30 سەكۋند ىشىندە اقىلداسىپ، گونگ ۇرىلعان سوڭ، توپ مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى جاۋاپ بەرەدى.
/ سۇراقتار ۇلگىسى:
1. ادەبيەتتىڭ تەكتەرىن اتا.
2. جەرگىلىكتى اقىن، جازۋشىلار، ولاردىڭ ەڭبەكتەرى.
3. كوركەم شىعارمالارعا بايلانىستى قانداي فيلمدەر تۇسىرىلگەن؟
4. م. اۋەزوۆ جايلى ەستەلىك ايت.
5. س. سەيفۋلليننىڭ قانداي اندەرى بار.
6. كورەرمەن سۇراعى /كورەرمەندەر قويادى/ ت. ب./
جۇرگىزۋشى: ەندى سايىستىڭ وسى تۇرىنەن ەكىنشى تاپسىرما بەرىلەدى. ول - بەرىلگەن ۇيقاسقا ولەڭ شىعارۋ.

/ ۇلگىسى:
................................................................. كۇنىم،
................................................................. ءۇنىڭ،
..........................................................................
................................................................. ءتىلىڭ./
جۇرگىزۋشى: سايىسىمىزدىڭ 3 - ءتۇرى - «ءان - كوڭىلدىڭ اجارى». العاشقى تاپسىرمامىز - سۇراققا جاۋاپ بەرۋ.
/سۇراق ۇلگىسى:
1. قازاقتىڭ العاشقى بۇلبۇل انشىلەرى.
2. الەمدىك ءان بايقاۋلارىنىڭ قازاقستاندىق جەڭىمپازدارى
3. ءشامشىنىڭ ءبىر ءانىن ورىنداۋ
4. سۋرەتتەگى كىم؟ /ءانشى، كومپوزيتورلاردىڭ
سۋرەتى بەرىلەدى/
5. داۋىستىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
6. كورەرمەن سۇراعى ت. ب. /
جۇرگىزۋشى: وسى سايىسىمىزدىڭ پراكتيكالىق تاپسىرماسى - قازاق انشىلەرىنە پاروديا جاساۋ. /تاپسىرما الدىن الا ۇيگە بەرىلىپ قويىلادى.
سايىستىڭ بۇل ءتۇرىنىڭ دە قورىتىندىسى ايتىلىپ، ۇپايلارى ەكراندا كورسەتىلەدى./

جۇرگىزۋشى: سايىسىمىزدىڭ 4 - ءتۇرى -«بارماعىنان بال تامعان». العاشقى تاپسىرما – سۇراقتار مەن تاپسىرمالار.
/ۇلگىسى: 1. قازاقتىڭ اتاقتى مۇسىنشىلەرى.
2. ەلىمىزدەگى ساۋلەتتى عيماراتتاردى اتا.
3. دومبىرانىڭ قۇرىلىسىن ايتىپ بەر.
4. مىنا ءمۇسىن قاي جەردە، كىمگە ارنالىپ سوعىلعان؟/سۋرەتتەر بەرىلەدى/
5. كومپوزيسيا دەگەن نە؟
6. كورەرمەن سۇراعى ت. ب./

جۇرگىزۋشى: ەكىنشى تاپسىرمامىز – «ءتورت تۇلىك» تاقىرىبىندا قاعاز، ەرمەكساز ت. ب. ماتەريالداردى قاتىستىرىپ كومپوزيسيا جاساۋ. وزدەرى جاساعان ءمۇسىندى تۇسىندىرەدى، قورعايدى.
/تاقىرىپ الدىن الا ۇيگە بەرىلەدى. سۇلبالارىن ۇيدەن جاساپ كەلىپ، وسى جەردە قۇراستىرادى. وقۋشىلار كومپوزيسيامەن اينالىسقاندا، ۋاقىتتى بوسقا وتكىزبەس ءۇشىن كورەرمەندەرگە ءتۇرلى سۇراقتار قويىپ، دۇرىس جاۋاپ بەرگەندەرگە سىيلىقتار ۇسىنىلادى./

جۇرگىزۋشى: سايىستىڭ كەلەسى ءتۇرى - «بەينەلەر سىرى». العاشقى تاپسىرما - سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
/سۇراق ۇلگىسى: 1. قازاقستاننىڭ تۋى مەن ەلتاڭباسىن سيپاتتاپ بەر.
2. جيۆوپيس، ناتيۋرمورت دەگەنىمىز نە؟
3. گرافيكا دەگەنىمىز نە؟
4. قازاقتىڭ حالىق سۋرەتشىلەرىن اتا.
5. اۋدانىمىزدا قانداي سۋرەتشىلەر بار؟
6. كورەرمەن سۇراعى ت. ب./

جۇرگىزۋشى: وسى سالا بويىنشا ەكىنشى تاپسىرما - مەكتەپ ومىرىنە ءازىل سۋرەت سالۋ. سۋرەت سالۋعا توپ مۇشەلەرى تۇگەل قاتىسادى. 5 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. سالعان سۋرەتتەرىن تۇسىندىرەدى. قورعايدى./ۇپايى بەرىلەدى/

جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى سايىسىمىزدىڭ سوڭعى ءتۇرى - «ساحنا - ءومىر».
العاشقى تاپسىرمامىز – پىكىرتالاس. ءقازىر «ءارتىس بولۋدىڭ پايدالى جاقتارى»، «ءارتىس بولۋدىڭ زياندى جاقتارى» دەگەن تاقىرىپتار ۇسىنىلادى. ەكى توپ تاڭداپ العان تاقىرىپتارى توڭىرەگىندە پىكىرتالاستىرادى. توپ مۇشەلەرىنىڭ تاقىرىپتى قورعاۋداعى ءسوز شەبەرلىكتەرى، وي - ورىستەرى ت. ب. باعالانادى.

جۇرگىزۋشى: سوڭعى سايىستىڭ ەكىنشى تاپسىرماسى - مەكتەپ ومىرىنەن شاعىن ساحنالىق قويىلىم كورسەتۋ.
/ەكى توپتىڭ قورىتىندى ۇپايى ايتىلىپ، سىيلىقتار تاپسىرىلادى. سوڭىندا ەكى توپتىڭ دا مۇشەلەرى بىرىگىپ، شوۋعا ارنالىپ جازىلعان «مادەنيەت - بىلىممەن» اتتى ءاندى ورىندايدى. بۇل ءان «قازاقى داستارقانىم» انىمەن ورىندالادى.

ءان ءماتىنى:
شارىقتاپ ونەرىمەن،
جاسايدى ەلدىگىمىز.
تاسىتىپ كەمەرىنەن،
جالعايتىن ءبىز بولامىز

مادەنيەت - بىلىممەنەن
كوركەيەر قولىمىزدا.
ق/سى مادەنيەت - كۇنىم مەنىڭ
نۇر شاشار جولىمىزعا.

مادەنيەت وشاقتارىن
ۇسىندىق تورىمىزگە.
قۇشاققا الساق ءبارىن،
قۇت بولار بارىمىزگە

مەكتەبىم - التىن ۇيام
ءبىلىمنىڭ ءنارىن بەرگەن.
ويىمدا سان مىڭ قيال
ءوزىڭسىڭ ءتالىم بەرگەن
/سوڭى/

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما