ماعجان جۇمابايەۆ «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماعجان جۇمابايەۆ «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى، «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى جايلى تولىق مالىمەت بەرە وتىرىپ، ولاردىڭ وي - پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
ب) تاربيەلىك: ەلىن، جەرىن، وتانىن قادىرلەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىكپەن جۇمىس، باعالاۋ، بەكىتۋ، قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كوركەم ادەبيەتتەر، بەينەلى سۋرەتتەر، بۇكتەمەلەر.
ساباقتىڭ فورمالارى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ،
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ.
2. كەزەكشى مالىمدەمەسى.
3. جۋرنال بويىنشا تۇگەندەۋ.
4. جاڭا ساباققا دايىندىق.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى جايلى سۇرايمىن.
2. قالاعان ولەڭىن جاتقا سۇرايمىن.
3. قوسىمشا سۇراقتار قويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتى قورىتىندىلايمىن.
4. وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
1. ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى اقپارات بەرۋ.
بۇگىنگى جاڭا ساباقتا وقۋشىلارعا ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى، «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى جايلى تۇسىندىرەمىن.
قارشادايىنان زەرەك، شىعىس، باتىس ادەبيەتىن ەركىن يگەرگەن ماعجان قازاق پوەزياسىنا بالعىن شاعىندا - اق ەرەكشە، اسا تالانتتى بولمىسىمەن كەلدى. قازاق اۋىز ادەبيەتىنىڭ تۇنىعىنا قانا وتىرىپ، جارق ەتىپ شىققان اباي پوەزياسىن وزىنە مەكتەپ ەتتى.
ماعجان - ۇلتىن تەرەڭنەن سۇيگەن اقىن. «ادام، - دەيدى ول، - شىن ادام بولامىن دەسە، حالىق ءىسى، حالىق پايداسى جولىندا قۇربان بولا ءبىلسىن». اقىننىڭ ءوزى دە وسى ىزگى ماقساتتىڭ قۇربانى بولدى.
«قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟»، «مەن جاستارعا سەنەمىن» سياقتى ازاماتتىق ليريكاعا جاتاتىن قۋاتتى جىرلاردى مول جازدى.
2. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ.
قازاق ءتىلى
كۇش كەمىدى، ايبىندى تۋ قۇلادى،
كەشە باتىر - بۇگىن قورقاق، بۇعادى.
ەرىككە ۇمتىلعان ۇشقىر جانى كىسەندە،
قان سۋىنعان، جۇرەك سولعىن سوعادى.
قىران قۇستىڭ قوس كاناتى قىرقىلدى،
كۇندەي كۇشتى، كۇركىرەگەن ەل تىندى.
اسقار، التاي - التىن انا ەستە جوق،
باتىر، حاندار - اسقان جاندار ۇمىتىلدى!
ەرلىك، ەلدىك، بىرلىك، قايرات، ب ا ق، اردىڭ
جاۋىز تاعدىر جويدى ءبارىن، نە باردىڭ...
التىن كۇننەن باعاسىز ءبىر بەلگى بوپ،
نۇرلى جۇلدىز، بابام ءتىلى، سەن قالدىڭ!
جارىق كورمەي جاتساڭ دا ۇزاق، كەڭ ءتىلىم،
تازا، تەرەڭ، وتكىر، كۇشتى، كەڭ ءتىلىم.
تاراپ كەتكەن بالالارىڭدى باۋىرىڭا
اق قولىڭمەن تارتا الارسىڭ سەن، ءتىلىم!
3. «ميعا شابۋىل» ءادىسى.
1. قازاق ءتىلى تۋرالى تاعى دا قانداي اقىن - جازۋشىلاردىڭ ولەڭ – جىرلارىن بىلەمىز.
2. «جارىق كورمەي جاتساڭ دا ۇزاق، كەڭ ءتىلىم»» دەپ اقىن نە تۋرالى ايتادى.
3. جاۋىز تاعدىر نەنى جويدى؟
4. شىعارماشىلىق ءسات.
____________ ءتىلىم
____________ ارناعان
_____________ ءتىلىم
____________ تاراعان
5. سەرگىتۋ ءساتى. وقۋشىلار ورنىنان تۇرادى.
ءمۇعالىم ايتقان قيمىلداردى وقۋشىلار بەينەلەيدى.
1. ارىستانمىن
2. جولبارىسپىن
3. كوكتە - بۇلت
4. جەردە - جەلمىن گۋلەگەن
5. كوكتە – كۇنمىن
6. جالىنمىن مەن
7. تۇلپارمىن مەن
6. كەلەسى ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ.
ەندى وقۋشىلار ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «مەن كىم؟» اتتى ولەڭىمەن تانىسايىق.
مەن كىم؟
ارىستانمىن، ايباتىما كىم شىدار؟
جولبارىسپىن، ماعان قارسى كىم تۇرار؟
كوكتە - بۇلت، جەردە - جەلمىن گۋلەگەن،
جەر ەركەسى - جەلدىڭ ءجونىن كىم سۇرار؟
كوكتە - كۇنمىن، كوپكە نۇرىم شاشامىن،
كوڭىلگە السام، ءقازىر عارىشقا اسامىن،
شەتى، ءتۇبى جوق تەڭىزبىن قاراكەك،
ەرىگەمىن - تولقىپ، شالقىپ، تاسامىن.
جالىنمىن مەن، كەلمە جاقىن، - جانارسىڭ،
تۇلپارمىن مەن، شاڭىما ەرمەي قالارسىڭ.
كۇل بولسىن كوك، جەمىرىلسىن جەر، ۋايىم جوق،
كوز قىرىمەن كۇلىپ قانا قارارمىن...
7. ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى ورتاق قاسيەتتى تابۋ
باعالاۋ. وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
ساباقتىڭ قورىتىندىسى: ءى. ساباق سوڭىندا سۇراق قويۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى قورىتىندىلايمىن.
2. وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
3. ۇيگە تاپسىرما: ولەڭدەردىڭ قالاعانىن جاتتاپ كەلۋ.
ماعجان جۇمابايەۆ «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى، «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى جايلى تولىق مالىمەت بەرە وتىرىپ، ولاردىڭ وي - پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
ب) تاربيەلىك: ەلىن، جەرىن، وتانىن قادىرلەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىكپەن جۇمىس، باعالاۋ، بەكىتۋ، قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كوركەم ادەبيەتتەر، بەينەلى سۋرەتتەر، بۇكتەمەلەر.
ساباقتىڭ فورمالارى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ،
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ.
2. كەزەكشى مالىمدەمەسى.
3. جۋرنال بويىنشا تۇگەندەۋ.
4. جاڭا ساباققا دايىندىق.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى جايلى سۇرايمىن.
2. قالاعان ولەڭىن جاتقا سۇرايمىن.
3. قوسىمشا سۇراقتار قويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتى قورىتىندىلايمىن.
4. وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
1. ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى اقپارات بەرۋ.
بۇگىنگى جاڭا ساباقتا وقۋشىلارعا ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى، «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى جايلى تۇسىندىرەمىن.
قارشادايىنان زەرەك، شىعىس، باتىس ادەبيەتىن ەركىن يگەرگەن ماعجان قازاق پوەزياسىنا بالعىن شاعىندا - اق ەرەكشە، اسا تالانتتى بولمىسىمەن كەلدى. قازاق اۋىز ادەبيەتىنىڭ تۇنىعىنا قانا وتىرىپ، جارق ەتىپ شىققان اباي پوەزياسىن وزىنە مەكتەپ ەتتى.
ماعجان - ۇلتىن تەرەڭنەن سۇيگەن اقىن. «ادام، - دەيدى ول، - شىن ادام بولامىن دەسە، حالىق ءىسى، حالىق پايداسى جولىندا قۇربان بولا ءبىلسىن». اقىننىڭ ءوزى دە وسى ىزگى ماقساتتىڭ قۇربانى بولدى.
«قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟»، «مەن جاستارعا سەنەمىن» سياقتى ازاماتتىق ليريكاعا جاتاتىن قۋاتتى جىرلاردى مول جازدى.
2. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ.
قازاق ءتىلى
كۇش كەمىدى، ايبىندى تۋ قۇلادى،
كەشە باتىر - بۇگىن قورقاق، بۇعادى.
ەرىككە ۇمتىلعان ۇشقىر جانى كىسەندە،
قان سۋىنعان، جۇرەك سولعىن سوعادى.
قىران قۇستىڭ قوس كاناتى قىرقىلدى،
كۇندەي كۇشتى، كۇركىرەگەن ەل تىندى.
اسقار، التاي - التىن انا ەستە جوق،
باتىر، حاندار - اسقان جاندار ۇمىتىلدى!
ەرلىك، ەلدىك، بىرلىك، قايرات، ب ا ق، اردىڭ
جاۋىز تاعدىر جويدى ءبارىن، نە باردىڭ...
التىن كۇننەن باعاسىز ءبىر بەلگى بوپ،
نۇرلى جۇلدىز، بابام ءتىلى، سەن قالدىڭ!
جارىق كورمەي جاتساڭ دا ۇزاق، كەڭ ءتىلىم،
تازا، تەرەڭ، وتكىر، كۇشتى، كەڭ ءتىلىم.
تاراپ كەتكەن بالالارىڭدى باۋىرىڭا
اق قولىڭمەن تارتا الارسىڭ سەن، ءتىلىم!
3. «ميعا شابۋىل» ءادىسى.
1. قازاق ءتىلى تۋرالى تاعى دا قانداي اقىن - جازۋشىلاردىڭ ولەڭ – جىرلارىن بىلەمىز.
2. «جارىق كورمەي جاتساڭ دا ۇزاق، كەڭ ءتىلىم»» دەپ اقىن نە تۋرالى ايتادى.
3. جاۋىز تاعدىر نەنى جويدى؟
4. شىعارماشىلىق ءسات.
____________ ءتىلىم
____________ ارناعان
_____________ ءتىلىم
____________ تاراعان
5. سەرگىتۋ ءساتى. وقۋشىلار ورنىنان تۇرادى.
ءمۇعالىم ايتقان قيمىلداردى وقۋشىلار بەينەلەيدى.
1. ارىستانمىن
2. جولبارىسپىن
3. كوكتە - بۇلت
4. جەردە - جەلمىن گۋلەگەن
5. كوكتە – كۇنمىن
6. جالىنمىن مەن
7. تۇلپارمىن مەن
6. كەلەسى ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ.
ەندى وقۋشىلار ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «مەن كىم؟» اتتى ولەڭىمەن تانىسايىق.
مەن كىم؟
ارىستانمىن، ايباتىما كىم شىدار؟
جولبارىسپىن، ماعان قارسى كىم تۇرار؟
كوكتە - بۇلت، جەردە - جەلمىن گۋلەگەن،
جەر ەركەسى - جەلدىڭ ءجونىن كىم سۇرار؟
كوكتە - كۇنمىن، كوپكە نۇرىم شاشامىن،
كوڭىلگە السام، ءقازىر عارىشقا اسامىن،
شەتى، ءتۇبى جوق تەڭىزبىن قاراكەك،
ەرىگەمىن - تولقىپ، شالقىپ، تاسامىن.
جالىنمىن مەن، كەلمە جاقىن، - جانارسىڭ،
تۇلپارمىن مەن، شاڭىما ەرمەي قالارسىڭ.
كۇل بولسىن كوك، جەمىرىلسىن جەر، ۋايىم جوق،
كوز قىرىمەن كۇلىپ قانا قارارمىن...
7. ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى ورتاق قاسيەتتى تابۋ
باعالاۋ. وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
ساباقتىڭ قورىتىندىسى: ءى. ساباق سوڭىندا سۇراق قويۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى قورىتىندىلايمىن.
2. وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
3. ۇيگە تاپسىرما: ولەڭدەردىڭ قالاعانىن جاتتاپ كەلۋ.
ماعجان جۇمابايەۆ «قازاق ءتىلى»، «مەن كىم؟» ولەڭدەرى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ءومىر... بۇل ءسوزدى ءبىز قانشالىقتى تۇسىنەمىز، قانشالىقتى باعالايمىز؟ بۇل ومىرگە ءبىزدى نە ءۇشىن جاراتتى؟ ءبىزدىڭ ماقساتىمىز نە؟ وسى سۇراقتارعا ءبىر ءسات وي توقتاتىپ كوردىك پە؟ سان سۇراق قويىلادى، جاۋابى د...
