ماقال - ماتەلدەر
اتىراۋ وبلىسى، اتىراۋ قالاسى
№4 وبلىستىق شيپاجايلى مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ازييەۆا ايگۇل جولبولسىن قىزى
قازاق ءتىلى 5 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماقال - ماتەلدەر
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: حالىقتىڭ رۋحاني قازىناسى، عاسىرلار شەجىرەسى، حالىق تاريحى مەن تىرشىلىگى، اقىل - ونەگەسىنەن كورىنىس تاپقان ماقال - ماتەلدەر تۋرالى وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم - بىلىگىن تەرەڭدەتۋ، سالىستىرۋ، اجىراتا ءبىلۋ داعدىلارى مەن تالداۋ ماشىقتارىن قالىپتاستىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: ويلاۋ قابىلەتتەرىن، تانىمدىق ىزدەنىستەرى مەن سويلەۋ مادەنيەتىن جانە ءوز بەتتەرىنشە سالىستىرۋ، قورىتىندى جاساۋ بەلسەندىلىكتەرىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىلىگى: اتادان قالعان اسىل مۇرامىزدى ورىندى پايدالانا بىلۋگە، ۇشقىر دا، ويلى سويلەۋگە، ۇلتجاندىلىققا، شىعارماشىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ىزدەندىرۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ستو ەلەمەنتتەرى
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، اعىلشىن، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ت. ب.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەستە، سىزبالار، ۇلەستىرمەلى پاراقشالار
تەحنيكالىق قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«ءارقاشان كۇن سونبەسىن!»
(باياۋ اۋەن وينالىپ تۇرادى، كۇن نۇرى تۋرالى ءماتىن وقىلادى دا، كۇن پاراقشاسى وقۋشىلارعا تابىس ەتىلەدى)
- مەنىڭ سەندەرگە تىلەرىم – جارقىراعان كۇن سەندەردىڭ جاندارىڭدى جىلىتسىن جانە سەندەر كۇن شۋاعىنداي ادامدارعا مەيىرىمدى، قايىرىمدى بولىڭدار. سەندەردىڭ شاشقان شۋاقتارىڭ قوناقتاردىڭ جانىن جىلىتسىن!
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
1) 122 - جاتتىعۋ
2) سۇراق - جاۋاپ
ءمۇعالىمنىڭ ءبولىمدى قورىتۋ ءسوزى.
- بارەكەلدى، بالالار! ءۇي تاپسىرماسىن تولىعىمەن ورىنداپ كەلدىڭدەر.
ءىىى. «جۇمباق ساعات»
ى ۇ ءو و ل م ق ا
م
ءى
ب ۋ
ع ع
ءى ر
م ب
ا ى
ل ءى ر ءى ل ى ب ءى ش
- ال، ەندى بالالار، بۇل ساعاتتا بەرىلگەن قانداي سويلەم ەكەنىن تابايىق. ول ءۇشىن «و» ارپىنەن باستاپ ەكى ارىپتەن قالدىرا وتىرىپ، اينالدىرا وقيمىز. سوندا عانا جاۋابىن الا الامىز.
- جاۋابى: «وقۋ – ءبىلىم بۇلاعى، ءبىلىم – ءومىر شىراعى»
- بالالار، وسى ماقالدى ساباعىمىزدىڭ ۇرانى ەتىپ الساق، جاڭا ساباعىمىز نە تۋرالى ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. دەمەك، بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى:
ءىۇ. جاڭا ساباق. «ماقال - ماتەلدەر»
1. وي قوزعاۋ.
- بالالار، ماقال – ماتەل ۇعىمى سەندەرگە انا ءتىلى مەن ادەبيەت ساباعىنان جاقسى تانىس. ولاي بولسا، وي قورجىندارىڭىزدى اشىپ، وزدەرىڭە تانىس «ەركىن جازۋ» ستراتەگياسى بويىنشا ماقال - ماتەلدەر تۋرالى ويلارىڭا نە كەلەدى، توپتاستىرىپ كورىڭدەر.
- حالىق دانالىعى
- اسىل ءسوز
- اتا - بابا وسيەتى
- تاقىرىبى ءارتۇرلى بولادى
- اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى
- كوپ نارسەنى ۇعىندىرادى
- جارايسىڭدار، بالالار، انا ءتىلى مەن ادەبيەت ساباعىنان بۇل تاقىرىپتى جاقسى مەڭگەرگەندەرىڭ كورىنىپ تۇر. دۇرىس ايتاسىڭدار، ماقال - ماتەلدەر حالىق دانالىعڭىنىڭ ايناسى، ءتىل بايلىعىنىڭ التىن قازىناسى. ءومىر شىندىعىنىڭ كورىنىس، حالىقتىڭ كەيىنگى ۇرپاققا قالدىرعان وسيەتى. ماقال - ماتەلدى ءار ادام ءوزىنىڭ ايتايىن دەگەن ويىمەن ورايلاستىرىپ پايدالانسا، ءسوزى كوڭىلگە قونىمدى، كوركەم ءارى بەينەلى بولادى. «ماقال - ءسوز اتاسى» دەپ حالقىمىز تەگىن ايتپاعان.
- حالىق دانالىعىنىڭ ايناسى
- حالىقتىڭ ۇرپاعىنا وسيەتى
- اسىل ءسوز قازىناسى
- ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەسى
«... حالىق ءتىلىنىڭ بايلىعىن يگەرۋ – زور تالعام، پاراساتتى تىلەيتىن جۇمىس»
عابيت مۇسىرەپوۆ
- ءيا، بالالار، جۇمىس جاساپ، ەڭبەك ەتكەن ادام عانا ءوز ارمانىنا قول جەتكىزەدى. بىزدەردە بۇگىن ءبىر ۇلكەن بەلەستى باعىندىرۋىمىز كەرەك، ول ءۇشىن كوپ جۇمىستانامىز. ولاي بولسا، ىسكە كىرىسەيىك!
«ىزدەنگەن جەتەر مۇراتقا»
2. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
- سونىمەن، بالالار، كەستەمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، ماقال - ماتەلدەردىڭ نەگىزگى بەلگىلەرىن انىقتادىڭدار دەپ ويلايمىن. قانە، ايتىپ كورىڭدەر!
ماقال - ماتەلدەردىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى:
- قالىپتاسقان دايىن سويلەمدەر قالپىندا جۇمسالادى.
- بەلگىلى ءبىر تۇجىرىم، ءتۇيىندى بەرەدى.
- وسيەت - ونەگە ايتىلىپ، ادامگەرشىلىككە ۇندەيدى.
- از سوزبەن كوپ ماعىنا بەرەدى.
قورىتا وتىرىپ، ەرەكشەلىكتەرىنە كوشۋ: بالالار، ەندى تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
▪ ماقال
اكە – اسقار تاۋ، شەشە – قاينار بۇلاق، بالا – جاعاسىنداعى قۇراق.
قۇرىلىسى جاعىنان ەكى - ءۇش ءبولىمدى
بيدايدىڭ كەۋدەسىن كوتەرگەنى – داقىلىنىڭ جوقتىعى،
جىگىتتىڭ كەۋدەسىن كوتەرگەنى – اقىلىنىڭ جوقتىعى.
وي نەعۇرلىم اشىق، انىق ايتىلادى
جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن
اقىل - وسيەت تۇرىندە كەلەدى
▪ ماتەل
اۋزى كۇيگەن ءۇرىپ ىشەر.
كوبىنە ءبىر ءبولىمدى بولىپ كەلەدى
بىرەۋ توڭىپ سەكىرەدى، بىرەۋ تويىپ سەكىرەدى
وي - پىكىر يشارا، تۇسپال تۇرىندە بەرىلەدى
قىزىم، ساعان ايتام، كەلىنىم، سەن تىڭدا
كوبىنە ەموسيالىق رەڭك باسىم
1. قۇرىلىسى جاعىنان تالداپ كورىڭدەر.
2. ايتىلار وي قالاي بەرىلەدى؟
3. مازمۇنى جاعىنان قالاي بەرىلگەن؟
ءۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس.
«تالداي بىلگەن ۇتادى»
127 - جاتتىعۋ
(ماقالداردى ءبىر بولەك، ماتەلدەردى ءبىر بولەك كوشىرىپ جازۋ)
ءۇى. «كىمنىڭ ويى ۇشقىر؟» ويىنى
وقۋشىلار ءتۇرلى ءتۇستى پاراقتى تاڭداپ الادى. سول پاراقتا سۋرەتتەر بەرىلەدى. سول سۋرەتتەرگە بايلانىستى جۇمباق قۇراستىرادى. ءبىر - بىرىنە جاسىرىپ، شەشۋىن تابادى. جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار، سول جاۋاپقا ماقال - ماتەل ويلاستىرۋى قاجەت.
ءۇىى. «تابا قويشى، بىلگىشىم» ويىنى
وقۋشىلار جۇپتاسادى.
تاپسىرما:
1. 3 ماقال - ماتەل جازىڭىز، ونىڭ بىرەۋى جالعان بولىپ تابىلادى.
2. جازعان جۇمىستارىڭىزدى كورشىلەرىڭە بەرەسىزدەر.
3. ءبىر - ءبىرىنىڭ تاپسىرمالارىن وقىپ، ءۇش جاۋاپتىڭ قايسىسى دۇرىس ەمەستىگىن تالقىلايدى.
ءۇىىى. «سايكەستەندىرۋ» ءادىسى
ءبىلىم – ىرىستىڭ تىزگىنى، جەر – ىرىستىڭ كىندىگى------------وتان تۋرالى
وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسىڭ------------------ەڭبەك تۋرالى
نار تاۋەكەل – ەر ءىسى----------------------وقۋ، ءبىلىم تۋرالى
ىرىس الدى – ىنتىماق------------ەرلىك، باتىرلىق تۋرالى
جىگىتتى جولداسىنان تانى------------------دوستىق، جولداستىق تۋرالى
ەڭبەك ءتۇبى – بەرەكە------------------------------ۇنەمشىلدىك تۋرالى
اكە كورگەن وق جونار، شەشە كورگەن تون پىشەر------بىرلىك، ىنتىماق تۋرالى
تامشىدان تاما - تاما داريا بولار--------------------------اتا - انا تۋرالى
ءىح. «وينايىق تا، ويلايىق»
سۇراق - جاۋاپ
1. ءوز ەلىڭ – التىن (قانداي؟) بەسىك
2. ەل قارياسى – (كىمنىڭ؟) ەلدىڭ قازىناسى
3. ەر قاناتى – (نە؟) ات
4. قانشا تال كەسسەڭ، قانشا تال ەگۋىڭ كەرەك؟ (ءبىر، ون)
5. ادامنىڭ نەسى قورقاق، نەسى باتىر؟ (كوز، قول)
6. اشۋ نە؟ اقىل نە؟ (دۇشپان، دوس)
7. نەنى ەكسەڭ، تەگىن ىشەسىڭ؟ (ەگىن)
8. كىم سىرتىڭنان ماقتايدى، كىم كوزىڭە ماقتايدى؟ (دوس، دۇشپان)
9. ونەرلى مەن ولەڭشىنىڭ نەسى التىن؟ (قولى، ءسوزى)
10. اسىقپاعان نە ىستەيدى؟ (اربامەن قويانعا جەتەدى)
ح. سەمانتيكالىق كارتا
«كوپ وقىعان بىلمەيدى، كوپ توقىعان بىلەدى»
- بالالار، بۇگىنگى ساباق بارىسىندا العان بىلىمدەرىمىزدى قورىتىندىلاۋ ءۇشىن الدارىڭا سەمانتيكالىق كارتا بەرەمىن سول كارتامەن جۇمىس جۇرگىزەمىز.
مىسالدار----------------------------تۇراقتى تىركەس-----------ماقال---------------ماتەل
تايعا تاڭبا باسقانداي----------------------+
قالاۋىن تاپسا، قار جانادى
قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي
يت اشۋىن تىرنادان الادى
ءازىل ايتساڭ دا، ءادىل ايت
ءحى. بەكىتۋ.
- مىنە، بالالار، ماقال - ماتەلدەردىڭ تاعىلىم بەرەر تاربيەلىك ءانى ۇشان - تەڭىز ەكەنىنە، سەندەردىڭ ونەر - بىلىمدە وردە بولىپ، تۋراسى كەلگەندە تىلمەن تۇيىندەر تاپقىر بولۋلارىڭا ماقال - ماتەلدەردىڭ ءمانى زور ەكەنىنە كوزدەرىڭ جەتكەن بولار. ولاي بولسا، از سويلەپ، كوپ تىڭداعان، وقىپ ءبىلىمىن بايىتقان بالا عانا ومىردەن ءوز سىباعاسىن الاتىنىن باسا ايتقىم كەلەدى. شىنايى ءبىلىمدى ادام عانا ورنىمەن سويلەيدى، ىزەتتىلىگى ارتادى. سوندىقتان بارىنەن ءبىلىم ارتىق. ەل بولاشاعى بىلىمدە. قازاقستاننىڭ بولاشاعى وزدەرىڭسىڭدەر. سوندىقتان دا سىزدەرگە ءبىلىم قورجىنىنان ءبىر سىي جاساعىم كەلىپ تۇر. ول ءۇشىن سەندەر، ءوز تىلەكتەرىڭدى مىنا جۇرەكشەگە جازىپ، ءبىلىم قورجىنىنا سالساڭدار، ءبىلىم قورجىنى ءوز سىيىن سىزدەرگە تارتۋ ەتەدى. (ماقال - ماتەلدەر جيناعىن جازاتىن كىتاپشا سىيلاۋ)
ءحىى. ۇيگە تاپسىرما
ءحىىى. باعالاۋ.
وزىندىك باعالاۋ بەتشەسى
№4 وبلىستىق شيپاجايلى مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ازييەۆا ايگۇل جولبولسىن قىزى
قازاق ءتىلى 5 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماقال - ماتەلدەر
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: حالىقتىڭ رۋحاني قازىناسى، عاسىرلار شەجىرەسى، حالىق تاريحى مەن تىرشىلىگى، اقىل - ونەگەسىنەن كورىنىس تاپقان ماقال - ماتەلدەر تۋرالى وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم - بىلىگىن تەرەڭدەتۋ، سالىستىرۋ، اجىراتا ءبىلۋ داعدىلارى مەن تالداۋ ماشىقتارىن قالىپتاستىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: ويلاۋ قابىلەتتەرىن، تانىمدىق ىزدەنىستەرى مەن سويلەۋ مادەنيەتىن جانە ءوز بەتتەرىنشە سالىستىرۋ، قورىتىندى جاساۋ بەلسەندىلىكتەرىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىلىگى: اتادان قالعان اسىل مۇرامىزدى ورىندى پايدالانا بىلۋگە، ۇشقىر دا، ويلى سويلەۋگە، ۇلتجاندىلىققا، شىعارماشىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ىزدەندىرۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ستو ەلەمەنتتەرى
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، اعىلشىن، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ت. ب.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەستە، سىزبالار، ۇلەستىرمەلى پاراقشالار
تەحنيكالىق قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«ءارقاشان كۇن سونبەسىن!»
(باياۋ اۋەن وينالىپ تۇرادى، كۇن نۇرى تۋرالى ءماتىن وقىلادى دا، كۇن پاراقشاسى وقۋشىلارعا تابىس ەتىلەدى)
- مەنىڭ سەندەرگە تىلەرىم – جارقىراعان كۇن سەندەردىڭ جاندارىڭدى جىلىتسىن جانە سەندەر كۇن شۋاعىنداي ادامدارعا مەيىرىمدى، قايىرىمدى بولىڭدار. سەندەردىڭ شاشقان شۋاقتارىڭ قوناقتاردىڭ جانىن جىلىتسىن!
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
1) 122 - جاتتىعۋ
2) سۇراق - جاۋاپ
ءمۇعالىمنىڭ ءبولىمدى قورىتۋ ءسوزى.
- بارەكەلدى، بالالار! ءۇي تاپسىرماسىن تولىعىمەن ورىنداپ كەلدىڭدەر.
ءىىى. «جۇمباق ساعات»
ى ۇ ءو و ل م ق ا
م
ءى
ب ۋ
ع ع
ءى ر
م ب
ا ى
ل ءى ر ءى ل ى ب ءى ش
- ال، ەندى بالالار، بۇل ساعاتتا بەرىلگەن قانداي سويلەم ەكەنىن تابايىق. ول ءۇشىن «و» ارپىنەن باستاپ ەكى ارىپتەن قالدىرا وتىرىپ، اينالدىرا وقيمىز. سوندا عانا جاۋابىن الا الامىز.
- جاۋابى: «وقۋ – ءبىلىم بۇلاعى، ءبىلىم – ءومىر شىراعى»
- بالالار، وسى ماقالدى ساباعىمىزدىڭ ۇرانى ەتىپ الساق، جاڭا ساباعىمىز نە تۋرالى ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. دەمەك، بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى:
ءىۇ. جاڭا ساباق. «ماقال - ماتەلدەر»
1. وي قوزعاۋ.
- بالالار، ماقال – ماتەل ۇعىمى سەندەرگە انا ءتىلى مەن ادەبيەت ساباعىنان جاقسى تانىس. ولاي بولسا، وي قورجىندارىڭىزدى اشىپ، وزدەرىڭە تانىس «ەركىن جازۋ» ستراتەگياسى بويىنشا ماقال - ماتەلدەر تۋرالى ويلارىڭا نە كەلەدى، توپتاستىرىپ كورىڭدەر.
- حالىق دانالىعى
- اسىل ءسوز
- اتا - بابا وسيەتى
- تاقىرىبى ءارتۇرلى بولادى
- اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى
- كوپ نارسەنى ۇعىندىرادى
- جارايسىڭدار، بالالار، انا ءتىلى مەن ادەبيەت ساباعىنان بۇل تاقىرىپتى جاقسى مەڭگەرگەندەرىڭ كورىنىپ تۇر. دۇرىس ايتاسىڭدار، ماقال - ماتەلدەر حالىق دانالىعڭىنىڭ ايناسى، ءتىل بايلىعىنىڭ التىن قازىناسى. ءومىر شىندىعىنىڭ كورىنىس، حالىقتىڭ كەيىنگى ۇرپاققا قالدىرعان وسيەتى. ماقال - ماتەلدى ءار ادام ءوزىنىڭ ايتايىن دەگەن ويىمەن ورايلاستىرىپ پايدالانسا، ءسوزى كوڭىلگە قونىمدى، كوركەم ءارى بەينەلى بولادى. «ماقال - ءسوز اتاسى» دەپ حالقىمىز تەگىن ايتپاعان.
- حالىق دانالىعىنىڭ ايناسى
- حالىقتىڭ ۇرپاعىنا وسيەتى
- اسىل ءسوز قازىناسى
- ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەسى
«... حالىق ءتىلىنىڭ بايلىعىن يگەرۋ – زور تالعام، پاراساتتى تىلەيتىن جۇمىس»
عابيت مۇسىرەپوۆ
- ءيا، بالالار، جۇمىس جاساپ، ەڭبەك ەتكەن ادام عانا ءوز ارمانىنا قول جەتكىزەدى. بىزدەردە بۇگىن ءبىر ۇلكەن بەلەستى باعىندىرۋىمىز كەرەك، ول ءۇشىن كوپ جۇمىستانامىز. ولاي بولسا، ىسكە كىرىسەيىك!
«ىزدەنگەن جەتەر مۇراتقا»
2. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
- سونىمەن، بالالار، كەستەمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، ماقال - ماتەلدەردىڭ نەگىزگى بەلگىلەرىن انىقتادىڭدار دەپ ويلايمىن. قانە، ايتىپ كورىڭدەر!
ماقال - ماتەلدەردىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى:
- قالىپتاسقان دايىن سويلەمدەر قالپىندا جۇمسالادى.
- بەلگىلى ءبىر تۇجىرىم، ءتۇيىندى بەرەدى.
- وسيەت - ونەگە ايتىلىپ، ادامگەرشىلىككە ۇندەيدى.
- از سوزبەن كوپ ماعىنا بەرەدى.
قورىتا وتىرىپ، ەرەكشەلىكتەرىنە كوشۋ: بالالار، ەندى تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
▪ ماقال
اكە – اسقار تاۋ، شەشە – قاينار بۇلاق، بالا – جاعاسىنداعى قۇراق.
قۇرىلىسى جاعىنان ەكى - ءۇش ءبولىمدى
بيدايدىڭ كەۋدەسىن كوتەرگەنى – داقىلىنىڭ جوقتىعى،
جىگىتتىڭ كەۋدەسىن كوتەرگەنى – اقىلىنىڭ جوقتىعى.
وي نەعۇرلىم اشىق، انىق ايتىلادى
جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن
اقىل - وسيەت تۇرىندە كەلەدى
▪ ماتەل
اۋزى كۇيگەن ءۇرىپ ىشەر.
كوبىنە ءبىر ءبولىمدى بولىپ كەلەدى
بىرەۋ توڭىپ سەكىرەدى، بىرەۋ تويىپ سەكىرەدى
وي - پىكىر يشارا، تۇسپال تۇرىندە بەرىلەدى
قىزىم، ساعان ايتام، كەلىنىم، سەن تىڭدا
كوبىنە ەموسيالىق رەڭك باسىم
1. قۇرىلىسى جاعىنان تالداپ كورىڭدەر.
2. ايتىلار وي قالاي بەرىلەدى؟
3. مازمۇنى جاعىنان قالاي بەرىلگەن؟
ءۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس.
«تالداي بىلگەن ۇتادى»
127 - جاتتىعۋ
(ماقالداردى ءبىر بولەك، ماتەلدەردى ءبىر بولەك كوشىرىپ جازۋ)
ءۇى. «كىمنىڭ ويى ۇشقىر؟» ويىنى
وقۋشىلار ءتۇرلى ءتۇستى پاراقتى تاڭداپ الادى. سول پاراقتا سۋرەتتەر بەرىلەدى. سول سۋرەتتەرگە بايلانىستى جۇمباق قۇراستىرادى. ءبىر - بىرىنە جاسىرىپ، شەشۋىن تابادى. جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار، سول جاۋاپقا ماقال - ماتەل ويلاستىرۋى قاجەت.
ءۇىى. «تابا قويشى، بىلگىشىم» ويىنى
وقۋشىلار جۇپتاسادى.
تاپسىرما:
1. 3 ماقال - ماتەل جازىڭىز، ونىڭ بىرەۋى جالعان بولىپ تابىلادى.
2. جازعان جۇمىستارىڭىزدى كورشىلەرىڭە بەرەسىزدەر.
3. ءبىر - ءبىرىنىڭ تاپسىرمالارىن وقىپ، ءۇش جاۋاپتىڭ قايسىسى دۇرىس ەمەستىگىن تالقىلايدى.
ءۇىىى. «سايكەستەندىرۋ» ءادىسى
ءبىلىم – ىرىستىڭ تىزگىنى، جەر – ىرىستىڭ كىندىگى------------وتان تۋرالى
وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسىڭ------------------ەڭبەك تۋرالى
نار تاۋەكەل – ەر ءىسى----------------------وقۋ، ءبىلىم تۋرالى
ىرىس الدى – ىنتىماق------------ەرلىك، باتىرلىق تۋرالى
جىگىتتى جولداسىنان تانى------------------دوستىق، جولداستىق تۋرالى
ەڭبەك ءتۇبى – بەرەكە------------------------------ۇنەمشىلدىك تۋرالى
اكە كورگەن وق جونار، شەشە كورگەن تون پىشەر------بىرلىك، ىنتىماق تۋرالى
تامشىدان تاما - تاما داريا بولار--------------------------اتا - انا تۋرالى
ءىح. «وينايىق تا، ويلايىق»
سۇراق - جاۋاپ
1. ءوز ەلىڭ – التىن (قانداي؟) بەسىك
2. ەل قارياسى – (كىمنىڭ؟) ەلدىڭ قازىناسى
3. ەر قاناتى – (نە؟) ات
4. قانشا تال كەسسەڭ، قانشا تال ەگۋىڭ كەرەك؟ (ءبىر، ون)
5. ادامنىڭ نەسى قورقاق، نەسى باتىر؟ (كوز، قول)
6. اشۋ نە؟ اقىل نە؟ (دۇشپان، دوس)
7. نەنى ەكسەڭ، تەگىن ىشەسىڭ؟ (ەگىن)
8. كىم سىرتىڭنان ماقتايدى، كىم كوزىڭە ماقتايدى؟ (دوس، دۇشپان)
9. ونەرلى مەن ولەڭشىنىڭ نەسى التىن؟ (قولى، ءسوزى)
10. اسىقپاعان نە ىستەيدى؟ (اربامەن قويانعا جەتەدى)
ح. سەمانتيكالىق كارتا
«كوپ وقىعان بىلمەيدى، كوپ توقىعان بىلەدى»
- بالالار، بۇگىنگى ساباق بارىسىندا العان بىلىمدەرىمىزدى قورىتىندىلاۋ ءۇشىن الدارىڭا سەمانتيكالىق كارتا بەرەمىن سول كارتامەن جۇمىس جۇرگىزەمىز.
مىسالدار----------------------------تۇراقتى تىركەس-----------ماقال---------------ماتەل
تايعا تاڭبا باسقانداي----------------------+
قالاۋىن تاپسا، قار جانادى
قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي
يت اشۋىن تىرنادان الادى
ءازىل ايتساڭ دا، ءادىل ايت
ءحى. بەكىتۋ.
- مىنە، بالالار، ماقال - ماتەلدەردىڭ تاعىلىم بەرەر تاربيەلىك ءانى ۇشان - تەڭىز ەكەنىنە، سەندەردىڭ ونەر - بىلىمدە وردە بولىپ، تۋراسى كەلگەندە تىلمەن تۇيىندەر تاپقىر بولۋلارىڭا ماقال - ماتەلدەردىڭ ءمانى زور ەكەنىنە كوزدەرىڭ جەتكەن بولار. ولاي بولسا، از سويلەپ، كوپ تىڭداعان، وقىپ ءبىلىمىن بايىتقان بالا عانا ومىردەن ءوز سىباعاسىن الاتىنىن باسا ايتقىم كەلەدى. شىنايى ءبىلىمدى ادام عانا ورنىمەن سويلەيدى، ىزەتتىلىگى ارتادى. سوندىقتان بارىنەن ءبىلىم ارتىق. ەل بولاشاعى بىلىمدە. قازاقستاننىڭ بولاشاعى وزدەرىڭسىڭدەر. سوندىقتان دا سىزدەرگە ءبىلىم قورجىنىنان ءبىر سىي جاساعىم كەلىپ تۇر. ول ءۇشىن سەندەر، ءوز تىلەكتەرىڭدى مىنا جۇرەكشەگە جازىپ، ءبىلىم قورجىنىنا سالساڭدار، ءبىلىم قورجىنى ءوز سىيىن سىزدەرگە تارتۋ ەتەدى. (ماقال - ماتەلدەر جيناعىن جازاتىن كىتاپشا سىيلاۋ)
ءحىى. ۇيگە تاپسىرما
ءحىىى. باعالاۋ.
وزىندىك باعالاۋ بەتشەسى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
