ماشينا جاساۋ كەشەنى
قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك گەوگرافياسى
(9 كلاسس)
ساباق تاقىرىبى: ماشينا جاساۋ كەشەنى.
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ماشينا جاساۋدىڭ ەكونوميكاداعى ءرولى، ماشينا جاساۋ، ونىڭ نەگىزگى سالالارى، ورنالاسۋ پرينسيپتەرى، ماماندانۋ مەن كووپەراتيۆتەندىرۋ، كەشەندى سالا ەكەندىگى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ ءارتۇرلى ءادىس - تاسىلدەر، قوسىمشا اقپارات كوزدەرىن پايدالانىپ، وزدىگىمەن زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا بىلىمدەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: توپتاسىپ، جەكەلەمە جۇمىس ىستەي بىلۋگە، ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ەركىن ايتا الۋعا تاربيەلەۋ.
ساباق كورنەكىلىكتەر: ينتەربەلسەندى تاقتا، اتلاس، كەسكىن كارتا، سىزبا، سلايدتار، جەتوندار.
ساباق ءتۇرى: زەرتتەۋ ساباعى؛
ساباق ءادىسى: سلايد كورسەتىلىمدەرى، سىزبا، كارتا، كەستە، وقۋشىلاردىڭ زەرتتەۋ جوباسىن قورعاۋ، ءوز ويلارىن جۇيەلەۋ.
نەگىزگى ۇعىمدار: ماشينا جاساۋ كەشەنى، ماماندانۋ، بۇيىمدىق، تەتىكتىك، تەحنولوگيالىق، كووپەراتيۆتەندىرۋ.
ساباق بارىسى:
I. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، ساباققا دايارلاۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: 10 - سۇراق جاۋاپ.
1. جەدەل سۇراقتار:
1) قازاقستاننىڭ حروم ءوندىرۋ كەن ورنى قايدا؟
2) اتالعان مەتالداردىڭ قايسىسى قارا مەتالعا جاتادى؟
3) سوكولوۆ - سارىباي كەن بايىتۋ كومبيناتى قاي وبلىستا ورنالاسقان؟
4) اتاسۋ زاۋىتى شيكىزاتتى قايدان الادى؟
5) تولىق سيكلدى زاۋىت ورنالاسقان قاي قالا؟
6) قارا مەتاللۋرگيا شيكىزاتىنا نە جاتادى؟
7) ەلىمىزدە قاي تاۋدا حروميت پەن نيكەلدىڭ كوپ قورى شوعىرلانعان؟
8) قانداي تەمىر رۋداسىن وندىرەتىن نەگىزگى كەن ورىندارى بار؟
9) قازاقستاننان فەرروقورىتپا ونىمدەرىن نەگىزگى ساتىپ الۋشى ەلدەردى اتا؟
10) رۋدنىي قالاسىنداعى تەمىر رۋداسىنىڭ كەن ورىندارى بار؟
2. كارتامەن جۇمىس:
1) قايتا بالقىتۋ زاۋىتىنىڭ جاڭا ورتالىعى.
2) حروم كەنى ءدوڭ كەن بايىتۋ كومبيناتى ورنالاسقان وبلىستى كورسەت.
3) جەزدى جانە جايرەم مارگانەس كەن بايىتۋ كومبيناتتارى ورنالاسقان وبلىس.
4) ەلىمىزدەگى فەرروقورىتپا زاۋىتتارىنىڭ نەگىزگى ءونىمى فەرروحروم قاي قالالاردا وندىرىلەدى؟
5) ەلىمىزدىڭ پوليمەتالل ءوندىرىسىنىڭ باستى اۋدانى جانە ءۇش ءىرى ورتالىعى.
6) اليۋمينيي وكسيدىنەن اليۋمينيي الۋ زاۋىتى.
7) مىس ءوندىرۋ مەتاللۋرگيالىق كومبيناتتارى ورنالاسقان ورتالىقتار.
دايارلىق كەزەڭى:
1. بۇعان دەيىنگى وتكەن ساباقتارىمىزدا قازاقستاننىڭ حالىق شارۋاشىلىعىنىڭ قانداي سالالارىمەن ماشينا جاساۋ ونەركاسىبى تىعىز بايلانىستى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىسىز ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن وركەندەتە الامىز با؟
III. جاڭا تاقىرىپتى وقىپ - ۇيرەنۋ جوسپارى:
1) ەكونوميكانىڭ دامۋىنداعى ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنىڭ ماڭىزى؛
2) ماشينا جاساۋدىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋى؛
3) ماشينا جاساۋداعى ماماندانۋ مەن كووپەراتيۆتەندىرۋ؛
4) ماشينا جاساۋ ونەركاسىبى - كەشەندى سالا؛
5) ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنىڭ ورنالاسۋىنىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرى.
ساباق بارىسى:
ءمۇعالىم ەكونوميكانىڭ دامۋىنداعى ماشينا جاساۋدىڭ ءرولى جايلى ايتۋ.
ماشينا جاساۋ كەشەنىنىڭ قۇرىلىمى وتە كۇردەلى. ونىڭ قۇرامىنا ءۇش توپقا بىرىكتىرىلگەن وتىزعا جۋىق سالالار كىرەدى:
1) ماشينا جاساۋ (ماشينالار مەن قۇرال - جابدىقتار شىعارۋ)؛
2) مەتالل وڭدەۋ (مەتال كونسترۋكسيالارىن دايارلاۋ، ماشينالار مەن قۇرال - جابدىقتاردى جوندەۋ)؛
3) «كىشى مەتاللۋرگيا» (ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىندا مەتالل بالقىتۋ).
ماشينا جاساۋ كەشەنى شارۋاشىلىقتىڭ ءارتۇرلى سالالارىنا قۇرال - جابدىق، ەلدىڭ قورعانىس جاعدايى ءۇشىن قارۋ - جاراق، حالىققا قاجەتتى تاۋارلار شىعارۋمەن ايقىندالادى. ماشينا جاساۋ كەشەنى باسقا دا ساۋدا ارالىق كەشەندەرمەن تىعىز وندىرىستىك بايلانىستا بولادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبىن وقۋشىلار، وزىندىك ىزدەنۋ مەن زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ بارىسىندا اشۋ كەرەك. ول ءۇشىن وقۋشىلارعا باعىتتاۋشى سۇراقتار بەرىلەدى.
1. ماشينا جاساۋ كەشەنىنىڭ قۇرامىن انىقتاڭدار؟
2. سىزدەردىڭ ويلارىڭىز بويىنشا ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىن دامىتۋ ءۇشىن قانداي سالا جەتەكشى ءرول اتقارادى؟
3. اۆتوكولىك زاۋىتىنىڭ وندىرىستىك بايلانىسىن كورسەتىڭىز؛
4. ماشينا جاساۋدىڭ بارلىق سالالارىن بىردەي جوعارى دەڭگەيدە دامىتۋ مۇمكىن بە؟
5. ماشينا وندىرىسىندەگى تەحنولوگيالىق كەزەڭدەر جايلى نە بىلەسىز؟
6. ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىنىڭ ورنالاسۋ فاكتورلارى.
7. ەلىمىزدىڭ ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىن اتاپ، كارتادان كورسەتۋ.
ساباقتى بەكىتۋ:
انىقتاڭدار:
زاۋىتتاردىڭ ورتالىعى قانداي ارىپتەرمەن بەلگىلەنگەن:
1. اۆتوبۋس؛
2. جۇك ماشيناسىن قۇراستىرۋ؛
3. رەنتگەن قۇرال - جابدىقتارى؛
4. تروللەيبۋس شىعاراتىن؛
5. تەپلوۆوز قۇراستىراتىن؛
6. مۇناي قۇرالارى؛
7. تاۋ - شاحتالىق قۇرال - جابدىقتار.
وسى تاپسىرما بويىنشا:
1 - قاتار. كەسكىن كارتاعا ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىن ءتۇسىرۋ.
2 - قاتار. داپتەرمەن جۇمىس
3 - قاتار. كارتامەن جۇمىس
شىعارماشىلىق جۇمىس:
ءار قاتار وزدەرىنە الدىن - الا بەرىلگەن تاپسىرما بويىنشا ءوز جوبالارىن قورعايدى.
I قاتار. «استانا قالاسىنداعى ءىرى لوكوموتيۆ قۇراستىرۋ زاۋىتى» تۋرالى جوبا.
II قاتار. وسكەمەن قالاسىندا «ازيا - اۆتو» زاۋىتى تۋرالى جوبا.
III قاتار. «اياگوز لوكوموتيۆ جوندەۋ دەپوسى» تۋرالى جوبا.
- ال، سونىمەن بالالار ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن ماشينا جاساۋ كەشەنىنىڭ قانداي ەكونوميكالىق ماڭىزى بار؟
- ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنە ماماندانۋدىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىن ورنالاستىرۋعا قانداي فاكتورلار اسەر ەتەدى؟
قورىتىندى:
ءبىزدىڭ ەلدە ماشينا جاساۋ كەشەنى - سالاارالىق كەشەندەر ىشىندەگى ەڭ ماڭىزدىسى بولىپ تابىلادى. ول جاڭا نارىقتىق جاعدايداعى جۇمىسقا بەيىمدەلىپ، بىرتىندەپ داعدارىستان شىعىپ كەلەدى.
ۇيگە تاپسىرما: §11. ماشينا جاساۋ كەشەنى. 130 - 131 بەت تەست، كەسكىن كارتانى اياقتاۋ.
باعالاۋ: باعالاۋ پاراعى ارقىلى ءار توپ باسشىلارى توپتاعى وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن باعالايدى.
(9 كلاسس)
ساباق تاقىرىبى: ماشينا جاساۋ كەشەنى.
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ماشينا جاساۋدىڭ ەكونوميكاداعى ءرولى، ماشينا جاساۋ، ونىڭ نەگىزگى سالالارى، ورنالاسۋ پرينسيپتەرى، ماماندانۋ مەن كووپەراتيۆتەندىرۋ، كەشەندى سالا ەكەندىگى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ ءارتۇرلى ءادىس - تاسىلدەر، قوسىمشا اقپارات كوزدەرىن پايدالانىپ، وزدىگىمەن زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا بىلىمدەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: توپتاسىپ، جەكەلەمە جۇمىس ىستەي بىلۋگە، ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ەركىن ايتا الۋعا تاربيەلەۋ.
ساباق كورنەكىلىكتەر: ينتەربەلسەندى تاقتا، اتلاس، كەسكىن كارتا، سىزبا، سلايدتار، جەتوندار.
ساباق ءتۇرى: زەرتتەۋ ساباعى؛
ساباق ءادىسى: سلايد كورسەتىلىمدەرى، سىزبا، كارتا، كەستە، وقۋشىلاردىڭ زەرتتەۋ جوباسىن قورعاۋ، ءوز ويلارىن جۇيەلەۋ.
نەگىزگى ۇعىمدار: ماشينا جاساۋ كەشەنى، ماماندانۋ، بۇيىمدىق، تەتىكتىك، تەحنولوگيالىق، كووپەراتيۆتەندىرۋ.
ساباق بارىسى:
I. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، ساباققا دايارلاۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: 10 - سۇراق جاۋاپ.
1. جەدەل سۇراقتار:
1) قازاقستاننىڭ حروم ءوندىرۋ كەن ورنى قايدا؟
2) اتالعان مەتالداردىڭ قايسىسى قارا مەتالعا جاتادى؟
3) سوكولوۆ - سارىباي كەن بايىتۋ كومبيناتى قاي وبلىستا ورنالاسقان؟
4) اتاسۋ زاۋىتى شيكىزاتتى قايدان الادى؟
5) تولىق سيكلدى زاۋىت ورنالاسقان قاي قالا؟
6) قارا مەتاللۋرگيا شيكىزاتىنا نە جاتادى؟
7) ەلىمىزدە قاي تاۋدا حروميت پەن نيكەلدىڭ كوپ قورى شوعىرلانعان؟
8) قانداي تەمىر رۋداسىن وندىرەتىن نەگىزگى كەن ورىندارى بار؟
9) قازاقستاننان فەرروقورىتپا ونىمدەرىن نەگىزگى ساتىپ الۋشى ەلدەردى اتا؟
10) رۋدنىي قالاسىنداعى تەمىر رۋداسىنىڭ كەن ورىندارى بار؟
2. كارتامەن جۇمىس:
1) قايتا بالقىتۋ زاۋىتىنىڭ جاڭا ورتالىعى.
2) حروم كەنى ءدوڭ كەن بايىتۋ كومبيناتى ورنالاسقان وبلىستى كورسەت.
3) جەزدى جانە جايرەم مارگانەس كەن بايىتۋ كومبيناتتارى ورنالاسقان وبلىس.
4) ەلىمىزدەگى فەرروقورىتپا زاۋىتتارىنىڭ نەگىزگى ءونىمى فەرروحروم قاي قالالاردا وندىرىلەدى؟
5) ەلىمىزدىڭ پوليمەتالل ءوندىرىسىنىڭ باستى اۋدانى جانە ءۇش ءىرى ورتالىعى.
6) اليۋمينيي وكسيدىنەن اليۋمينيي الۋ زاۋىتى.
7) مىس ءوندىرۋ مەتاللۋرگيالىق كومبيناتتارى ورنالاسقان ورتالىقتار.
دايارلىق كەزەڭى:
1. بۇعان دەيىنگى وتكەن ساباقتارىمىزدا قازاقستاننىڭ حالىق شارۋاشىلىعىنىڭ قانداي سالالارىمەن ماشينا جاساۋ ونەركاسىبى تىعىز بايلانىستى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىسىز ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن وركەندەتە الامىز با؟
III. جاڭا تاقىرىپتى وقىپ - ۇيرەنۋ جوسپارى:
1) ەكونوميكانىڭ دامۋىنداعى ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنىڭ ماڭىزى؛
2) ماشينا جاساۋدىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋى؛
3) ماشينا جاساۋداعى ماماندانۋ مەن كووپەراتيۆتەندىرۋ؛
4) ماشينا جاساۋ ونەركاسىبى - كەشەندى سالا؛
5) ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنىڭ ورنالاسۋىنىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرى.
ساباق بارىسى:
ءمۇعالىم ەكونوميكانىڭ دامۋىنداعى ماشينا جاساۋدىڭ ءرولى جايلى ايتۋ.
ماشينا جاساۋ كەشەنىنىڭ قۇرىلىمى وتە كۇردەلى. ونىڭ قۇرامىنا ءۇش توپقا بىرىكتىرىلگەن وتىزعا جۋىق سالالار كىرەدى:
1) ماشينا جاساۋ (ماشينالار مەن قۇرال - جابدىقتار شىعارۋ)؛
2) مەتالل وڭدەۋ (مەتال كونسترۋكسيالارىن دايارلاۋ، ماشينالار مەن قۇرال - جابدىقتاردى جوندەۋ)؛
3) «كىشى مەتاللۋرگيا» (ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىندا مەتالل بالقىتۋ).
ماشينا جاساۋ كەشەنى شارۋاشىلىقتىڭ ءارتۇرلى سالالارىنا قۇرال - جابدىق، ەلدىڭ قورعانىس جاعدايى ءۇشىن قارۋ - جاراق، حالىققا قاجەتتى تاۋارلار شىعارۋمەن ايقىندالادى. ماشينا جاساۋ كەشەنى باسقا دا ساۋدا ارالىق كەشەندەرمەن تىعىز وندىرىستىك بايلانىستا بولادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبىن وقۋشىلار، وزىندىك ىزدەنۋ مەن زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ بارىسىندا اشۋ كەرەك. ول ءۇشىن وقۋشىلارعا باعىتتاۋشى سۇراقتار بەرىلەدى.
1. ماشينا جاساۋ كەشەنىنىڭ قۇرامىن انىقتاڭدار؟
2. سىزدەردىڭ ويلارىڭىز بويىنشا ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىن دامىتۋ ءۇشىن قانداي سالا جەتەكشى ءرول اتقارادى؟
3. اۆتوكولىك زاۋىتىنىڭ وندىرىستىك بايلانىسىن كورسەتىڭىز؛
4. ماشينا جاساۋدىڭ بارلىق سالالارىن بىردەي جوعارى دەڭگەيدە دامىتۋ مۇمكىن بە؟
5. ماشينا وندىرىسىندەگى تەحنولوگيالىق كەزەڭدەر جايلى نە بىلەسىز؟
6. ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىنىڭ ورنالاسۋ فاكتورلارى.
7. ەلىمىزدىڭ ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىن اتاپ، كارتادان كورسەتۋ.
ساباقتى بەكىتۋ:
انىقتاڭدار:
زاۋىتتاردىڭ ورتالىعى قانداي ارىپتەرمەن بەلگىلەنگەن:
1. اۆتوبۋس؛
2. جۇك ماشيناسىن قۇراستىرۋ؛
3. رەنتگەن قۇرال - جابدىقتارى؛
4. تروللەيبۋس شىعاراتىن؛
5. تەپلوۆوز قۇراستىراتىن؛
6. مۇناي قۇرالارى؛
7. تاۋ - شاحتالىق قۇرال - جابدىقتار.
وسى تاپسىرما بويىنشا:
1 - قاتار. كەسكىن كارتاعا ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىن ءتۇسىرۋ.
2 - قاتار. داپتەرمەن جۇمىس
3 - قاتار. كارتامەن جۇمىس
شىعارماشىلىق جۇمىس:
ءار قاتار وزدەرىنە الدىن - الا بەرىلگەن تاپسىرما بويىنشا ءوز جوبالارىن قورعايدى.
I قاتار. «استانا قالاسىنداعى ءىرى لوكوموتيۆ قۇراستىرۋ زاۋىتى» تۋرالى جوبا.
II قاتار. وسكەمەن قالاسىندا «ازيا - اۆتو» زاۋىتى تۋرالى جوبا.
III قاتار. «اياگوز لوكوموتيۆ جوندەۋ دەپوسى» تۋرالى جوبا.
- ال، سونىمەن بالالار ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن ماشينا جاساۋ كەشەنىنىڭ قانداي ەكونوميكالىق ماڭىزى بار؟
- ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنە ماماندانۋدىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- ماشينا جاساۋ زاۋىتتارىن ورنالاستىرۋعا قانداي فاكتورلار اسەر ەتەدى؟
قورىتىندى:
ءبىزدىڭ ەلدە ماشينا جاساۋ كەشەنى - سالاارالىق كەشەندەر ىشىندەگى ەڭ ماڭىزدىسى بولىپ تابىلادى. ول جاڭا نارىقتىق جاعدايداعى جۇمىسقا بەيىمدەلىپ، بىرتىندەپ داعدارىستان شىعىپ كەلەدى.
ۇيگە تاپسىرما: §11. ماشينا جاساۋ كەشەنى. 130 - 131 بەت تەست، كەسكىن كارتانى اياقتاۋ.
باعالاۋ: باعالاۋ پاراعى ارقىلى ءار توپ باسشىلارى توپتاعى وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن باعالايدى.
You Might Also Like
