سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 5 كۇن بۇرىن)
ماتەماتيكا – حالىق اۋىز ادەبيەتىندە
ماتەماتيكا – حالىق اۋىز ادەبيەتىندە
ماقساتى: حالىق اۋىز ادەبيەتى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن، شاپشاڭدىعىن، تاپقىرلىعىن ارتتىرۋ.
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك: ماتەماتيكادان العان بىلىمدەرىن حالىق اۋىز ادەبيەتىندە قولدانۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ حالىق اۋىز ادەبيەتىنە وي - ورىستەرى مەن سوزدىك قورلارىن كەڭەيتىپ، تىلدەرىن دامىتۋ:
تاربيەلىك: حالىق اۋىز ادەبيەتىن قۇرمەتتەيتىن ءبىلىمدى، ساۋاتتى ازامات تاربيەلەۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت

وتكىزىلۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) سايىستىڭ تاقىرىبىمەن جانە بارىسىمەن تانىستىرۋ
1. توپتاردى تانىستىرۋ
2. ماقال – ماتەل بىلەمىز بە؟
3. «اباي» اۋىلىنا جەتەمىن با؟
4. لوگيكالىق ەسەپتەر
5. قورىتىندى
ءا) توپ مۇشەلەرىن جانە ءادىل - قازىلاردى تانىستىرۋ

2. تانىستىرۋ سايىسى: ءاربىر توپتىڭ توپ باسشىسى ءوز توبىن تانىستىرادى

3. ماقال - ماتەل بىلەمىز با؟
1) التاۋ الا بولسا،
اۋىزداعى كەتەدى
تورتەۋ تۇگەل بولسا،
توبەدەگى جەتەدى
2) جالقاۋدىڭ ەكى دوسى بار: ءبىرى - ۇيقى، ءبىرى – كۇلكى
3) بىلگەنىڭ ءبىر توعىز،
بىلمەگەنىڭ توقسان توعىز.
4) وتىز تىستەن شىققان ءسوز،
وتىز ەلگە تارايدى
5) قىرىق كىسى ءبىر جاق
قىڭىر كىسى ءبىر جاق
6) ءبىر ءتۇيىر داندە،
ءبىر تامشى تەر بار
7) جەتى اتاسىن بىلمەگەن،
جەتىمدىكتىڭ بەلگىسى.
8) ون ەكى مۇشەڭ ساۋ بولسا،
قارا باسىڭ حانمەن تەڭ
9) الدىنا ءبىر قاراساڭ،
ارتىنا ون قارا
10) ءبىر قۇمالاق،
ءبىر قارىن مايدى شىرىتەدى

4. «اباي اتا» اۋىلىنا قالاي جەتەمىن؟
1 - 6 جۇمباقتار:
1) دوپ ەمەس، دوڭگەلەك ەمەس،
ۇقساس ءبىراق دوستارىم.
فيگۋرا ول ەڭ نەگىزگى،
ءدال جاۋاپتى قوستادىم.
(شەڭبەر)

2) ءبۇتىن سان، بولشەك ساندار،
بارلىعى دا بار وندا.
بۇل قانداي سان ايتىڭدارشى
وڭ، تەرىس سان ءبارى وسىندا
(راسيونال ساندار)
3) قوس قۇلاقتى ءجۇز ءتىستى،
جۇزىنەن ءبىر اق ءىز ءتۇستى.(ارا)
4) بۇلبۇلدىڭ 2 قۇلاق، 1 باسى بار
سالدىراعان 8 جەردەن تاڭباسى بار.
بۇلبۇلدى جولعا سالىپ ايداعاندا،
سالاتىن نەشە ءتۇرلى جورعاسى بار.
(دومبىرا)
5) 64 بولمەدە
32 تۇرعىن بار.
اق، قارا قىپ بولگەندە
ءبىرىن - ءبىرى قۋعىندار
حانى ءۇشىن دە، جانى ءۇشىن دە
بەرمەيدى ولار نامىسىن.
(شاحمات)
6) 1 اعاشتىڭ 12 بۇتاعى بار
ءار بۇتاعىندا 30 - دان جاپىراعى بار.
جاپىراقتىڭ ءبىر جاعى اق،
ءبىر جاعى قارا كانەكي ويلان تاپ؟
(جىل، اي، تاۋلىك، كۇن مەن ءتۇن)
7 - 10 بايىرعى قازاق ولشەمدەرىنەن.
7. حالىق اراسىندا جىلقىعا بايلانىستى قانداي قاشىقتىقتى، ۋاقىتتى، قالىڭدىقتى بىلدىرەتىن ولشەمدىك ءمانى بار سوزدەر ءجيى ايتىلادى؟
( «ات شاپتىرىم جەر»، «بيە ساۋىم ۋاقىت»، «ەكى ەلى قازى»)
8. اعىلشىننىڭ ديۋيم (گوللاندشا – ۇلكەن ساۋساق) ولشەمى قازاق حالقىنىڭ بايىرعى قانداي ولشەمىنە سايكەس كەلەدى؟
(«بارماق»)
9. سۇق ساۋساقتىڭ ەنىنە تەڭ ۇزىندىق بىرلىگى (شامامەن 2 سم). قازى مايىنىڭ قالىڭدىعى، ويۋ - ورنەكتىڭ مولشەرى، ت. ب... ولشەنگەن.
(ەلى)
10. يىق دەڭگەيىنە سايكەس كەرە سوزىلعان ەكى قول ۇشىنىڭ اراسىنا تەڭ ۇزىندىق بىرلىگى؟
(قۇلاش)
11، 12، 13 اباي ءومىربايانى.
11. اباي اۋىلداعى عابيتحان مولدادان ساۋاتىن اشادى دا، 10 جاسقا تولعان سوڭ 3 جىل سەمەيدەگى قاي مەدرەسەدە وقيدى؟
(احمەت ريزا)
12. ابايدىڭ قارا سوزدەرىنىڭ بىرنەشەۋى ەڭ العاش 1918 ج. سەمەيدە شىققان قانداي جۋرنالدا جارىق كوردى؟
(اباي)
13. «اتىمدى ادام قويعان سوڭ قايتىپ نادان بولايىن» دەپ ارتىنا ءىزىن قالدىرىپ كەتكەن، اباي اتامىزدىڭ قارا سوزدەرى قانشا؟
(45)

14 - 19 قاسيەتتى ساندار.
14. ءۇش ءىز، ءۇش ماقسات، ءۇش الىس.
ءۇش ءىز: بالا، بايلىق، باقىت – ءبىلىم.
ءۇش الىس: جەر مەن كوك، جاس پەن كارى، جاقسى مەن جاماننىڭ اراسى.
ءۇش ماقسات: ساۋداگەر ماقساتى – ۇتۋ، جول مۇراتى – جەتۋ، داۋ مۇراتى – ءبىتۋ.
15. ءتورت تۇلعا، ءتورت قۇبىلا، ءتورت كۇنا.
ءتورت تۇلعا: وت، سۋ، جەل، جەر.
ءتورت قۇبىلا: شىعىس، باتىس، وڭتۇستىك، سولتۇستىك.
ءتورت كۇنا: اللاعا كۇمان كەلتىرۋ، ناقاقتان قان توگۋ، اتا - اناعا ءتىل تيگىزۋ، وتىرىك كۋا بولۋ.
16. بەس قارۋ، بەس وسيەت، بەس قاتەر.
بەس قارۋ: ساداق، مىلتىق، نايزا، قىلىش، ايبالتا.
بەس وسيەت: توپاسقا سەنبە، جاۋعا يىلمە، ءارقاشان ساق ءجۇر، اش ۇيگە قونبا، جارلىدان سىي الما.
بەس قاتەر: وت، جاۋ، بورىش، اۋرۋ، ءسوز.
17. "جەتى" سوزىمەن بايلانىستى حالقىمىزدا قانداي سوزدەر بار؟
(جەتى قازىنا، جەتى كۇن، جەتى جۇرت، جەتى جوق، جەتى جۇت، جەتى عالام، جەتى قات كوك، جەتى عاشىق )
18. جەتى قازىنا، جەتى اتا، جەتى جەتىم.
جەتى قازىنا: ەر جىگىت، سۇلۋ ايەل، بەرەن مىلتىق،، اقىل، ءبىلىم، جۇيرىك ات، قىران بۇركىت، جۇيرىك تازى.
جەتى اتا: اكە، بالا، نەمەرە، شوبەرە، شوپشەك، نەمەنە، تۋاجات.
جەتى جەتىم: تىڭداماعان ءسوز جەتىم،
كيۋسىز توزعان ءبوز جەتىم،
يەسىز قالعان جەر جەتىم،
باسشىسى جوق ەل جەتىم،
اققۋ - قازسىز كول جەتىم،
جەرىنەن ايىرىلعان ەر جەتىم،
زامانداسى قالماسا –
بارىنەن دە سول جەتىم.
19. حالقىمىزدىڭ قاسيەت تۇتاتىن تاعى دا ءبىر سانى - قىرىق. "قىرىق" سوزىمەن بايلانىستى قانداي ىرىم، ءداستۇر، سەنىمدەردى بىلەسىڭدەر؟
(نارەستەنىڭ موينى بەكىپ، قىرىق كۇن تولعاندا "قىرىقىنان شىعارۋ“
دەگەن ىرىمى بار. ولگەن ادامنىڭ "قىرقىن بەرۋ" ءداستۇرى دە بار.
حالقىمىز كەلگەن قوناقتى "قىرىقتىڭ ءبىرى - قىدىر" دەپ قارسى الۋ
ت. ب.
20 - 22 ۋاقىت ولشەۋىشتەرىنە
20. 1ساع 5مين مينۋت ارقىلى ورنەكتە.
(65مينۋت)
21. 1ءتاۋل 3ساع.، ساعات ارقىلى ورنەكتە.
(27ساعات)
22. 1جىل 7اي، اي ارقىلى ورنەكتە.
(19 اي)
5. لوگيكالىق ەسەپتەر.
ايجان مەن مارجاننىڭ اكەلەرىنىڭ اتتارىن اتا. ايجان مەن مارجان – اسقار مەن مۇراتتىڭ قىزدارى. ايجان اسقاردىڭ قىزىنان ءۇش جاس كىشى بولسا، بۇلاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ اكەلەرىنىڭ اتى كىم؟
(ايجان – مۇراتتىڭ، مارجان – اسقاردىڭ قىزى)
2. ولار قانداي باعا الدى؟
اسەم، ارداق، انار، ۇشەۋى ماتەماتيكادان باقىلاۋ جۇمىسىنان قانداي باعا العانىن سۇراعاندا، ءمۇعالىم:
-- ەشقايسىسىڭ جامان باعا العان جوقسىڭدار، ءبىراق ءارقايسىسىڭنىڭ باعاڭ ءار ءتۇرلى. اسەمنىڭ باعاسى «3» ەمەس، ال اناردىڭ باعاسى «3»- تە «5»- تە ەمەس دەدى. سوندا اركىم قانداي باعا العان؟
(اسەم – «5»، انار - «4»، ارداق – «3» العان).
6. قورىتىندى. ءادىل - قازىلار سايىستى قورىتىندىلاپ، قاي توپ العا شىققانىن جاريا ەتەدى.
قولداۋشىلار قاۋىمىنا قىزىقتى ويىندار:
مىنا قىزىقتى قاراڭىز:
1) قولىڭىزعا كالكۋلياتور الىڭىز.
2) ۇيالى تەلەفونىڭىزدىڭ باستاپقى 3 سانىن ەنگىزىڭىز (كودى قاجەت ەمەس، مىسالى: 8702452**** بولسا، 452 دەپ الامىز).
3) 80 - گە كوبەيتەمىز.
4) 1 - ءدى قوسامىز.
5) 250 - گە كوبەيتەمىز.
6) ءنومىردىڭ سوڭعى 4 سيفرىن قوسامىز.
7) سوڭعى 4 سيفردى تاعى دا قوسامىز.
8) 250 - ءدى ازايتامىز.
9) 2 - گە بولەمىز.
10) جايلاااااپ، تاڭعالا باستايمىز)))
سۇراقتار
1. ءتورت شاحماتشى ءبىر - بىرىمەن ءبىر - اق پارتيادان ويناپ، تۋرنير وتكىزىپتى. سوندا بارلىعى نەشە پارتيا ويناعان؟(6)
2. ءقازىر ءوزىم 32، بالام 7 جاستا. سوندا بالام مەنەن نەشە جىلدان كەيىن ەكى ەسە كىشى بولادى؟ (18)
3. سۋىققا ەڭ ءتوزىمدى قانداي قۇستار، ولار نەشە گرادۋس ايازعا شىدايدى؟(قاز بەن ۇيرەك)
4. قانداي تروپيكالىق اعاش كۇن تاۋلىگىنە 1 مەترگە دەيىن ءوسىپ وتىرادى؟ (بامبۋك)

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، ارىس قالاسى،
ب. ونتايەۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبى
ماتەماتيكا - ينفورماتيكا ءمۇعالىمى
دجامانبايەۆا مەيرامكۇل تۇرسىنبايقىز

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما