ماتەماتيكالىق تۋرنير
ورال قالاسى، №33 ورتا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: بيليالوۆا جازيرا كاسيموۆنا
ماتەماتيكالىق تۋرنير
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتىپ، قابىلەتتەرىن ەرەكشەلەۋ،
بەلسەندىلىگىن دامىتۋ، ۇيىمشىلدىقپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە،
حالقىمىزدىڭ اسىل قازىناسىن دارىپتەۋگە، جىلدامدىققا،
شيراقتىققا تاربيەلەۋ.
جوسپارى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. «كىم كوپ بىلەدى؟»
3. لوگيكالىق ەسەپتەر
4. ماقال - ماتەلدەر
5. «ەسەپكە كىم جۇيرىك؟»
6. قورىتىندىلاۋ
بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى (وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ، توپ اتتارىن انىقتاۋ، ءادىلقازىلار سايلاۋ)
2. «كىم كوپ بىلەدى؟» سايىسى
ءبىلىمنىڭ ۇشقىرلىعىن تانىتىپ سەن،
اسىپ - تاسىپ، اسىقپا، قالىسپا سەن.
ۋاقىت دەگەن زىمىراپ، زۋلاپ جاتىر،
شاپشاڭدىق بۇل سايىستا كەرەك ەكەن.
ءار توپقا 6 سۇراقتان قويىلادى. وعان كىم تەز جانە قانشا ۋاقىتتا جاۋاپ بەرەتىنى ەسكرىلەدى.
ءى توپ
1. شەڭبەردىڭ ەكى نۇكتەسىن سەنتر ارقىلى قوساتىن كەسىندى؟ ديامەتر
2. ءوزارا كەرى سانداردىڭ كوبەيتىندىسى نەگە تەڭ؟ 1
3. وڭ سانعا دا تەرىس سانعا دا جاتپايتىن سان 0
4. 9 - عا قاراما قارسى سان - 9
5. - 99، 9 بەن 1 قايسىسى ۇلكەن؟ 1
6. 0 - دەن ۇلكەن ساندار وڭ ساندار
ءىى توپ
1. قانداي سان بارلىق ساندارعا قالدىقسىز بولىنەدى؟ 0
2. شەڭبەردىڭ نۇكتەسىن سەنترىمەن قوساتىن كەسىندى؟ راديۋس
3. | - 10 | مەن 1 قايسىسى ۇلكەن؟ 10
4. ەكى ساننىڭ قاتىناسى نە دەپ اتالادى؟ پروپورسيا
5. 0 - دەن كىشى ساندار تەرىس ساندار
6. ەڭ ۇلكەن ۋاقىت ولشەمى؟ عاسىر
3. لوگيكالىق ەسەپتەر
قيىندىقتان ەشقاشان ءبىز قاشپايمىز.
العىرلىقپەن تاپقىرلىقتى ۇشتايمىز
قيالدارعا سامعاپ ۇشقان قۇستايمىز،
شەگىنبەيمىز جەڭىستەرگە باستايمىز.
ءى توپ
7 جۇمىرتقانىڭ باعاسى 7 تەڭگە بولسا، 100 جۇمىرتقانىڭ باعاسى نەشە تەڭگە؟
100
1ت تەمىر اۋىر ما، الدە 1000 كگ ماقتا اۋىر ما؟
بىردەي
3. 4 827 105 سانىنداعى ءۇش سيفردى ەڭ كىشى سان شىعاتىنداي ەتىپ سىز. سوندا قانداي سان شىقتى؟
2 105
4. ساندار قاتارىنداعى كەلەسى ساندى تاپ؟
20، 21، 23، 24، 26، 27، …
29
5. كۆادرات ۇستەلدى اينالا ءتورت ادام وتىرا الادى (ءار جاعىنا ءبىر - بىردەن). مەكتەپتە ءدال وسىنداي 7 ۇستەلدى جالعاپ ءبىر قاتارعا قويىپ، ۇزىن ۇستەل قۇردى. وسى ۇستەلدى اينالا قانشا ادام وتىرا الادى؟
5. دۇكەندە 16كگ، 17كگ، 40كگ – دىق قوراپتارعا كامپيتتەر سالىنعان. قوراپتاردى اشپاي - اق اياز اتا بالالارعا 50كگ كامپيت ساتىپ الۋىنا بولا ما؟
16كگ+17كگ+17كگ= 50كگ
ءىى توپ
3 ءارتۇرلى سانداردى الدىمەن قوستى، ودان كەيىن ولاردى كوبەيتتى. سوندا ولاردىڭ قوسىندىسى مەن كوبەيتىندىسى تەڭ بولدى. ولار قانداي ساندار بولعانى؟ 1+2+3=1ح2ح3=6
2. ستۋدەنت كەشكى ساعات 10 - دا
ۇيىقتاۋعا جاتار الدىندا، شىرىلدايتىن ساعاتىن كەلەسى كۇنى ساعات 12 - دە وياناتىنداي ەتىپ قويدى. ساعاتى شىرىلداپ وياتقانشا ول نەشە ساعات ۇيىقتايدى؟
2 ساعات
3. ادامنىڭ قولىندا 10 ساۋساق بار. 10 قولدا نەشە ساۋساق بار؟ 50
4. يت تۇيەدەن 10 جىل از، ال تۇيە ەسەكتەن 20 جىل از جاسايدى. ەگەر ەسەك 50 جىل جاساسا، يت پەن تۇيە نەشە جىل جاسايدى؟
يت 20 جىل، تۇيە 30 جىل
5. ءبىر - بىرىمەن بەلگىلى بايلانىسپەن ورنالاسقان ساندار قاتارى بەرىلگەن. ساندار بايلانىسى ەرەكشەلىگىن تاۋىپ، قاتار جالعاستىر، ياعني كەلەسى قاي سان ەكەنىن انىقتا.
9، 7، 10، 8، 11، 9، 12،...؟ 10
4. ماقال - ماتەلدەر سايىسى
ال، بالالار، بالالار
ماقال – ماتەل ايتايىق.
قيىندىققا قايىسپاي
اسۋلاردان وتەيىك
ءتورتبۇرىشتىڭ ورنىنا سان قويىپ، ماقالدى وقى
5. «ەسەپكە كىم جۇيرىك؟» سايىسى
ومىردە ويلاپ تۇرساڭ، ءبارى دە - ەسەپ.
اۋىرساڭ، ىشەتۇعىن ءدارى دە - ەسەپ.
ەسەپسىز سۇرگەن ءومىر مازمۇنسىز اۋ،
دۇنيەنىڭ بار تۇلعاسى ەسەپ دەسەك.
بەرىلگەن ەسەپتەردى بارلىعى ورىندايدى
جۇلدىزشانىڭ ورىنا سان قويىپ، كوبەيتۋدى ورىندا:
* 2 *
2 7
3 6 * 8
* * * *
* * * * *
2. 0، 1، 2، 3 سيفرلارىنان بىردەي سيفر قايتالانبايتىن بارلىق مۇمكىن ءتورت تاڭبالى سانداردى جازىڭدار. مىسالى 3 201 سانىن جانە ت. ب. قۇراستىرۋعا بولادى. الىنعان ەڭ ۇلكەن جانە ەڭ كىشى سانداردىڭ ايىرماسىن نەگە تەڭ؟ 3 210 – 1 023= 2 187
6. قورىتىندىلاۋ
ءادىلقازىلارعا ءسوز بەرىلىپ، جەڭىمپاز توپتى انىقتاۋ، ماراپاتتاۋ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: بيليالوۆا جازيرا كاسيموۆنا
ماتەماتيكالىق تۋرنير
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتىپ، قابىلەتتەرىن ەرەكشەلەۋ،
بەلسەندىلىگىن دامىتۋ، ۇيىمشىلدىقپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە،
حالقىمىزدىڭ اسىل قازىناسىن دارىپتەۋگە، جىلدامدىققا،
شيراقتىققا تاربيەلەۋ.
جوسپارى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. «كىم كوپ بىلەدى؟»
3. لوگيكالىق ەسەپتەر
4. ماقال - ماتەلدەر
5. «ەسەپكە كىم جۇيرىك؟»
6. قورىتىندىلاۋ
بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى (وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ، توپ اتتارىن انىقتاۋ، ءادىلقازىلار سايلاۋ)
2. «كىم كوپ بىلەدى؟» سايىسى
ءبىلىمنىڭ ۇشقىرلىعىن تانىتىپ سەن،
اسىپ - تاسىپ، اسىقپا، قالىسپا سەن.
ۋاقىت دەگەن زىمىراپ، زۋلاپ جاتىر،
شاپشاڭدىق بۇل سايىستا كەرەك ەكەن.
ءار توپقا 6 سۇراقتان قويىلادى. وعان كىم تەز جانە قانشا ۋاقىتتا جاۋاپ بەرەتىنى ەسكرىلەدى.
ءى توپ
1. شەڭبەردىڭ ەكى نۇكتەسىن سەنتر ارقىلى قوساتىن كەسىندى؟ ديامەتر
2. ءوزارا كەرى سانداردىڭ كوبەيتىندىسى نەگە تەڭ؟ 1
3. وڭ سانعا دا تەرىس سانعا دا جاتپايتىن سان 0
4. 9 - عا قاراما قارسى سان - 9
5. - 99، 9 بەن 1 قايسىسى ۇلكەن؟ 1
6. 0 - دەن ۇلكەن ساندار وڭ ساندار
ءىى توپ
1. قانداي سان بارلىق ساندارعا قالدىقسىز بولىنەدى؟ 0
2. شەڭبەردىڭ نۇكتەسىن سەنترىمەن قوساتىن كەسىندى؟ راديۋس
3. | - 10 | مەن 1 قايسىسى ۇلكەن؟ 10
4. ەكى ساننىڭ قاتىناسى نە دەپ اتالادى؟ پروپورسيا
5. 0 - دەن كىشى ساندار تەرىس ساندار
6. ەڭ ۇلكەن ۋاقىت ولشەمى؟ عاسىر
3. لوگيكالىق ەسەپتەر
قيىندىقتان ەشقاشان ءبىز قاشپايمىز.
العىرلىقپەن تاپقىرلىقتى ۇشتايمىز
قيالدارعا سامعاپ ۇشقان قۇستايمىز،
شەگىنبەيمىز جەڭىستەرگە باستايمىز.
ءى توپ
7 جۇمىرتقانىڭ باعاسى 7 تەڭگە بولسا، 100 جۇمىرتقانىڭ باعاسى نەشە تەڭگە؟
100
1ت تەمىر اۋىر ما، الدە 1000 كگ ماقتا اۋىر ما؟
بىردەي
3. 4 827 105 سانىنداعى ءۇش سيفردى ەڭ كىشى سان شىعاتىنداي ەتىپ سىز. سوندا قانداي سان شىقتى؟
2 105
4. ساندار قاتارىنداعى كەلەسى ساندى تاپ؟
20، 21، 23، 24، 26، 27، …
29
5. كۆادرات ۇستەلدى اينالا ءتورت ادام وتىرا الادى (ءار جاعىنا ءبىر - بىردەن). مەكتەپتە ءدال وسىنداي 7 ۇستەلدى جالعاپ ءبىر قاتارعا قويىپ، ۇزىن ۇستەل قۇردى. وسى ۇستەلدى اينالا قانشا ادام وتىرا الادى؟
5. دۇكەندە 16كگ، 17كگ، 40كگ – دىق قوراپتارعا كامپيتتەر سالىنعان. قوراپتاردى اشپاي - اق اياز اتا بالالارعا 50كگ كامپيت ساتىپ الۋىنا بولا ما؟
16كگ+17كگ+17كگ= 50كگ
ءىى توپ
3 ءارتۇرلى سانداردى الدىمەن قوستى، ودان كەيىن ولاردى كوبەيتتى. سوندا ولاردىڭ قوسىندىسى مەن كوبەيتىندىسى تەڭ بولدى. ولار قانداي ساندار بولعانى؟ 1+2+3=1ح2ح3=6
2. ستۋدەنت كەشكى ساعات 10 - دا
ۇيىقتاۋعا جاتار الدىندا، شىرىلدايتىن ساعاتىن كەلەسى كۇنى ساعات 12 - دە وياناتىنداي ەتىپ قويدى. ساعاتى شىرىلداپ وياتقانشا ول نەشە ساعات ۇيىقتايدى؟
2 ساعات
3. ادامنىڭ قولىندا 10 ساۋساق بار. 10 قولدا نەشە ساۋساق بار؟ 50
4. يت تۇيەدەن 10 جىل از، ال تۇيە ەسەكتەن 20 جىل از جاسايدى. ەگەر ەسەك 50 جىل جاساسا، يت پەن تۇيە نەشە جىل جاسايدى؟
يت 20 جىل، تۇيە 30 جىل
5. ءبىر - بىرىمەن بەلگىلى بايلانىسپەن ورنالاسقان ساندار قاتارى بەرىلگەن. ساندار بايلانىسى ەرەكشەلىگىن تاۋىپ، قاتار جالعاستىر، ياعني كەلەسى قاي سان ەكەنىن انىقتا.
9، 7، 10، 8، 11، 9، 12،...؟ 10
4. ماقال - ماتەلدەر سايىسى
ال، بالالار، بالالار
ماقال – ماتەل ايتايىق.
قيىندىققا قايىسپاي
اسۋلاردان وتەيىك
ءتورتبۇرىشتىڭ ورنىنا سان قويىپ، ماقالدى وقى
5. «ەسەپكە كىم جۇيرىك؟» سايىسى
ومىردە ويلاپ تۇرساڭ، ءبارى دە - ەسەپ.
اۋىرساڭ، ىشەتۇعىن ءدارى دە - ەسەپ.
ەسەپسىز سۇرگەن ءومىر مازمۇنسىز اۋ،
دۇنيەنىڭ بار تۇلعاسى ەسەپ دەسەك.
بەرىلگەن ەسەپتەردى بارلىعى ورىندايدى
جۇلدىزشانىڭ ورىنا سان قويىپ، كوبەيتۋدى ورىندا:
* 2 *
2 7
3 6 * 8
* * * *
* * * * *
2. 0، 1، 2، 3 سيفرلارىنان بىردەي سيفر قايتالانبايتىن بارلىق مۇمكىن ءتورت تاڭبالى سانداردى جازىڭدار. مىسالى 3 201 سانىن جانە ت. ب. قۇراستىرۋعا بولادى. الىنعان ەڭ ۇلكەن جانە ەڭ كىشى سانداردىڭ ايىرماسىن نەگە تەڭ؟ 3 210 – 1 023= 2 187
6. قورىتىندىلاۋ
ءادىلقازىلارعا ءسوز بەرىلىپ، جەڭىمپاز توپتى انىقتاۋ، ماراپاتتاۋ
You Might Also Like
-
كوكشەتاۋ قالاسىنىڭ ءبىلىم ءبولىمى
