ءماتىن
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءماتىن.
ساباقتىڭ بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋى ارقىلى تەوريالىق ويلاۋىن، سويلەۋ ءتىلىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىعى: ءماتىن تۋرالى بەرىلگەن تۇسىنىكتى كەڭەيتۋ. ماتىندەگى ازات جولدىڭ ءرولىن بايقاتۋ. ماتىنگە سويلەم قوسىپ تولىقتىرۋ، بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ءماتىن قۇراستىرۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىلىگى: ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك، تالداۋ، جيناقتاۋ، وي قوزعاۋ، ماعىناسىن اشۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق (انا ءتىلى، قازاق ءتىلى، دۇنيەتانۋ)
پرينسيپتەرى: ءبىرتۇتاستىق، جۇيەلىلىك، عىلىميلىق
كورنەكىلىگى: سلايدتار، سيۋجەتتى سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. باعدارلاۋ – موتيۆاسيالىق كەزەڭ
ا) سالەمدەسۋ
ءا) وقۋشى قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
ءمۇعالىم -------------------- بالالار (حورمەن)
ءاربىر ادام؟ -------------- تۋىسىم، دوسىم، جۇراعات.
ءاربىر ساباق؟ ------------- ۇيرەنۋ، ۇعۋ، ۇلاعات.
ءاربىر ءىسىڭ؟ --------------- تىرلىك، تىرەك، ادامدىق.
ءاربىر ءسوزىڭ؟ -------------- شىندىق، بىرلىك، ادالدىق.
- ولاي بولسا، بالالار بۇگىنگى ساباعىمىزدى باستايمىز، ءاربىر ىسىمىزگە مۇقيات بولايىق.
ءىى. وتكەن ساباق بويىنشا ىستەلەتىن جۇمىس
1. كىرىسپە
وقۋشىلار، ءبىز قىركۇيەك ايىنان باستاپ وقىعان «دىبىس پەن ءارىپ» تاراۋىن بىتىردىك. ولاي بولسا مەن ءقازىر سۇراقتار ارقىلى سەندەردىڭ وسى تاقىرىپتى قالاي مەڭگەرگەندەرىڭدى تەكسەرىپ كورەيىن.
2. سۇراق - جاۋاپ
- دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟
- قازاق تىلىندە قانشا دىبىس، قانشا ءارىپ بار؟
- ورىس تىلىنەن ەنگەن سوزدەردە قانداي ارىپتەر بولادى؟ (ف، ۆ، چ، شش، ە، يا، يۋ)
3. وي قوزعاۋ. (3 توپقا پاراقشا تاراتۋ) – 5 سلايد، 3 تاپسىرما
ءى. توپ – دىبىس تۇرلەرى.
ءىى. توپ – داۋىستى دىبىستار.
ءىىى. توپ - داۋىسسىز دىبىستار.
4. تاپسىرما
دىبىستىق تالداۋ (3 توپقا)
ءى. توپ: فونتان
ءىى. توپ: ۆوكزال
ءىىى. توپ: فۋتبول
ءار سوزگە اۋىزشا سويلەم قۇر.
5. قورىتىندى.(ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى)
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم نەدەن قۇرالادى؟ (بىرنەشە سوزدەن)
ءىىى. وپەراسيالىق – ورىنداۋشىلىق كەزەڭ
6 - تاپسىرما
- مەن سىزدەرگە بوس كەلگەنىم جوق. وزىممەن بىرگە ءاليحاننىڭ حاتىن الا كەلدىم. ەندى سونى تىڭدايىق.
ءۇنتاسپا ( ءاليحاننىڭ داۋىسى)
ءاليحاننىڭ اناسى – مۇعاليما. ول دا ءاليحان ءتارىزدى وقيدى، جازادى. ارينە، ءاليحان ءۇي تاپسىرماسىن كۇندىز ورىنداپ قويادى. ال اناسى جازۋ ۇستەلىنە كەشكىسىن وتىرادى.
ءاليحان تۇندە ويانىپ كەتتى. قارسى بولمەنىڭ شامى جانىپ تۇر. قاراسا اناسى داپتەرلەردى تەكسەرىپ وتىر. ءسىرا، شارشاعان. كوزى كىرتيىپ كەتىپتى. ماڭدايىن ۋقالاپ قويادى.
«تۋ - ۋ دەمالىس تەزىرەك كەلسە ەكەن، انام دەمالار ەدى»، دەپ ويلادى ءاليحان.
- بالالار حات تا ماتىنگە جاتادى.
7 - تاپسىرما
- نە وقىدىق؟ (ءماتىن)
- ءماتىن ەكەنىن قايدان بىلدىڭدەر؟ (سويلەمدەر ءبىر - بىرىمەن ماعىنالىق جاعىنان بايلانىسىپ تۇر.)
- ءماتىن دەگەنىمىز نە؟ (ءوزارا ماعىنالىق بايلانىستى ايتىلاتىن ەكى نە ودان دا كوپ سويلەم قۇرالىپ، اۆتوردىڭ وي - پىكىرى.)
- ءماتىن بولىكتەرى قالاي جازىلادى؟ (بولەك)
- وقىعان ءماتىن نەشە بولىكتەن تۇرادى؟ (3 بولىكتەن)
- بۇل ماتىنگە قانداي ات قويۋعا بولادى؟ (اناسىنىڭ ەڭبەگى)
- ماتىندەگى سويلەمدەردىڭ ورنىن اۋىستىرۋعا بولا ما؟ (جوق)
- بۇل ماتىندەگى اۆتوردىڭ ايتاتىنى نە؟ (اۆتور: اناعا دەگەن ايانىش سەزىم تۋادى)
8 - تاپسىرما.
داپتەرمەن جۇمىس.
كوركەم جازۋ مينۋتى.
ل ل (قانداي دىبىس؟)
لاشىن – جىرتقىش قۇس.
9 - تاپسىرما.
ءماتىندى وقى. لاشىن - جىرتقىش قۇس. ونىڭ ارقاسى كوك - سۇر. ال القىمى اق سۇرلاۋ بولىپ كەلەدى. كوزى ءدوپ - دوڭگەلەك، قاپ - قارا. قاناتى ۇزىن جانە ءسۇيىر.
تاپسىرما: ءماتىن نە تۋرالى. وعان ات قوي. ءماتىندى كوشىرىپ جاز. بۇل اڭگىمەلەۋ ءماتىنى مە، الدە سيپاتتاۋ ءماتىنى مە؟
- ءماتىننىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟ بۇل سيپاتتاۋ ءماتىنى. ول قانداي؟ - دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس بالالار، ماتىندە لاشىننىڭ ءتۇر - ءتۇسى دەنەسىنىڭ كولەمى سيپاتتالعان. سونىمەن بۇل شىعارما ءماتىن دەگەن قورىتىندىعا كەلدىك.
10 - تاپسىرما.
ەستەرىڭدە بولسىن! ءماتىننىڭ قۇرامىنداعى سويلەمدەردىڭ ءوز ورنى بولادى. ءبىر بىرىمەن بايلانىسقان سويلەمدەر عانا ءماتىن قۇرايدى.
11 - تاپسىرما. سۋرەتتەرگە قارا
سۋرەتتەر: ەردوس، المالار، ورىندىق، كومپيۋتەر.
سۋرەتتەگى زاتتاردى اۋىزشا سيپاتتاپ بەر دە سويلەم قۇرا.
12 - تاپسىرما. سەرگىتۋ ءساتى.
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ (قيمىلمەن كورسەتۋ.)
مۇنىڭ اتى (ەڭبەك)
كەستە تىكسەڭ زەرلەپ،
مۇنىڭ اتى (ەڭبەك)
قيىندىقتىڭ ءبارىن،
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
- سونىمەن سۋرەتتەگى ەردوس قانداي بالا دەپ ويلايسىڭدار؟ (ەڭبەكقور....)
13 - تاپسىرما. ءماتىندى وقى.
ەردوس.
ەردوستىڭ اتاسى - شوپان. قىستىڭ سۋىق ءبىر كۇنى اتاسىنىڭ قىزۋ كوتەرىلىپ، جاتىپ قالدى. شاشقان ءشوپتى لەزدە تاۋىسقان قويلار ماڭىراي باستادى. اتىسىنىڭ تىنىشى كەتتى. سالدەن سوڭ اۋىرعانىنا قاراماي، كيىنىپ سىرتقا شىقتى. قورادا مال دا، ەرتتەۋلى ات تا جوق. قارت الىسقا كوز سالدى. مالدى ورىسكە ايداپ بارا جاتقان نەمەرەسىن كوردى. ول ەردوس ەدى.
(ج. كارمەنوۆ)
بۇل ءماتىندى ءوز ويىڭمەن جالعاستىر. (اتاسى ەردوستىڭ ىسىنە ريزا بولدى.)
14 - تاپسىرما. سۇراقتارعا اۋىزشا جاۋاپ بەر.
- ەردوستىڭ اتاسى كىم؟
- قويلار نەگە ماڭىرايدى؟
- ەردوس اتاسىن قالاي كومەكتەسەدى؟
- ادامدار عانا ەمەس، جاندىكتەر دە ەڭبەكقور بولادى. قاي جاندىك ەردوس سياقتى ەڭبەكقور؟ (قۇمىرسقا)
15 - تاپسىرما.
جۇمباقتى شەش.
ينە بەل، قىلقا مويىن، قارا باتىر،
قارا تاۋدى ارقالاپ بارا جاتىر.
بۇل نە؟
وقۋشىلار قۇمىرسقا دەگەن سوزگە اسسوسياسيا قۇرادى.
16 - تاپسىرما.
اسسوسياسيانى تولىقتىرۋ.
قۇمىرسقا تۋرالى شاعىن تۇسىنىك. ەڭبەك ەتۋدى قۇمىرسقادان ۇيرەنۋ كەرەك. ويتكەنى قۇمىرسقا ەڭبەكقور جاندىك. ول ءوز سالماعىنان ون ەسە اۋىر جۇكتى وپ - وڭاي سۇيرەتەدى. بىرەۋىنىڭ ءالى كەلمەسە، قالعاندارى كومەكتەسەدى.
IV. رەفلەكسيالىق – باعالاۋ كەزەڭى.
1. بەس جولدى ولەڭ (ءماتىن)
2. ءبىز بۇگىن قازاق ءتىلى ساباعىندا ەكىنشى سىنىپتا ءماتىن جايلى العان ماعلۇماتتارعا سۇيەنە وتىرىپ، ۇعىمدارىمىزدى كەڭەيتە تۇستىك. بۇل ساباقتا شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەدىڭدەر. بۇل جۇمىستاردى كەلەسى ساباقتاردا جالعاستىرامىز. ساباققا بەلسەن قاتىسقان بارلىق وقۋشىلارعا راحمەت!
V. باعالاۋ
VI. ءۇي جۇمىسى
ساباقتىڭ بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋى ارقىلى تەوريالىق ويلاۋىن، سويلەۋ ءتىلىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىعى: ءماتىن تۋرالى بەرىلگەن تۇسىنىكتى كەڭەيتۋ. ماتىندەگى ازات جولدىڭ ءرولىن بايقاتۋ. ماتىنگە سويلەم قوسىپ تولىقتىرۋ، بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ءماتىن قۇراستىرۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىلىگى: ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك، تالداۋ، جيناقتاۋ، وي قوزعاۋ، ماعىناسىن اشۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق (انا ءتىلى، قازاق ءتىلى، دۇنيەتانۋ)
پرينسيپتەرى: ءبىرتۇتاستىق، جۇيەلىلىك، عىلىميلىق
كورنەكىلىگى: سلايدتار، سيۋجەتتى سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. باعدارلاۋ – موتيۆاسيالىق كەزەڭ
ا) سالەمدەسۋ
ءا) وقۋشى قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
ءمۇعالىم -------------------- بالالار (حورمەن)
ءاربىر ادام؟ -------------- تۋىسىم، دوسىم، جۇراعات.
ءاربىر ساباق؟ ------------- ۇيرەنۋ، ۇعۋ، ۇلاعات.
ءاربىر ءىسىڭ؟ --------------- تىرلىك، تىرەك، ادامدىق.
ءاربىر ءسوزىڭ؟ -------------- شىندىق، بىرلىك، ادالدىق.
- ولاي بولسا، بالالار بۇگىنگى ساباعىمىزدى باستايمىز، ءاربىر ىسىمىزگە مۇقيات بولايىق.
ءىى. وتكەن ساباق بويىنشا ىستەلەتىن جۇمىس
1. كىرىسپە
وقۋشىلار، ءبىز قىركۇيەك ايىنان باستاپ وقىعان «دىبىس پەن ءارىپ» تاراۋىن بىتىردىك. ولاي بولسا مەن ءقازىر سۇراقتار ارقىلى سەندەردىڭ وسى تاقىرىپتى قالاي مەڭگەرگەندەرىڭدى تەكسەرىپ كورەيىن.
2. سۇراق - جاۋاپ
- دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟
- قازاق تىلىندە قانشا دىبىس، قانشا ءارىپ بار؟
- ورىس تىلىنەن ەنگەن سوزدەردە قانداي ارىپتەر بولادى؟ (ف، ۆ، چ، شش، ە، يا، يۋ)
3. وي قوزعاۋ. (3 توپقا پاراقشا تاراتۋ) – 5 سلايد، 3 تاپسىرما
ءى. توپ – دىبىس تۇرلەرى.
ءىى. توپ – داۋىستى دىبىستار.
ءىىى. توپ - داۋىسسىز دىبىستار.
4. تاپسىرما
دىبىستىق تالداۋ (3 توپقا)
ءى. توپ: فونتان
ءىى. توپ: ۆوكزال
ءىىى. توپ: فۋتبول
ءار سوزگە اۋىزشا سويلەم قۇر.
5. قورىتىندى.(ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى)
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم نەدەن قۇرالادى؟ (بىرنەشە سوزدەن)
ءىىى. وپەراسيالىق – ورىنداۋشىلىق كەزەڭ
6 - تاپسىرما
- مەن سىزدەرگە بوس كەلگەنىم جوق. وزىممەن بىرگە ءاليحاننىڭ حاتىن الا كەلدىم. ەندى سونى تىڭدايىق.
ءۇنتاسپا ( ءاليحاننىڭ داۋىسى)
ءاليحاننىڭ اناسى – مۇعاليما. ول دا ءاليحان ءتارىزدى وقيدى، جازادى. ارينە، ءاليحان ءۇي تاپسىرماسىن كۇندىز ورىنداپ قويادى. ال اناسى جازۋ ۇستەلىنە كەشكىسىن وتىرادى.
ءاليحان تۇندە ويانىپ كەتتى. قارسى بولمەنىڭ شامى جانىپ تۇر. قاراسا اناسى داپتەرلەردى تەكسەرىپ وتىر. ءسىرا، شارشاعان. كوزى كىرتيىپ كەتىپتى. ماڭدايىن ۋقالاپ قويادى.
«تۋ - ۋ دەمالىس تەزىرەك كەلسە ەكەن، انام دەمالار ەدى»، دەپ ويلادى ءاليحان.
- بالالار حات تا ماتىنگە جاتادى.
7 - تاپسىرما
- نە وقىدىق؟ (ءماتىن)
- ءماتىن ەكەنىن قايدان بىلدىڭدەر؟ (سويلەمدەر ءبىر - بىرىمەن ماعىنالىق جاعىنان بايلانىسىپ تۇر.)
- ءماتىن دەگەنىمىز نە؟ (ءوزارا ماعىنالىق بايلانىستى ايتىلاتىن ەكى نە ودان دا كوپ سويلەم قۇرالىپ، اۆتوردىڭ وي - پىكىرى.)
- ءماتىن بولىكتەرى قالاي جازىلادى؟ (بولەك)
- وقىعان ءماتىن نەشە بولىكتەن تۇرادى؟ (3 بولىكتەن)
- بۇل ماتىنگە قانداي ات قويۋعا بولادى؟ (اناسىنىڭ ەڭبەگى)
- ماتىندەگى سويلەمدەردىڭ ورنىن اۋىستىرۋعا بولا ما؟ (جوق)
- بۇل ماتىندەگى اۆتوردىڭ ايتاتىنى نە؟ (اۆتور: اناعا دەگەن ايانىش سەزىم تۋادى)
8 - تاپسىرما.
داپتەرمەن جۇمىس.
كوركەم جازۋ مينۋتى.
ل ل (قانداي دىبىس؟)
لاشىن – جىرتقىش قۇس.
9 - تاپسىرما.
ءماتىندى وقى. لاشىن - جىرتقىش قۇس. ونىڭ ارقاسى كوك - سۇر. ال القىمى اق سۇرلاۋ بولىپ كەلەدى. كوزى ءدوپ - دوڭگەلەك، قاپ - قارا. قاناتى ۇزىن جانە ءسۇيىر.
تاپسىرما: ءماتىن نە تۋرالى. وعان ات قوي. ءماتىندى كوشىرىپ جاز. بۇل اڭگىمەلەۋ ءماتىنى مە، الدە سيپاتتاۋ ءماتىنى مە؟
- ءماتىننىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟ بۇل سيپاتتاۋ ءماتىنى. ول قانداي؟ - دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس بالالار، ماتىندە لاشىننىڭ ءتۇر - ءتۇسى دەنەسىنىڭ كولەمى سيپاتتالعان. سونىمەن بۇل شىعارما ءماتىن دەگەن قورىتىندىعا كەلدىك.
10 - تاپسىرما.
ەستەرىڭدە بولسىن! ءماتىننىڭ قۇرامىنداعى سويلەمدەردىڭ ءوز ورنى بولادى. ءبىر بىرىمەن بايلانىسقان سويلەمدەر عانا ءماتىن قۇرايدى.
11 - تاپسىرما. سۋرەتتەرگە قارا
سۋرەتتەر: ەردوس، المالار، ورىندىق، كومپيۋتەر.
سۋرەتتەگى زاتتاردى اۋىزشا سيپاتتاپ بەر دە سويلەم قۇرا.
12 - تاپسىرما. سەرگىتۋ ءساتى.
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ (قيمىلمەن كورسەتۋ.)
مۇنىڭ اتى (ەڭبەك)
كەستە تىكسەڭ زەرلەپ،
مۇنىڭ اتى (ەڭبەك)
قيىندىقتىڭ ءبارىن،
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
- سونىمەن سۋرەتتەگى ەردوس قانداي بالا دەپ ويلايسىڭدار؟ (ەڭبەكقور....)
13 - تاپسىرما. ءماتىندى وقى.
ەردوس.
ەردوستىڭ اتاسى - شوپان. قىستىڭ سۋىق ءبىر كۇنى اتاسىنىڭ قىزۋ كوتەرىلىپ، جاتىپ قالدى. شاشقان ءشوپتى لەزدە تاۋىسقان قويلار ماڭىراي باستادى. اتىسىنىڭ تىنىشى كەتتى. سالدەن سوڭ اۋىرعانىنا قاراماي، كيىنىپ سىرتقا شىقتى. قورادا مال دا، ەرتتەۋلى ات تا جوق. قارت الىسقا كوز سالدى. مالدى ورىسكە ايداپ بارا جاتقان نەمەرەسىن كوردى. ول ەردوس ەدى.
(ج. كارمەنوۆ)
بۇل ءماتىندى ءوز ويىڭمەن جالعاستىر. (اتاسى ەردوستىڭ ىسىنە ريزا بولدى.)
14 - تاپسىرما. سۇراقتارعا اۋىزشا جاۋاپ بەر.
- ەردوستىڭ اتاسى كىم؟
- قويلار نەگە ماڭىرايدى؟
- ەردوس اتاسىن قالاي كومەكتەسەدى؟
- ادامدار عانا ەمەس، جاندىكتەر دە ەڭبەكقور بولادى. قاي جاندىك ەردوس سياقتى ەڭبەكقور؟ (قۇمىرسقا)
15 - تاپسىرما.
جۇمباقتى شەش.
ينە بەل، قىلقا مويىن، قارا باتىر،
قارا تاۋدى ارقالاپ بارا جاتىر.
بۇل نە؟
وقۋشىلار قۇمىرسقا دەگەن سوزگە اسسوسياسيا قۇرادى.
16 - تاپسىرما.
اسسوسياسيانى تولىقتىرۋ.
قۇمىرسقا تۋرالى شاعىن تۇسىنىك. ەڭبەك ەتۋدى قۇمىرسقادان ۇيرەنۋ كەرەك. ويتكەنى قۇمىرسقا ەڭبەكقور جاندىك. ول ءوز سالماعىنان ون ەسە اۋىر جۇكتى وپ - وڭاي سۇيرەتەدى. بىرەۋىنىڭ ءالى كەلمەسە، قالعاندارى كومەكتەسەدى.
IV. رەفلەكسيالىق – باعالاۋ كەزەڭى.
1. بەس جولدى ولەڭ (ءماتىن)
2. ءبىز بۇگىن قازاق ءتىلى ساباعىندا ەكىنشى سىنىپتا ءماتىن جايلى العان ماعلۇماتتارعا سۇيەنە وتىرىپ، ۇعىمدارىمىزدى كەڭەيتە تۇستىك. بۇل ساباقتا شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەدىڭدەر. بۇل جۇمىستاردى كەلەسى ساباقتاردا جالعاستىرامىز. ساباققا بەلسەن قاتىسقان بارلىق وقۋشىلارعا راحمەت!
V. باعالاۋ
VI. ءۇي جۇمىسى
You Might Also Like
