ءماتىن، سانداردى، فورمۋلالاردى ەنگىزۋ
تاقىرىبى: ءماتىن، سانداردى، فورمۋلالاردى ەنگىزۋ.
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ساباقتا ءماتىن، سانداردى، فورمۋلالاردى ەنگىزۋ، كوشىرمە الۋ، باعانالار مەن جولداردىڭ بيىكتىگىن وزگەرتۋ امالدارىمەن تانىستىرۋ
دامىتۋشىلىق: العان ءبىلىمىن ودان ءارى دامىتۋ
تاربيەلىك: ىزگىلىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: پروگراممالاۋ نەگىزدەرى
كورنەكتى قۇرالدار. وقۋلىقتار، كومپيۋتەر، بۋكلەت، ۆيدەپروەكتور، پرەزەنتاسيا
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. وتكەن ساباقتى قايتالاۋ
1. ەلەكتروندىق كەستەلەر نە ءۇشىن ارنالعان؟
2. قاي ينفورماسيا باستاپقى دەرەكتەر، ال قايسى – ناتيجەلەر دەپ اتالادى؟
3. ەلەكتروندىق كەستە ۇياشىعىنىڭ ادرەسى دەگەنىمىز نە؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
1. تەكستى ەنگىزۋ
2. ساندار ەنگىزۋ
3 فورمۋلالار ەنگىزۋ
4. باعانالار ەنىن جانە قاتارلار بيىكتىگىن وزگەرتۋ
5. ۇياداعى مالىمەتتى تۇزەتۋ
6. جىلجىتۋ
7. كوشىرمە الۋ
1. ءماتىن – كەز كەلگەن سيمۆولدار تىزبەگى، ەگەر ءماتىن سيفردان باستالاتىن بولسا، وندا ونى ‘’’’ تاڭباسىمەن باستاۋ كەرەك. ەگەر ءماتىن ەنى ۇيانىڭ ەنىنەن ارتىق بولسا، ەكرانداعى ەلەمەنت سولاردىڭ دا ىشىنەن كورىنىپ تۇرادى. ال، ەگەر وڭ جاقتاعى ۇياعا باسقا مالىمەت ەنگىزىلسە، وندا ونىڭ الدىنداعى كورىنگەن مالىمەت تەك ءوز ۇياسىندا عانا بەينەلەنىپ قيىلىپ قالادى. (ءبىراق ەۆم جادىندا تولىق ساقتالادى)
2. ەلەكتروندىق كەستەگە ساندار ەنگىزۋ =،+،- تاڭبالارىنان نەمەسە بىردەن سيفردان باستالادى. ەگەر ەنگىزىلگەن ساندارىنىڭ ەنى ۇيانىڭ ەنىنەن ارتىق بولسا، وندا سان ەكسپونەنسيالىق تۇردە بەينەلەنەدى نەمەسە ول ساننىڭ ورنىنا # # # # ءتارىزدى تاڭبالار شىعادى (ءبىراق ەەم جادىندا ول ساننىڭ بارلىق رازريادتارى تولىق ساقتالادى).
3. Excel - دە كەز - كەلگەن اريفمەتيكالىق ورنەك فورمۋلا تۇرىندە جازىلادى. ول ۇيا ادرەستەرى مەن ساندارىنىڭ، فۋنكسيالاردىڭ اريفمەتيكالىق امالدار تاڭباسى ارقىلى بىرىكتىرىلگەن جيىنىنان تۇرادى.
4. باعانالار ەنىن جانە قاتارلار بيىكتىگىن وزگەرتۋ
بۇل ارەكەتتەردى تىشقان ارقىلى نەمەسە مەنيۋ كومەگىمەن اتقارۋعا بولادى. تىشقاندى پايدالانار كەزدە ونىڭ سىلتەمەسىن باعانالار ارىپتەرى اراسىنداعى نەمەسە قاتارلار ءنومىرى اراسىنداعى ءبولۋ سىزىعىنا جەتكىزىپ، سىلتەمە ەكى ءتىلسىزىعى بار باعىتتاۋىش بەينەسىنە اينالعاندا تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىن باسىپ باعانانىڭ نەمەسە قاتاردى كەڭەيتۋ ( تارىلتۋ) كەرەك.
مەنيۋدى پايدالاناتىن بولساق، كولەمى وزگەرتىلۋگە ءتيىس باعانالاردى
( قاتارلاردى) بەلگىلەپ قويىپ، فورمات قاتار مولشەر (رازمەر)
فورمات باعانا مولشەر (رازمەر) كوماندالارىن ورىنداۋ كەرەك.
5. ۇياداعى مالىمەتتى تۇزەتۋ
مالىمەتتەردى تۇزەتۋ ۇياعا ولاردى ەنگىزىپ جاتقاندا نەمەسە ەنگىزىپ بولعان سوڭ دا جۇرگىزىلە بەرەدى. ەگەر مالىمەتتەگى قاتەنى ەنگىزۋ ساتىندە بايقاساڭىز، وندا ارتىق سيمۆولداردى BackSpase پەرنەسىمەن ءوشىرىپ، كەرەكتىلەرىن قايتا تەرە وتىرىپ وزگەرتە الامىز. Esc پەرنەسى ۇياعا مالىمەت ەنگىزبەي، ونىڭ قايتالاپ تەرۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى.
مالىمەت بۇرىن ەنگىزىلگەن ۇيانى تۇزەتۋ ءۇشىن تەڭبىلتوردى، ياعني كەستەلىك كۋرسوردى كەرەكتى ۇياعا جەتكىزىپ، تۇزەتۋ رەجيمىنە كوشۋ ءۇشىن ع2 پەرنەسىن باسىپ، نەمەسە تىشقان كۋرسورىن فورمۋلا قاتارىنداعى مالىمەتتەر اراسىنا الىپ بارىپ، ونى سىرت ەتكىز قاجەت. ودان كەيىن كەرەكتى تۇزەتۋلەر ەنگىزىپ، ەڭ سوڭىندا Enter پەرنەسىن نەمەسە باعىتتاۋىش ءتىلسىزىق پەرنەلەردىڭ ءبىرىن باسسا بولعانى.
مالىمەتتەر ەنگىزىلىسىمەن ولار ەسەپتەۋ پروسەسىنە ارالاسىپ، وزدەرىنە قاتىستى ۇيالارداعى ناتيجەلىك مالىمەتتەردى بىردەن وزگەرەتىنىنە نازار سالىڭىزدار؟
بۇل – ەلەكتروندىق كەستەلەردىڭ ەڭ ماڭىزدى قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى.
6. جىلجىتۋ
مالىمەتتەردىڭ ءبىر ورنىنان ءبىر ورىنعا جىلجىتۋ بارىسىندا نەنى جانە قايدا ورنالاستىراتىنىمىزدى ايقىنداپ العانىمىز ءجون. جىلجىتۋ كەزىندە ورنىنان كوشىرىلەتىن مالىمەتتەردى، ياعني ۇيانى نە بلوكتى ( نەنى تاسىمالداۋ كەرەك) بەلگىلەپ الامىزدا وعان تىشقان كۋرسورىن الىپ بارامىز. سول ساتتە كۋرسور اق باعىتتاۋىش ءتىلسىزىققا اينالادى. سونان سوڭ بەلگىلەنگەن بلوكتى نە ۇيانى تىشقانمەن ءىلىپ الىپ باسقا ورىنعا (قايدا تاسىمالدانادى) الىپ بارامىز.
7. كوشىرمە الۋ
كوشىرمە الۋ كەزىنە ءتۇپ نۇسقا تۇرىندەگى مالىمەت ءوز ورنىندا قالادى، ال باسقا ورىندا (قايدا) ونىڭ كوشىرمەسى قوسىمشا پايدا بولادى. كوشىرمە الۋ وپەراسياسى جىلجىتۋ ءتارىزدى ورىندالادى، تەك بۇل جولى Ctrl پەرنەسىن باسۋلى كۇيىندە ۇستاپ ءتۇرۋ قاجەت
ءپليۋستى تولتىرۋ ارەكەتى ارقىلى دا كوشىرمە الۋعا بولادى. كۋرسوردى توردىڭ وڭ جاق تومەنگى شەتىنە الىپ بارسا، ول «پليۋس»تاڭباسىنا اينالادى، ونى تولتىرۋ ماركەرى دەپ اتايدى تولتىرۋ ارەكەتىن وڭعا قاراي جانە تومەنگى باعىتتا جۇرگىزەدى. تولتىرۋ، جىلجىتۋ سياقتى ورىندالادى، ءبىراق سول ساتتە كۋرسور ۇيانىڭ نەمەسە بلوكتىڭ وڭ جاق تومەنگى شەتىندە تۇرۋى ءتيىس (قارا پليۋس تۇرىندە) تولتىرۋ كەزىندە باستاپقى ۇياداعى نەمەسە بلوكتاعى مالىمەت (نە ) تىشقاننىڭ باتىرماسىن باسىپ تۇرىپ ونى جىلجىتۋ ارقىلى بىرنەشە رەت قايتالانا الادى. ول اسىرەسە فورمۋلالاردى كوشىرۋگە وتە ىڭعايلى.
ءىۇ. جاڭا ساباقتى پىسىقتاۋ.
1.. ەلەكتروندىق كەستەگە ساندار ەنگىزۋ قانداي كوماندانىڭ كومەگىمەن جۇرگىزىلەدى؟
2 كوشىرمە الۋ قانداي كوماندانىڭ كومەگىمەن جۇرگىزىلەدى؟
ءۇ. ۇيگە تاپسىرما: 282 - 285 بەت
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ساباقتا ءماتىن، سانداردى، فورمۋلالاردى ەنگىزۋ، كوشىرمە الۋ، باعانالار مەن جولداردىڭ بيىكتىگىن وزگەرتۋ امالدارىمەن تانىستىرۋ
دامىتۋشىلىق: العان ءبىلىمىن ودان ءارى دامىتۋ
تاربيەلىك: ىزگىلىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: پروگراممالاۋ نەگىزدەرى
كورنەكتى قۇرالدار. وقۋلىقتار، كومپيۋتەر، بۋكلەت، ۆيدەپروەكتور، پرەزەنتاسيا
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. وتكەن ساباقتى قايتالاۋ
1. ەلەكتروندىق كەستەلەر نە ءۇشىن ارنالعان؟
2. قاي ينفورماسيا باستاپقى دەرەكتەر، ال قايسى – ناتيجەلەر دەپ اتالادى؟
3. ەلەكتروندىق كەستە ۇياشىعىنىڭ ادرەسى دەگەنىمىز نە؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
1. تەكستى ەنگىزۋ
2. ساندار ەنگىزۋ
3 فورمۋلالار ەنگىزۋ
4. باعانالار ەنىن جانە قاتارلار بيىكتىگىن وزگەرتۋ
5. ۇياداعى مالىمەتتى تۇزەتۋ
6. جىلجىتۋ
7. كوشىرمە الۋ
1. ءماتىن – كەز كەلگەن سيمۆولدار تىزبەگى، ەگەر ءماتىن سيفردان باستالاتىن بولسا، وندا ونى ‘’’’ تاڭباسىمەن باستاۋ كەرەك. ەگەر ءماتىن ەنى ۇيانىڭ ەنىنەن ارتىق بولسا، ەكرانداعى ەلەمەنت سولاردىڭ دا ىشىنەن كورىنىپ تۇرادى. ال، ەگەر وڭ جاقتاعى ۇياعا باسقا مالىمەت ەنگىزىلسە، وندا ونىڭ الدىنداعى كورىنگەن مالىمەت تەك ءوز ۇياسىندا عانا بەينەلەنىپ قيىلىپ قالادى. (ءبىراق ەۆم جادىندا تولىق ساقتالادى)
2. ەلەكتروندىق كەستەگە ساندار ەنگىزۋ =،+،- تاڭبالارىنان نەمەسە بىردەن سيفردان باستالادى. ەگەر ەنگىزىلگەن ساندارىنىڭ ەنى ۇيانىڭ ەنىنەن ارتىق بولسا، وندا سان ەكسپونەنسيالىق تۇردە بەينەلەنەدى نەمەسە ول ساننىڭ ورنىنا # # # # ءتارىزدى تاڭبالار شىعادى (ءبىراق ەەم جادىندا ول ساننىڭ بارلىق رازريادتارى تولىق ساقتالادى).
3. Excel - دە كەز - كەلگەن اريفمەتيكالىق ورنەك فورمۋلا تۇرىندە جازىلادى. ول ۇيا ادرەستەرى مەن ساندارىنىڭ، فۋنكسيالاردىڭ اريفمەتيكالىق امالدار تاڭباسى ارقىلى بىرىكتىرىلگەن جيىنىنان تۇرادى.
4. باعانالار ەنىن جانە قاتارلار بيىكتىگىن وزگەرتۋ
بۇل ارەكەتتەردى تىشقان ارقىلى نەمەسە مەنيۋ كومەگىمەن اتقارۋعا بولادى. تىشقاندى پايدالانار كەزدە ونىڭ سىلتەمەسىن باعانالار ارىپتەرى اراسىنداعى نەمەسە قاتارلار ءنومىرى اراسىنداعى ءبولۋ سىزىعىنا جەتكىزىپ، سىلتەمە ەكى ءتىلسىزىعى بار باعىتتاۋىش بەينەسىنە اينالعاندا تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىن باسىپ باعانانىڭ نەمەسە قاتاردى كەڭەيتۋ ( تارىلتۋ) كەرەك.
مەنيۋدى پايدالاناتىن بولساق، كولەمى وزگەرتىلۋگە ءتيىس باعانالاردى
( قاتارلاردى) بەلگىلەپ قويىپ، فورمات قاتار مولشەر (رازمەر)
فورمات باعانا مولشەر (رازمەر) كوماندالارىن ورىنداۋ كەرەك.
5. ۇياداعى مالىمەتتى تۇزەتۋ
مالىمەتتەردى تۇزەتۋ ۇياعا ولاردى ەنگىزىپ جاتقاندا نەمەسە ەنگىزىپ بولعان سوڭ دا جۇرگىزىلە بەرەدى. ەگەر مالىمەتتەگى قاتەنى ەنگىزۋ ساتىندە بايقاساڭىز، وندا ارتىق سيمۆولداردى BackSpase پەرنەسىمەن ءوشىرىپ، كەرەكتىلەرىن قايتا تەرە وتىرىپ وزگەرتە الامىز. Esc پەرنەسى ۇياعا مالىمەت ەنگىزبەي، ونىڭ قايتالاپ تەرۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى.
مالىمەت بۇرىن ەنگىزىلگەن ۇيانى تۇزەتۋ ءۇشىن تەڭبىلتوردى، ياعني كەستەلىك كۋرسوردى كەرەكتى ۇياعا جەتكىزىپ، تۇزەتۋ رەجيمىنە كوشۋ ءۇشىن ع2 پەرنەسىن باسىپ، نەمەسە تىشقان كۋرسورىن فورمۋلا قاتارىنداعى مالىمەتتەر اراسىنا الىپ بارىپ، ونى سىرت ەتكىز قاجەت. ودان كەيىن كەرەكتى تۇزەتۋلەر ەنگىزىپ، ەڭ سوڭىندا Enter پەرنەسىن نەمەسە باعىتتاۋىش ءتىلسىزىق پەرنەلەردىڭ ءبىرىن باسسا بولعانى.
مالىمەتتەر ەنگىزىلىسىمەن ولار ەسەپتەۋ پروسەسىنە ارالاسىپ، وزدەرىنە قاتىستى ۇيالارداعى ناتيجەلىك مالىمەتتەردى بىردەن وزگەرەتىنىنە نازار سالىڭىزدار؟
بۇل – ەلەكتروندىق كەستەلەردىڭ ەڭ ماڭىزدى قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى.
6. جىلجىتۋ
مالىمەتتەردىڭ ءبىر ورنىنان ءبىر ورىنعا جىلجىتۋ بارىسىندا نەنى جانە قايدا ورنالاستىراتىنىمىزدى ايقىنداپ العانىمىز ءجون. جىلجىتۋ كەزىندە ورنىنان كوشىرىلەتىن مالىمەتتەردى، ياعني ۇيانى نە بلوكتى ( نەنى تاسىمالداۋ كەرەك) بەلگىلەپ الامىزدا وعان تىشقان كۋرسورىن الىپ بارامىز. سول ساتتە كۋرسور اق باعىتتاۋىش ءتىلسىزىققا اينالادى. سونان سوڭ بەلگىلەنگەن بلوكتى نە ۇيانى تىشقانمەن ءىلىپ الىپ باسقا ورىنعا (قايدا تاسىمالدانادى) الىپ بارامىز.
7. كوشىرمە الۋ
كوشىرمە الۋ كەزىنە ءتۇپ نۇسقا تۇرىندەگى مالىمەت ءوز ورنىندا قالادى، ال باسقا ورىندا (قايدا) ونىڭ كوشىرمەسى قوسىمشا پايدا بولادى. كوشىرمە الۋ وپەراسياسى جىلجىتۋ ءتارىزدى ورىندالادى، تەك بۇل جولى Ctrl پەرنەسىن باسۋلى كۇيىندە ۇستاپ ءتۇرۋ قاجەت
ءپليۋستى تولتىرۋ ارەكەتى ارقىلى دا كوشىرمە الۋعا بولادى. كۋرسوردى توردىڭ وڭ جاق تومەنگى شەتىنە الىپ بارسا، ول «پليۋس»تاڭباسىنا اينالادى، ونى تولتىرۋ ماركەرى دەپ اتايدى تولتىرۋ ارەكەتىن وڭعا قاراي جانە تومەنگى باعىتتا جۇرگىزەدى. تولتىرۋ، جىلجىتۋ سياقتى ورىندالادى، ءبىراق سول ساتتە كۋرسور ۇيانىڭ نەمەسە بلوكتىڭ وڭ جاق تومەنگى شەتىندە تۇرۋى ءتيىس (قارا پليۋس تۇرىندە) تولتىرۋ كەزىندە باستاپقى ۇياداعى نەمەسە بلوكتاعى مالىمەت (نە ) تىشقاننىڭ باتىرماسىن باسىپ تۇرىپ ونى جىلجىتۋ ارقىلى بىرنەشە رەت قايتالانا الادى. ول اسىرەسە فورمۋلالاردى كوشىرۋگە وتە ىڭعايلى.
ءىۇ. جاڭا ساباقتى پىسىقتاۋ.
1.. ەلەكتروندىق كەستەگە ساندار ەنگىزۋ قانداي كوماندانىڭ كومەگىمەن جۇرگىزىلەدى؟
2 كوشىرمە الۋ قانداي كوماندانىڭ كومەگىمەن جۇرگىزىلەدى؟
ءۇ. ۇيگە تاپسىرما: 282 - 285 بەت
You Might Also Like
-
ەكى سوعىس ارالىعىنداعى حالىقارالىق قاتىناستار
