InfoHub Logo

26 مامىردا نۇر-سۇلتان قالاسىندا  «Technovation Challenge – 2019» حالىقارالىق ءىت جارىسىنىڭ ايماقتىق كەزەڭى ءوتتى. بايقاۋعا قازاقستاننىڭ 14 قالاسىنان 57 كوماندا قاتىستى. ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن 10-18 جاس ارالىعىنداعى وقۋشى-قىزدار ب ا ق سىناستى.

Technovation — بۇل الەۋمەتتىك ماسەلەرلەردى (مەديسينا، ءبىلىم، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار، قاۋىپسىزدىك جانە بەيبىتشىلىك) كوتەرىپ، ونىڭ شەشىمىن تەحنولوگيا (اتاپ ايتقاندا ءموبيلدى قوسىمشالار) ارقىلى تابۋعا ۇيرەتەتىن ۆولونتەرلىك باعدارلاما. Technovation Challenge — بۇل 10–18 جاس ارالىعىنداعى وقۋشى قىزدار اراسىندا وتەتىن حالىقارالىق بايقاۋ. قىزدار ءموبيلدى قوسىمشا جاساپ IT سالاسىنان قابىلەتتەرىن شىڭداپ قانا قويماي سونىمەن بىرگە سول قوسىمشا ارقىلى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە تىرىسادى. بۇل بايقاۋ الەمنىڭ 78 ەلىندە وتكىزىلەدى. بايقاۋدى ۇيىمداستىرۋشى — كرەمنيي القابىنداعى «Iridescent» كوممەرسيالىق ەمەس قايىرىمدىلىق ۇيىمى. باس جۇلدە — 10 000 دوللار.

^{سۋرەت: the-tech.kz}

بيىل ەلىمىزدە وتكىزىلگەن بايقاۋدا قاتىسۋشىلار، بەلگىلى ءبىر الەۋمەتتىك ماسەلەنى كوتەرىپ، ونىڭ شەشۋ جولدارىن IT تۇرعىسىنان قاراستىرىپ، تەحنولوگيا ارقىلى قالاي شەشۋ جولدارىن كورسەتتى. بىر-بىرىنەن ارتىق بولماسا كەم تۇسپەيتىن مىقتى كوماندالاردىڭ اراسىنان ۇزدىك دەپ 5 كوماندا تاڭداپ الىندى. 45 ادامنان تۇراتىن قازىلار القاسى ءوزارا كەڭەسىپ ۇزدىك دەپ تومەندەگىدەي كوماندالاردى اتادى.  

جارتىلاي فينالعا وتكەندەر: 

اقتوبە قالاسىنان ەlia كومانداسى — Able to live قوسىمشاسى، ەستۋ قابىلەتى ناشار ادامداردىڭ ءومىرىن جەڭىلدەتەتىن سەرۆيس.

الماتى قالاسىنان Pizzazz كومانداسى — ZhanHealth قوسىمشاسى. دەنساۋلىعى ناشار ادامدار ءۇشىن كومەك شاقىراتىن سەرۆيس.  

الماتى قالاسىنان Guiding Star كومانداسى — Guiding Star قوسىمشاسى، نازىك جاندىلاردىڭ كوشباسشىلىق داعدىلاردى دامىتۋعا ارنالعان قوسىمشا.

الماتى قالاسىنان Coco كومانداسى — TECO قوسىمشاسى. جەكە ماقساتتار قويىپ، ونى ويىن تۇرىندە ورىنداۋعا كومەكتەسەدى.

تاراز قالاسىنان Spark كومانداسى — KindMind قوسىمشاسى. ەستۋ قابىلەتى وتە ناشار جاندارعا ارنالعان قىزمەت.

Pizzazz كومانداسىمەن سۇحبات

ءبىز جارتىلاي فينالعا وتكەن الماتىلىق Pizzazz كومانداسىمەن سۇحباتتاستىق. مەديسينالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە ارنالعان IT جوباسىن جاساپ شىعارۋعا بويجەتكەندەر كوپ ىزدەنىپ، ەڭبەكتەنگەندەرىن ايتتى. توپ مۇشەلەرى: ەريك ديليارا، الكەيەۆا اينۋرا، قارشىعا اسەم، ساپاربەك الۋا. الماتى قالاسىنداعى فيزيكا-ماتەماتيكالىق باعىتتاعى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارى. توپتى اتاۋ سەبەبى Pizzazz اعىلشىن سلەنگىنەن اۋدارعاندا «باتىل، قورىقپايتىن» دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى. ولار «ءوزىمىزدى باتىل دەپ ساناعاندىقتان توپتىڭ اتىن سولاي دەپ اتادىق»، — دەيدى.

^{سۋرەتتە سولدان وڭعا قاراي: ديليارا، اينۋرا، اسەم، الۋا}

— ءبىز IT سالاسىنىڭ قارقىندى دامىپ جاتقانىن بايقاعاندىقتان وسى سالاعا بەت بۇردىق. ءوتىپ جاتقان ءتۇرلى بايقاۋلارعا قاتىسىپ، جاقسى جەتىستىكتەرگە جەتۋدى ارماندادىق، وزىمىزگە ماقسات ەتىپ قويدىق. سولاي وسى وقۋ جىلىنىڭ قاراشا ايىندا (2018 جىل قاراشا) تورتەۋمىز HackDay دەگەن كونكۋرسقا بارعانبىز. الايدا ورىن الا المادىق. سودان كەيىن كەلەسى جولى جاسايتىن قوسىمشامىز ءار ادامنىڭ ءومىرىن جاقسارتۋعا پايداسىن تيگىزۋى كەرەك دەگەن يدەيانى ۇستاندىق. ديليارا — قوسىمشانىڭ كودىن جازدى. ال مەن جۇرت الدىندا سويلەيتىن سوزدەرىمىزدى ياعني speech دەيدى عوي. سونى دايىندادىم. اسەم — باسىمىزداعى ءتاج سياقتى باس كيىمدەرىمىزدى جاسادى، ۇستىمىزدەگى بارىمىزدە بىردەي اق فۋتبولكالارىمىز بولۋى ءارى پرەزەنتاسيانىڭ دۇرىس وتۋىنە جاۋاپتى بولدى. ال بيزنەس جوسپار ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى الۋا الدى.

Technovation Challenge  بايقاۋىندا ولار Zhanhealth ءموبيلدى قوسىمشاسىن جاساعان. بۇل قوسىمشا ناۋقاس ادامدارعا كومەكتەسەتىن سەرۆيس.   

— ەپيلەپسيا، استما، ديابەت نەمەسە اللەرگيا سياقتى اۋرۋلارعا تاپ بولعان ادامدارعا ارنالعان. اياق استىنان دەرتى ۇستاعان جاعدايلاردا ادام باتىرمانى (كنوپكانى) باسا قالسا، جەدەل جاردەم شاقىرىلادى. ال ادامنىڭ ورنالاسۋ نۇكتەسى گەولوكاسياسى ونىڭ جاقىندارىنا جىبەرىلەدى. تەلەفون دىبىس شىعارا باستايدى. بۇل ارقىلى سول ماڭدا ءوتىپ بارا جاتقان ادامداردىڭ نازارىن وزىنە اۋدارتادى. كومەكتەسۋشى ادام اۋىرعان كىسىنىڭ تەلەفونىن قولىنا العاندا كومەكتەسۋگە قاجەت ينسترۋكسيا اشىلادى. تەلەفون اشىلماي، سمارتفون بەتىندە ءقۇپياسوز (پارول) بولسا دا ينسترۋكسيا كورسەتىلەدى. بۇل ينسترۋكسيانى ناۋقاس ادام الدىن-الا ءوزى جازىپ قويادى. ماسەلەن: استمامەن اۋىرسا «سومكەمدە ينگلاياتور جاتىر، سونى اۋزىما ەكى رەت سەبۋ كەرەك» دەگەن سياقتى نۇسقاۋلىق كورسەتىلەدى. بىلاي قاراعاندا بىزگە جەڭىل كورىنگەنمەن، ناۋقاس ادام دەرتى ۇستاعان جاعدايدا وزىنە كومەكتەسە المايدى. ال جانىنان ءوتىپ بارا جاتقان كومەكتەسكىسى كەلگەن ادامدار قالاي كومەكتەسۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەيدى. وسىنداي جاعدايدا ءبىزدىڭ قوسىمشامىز كومەكتەسەدى. ءبىز وسى ماسەلەنى شەشەمىز. ادەتتە وسىنداي اۋرۋلارعا تاپ بولعان ادامدار كەرەك كەزدە جىلدام ءارى دۇرىس العاشقى كومەك كورسەتىلمەگەندىكتەن (پەرۆايا پوموشش) كوز جۇمادى.

ال دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن تاڭداۋلارىڭىزعا نە سەبەپ بولدى؟

— مەنىڭ وزىمدە اللەرگيا بار. سوندىقتان وزىممەن بىرگە ءارقاشان ءدارى الىپ ءجۇرۋىم كەرەك. الايدا بۇل ءدارىنى دۇرىس پايدالانۋدى مەنىڭ اتا-انام، دوستارىم عانا بىلەدى. ال اۆتوبۋستا، باسقا دا قوعامدىق ورىنداردا ءوز ءومىرىم ءۇشىن قورقامىن. ەگەر دەرتىم ۇستاعان جاعدايدا ەشكىم دۇرىستاپ ءدارىمدى بەرە المايدى. سول ءۇشىن وسى قوسىمشادا نۇسقاۋلىق  كورسەتىپ جاسادىق. بۇل يدەيا نەگىزى الۋاعا كەلدى. ءبىز مەكتەپتە ۇنەمى بىرگە جۇرەمىز. مەن وعان ءوز ماسەلەمدى ايتىپ، ءبولىستىم. ال Technovation-عا ءبىر يدەيا كەرەك بولدى. سولاي الۋا وسى يدەيانى ۇسىندى. بىزدە بۇدان باسقا يدەيا بولمادى. وسى يدەيامەن جۇمىس جاساپ، Zhanhealth دەپ اتاپ، ءپروتوتيپىن قاعازعا دا سالدىق. الايدا بۇل يدەيانى مەنتورىمىزعا ايتقاندا ول كىسى بىزگە «2 اپتا تاعى دا ويلانىڭدار. مۇمكىن باسقا دا يدەيالار كەلەر»، — دەدى. سودان سوڭ ءبىز وزگە يدەيالاردى قاراستىردىق. بىزدە بۇدان وزگە جيىرماعا جۋىق يدەيا بولدى. ءبىراق ەڭ سوڭىندا وسى Zhanhealth يدەياسىنا كەلىپ توقتادىق. ەڭ العاشقى يدەيا ەڭ جاقسىسى دەگەن. ءبارىمىز بۇل يدەيانى ودان ءارى جەتىلدىرىپ، سوڭعى فۋنكسيالاردى قوستىق. سونداي-اق  زەرتتەۋ دە جۇرگىزدىك. ناتيجەسىندە تەك قازاقستان بويىنشا 10 مىڭنان استام استماتيك، 170 مىڭنان استام ەپيلەپتيك، 320 مىڭنان استام ديابەتيك، 50 مىڭنان استام اللەرگيك بار ەكەن. وسى ادامداردىڭ بارىندە ۇستاما (پريستۋپ) دەرتى بار. الايدا ادام دەرتى ۇستاردىڭ الدىندا 3-5 سەكۋند بۇرىن «ءقازىر دەرتى ۇستايتىنىن» ادام تۇسىنەدى عوي. ياعني سول 3-5 ارالىعىندا «ۆيدجەت» باتىرماسىن (كنوپكا) باسىپ ۇلگىرە الادى. 

جوبا جاساۋ كەزىندە كەدەرگىلەر بولدى ما؟

— كەدەرگىلەر ارينە، بولدى. بيزنەس جوسپار جازۋ ءۇشىن ناقتى ساندار كورسەتۋ كەرەك بولدى. ءتۇرلى جەرلەرگە بارىپ، ساۋالناما جۇرگىزدىك. ەلىمىزدە جوعارىدا اتاپ كەتكەندەي اۋرۋلارمەن اۋىراتىن ناۋقاس ادامدار كوپ بولعانمەن كوشەدە كەزدەستىرۋ قيىن. سوندىقتان ءبىز  اۋرۋحانالارعا دا باردىق. ودان بولەك، تايم مەنەدجمەنتتى اتاپ وتەر ەدىم. ءبىز وسى جوبامەن ءتورت اي اينالىستىق. وسى ءتورت ايدا بىزدە ءتۇرلى ەمتيحاندار بولدى: ءۇشىنشى جانە ءتورتىنشى توقساندىق ەمتيحاندار، IELTS، SAT، ىشكى جانە سىرتقى ەمتيحاندار تاپسىردىق. سوعان قاراماستان ءبىز بۇل جوبانى جوعارى دەڭگەيدە بىتىردىك دەپ سانايمىز.  

قازاقستاننىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلگەن 57 كوماندانىڭ اراسىنان ۇزدىك 5 كوماندا جارتىلاي فينالعا وتكەن. ونىڭ ىشىندە Pizzazz كومانداسى دا بار. جارتىلاي فينالعا وتكەن 5 كوماندانىڭ جوباسىن حالىقارالىق ساراپشىلار تارازىلايدى. باعى مەن بابى قاتار شاپقاندار كۇزدە سان-فرانسيسكودا وتەتىن فينالعا قاتىسادى.⠀

— جالپى استاناعا قازاقستاننىڭ بارلىق قالاسىنان 57 كوماندا كەلگەن. ءبىز وزگە قىزداردىڭ جوبالارىنا قاراپ ءوزىمىز ءۇشىن قورىقتىق. سەبەبى ولاردىڭ دا جوبالارى جوعارى دەڭگەيدە بولدى. سوندىقتان ءبىز بار كۇش جىگەرىمىزدى جيناپ، بارىنشا جاقسى ناتيجە كورسەتۋ ءۇشىن كوپ ەڭبەكتەندىك.

بۇگىنگى تاڭدا Pizzazz كومانداسىنىڭ قوسىمشاسىنا «Nomad Life» جانە «Centras Insurance» سىندى بەدەلدى ساقتاندىرۋ كومپانيالارى قىزىعۋشىلىق تانىتقان. ءقازىر كەلىسسوزدەر جاسالىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا ارىپتەستىك بايلانىس ورناتىپ بىرگە جۇمىس ىستەسەك دەگەن نيەتتە ەكەندىكتەرىن جەتكىزدى.

بيىل قازاقستاندا ءۇشىنشى جىل قاتارىنان ءوتىپ وتىر. وسى ءۇش  جىلدىڭ ىشىندە 300 استام كوماندا قاتىسىپ، ءۇش كوماندا فينالعا دەيىن جەتىپ، الەمدەگى ۇزدىك 6 كوماندا قاتارىنا كىرگەن. ال قازاقستاندىق ءبىر كوماندا سان-فرانسيسكوداعى (اقش) كرەمنيي القابىنا بارىپ باس جۇلدەنى جەڭىپ العان.

ايتا كەتەيىك، «Technovation challenge Kazakhstan» بايقاۋىنىڭ باس سەرىكتەسى ءارى دەمەۋشىسى — ايدا مەن ءنۇرالى الييەۆتەردىڭ «ZHANARTU» قايىرىمدىلىق قورى. ال «Technovation Kazakhstan 2019» وڭىرلىك بايقاۋىنىڭ نەگىزگى سەرىكتەستەرى Kaspersky Lab، «فينتەح حاب مفسا» جانە احقو بيۋروسى بولدى.  

سۋرەتتەر: جەكە پاراقشالارىنان الىندى

قانيا تابىس

---