مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن تەاتر تۇرلەرىن قولدانۋ ارقىلى دامىتۋ
مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن تەاتر تۇرلەرىن قولدانۋ ارقىلى دامىتۋ.
ءبىلىم مەن تاربيە باستاۋىن بالالار بالاباقشادان الادى. بۇگىنگى تاڭدا قوعامىمىزدىڭ دامۋ باعىتىندا مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە سالاسى ماماندارىنىڭ الدىندا جان - جاقتى دامىعان، ساۋاتتى، سانالى، وزىندىك ورىنى بار ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتىپ، كىشىگە قامقور بولا بىلەتىن ازاماتتى تاربيەلەۋ ماسەلەسى جۇكتەلىپ وتىر. بۇلدىرشىندەردىڭ ءبىلىمدى، بىلىكتى، سانالى بولۋىندا ويىننىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.
ن. ك كرۋپسكايا: مەكتەپكە دەيىنگى جاستاعى بالالار ءۇشىن ويىننىڭ ەرەكشە ماڭىزى بار: ولار ءۇشىن ويىن - وقۋ، ولار ءۇشىن ويىن - ەڭبەك، ولار ءۇشىن ويىن - تاربيەنىڭ ماڭىزدى ءتۇرى. ويىن - بالانىڭ الدىنان ءومىردىڭ ەسىگىن اشىپ، ونىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن وياتىپ، تانىمدىق قاسيەتتەرىن، زەيىنىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، اۋىز ەكى سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتادى. ويىن - بالانىڭ ءومىردى تانۋداعى العاشقى قادامى. ويىننىڭ تۇرلەرى كوپ، قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدە تەاترلاندىرىلعان ويىنداردىڭ ماڭىزى زور. تەاترلىق ءىس - ارەكەتتە ەرتەگىلەردى پايدالانا وتىرىپ بالانىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، سونىمەن بىرگە تىڭداي بىلۋگە، ەستە ساقتاۋ، ءتۇسىنۋ، رولگە ءبولىپ، قازاقشا ادەمى سويلەي ءبىلۋ مانەرىن ارتتىرامىز. بالالارعا تەاتر، ارتىستىك ونەر، ساحنالاۋ، قويىلىم، ساحنا تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ قىزىعۋشىلىعىن وياتامىز. كورىنىستەردى ءوزارا سويلەسۋ داعدىلارىن دامىتا وتىرىپ، بۇلدىرشىندەردىڭ ءتىلدى مەڭگەرۋىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى ارتتىرامىز. تەاتر ءار بالاعا قۋانىش ۇمتىلماس اسەر سىيلايدى، ونىڭ كوركەمدىك تالعامىن، ەلىكتەۋى مەن قيالىن دامىتادى. ادەتتە ادامنىڭ جەكە باسىنىڭ قاسيەتتەرى بەس جاسقا دەيىن قالىپتاسادى ەكەن. سوندىقتاندا دا بالانىڭ جان – جاقتى قالىپتاسۋى ءۇشىن مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بۇلدىرشىندەردىڭ بويىنا جاقسى، جاعىمدى قاسيەتتەردى سىڭىرە ءبىلۋ كەرەك. بالا ءار نارسەگە قۇمار، قىزىققىش، ول ءوزىنىڭ اينالاسىندا بولىپ جاتقان وزگەرىستى، تاماشا قۇبىلىستاردى سەزىنۋگە تىرىسادى. ونىڭ جان - جاقتى دامىپ، جەكە تۇلعا بولىپ تاربيەلەنۋىنە، ءتىلىنىڭ دامۋىن تەاترلاندىرىلعان ويىندار ارقىلى جەتىلدىرۋگە بولادى.
ماقساتى:
- مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالانىڭ شىعارماشىلىعىن تەاتر تۇرلەرى ارقىلى دامىتىپ، سويلەۋ قابىلەتتەرىن جان - جاقتى جەتىلدىرۋ؛
- قازاق تىلىنە دەگەن قۇرمەت سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ.
مىندەتتەرى:
• بالالاردىڭ ءتىلىن، سويلەۋ مادەنيەتى مەن دۇنيەتانىمىن دامىتۋ.
• بالالاردى ادامگەرشىلىككە باۋلۋ.
• بالانىڭ قيالىن ەستە ساقتاۋىن شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، ويدان اڭگىمە، ەرتەگى شىعارىپ ايتۋعا داعدىلاندىرۋ. تەاترلىق ءىس - ارەكەتتى ەرتەگىلەردى پايدالانا وتىرىپ ويىن دامىتۋ.
• بالانىڭ الەۋمەتتىك جانە ەموسيونالدىق دامۋىنا جاعداي جاساپ، ءار بالانىڭ جەكە دارا ارتىستىك، شىعارماشىلىق قاسيەتتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ءوزىن قورشاعان ورتاعا، ادامدارعا، قۇربىلارىنا، وزىنە دەگەن قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
تەاتر، ونىڭ تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرى بولادى؛
قازاق تىلىندەگى سوزدىك قورى مولايادى؛
ديالوگ بويىنشا سويلەسۋ ارقىلى ءتىل مادەنيەتىن جەتىلدىرەدى.
تەاترلاندىرىلعان ويىندار ويىن - قويىلىمدارى بولىپ سانالادى، بۇل جەردە بالالارعا ارنالعان كوركەمدىك شىعارمالاردى ساحنالىق قويمالارعا اينالدىرىپ، ولاردى كەيىپكەر رەتىندە قاتىستىرۋدىڭ ماڭىزى زور. بالانى ساحنادا كەيىپكەر رەتىندە ويناتا وتىرىپ، ونىڭ جەكە تۇلعاسىن جان – جاقتى دامىتۋ. ونىڭ بويىندا ادەبيەتكە، مادەنيەتكە، ونەرگە دەگەن قۇشتارلىقتى وياتۋ. بۇلدىرشىندەر ساحنادا شاعىن رولدەردە ويناۋ ارقىلى بايلانىستىرا سويلەۋگە، ادەمى كيىنىپ، جيناقى جۇرۋگە، ۇلكەندەرمەن جانە وزگە دە بالالارمەن ءتىل تابىسا بىلۋگە ۇيرەنەدى. جەتىلگەن ديالوگ بالالاردىڭ ءوز پىكىرىن جەتكىزە بىلۋگە جەتەلەيدى. تەاترلاندىرىلعان ويىندار بالالاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتەدى، بالالاردى اڭگىمەگە ارالاسۋعا، سپەكتاكل تۋرالى اتا - انالارىنا، جولداستارىنا اڭگىمەلەپ بەرۋگە يتەرمەلەيدى. بۇنىڭ ءبارى سويلەۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىنا، ديالوگ تۇرىندە سويلەپ جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.
ءبىلىم مەن تاربيە باستاۋىن بالالار بالاباقشادان الادى. بۇگىنگى تاڭدا قوعامىمىزدىڭ دامۋ باعىتىندا مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە سالاسى ماماندارىنىڭ الدىندا جان - جاقتى دامىعان، ساۋاتتى، سانالى، وزىندىك ورىنى بار ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتىپ، كىشىگە قامقور بولا بىلەتىن ازاماتتى تاربيەلەۋ ماسەلەسى جۇكتەلىپ وتىر. بۇلدىرشىندەردىڭ ءبىلىمدى، بىلىكتى، سانالى بولۋىندا ويىننىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.
ن. ك كرۋپسكايا: مەكتەپكە دەيىنگى جاستاعى بالالار ءۇشىن ويىننىڭ ەرەكشە ماڭىزى بار: ولار ءۇشىن ويىن - وقۋ، ولار ءۇشىن ويىن - ەڭبەك، ولار ءۇشىن ويىن - تاربيەنىڭ ماڭىزدى ءتۇرى. ويىن - بالانىڭ الدىنان ءومىردىڭ ەسىگىن اشىپ، ونىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن وياتىپ، تانىمدىق قاسيەتتەرىن، زەيىنىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، اۋىز ەكى سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتادى. ويىن - بالانىڭ ءومىردى تانۋداعى العاشقى قادامى. ويىننىڭ تۇرلەرى كوپ، قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدە تەاترلاندىرىلعان ويىنداردىڭ ماڭىزى زور. تەاترلىق ءىس - ارەكەتتە ەرتەگىلەردى پايدالانا وتىرىپ بالانىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، سونىمەن بىرگە تىڭداي بىلۋگە، ەستە ساقتاۋ، ءتۇسىنۋ، رولگە ءبولىپ، قازاقشا ادەمى سويلەي ءبىلۋ مانەرىن ارتتىرامىز. بالالارعا تەاتر، ارتىستىك ونەر، ساحنالاۋ، قويىلىم، ساحنا تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ قىزىعۋشىلىعىن وياتامىز. كورىنىستەردى ءوزارا سويلەسۋ داعدىلارىن دامىتا وتىرىپ، بۇلدىرشىندەردىڭ ءتىلدى مەڭگەرۋىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى ارتتىرامىز. تەاتر ءار بالاعا قۋانىش ۇمتىلماس اسەر سىيلايدى، ونىڭ كوركەمدىك تالعامىن، ەلىكتەۋى مەن قيالىن دامىتادى. ادەتتە ادامنىڭ جەكە باسىنىڭ قاسيەتتەرى بەس جاسقا دەيىن قالىپتاسادى ەكەن. سوندىقتاندا دا بالانىڭ جان – جاقتى قالىپتاسۋى ءۇشىن مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بۇلدىرشىندەردىڭ بويىنا جاقسى، جاعىمدى قاسيەتتەردى سىڭىرە ءبىلۋ كەرەك. بالا ءار نارسەگە قۇمار، قىزىققىش، ول ءوزىنىڭ اينالاسىندا بولىپ جاتقان وزگەرىستى، تاماشا قۇبىلىستاردى سەزىنۋگە تىرىسادى. ونىڭ جان - جاقتى دامىپ، جەكە تۇلعا بولىپ تاربيەلەنۋىنە، ءتىلىنىڭ دامۋىن تەاترلاندىرىلعان ويىندار ارقىلى جەتىلدىرۋگە بولادى.
ماقساتى:
- مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالانىڭ شىعارماشىلىعىن تەاتر تۇرلەرى ارقىلى دامىتىپ، سويلەۋ قابىلەتتەرىن جان - جاقتى جەتىلدىرۋ؛
- قازاق تىلىنە دەگەن قۇرمەت سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ.
مىندەتتەرى:
• بالالاردىڭ ءتىلىن، سويلەۋ مادەنيەتى مەن دۇنيەتانىمىن دامىتۋ.
• بالالاردى ادامگەرشىلىككە باۋلۋ.
• بالانىڭ قيالىن ەستە ساقتاۋىن شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، ويدان اڭگىمە، ەرتەگى شىعارىپ ايتۋعا داعدىلاندىرۋ. تەاترلىق ءىس - ارەكەتتى ەرتەگىلەردى پايدالانا وتىرىپ ويىن دامىتۋ.
• بالانىڭ الەۋمەتتىك جانە ەموسيونالدىق دامۋىنا جاعداي جاساپ، ءار بالانىڭ جەكە دارا ارتىستىك، شىعارماشىلىق قاسيەتتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ءوزىن قورشاعان ورتاعا، ادامدارعا، قۇربىلارىنا، وزىنە دەگەن قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
تەاتر، ونىڭ تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرى بولادى؛
قازاق تىلىندەگى سوزدىك قورى مولايادى؛
ديالوگ بويىنشا سويلەسۋ ارقىلى ءتىل مادەنيەتىن جەتىلدىرەدى.
تەاترلاندىرىلعان ويىندار ويىن - قويىلىمدارى بولىپ سانالادى، بۇل جەردە بالالارعا ارنالعان كوركەمدىك شىعارمالاردى ساحنالىق قويمالارعا اينالدىرىپ، ولاردى كەيىپكەر رەتىندە قاتىستىرۋدىڭ ماڭىزى زور. بالانى ساحنادا كەيىپكەر رەتىندە ويناتا وتىرىپ، ونىڭ جەكە تۇلعاسىن جان – جاقتى دامىتۋ. ونىڭ بويىندا ادەبيەتكە، مادەنيەتكە، ونەرگە دەگەن قۇشتارلىقتى وياتۋ. بۇلدىرشىندەر ساحنادا شاعىن رولدەردە ويناۋ ارقىلى بايلانىستىرا سويلەۋگە، ادەمى كيىنىپ، جيناقى جۇرۋگە، ۇلكەندەرمەن جانە وزگە دە بالالارمەن ءتىل تابىسا بىلۋگە ۇيرەنەدى. جەتىلگەن ديالوگ بالالاردىڭ ءوز پىكىرىن جەتكىزە بىلۋگە جەتەلەيدى. تەاترلاندىرىلعان ويىندار بالالاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتەدى، بالالاردى اڭگىمەگە ارالاسۋعا، سپەكتاكل تۋرالى اتا - انالارىنا، جولداستارىنا اڭگىمەلەپ بەرۋگە يتەرمەلەيدى. بۇنىڭ ءبارى سويلەۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىنا، ديالوگ تۇرىندە سويلەپ جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
«كۇن شۋاعى» اتتى «اققۋ» توبى بالالارى اراسىنداعى اسفالتتا سۋرەت سالۋ بايقاۋى
