مەملەكەتتىك ءتىل – تۇعىرى بيىك تۇراقتىلىقتىڭ نەگىزى
مەملەكەتتىك ءتىل – تۇعىرى بيىك تۇراقتىلىقتىڭ نەگىزى
ءتىل قۇدىرەتتىلىگى - ەل قۇرمەتىندە. ءتىل بار جەردە ەل بار، ەل بار جەردە تىرشىلىك بار، تىلدىك قارىم قاتىناس بار. ءتىل – قاتىناس پەن پىكىرلەسۋدىڭ قۇرالى. ءبىز ءتىلسىز سوقىرمىز، تۇسىنىگىمىز بولمايدى، كەرەڭ سياقتىمىز. بارلىق اقپاراتتى ءبىز ءتىل ارقىلى الىپ وتىراتىنىمىزعا ريزامىز. سونىڭ ىشىندە قازاقستاندىقتار ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قاجەتتىگى اۋاداي دەسەم جاڭىلمايمىن. ەگەر بىزگە ۇلكەن ءبىر قوماقتى تاپسىرما بەرىلسە، ونى ءتىل ارقىلى تۇسىنەمىز، ول تۇيسىكتىڭ ىرگەتاسى. ونان سوڭ كىرپىش قالانىپ، عيمارات بوي كوتەرەدى. ءومىردىڭ ءوزى وسىنداي ىرگەتاستان باستاۋ الادى. ءار حالىقتىڭ ءوز ءتىلى بولادى. ونى ءسۇيىپ، قورعايدى.
«انا ءتىلىمىز – ءبىزدى عاسىردان عاسىرعا، زاماننان زامانعا امان جەتكىزگەن بىردەن - ءبىر بارىمىزدا، نارىمىزدا» دەگەن ەلباسىنىڭ ساليقالى ءسوزىنىڭ جانى بار.. ەلدىڭ ەرتەڭى مىنا جاستار مەن بىزدەر. بۇگىندە جاستار ساياسي ساۋاتتانىپ، قوعامدىق شارالاردا بەلسەندىلىك تانىتۋدا. الايدا ەلىم دەپ تۇرعان ەرلەردى ەلەيتىندە ەل كەرەك. وسىدان شىعاتىن قورىتىندى ەلىمىزدەگى بارلىق ءىستىڭ باستاۋىن – مەملەكەت جوعارىدان باستاۋى ءتيىس. مەملەكەتتىك تىلگە قۇرمەت – بۇل ەلگە قۇرمەت! وسىنى ءار حالىق قالاۋلىلارى ءوز ۇستانىمدارى ەتىپ الۋلارى كەرەك. قاي ورتادا بولماسىن مەملەكەتتىك تىلدە سويلەسە سول ورتادا ونى قولدايتىن حالىقتا اشىق جانە جاناما تۇردە بايلانىسقا ءتۇسىپ، وعان دەگەن سەنىم دە نىعايا تۇسەرى انىق.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى بولعان قازاق ءتىلى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە كەڭ ەتەك جايۋدا. قازاق ءتىلى - ەڭ ءبىر ادەمى دە كوركەم ءتىل. ول تۇرىك توبىنا جاتاتىن باي ءتىل. ول جان - جاقتى قالىپتاسقان، تاريح سوقپاعىنان وتكەن كەرەمەت ءتىل - انا ءتىلى – قازاق حالقىنىڭ بايلىعى. ونىڭ وتكەنى مەن وسى بۇگىنگىسى جانە كەلەشەگى. تەك ءتىل عانا حالىقتىڭ، ۇلتتىڭ جانە ەلدىڭ نەگىزى بولا الادى.
ەشبىر اقىن ءوز ءتىلى تۋرالى ماقتانىشتى جىرلار جازباي قويماعان. قاي كەزدە ءبىز ءتىل تۋرالى ايتار بولساق، ونىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە ءمان بەرەمىز. سۇيىسپەنشىلىك، ماقتانىش، قۇرمەت....
ءار ۋاقىتتا قولدا بار التىننىڭ ءقادىرىن باعالاي بىلۋگە ءتيىسپىز. بۇل التىن، بايلىق – ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز. ءوز انا ءتىلىن بىلمەيتىن ادام، انا سۇتىمەن ونى بويىنا سىڭىرمەگەن جان ءوزىن دە قۇرمەتتەمەيدى. - كوپ ءتىل بىلگەن جاقسى عوي، ءسىزدىڭ وعان كوزقاراسىڭىز قانداي؟
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ بىلاي دەپ ايتقان: «ءاربىر وقۋشى مەكتەپ قابىرعاسىنان تۇلەپ ۇشقاندا ءۇش ءتىلدى ءبىلىپ شىعۋعا ءتيىس. ءبىرىنشى رەت – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى – قازاق ءتىلى، ودان سوڭ ورىس ءتىلى مەن اعىلشىن ءتىلى». ءبىز مەكتەپ قابىرعاسىندا ءۇش ءتىل ۇيرەنەمىز. مۇنىڭ ماڭىزى ۇلكەن. مەن مۇنى قولدايمىن. العان ءبىلىمىمىزدى كوللەدجدەر مەن جوو ورىندارىندا تەرەڭدەتەمىز. وسى باعىتپەن ارى قاراي وركەندەي بەرەمىز.
ءتىل قۇدىرەتتىلىگى - ەل قۇرمەتىندە. ءتىل بار جەردە ەل بار، ەل بار جەردە تىرشىلىك بار، تىلدىك قارىم قاتىناس بار. ءتىل – قاتىناس پەن پىكىرلەسۋدىڭ قۇرالى. ءبىز ءتىلسىز سوقىرمىز، تۇسىنىگىمىز بولمايدى، كەرەڭ سياقتىمىز. بارلىق اقپاراتتى ءبىز ءتىل ارقىلى الىپ وتىراتىنىمىزعا ريزامىز. سونىڭ ىشىندە قازاقستاندىقتار ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قاجەتتىگى اۋاداي دەسەم جاڭىلمايمىن. ەگەر بىزگە ۇلكەن ءبىر قوماقتى تاپسىرما بەرىلسە، ونى ءتىل ارقىلى تۇسىنەمىز، ول تۇيسىكتىڭ ىرگەتاسى. ونان سوڭ كىرپىش قالانىپ، عيمارات بوي كوتەرەدى. ءومىردىڭ ءوزى وسىنداي ىرگەتاستان باستاۋ الادى. ءار حالىقتىڭ ءوز ءتىلى بولادى. ونى ءسۇيىپ، قورعايدى.
«انا ءتىلىمىز – ءبىزدى عاسىردان عاسىرعا، زاماننان زامانعا امان جەتكىزگەن بىردەن - ءبىر بارىمىزدا، نارىمىزدا» دەگەن ەلباسىنىڭ ساليقالى ءسوزىنىڭ جانى بار.. ەلدىڭ ەرتەڭى مىنا جاستار مەن بىزدەر. بۇگىندە جاستار ساياسي ساۋاتتانىپ، قوعامدىق شارالاردا بەلسەندىلىك تانىتۋدا. الايدا ەلىم دەپ تۇرعان ەرلەردى ەلەيتىندە ەل كەرەك. وسىدان شىعاتىن قورىتىندى ەلىمىزدەگى بارلىق ءىستىڭ باستاۋىن – مەملەكەت جوعارىدان باستاۋى ءتيىس. مەملەكەتتىك تىلگە قۇرمەت – بۇل ەلگە قۇرمەت! وسىنى ءار حالىق قالاۋلىلارى ءوز ۇستانىمدارى ەتىپ الۋلارى كەرەك. قاي ورتادا بولماسىن مەملەكەتتىك تىلدە سويلەسە سول ورتادا ونى قولدايتىن حالىقتا اشىق جانە جاناما تۇردە بايلانىسقا ءتۇسىپ، وعان دەگەن سەنىم دە نىعايا تۇسەرى انىق.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى بولعان قازاق ءتىلى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە كەڭ ەتەك جايۋدا. قازاق ءتىلى - ەڭ ءبىر ادەمى دە كوركەم ءتىل. ول تۇرىك توبىنا جاتاتىن باي ءتىل. ول جان - جاقتى قالىپتاسقان، تاريح سوقپاعىنان وتكەن كەرەمەت ءتىل - انا ءتىلى – قازاق حالقىنىڭ بايلىعى. ونىڭ وتكەنى مەن وسى بۇگىنگىسى جانە كەلەشەگى. تەك ءتىل عانا حالىقتىڭ، ۇلتتىڭ جانە ەلدىڭ نەگىزى بولا الادى.
ەشبىر اقىن ءوز ءتىلى تۋرالى ماقتانىشتى جىرلار جازباي قويماعان. قاي كەزدە ءبىز ءتىل تۋرالى ايتار بولساق، ونىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە ءمان بەرەمىز. سۇيىسپەنشىلىك، ماقتانىش، قۇرمەت....
ءار ۋاقىتتا قولدا بار التىننىڭ ءقادىرىن باعالاي بىلۋگە ءتيىسپىز. بۇل التىن، بايلىق – ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز. ءوز انا ءتىلىن بىلمەيتىن ادام، انا سۇتىمەن ونى بويىنا سىڭىرمەگەن جان ءوزىن دە قۇرمەتتەمەيدى. - كوپ ءتىل بىلگەن جاقسى عوي، ءسىزدىڭ وعان كوزقاراسىڭىز قانداي؟
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ بىلاي دەپ ايتقان: «ءاربىر وقۋشى مەكتەپ قابىرعاسىنان تۇلەپ ۇشقاندا ءۇش ءتىلدى ءبىلىپ شىعۋعا ءتيىس. ءبىرىنشى رەت – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى – قازاق ءتىلى، ودان سوڭ ورىس ءتىلى مەن اعىلشىن ءتىلى». ءبىز مەكتەپ قابىرعاسىندا ءۇش ءتىل ۇيرەنەمىز. مۇنىڭ ماڭىزى ۇلكەن. مەن مۇنى قولدايمىن. العان ءبىلىمىمىزدى كوللەدجدەر مەن جوو ورىندارىندا تەرەڭدەتەمىز. وسى باعىتپەن ارى قاراي وركەندەي بەرەمىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى دجاناسوۆا سانيا جانبولاتوۆنا
-
تاقىرىبى: بولىنگىشتىڭ جوعارى رازرياد بىرلىكتەرى بولگىشتەن كەم بولعان جاعدايدا ءبىر تاڭبالى سانعا ءبولۋ.
