مەنىڭ بالاباقشام
تاقىرىبى: مەنىڭ بالاباقشام
ماقساتى: بالاباقشاعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن دامىتۋ، ءوزىنىڭ بالاباقشا ۇجىمىنىڭ مۇشەسى ەكەنىن ساناسىنا ءسىڭىرۋ، دوستىق قارىم - قاتىناس سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ.
مىندەتتەرى:
- ۇلكەندەردىڭ ەڭبەكتەرىن باعالاۋعا ۇيرەتۋ؛
- بالاباقشاعا دەگەن ماقتانىش، قۇرمەت سەزىمدەرىن دامىتۋ
- اينالاسىنداعى ادامداردى جاقسى كورۋگە تاربيەلەۋ.
ادىستەر: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمە، ويىن.
كورنەكىلىك: بالاباقشا سۋرەتى، بالاباقشا قىزمەتكەرلەرىنىڭ سۋرەتى.
تاربيەشى:
- بالالار بۇگىن بىزگە قوناقتار كەلىپتى. قانە قوناقتارمەن سالەمدەسىپ الايىق! (بالالار امانداسادى)
- بالالار بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «مەنىڭ بالاباقشام»
- ەندەشە بالالار، بارلىعىمىز ءبىر - بىرىمىزگە، قوناقتار مەن ۇستازدارعا جاقسى كوڭىل - كۇي سىيلايىقشى! قانە، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرايىق.
«شاتتىق شەڭبەرى»
تاربيەشى بالالارمەن بىرگە ە. وتەتىلەۋ ۇلىنىڭ ولەڭىن ايتادى
«ىزگى سوزدەر»
باقشامىزعا بارعاندا،
جولىققان بار جاندارعا،
«قايىرلى تاڭ!»- دەيمىن مەن.
كۇندىز دە ەلدى ەلەيمىن:
«قايىرلى كۇن!»- تىلەيمىن.
ۇيگە كەشكە كەلەمىن،
نە دەرىمدى بىلەمىن:
«كەش جارىق!»- دەپ كىرەمىن.
تاربيەشى: كەرەمەت! ال سەندەر ۇيدە، بالاباقشادا وسىنداي ىزگى سوزدەردى قولداناسىڭدار ما؟
ەرتەڭگىسىن ادامدارمەن قالاي امانداسامىز؟
قانە ءبارىمىز بىرگە قايتالايىقشى.-«قايىرلى تاڭ!».
تاعى قانداي ادەپتى ءسوز قولدانامىز؟-«سالەمەتسىز بە!».
كۇندىز كەزدەسكەن ادامدارعا نە دەپ ايتۋىمىز كەرەك؟-«قايىرلى كۇن!».
ال، كەشكە شە؟-«كەش جارىق!»
شىعارماشىلىق جۇمىس
تاربيەشى ۇجىمدىق جۇمىس ارقىلى بالالارعا بالاباقشا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگىمەن تانىستىرىپ، ولاردى باعالاۋعا، قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ ماقساتىندا «ءوز ءۇيىم – مەنىڭ ءبىرىنشى ءۇيىم، بالاباقشا – ەكىنشى ءۇيىم»دەگەن تاقىرىپتا اڭگىمە جۇرگىزەدى.
تاربيەشى: بالالار بىزگە قوناققا تورعاي ۇشىپ كەلىپتى. تورعايدى بالاباقشامەن تانىستىرىپ، وعان ولەڭ ايتىپ بەرەيىك.
تاربيەشى بالالارمەن بىرگە ولەڭ ايتادى
تورعاي
تورعاي - تورعاي، توقىلداق
جەردەن تارى شوقىپ اپ
بوتەگەسى بۇلتيىپ
شيق-شيق ەتىپ وتىرماق
بالالار، مەن سەندەرگە بىرنەشە سۇراق قويعىم كەلىپ تۇر.
(تاربيەشى تاقىرىپتى تەرەڭ اشۋ ماقساتىندا بىرنەشە سۇراقتار قويادى)
- بالالار بالاباقشا دەگەنىمىز نە؟
- بالاباقشادا ءبىز نە ىستەيمىز؟
- ال بالاباقشانى ءبىز ەكىنشى ءۇيىمىز دەپ ايتا الامىز با؟
- بۇل ۇلكەن ۇيىمىزدە بىزگە كىم قامقورلىق كورسەتەدى، ايالايدى؟
- بالاباقشادا سەندەر ءۇشىن قانشاما ادام جۇمىس ىستەيدى؟
- قانە، ولار كىمدەر جانە نە ىستەيدى ەكەن؟
(تازالىقشى، اسپازشى، دارىگەر، كىر جۋۋشى، تاربيەشى اپايلار).
تازالىقشى – ەكىنشى ۇيىمىزدە ءوز ۇيىمىزدەي جىلى، تازا بولسىن دەپ بولمەمىزدى جۋىپ، تازالايدى.
اسپازشى - ءبىز ءۇشىن ءدامدى تاماق ازىرلەيدى.
دارىگەر – سەندەردىڭ دەندەرىڭنىڭ ساۋ بولۋىن قاداعالايدى.
كىر جۋۋشى – ءبىزدىڭ سۇلگىلەرىمىزدى جۋىپ بەرەدى.
تاربيەشى اپايلار – سەندەر جاقسى ادام بولىپ وسۋلەرىڭ ءۇشىن ءبارىن ۇيرەتەدى.
بالالار اپايلارىنا تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
ادەبي مونتاج
نۇراسىل:
كيىمدەردى ىلگەن كىم؟
ءبارىنىڭ ءجونىن بىلگەن كىم؟
تەرەزە اشىپ ءبىز جوقتا
تازا اۋا بولىپ كىرگەن كىم:
ءمولدىر:
جارقىراپ ەسىك، تەرەزە،
ءسۇرتىلىپ شكاف، كەبەجە،
تۇراتىنى قاشاندا
بۇلجىمايتىن ەرەجە.
اجار:
ەدەندى كىم جۋاتىن،
جولاتپاي شاندى قۋاتىن؟
تازالىقشىعا مىڭ العىس،
كورىنبەي ءجۇرىپ - تۇراتىن!
مانسۋر:
تىنداۋشى موينىندا،
ولشەۋىشى قولىندا.
اق حالاتتىدارىگەر
ءارقاشان ءوز ونىندا.
سانجار:
جايدارى ءجۇز، اي قاباق،
اۋزى - مۇرنىن بايلاپ اپ.
ءدارى ءيسى بۇرقىراپ،
جۇرەدى ءبىزدى ايمالاپ.
الديار:
ماڭدايىمىزدى ۇستايدى،
جۇرەگىمىزدى تىڭدايدى.
اۋزىمىزعا قاسىق ساپ،
«ا»دەپ ايت دەپ ىمدايدى.
ديلناز:
بالاباقشا ەسىگىن
ءسابي بولىپ اشقانبىز
بالاپانداي ماپەلەپ
وسىرەدى باقشامىز.
سۇلۋباي:
بۇل ەكىنشى ءۇيىمىز،
ءبىر تۋعانبىز ءبارىمىز.
ءبىز – وسى ءۇيدىڭ گۇلىمىز،
ءبىز – وسى ءۇيدىڭ ءسانىمىز.
ادەليا:
بالا، بالا، بالامىز،
باقشامىزعا بارامىز.
كۇنى بويى قىزىققا
باتامىز دا قالامىز!
سابينا:
مەن باقشاعا بارامىن،
وينايمىن، ءان سالامىن.
تاربيەشى اپايلار.
دوسى بارلىق بالانىڭ.
ءبىزدىڭ اقىلدى، ءارى دەنىمىز ساۋ، تاربيەلى، قايىرىمدى، مەيىرىمدى بولىپ ءوسۋىمىز ءۇشىن كوپ ادامدار ەڭبەكتەنەدى.
بالاباقشا – ءبىزدىڭ ەكىنشى ءۇيىمىز سياقتى ەكەن، ال ءبىرىنشى ءۇيىمىز ءوز ءۇيىمىز، سەبەبى وندا سەندەردى جاقسى كورەتىن جاقىن ادامدار تۇرادى، اكە - شەشەن، اتا - اجەڭ، اعاڭ، اپايىن. ولار سەندەرگە قامقورلىق كورسەتەدى.
سەرگىتۋ ءساتى
بالالار تاربيەشىلەرمەن بىرگە ە. وتەتىلەۋ ۇلىنىڭ «بالا، بالا، بالامىز»ولەڭىن بىرىگىپ ايتىپ، ولەڭ مازمۇنىنا سايكەس قيمىل – قوزعالىس جاسايدى.
بالا، بالا، بالامىز
بالا، بالا، بالامىز،
باقشامىزعا بارامىز.
كۇنى بويى قىزىققا
باتامىز دا قالامىز!
يىلەمىز وڭعا ءبىر،
يىلەمىز سولعا ءبىر.
تاربيەشى قارايدى،
اياققا ءبىر، قولعا ءبىر.
مىنە، «ۆاگون»، كىرەمىز،
«پويىزبەن»جول جۇرەمىز.
«كەمەگە» دە مىنەمىز،
تولقىنداردى تىلەمىز.
تاربيەشى: بالالار، ساباقتا ۇيرەنگەن ونەگەلى سوزدەردى قايتالاپ ايتىڭدارشى.
قايىرلى تاڭ! سالەمەتسىز بە! قايىرلى كۇن! كەش جارىق! راحمەت!
بالالار بۇگىنگى ساباقتا نە جايىندا اڭگىمەلەستىك؟ بالاباقشا ءبىزدىڭ ەكىنشى ءۇيىمىز. ءبىز بالاباقشا مۇشەسىمىز. بالاباقشانى، دوستارىمىزدى، اپايلارىمىزدى وتە جاقسى كورەمىز.
جۇرەكتەن جۇرەككە شەڭبەرى.
جاقسىلىققا قۇمارمىز،
جاقسى ادام بوپ شىعارمىز.
ءبىزدى جاقتاپ وتىرعان،
سەندەرگە دە مىڭ العىس!
بالالار ورىندارىنا وتىرادى.
تاربيەشى: ال وسىمەن ساباعىمىز اياقتالدى. كەلگەندەرىڭىزگە راحمەت!
ساۋ بولىڭىزدار!
ماقساتى: بالاباقشاعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن دامىتۋ، ءوزىنىڭ بالاباقشا ۇجىمىنىڭ مۇشەسى ەكەنىن ساناسىنا ءسىڭىرۋ، دوستىق قارىم - قاتىناس سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ.
مىندەتتەرى:
- ۇلكەندەردىڭ ەڭبەكتەرىن باعالاۋعا ۇيرەتۋ؛
- بالاباقشاعا دەگەن ماقتانىش، قۇرمەت سەزىمدەرىن دامىتۋ
- اينالاسىنداعى ادامداردى جاقسى كورۋگە تاربيەلەۋ.
ادىستەر: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمە، ويىن.
كورنەكىلىك: بالاباقشا سۋرەتى، بالاباقشا قىزمەتكەرلەرىنىڭ سۋرەتى.
تاربيەشى:
- بالالار بۇگىن بىزگە قوناقتار كەلىپتى. قانە قوناقتارمەن سالەمدەسىپ الايىق! (بالالار امانداسادى)
- بالالار بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «مەنىڭ بالاباقشام»
- ەندەشە بالالار، بارلىعىمىز ءبىر - بىرىمىزگە، قوناقتار مەن ۇستازدارعا جاقسى كوڭىل - كۇي سىيلايىقشى! قانە، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرايىق.
«شاتتىق شەڭبەرى»
تاربيەشى بالالارمەن بىرگە ە. وتەتىلەۋ ۇلىنىڭ ولەڭىن ايتادى
«ىزگى سوزدەر»
باقشامىزعا بارعاندا،
جولىققان بار جاندارعا،
«قايىرلى تاڭ!»- دەيمىن مەن.
كۇندىز دە ەلدى ەلەيمىن:
«قايىرلى كۇن!»- تىلەيمىن.
ۇيگە كەشكە كەلەمىن،
نە دەرىمدى بىلەمىن:
«كەش جارىق!»- دەپ كىرەمىن.
تاربيەشى: كەرەمەت! ال سەندەر ۇيدە، بالاباقشادا وسىنداي ىزگى سوزدەردى قولداناسىڭدار ما؟
ەرتەڭگىسىن ادامدارمەن قالاي امانداسامىز؟
قانە ءبارىمىز بىرگە قايتالايىقشى.-«قايىرلى تاڭ!».
تاعى قانداي ادەپتى ءسوز قولدانامىز؟-«سالەمەتسىز بە!».
كۇندىز كەزدەسكەن ادامدارعا نە دەپ ايتۋىمىز كەرەك؟-«قايىرلى كۇن!».
ال، كەشكە شە؟-«كەش جارىق!»
شىعارماشىلىق جۇمىس
تاربيەشى ۇجىمدىق جۇمىس ارقىلى بالالارعا بالاباقشا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگىمەن تانىستىرىپ، ولاردى باعالاۋعا، قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ ماقساتىندا «ءوز ءۇيىم – مەنىڭ ءبىرىنشى ءۇيىم، بالاباقشا – ەكىنشى ءۇيىم»دەگەن تاقىرىپتا اڭگىمە جۇرگىزەدى.
تاربيەشى: بالالار بىزگە قوناققا تورعاي ۇشىپ كەلىپتى. تورعايدى بالاباقشامەن تانىستىرىپ، وعان ولەڭ ايتىپ بەرەيىك.
تاربيەشى بالالارمەن بىرگە ولەڭ ايتادى
تورعاي
تورعاي - تورعاي، توقىلداق
جەردەن تارى شوقىپ اپ
بوتەگەسى بۇلتيىپ
شيق-شيق ەتىپ وتىرماق
بالالار، مەن سەندەرگە بىرنەشە سۇراق قويعىم كەلىپ تۇر.
(تاربيەشى تاقىرىپتى تەرەڭ اشۋ ماقساتىندا بىرنەشە سۇراقتار قويادى)
- بالالار بالاباقشا دەگەنىمىز نە؟
- بالاباقشادا ءبىز نە ىستەيمىز؟
- ال بالاباقشانى ءبىز ەكىنشى ءۇيىمىز دەپ ايتا الامىز با؟
- بۇل ۇلكەن ۇيىمىزدە بىزگە كىم قامقورلىق كورسەتەدى، ايالايدى؟
- بالاباقشادا سەندەر ءۇشىن قانشاما ادام جۇمىس ىستەيدى؟
- قانە، ولار كىمدەر جانە نە ىستەيدى ەكەن؟
(تازالىقشى، اسپازشى، دارىگەر، كىر جۋۋشى، تاربيەشى اپايلار).
تازالىقشى – ەكىنشى ۇيىمىزدە ءوز ۇيىمىزدەي جىلى، تازا بولسىن دەپ بولمەمىزدى جۋىپ، تازالايدى.
اسپازشى - ءبىز ءۇشىن ءدامدى تاماق ازىرلەيدى.
دارىگەر – سەندەردىڭ دەندەرىڭنىڭ ساۋ بولۋىن قاداعالايدى.
كىر جۋۋشى – ءبىزدىڭ سۇلگىلەرىمىزدى جۋىپ بەرەدى.
تاربيەشى اپايلار – سەندەر جاقسى ادام بولىپ وسۋلەرىڭ ءۇشىن ءبارىن ۇيرەتەدى.
بالالار اپايلارىنا تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
ادەبي مونتاج
نۇراسىل:
كيىمدەردى ىلگەن كىم؟
ءبارىنىڭ ءجونىن بىلگەن كىم؟
تەرەزە اشىپ ءبىز جوقتا
تازا اۋا بولىپ كىرگەن كىم:
ءمولدىر:
جارقىراپ ەسىك، تەرەزە،
ءسۇرتىلىپ شكاف، كەبەجە،
تۇراتىنى قاشاندا
بۇلجىمايتىن ەرەجە.
اجار:
ەدەندى كىم جۋاتىن،
جولاتپاي شاندى قۋاتىن؟
تازالىقشىعا مىڭ العىس،
كورىنبەي ءجۇرىپ - تۇراتىن!
مانسۋر:
تىنداۋشى موينىندا،
ولشەۋىشى قولىندا.
اق حالاتتىدارىگەر
ءارقاشان ءوز ونىندا.
سانجار:
جايدارى ءجۇز، اي قاباق،
اۋزى - مۇرنىن بايلاپ اپ.
ءدارى ءيسى بۇرقىراپ،
جۇرەدى ءبىزدى ايمالاپ.
الديار:
ماڭدايىمىزدى ۇستايدى،
جۇرەگىمىزدى تىڭدايدى.
اۋزىمىزعا قاسىق ساپ،
«ا»دەپ ايت دەپ ىمدايدى.
ديلناز:
بالاباقشا ەسىگىن
ءسابي بولىپ اشقانبىز
بالاپانداي ماپەلەپ
وسىرەدى باقشامىز.
سۇلۋباي:
بۇل ەكىنشى ءۇيىمىز،
ءبىر تۋعانبىز ءبارىمىز.
ءبىز – وسى ءۇيدىڭ گۇلىمىز،
ءبىز – وسى ءۇيدىڭ ءسانىمىز.
ادەليا:
بالا، بالا، بالامىز،
باقشامىزعا بارامىز.
كۇنى بويى قىزىققا
باتامىز دا قالامىز!
سابينا:
مەن باقشاعا بارامىن،
وينايمىن، ءان سالامىن.
تاربيەشى اپايلار.
دوسى بارلىق بالانىڭ.
ءبىزدىڭ اقىلدى، ءارى دەنىمىز ساۋ، تاربيەلى، قايىرىمدى، مەيىرىمدى بولىپ ءوسۋىمىز ءۇشىن كوپ ادامدار ەڭبەكتەنەدى.
بالاباقشا – ءبىزدىڭ ەكىنشى ءۇيىمىز سياقتى ەكەن، ال ءبىرىنشى ءۇيىمىز ءوز ءۇيىمىز، سەبەبى وندا سەندەردى جاقسى كورەتىن جاقىن ادامدار تۇرادى، اكە - شەشەن، اتا - اجەڭ، اعاڭ، اپايىن. ولار سەندەرگە قامقورلىق كورسەتەدى.
سەرگىتۋ ءساتى
بالالار تاربيەشىلەرمەن بىرگە ە. وتەتىلەۋ ۇلىنىڭ «بالا، بالا، بالامىز»ولەڭىن بىرىگىپ ايتىپ، ولەڭ مازمۇنىنا سايكەس قيمىل – قوزعالىس جاسايدى.
بالا، بالا، بالامىز
بالا، بالا، بالامىز،
باقشامىزعا بارامىز.
كۇنى بويى قىزىققا
باتامىز دا قالامىز!
يىلەمىز وڭعا ءبىر،
يىلەمىز سولعا ءبىر.
تاربيەشى قارايدى،
اياققا ءبىر، قولعا ءبىر.
مىنە، «ۆاگون»، كىرەمىز،
«پويىزبەن»جول جۇرەمىز.
«كەمەگە» دە مىنەمىز،
تولقىنداردى تىلەمىز.
تاربيەشى: بالالار، ساباقتا ۇيرەنگەن ونەگەلى سوزدەردى قايتالاپ ايتىڭدارشى.
قايىرلى تاڭ! سالەمەتسىز بە! قايىرلى كۇن! كەش جارىق! راحمەت!
بالالار بۇگىنگى ساباقتا نە جايىندا اڭگىمەلەستىك؟ بالاباقشا ءبىزدىڭ ەكىنشى ءۇيىمىز. ءبىز بالاباقشا مۇشەسىمىز. بالاباقشانى، دوستارىمىزدى، اپايلارىمىزدى وتە جاقسى كورەمىز.
جۇرەكتەن جۇرەككە شەڭبەرى.
جاقسىلىققا قۇمارمىز،
جاقسى ادام بوپ شىعارمىز.
ءبىزدى جاقتاپ وتىرعان،
سەندەرگە دە مىڭ العىس!
بالالار ورىندارىنا وتىرادى.
تاربيەشى: ال وسىمەن ساباعىمىز اياقتالدى. كەلگەندەرىڭىزگە راحمەت!
ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بەينەلەۋ ونەرىنىڭ تۇرلەرى مەن جانرلارىن ەسكە تۇسىرەمىز.
-
«م. لومونوسوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ»كمم
