مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) وقۋشىلاردى بەلگىلى ءبىر تاقىرىپقا بايلانىستى ماقال ايتا بىلۋگە، جاسىرىلعان جۇمباقتىڭ شەشىمىن تابۋعا ۇيرەتۋ.
ءا) ماقال ايتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ اقىل – ويىن، سانا سەزىمىن، تانىمدىق قابىلەتتەرىن، بىلىمدىلىگىن، ءسوز ساپتاۋلارىن دامىتۋ.
ب) حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، بالالاردى ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا، اتا – بابا اسىل وسيەتتەرىن ۇمىتپاي وتىرۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، وقۋشىلاردى جارىستىرۋ.
كورنەكىلىگى: توسبەلگىلەر، كىتاپتار، قاناتتى سوزدەر، سالت – داستۇرگە بايلانىستى زاتتار، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن، جارىس.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، قازاق ادەبيەتى، تاريح.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ.
سايىسقا قاتىسۋشى توپتار ورتاعا شىعادى. ءار توپتا بەس وقۋشىدان. توپ جەتەكشىلەرى سايلانادى.
سايىستىڭ بارىسى:
1. وزدەرىن تانىستىرۋى، ۇرانى، توسبەلگىسى، اتى.
2. ماقالدار سايىسى.
3. جۇمباقتار سايىسى.
4. كورەرمەندەر سايىسى.
5. قورىتىندى ءبولىم.
1 – ءبولىم.
سايىسكەرلەر وزدەرىن تانىستىرادى.
سايىستىڭ شارتى.
2 – ءبولىم.
ا) سوزگە ماقال قۇراستىرۋ؛
ءا) بەرىلگەن ماقالداردىڭ جالعاسىن تابۋ؛
ب) ءسوزدىڭ ماعىناسىن اشۋ.
3 – ءبولىم.
ا) جۇمباق شەشۋ؛
ءا) جۇمباق دايىنداپ كەلۋ.
4 – ءبولىم.
ا) كورەرمەندەرگە جۇمباق بەرۋ؛
ءا) ماقالدار ماعىناسىن اشۋ.
5 – ءبولىم.
جۇمباقشىعا جۇمباق جاسىرادى، سونىڭ تاپقان شەشۋىنە ماقالشى ماقال قۇراستىرۋ كەرەك.
سايىس باستالماس بۇرىن ءادىلقازىلار القالارى سايلانادى. سايىس ءتورت جول ولەڭ شۋماعىمەن باستالادى.
ءارى قاتتى، ءارى ءتاتتى ومىرگە،
كەلگەن جوقپىز كەشكە بەكەر ەرۋگە
ءتيىستىمىز بولاشاقتىڭ الدىندا،
تىك تۇرەگەپ، تۋرا جاۋاپ بەرۋگە.
بىلىكتى ءبىردى جىعار، ءبىلىمدى مىڭدى جىعار، - دەگەندەي وقۋشىلاردىڭ تاپقىرلىعى مەن وي – ءورىسىن تەكسەرۋ ماقساتىندا 2 – ءبولىمىن باستايمىز.
ءبىرىنشى كەزەك. ماقالدى قۇراستىرۋ.
ا) ەڭبەك؛
ءا) انا ءتىلى؛
ب) دوستىق.
ەكىنشى كەزەك. ماقالدى جالعاستىرۋ.
1. بالانىڭ ۇياتى – اكەگە... (قىزدىڭ ۇياتى – شەشەگە.)
2. اتاڭا نە قىلساڭ،... (الدىڭا سول كەلەر.)
3. تۋعان جەردەي جەر بولماس... (تۋعان ەلدەي ەل بولماس.)
4. باتىر تۋسا – ەل ىرىسى،... (جاڭبىر جاۋسا – جەر ىرىسى.)
5. ەكى جاقسى قاس بولماس،... (ەكى جامان دوس بولماس.)
6. تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى،... (التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى.)
7. ادەپتى ەلدىڭ بالاسى،... (الىستان سالەم بەرەدى.)
8. ۇيادا نە كورسەڭ... (ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ.)
9. ءسوز جۇيەسىن تاپسا... (مال يەسىن تابار.)
10. جاقىنىڭدى جاتتاي سىيلا،... (جات جانىنان ءتۇڭىلسىن.)
ءۇشىنشى كەزەك. تۇراقتى ءسوز تىركەسىنىڭ ماعىناسىن اشۋ.
1. اقساق قوي تۇستەن كەيىن ماڭىرايدى. (كەش، ءجاي)
2. ءتىلدىڭ ۇشىندا تۇر. (ۇمىتۋ، جەتكىزە الماۋ)
3. يت ولگەن جەردە. (الىس، قاشىق)
4. قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا. (لەزدە، تەز، جىلدام)
5. توبە شاشى تىك تۇرۋ (قورقۋ، ۇرەيلەنۋ)
6. تايعا تاڭبا باسقانداي. (انىق، ناق)
7. ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي. (ادەمى، سۇلۋ)
3 – ءبولىم. جۇمباقتار شەشۋ.
1. ءتيىپ كەتسە جىرلاعان، داۋىسى كوپكە ۇناعان. (دومبىرا)
2. ءبىر كىتاپتىڭ پاراعى، كۇندە ازايىپ بارادى. (كۇنتىزبە)
3. تاۋدان بيىك، تەڭىزدەن تەرەڭ. (اقىل)
4. جاڭىلماستان جەتەۋى، كەزەك قىزمەت ەتەدى. (اپتا كۇندەرى)
5. ءوزىم سوزدەن تۇرامىن، اياقتاعان ويدى قۇرامىن. (سويلەم)
4 – ءبولىم. ا) كورەرمەندەرگە جۇمباق بەرۋ.
1. شىك ءتۇستى، بۇك ءتۇستى،
الشى تۇردى، تايكە تۇردى،
شەشە الادى بۇنى كىم.
(اسىق)
2. قىزىل قىرمان وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
(كۇز)
3. اپپاق دالا، قارا ءدان،
ءدانىن سەپكەن – تۇسىنۋگە جاراعان.
(ارىپتەر)
ب) ماقالدىڭ ماعىناسىن اشۋ.
4. ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەدى.
5. كۇلمە دوسىڭا، كەلەر باسىڭا.
6. اتا كورگەن – وق جانار، شەشە كورگەن – تون پىشەر.
5 – ءبولىم. قورىتىندى.
جۇمباقشىعا جۇمباق جاسىرىلادى، سونىڭ تاپقان سوزىنە ماقالشى ماقال قۇراستىرۋ كەرەك.
1. جارىق قىلىپ قوس توعايدىڭ ەتەگىن،
ايتشى ول نە ەكەنىن؟ (كوز)
كوز قورقاق، قول باتىر.
2. ءبىلىمنىڭ ءدانىن تەرەدى،
بالاعا ءتالىم بەرەدى. (ۇستاز)
ۇستازى جاقسىنىڭ - ۇستامى جاقسى.
3. ءوسىپ تۇرعان بۇل نە؟
جاز بولسا جايناپ.
ساياسىندا ءان سالىپ،
قۇستار جۇرگەن سايراپ
سالقىن تۇسسە شەشىلىپ،
قالادى ءوزى جايراپ. (اعاش)
اعاش تامىرىمەن، ادام دوسىمەن مىقتى.
4. ءوزى قىسقا، ءوزى نۇسقا،
ءسوز قايماعىن ەسىڭە ۇستا. (ماقال)
ماقال – ءسوزدىڭ مايەگى.
5. وڭ جاعىندا بەس سارباز،
سول جاعىندا بەس سارباز. (ساۋساق)
ساۋساق بىرىكپەي – ينە ىلىكپەيدى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
سايىسكەرلەردىڭ بىلىمدەرىن، تاپقىرلىقتارىن سارالاۋ ءۇشىن ءسوز كەزەگى ءادىلقازىلار القاسىنا بەرىلەدى. جەڭىمپازداردى انىقتاپ، ماراپاتتايدى.
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) وقۋشىلاردى بەلگىلى ءبىر تاقىرىپقا بايلانىستى ماقال ايتا بىلۋگە، جاسىرىلعان جۇمباقتىڭ شەشىمىن تابۋعا ۇيرەتۋ.
ءا) ماقال ايتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ اقىل – ويىن، سانا سەزىمىن، تانىمدىق قابىلەتتەرىن، بىلىمدىلىگىن، ءسوز ساپتاۋلارىن دامىتۋ.
ب) حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، بالالاردى ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا، اتا – بابا اسىل وسيەتتەرىن ۇمىتپاي وتىرۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، وقۋشىلاردى جارىستىرۋ.
كورنەكىلىگى: توسبەلگىلەر، كىتاپتار، قاناتتى سوزدەر، سالت – داستۇرگە بايلانىستى زاتتار، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن، جارىس.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، قازاق ادەبيەتى، تاريح.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ.
سايىسقا قاتىسۋشى توپتار ورتاعا شىعادى. ءار توپتا بەس وقۋشىدان. توپ جەتەكشىلەرى سايلانادى.
سايىستىڭ بارىسى:
1. وزدەرىن تانىستىرۋى، ۇرانى، توسبەلگىسى، اتى.
2. ماقالدار سايىسى.
3. جۇمباقتار سايىسى.
4. كورەرمەندەر سايىسى.
5. قورىتىندى ءبولىم.
1 – ءبولىم.
سايىسكەرلەر وزدەرىن تانىستىرادى.
سايىستىڭ شارتى.
2 – ءبولىم.
ا) سوزگە ماقال قۇراستىرۋ؛
ءا) بەرىلگەن ماقالداردىڭ جالعاسىن تابۋ؛
ب) ءسوزدىڭ ماعىناسىن اشۋ.
3 – ءبولىم.
ا) جۇمباق شەشۋ؛
ءا) جۇمباق دايىنداپ كەلۋ.
4 – ءبولىم.
ا) كورەرمەندەرگە جۇمباق بەرۋ؛
ءا) ماقالدار ماعىناسىن اشۋ.
5 – ءبولىم.
جۇمباقشىعا جۇمباق جاسىرادى، سونىڭ تاپقان شەشۋىنە ماقالشى ماقال قۇراستىرۋ كەرەك.
سايىس باستالماس بۇرىن ءادىلقازىلار القالارى سايلانادى. سايىس ءتورت جول ولەڭ شۋماعىمەن باستالادى.
ءارى قاتتى، ءارى ءتاتتى ومىرگە،
كەلگەن جوقپىز كەشكە بەكەر ەرۋگە
ءتيىستىمىز بولاشاقتىڭ الدىندا،
تىك تۇرەگەپ، تۋرا جاۋاپ بەرۋگە.
بىلىكتى ءبىردى جىعار، ءبىلىمدى مىڭدى جىعار، - دەگەندەي وقۋشىلاردىڭ تاپقىرلىعى مەن وي – ءورىسىن تەكسەرۋ ماقساتىندا 2 – ءبولىمىن باستايمىز.
ءبىرىنشى كەزەك. ماقالدى قۇراستىرۋ.
ا) ەڭبەك؛
ءا) انا ءتىلى؛
ب) دوستىق.
ەكىنشى كەزەك. ماقالدى جالعاستىرۋ.
1. بالانىڭ ۇياتى – اكەگە... (قىزدىڭ ۇياتى – شەشەگە.)
2. اتاڭا نە قىلساڭ،... (الدىڭا سول كەلەر.)
3. تۋعان جەردەي جەر بولماس... (تۋعان ەلدەي ەل بولماس.)
4. باتىر تۋسا – ەل ىرىسى،... (جاڭبىر جاۋسا – جەر ىرىسى.)
5. ەكى جاقسى قاس بولماس،... (ەكى جامان دوس بولماس.)
6. تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى،... (التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى.)
7. ادەپتى ەلدىڭ بالاسى،... (الىستان سالەم بەرەدى.)
8. ۇيادا نە كورسەڭ... (ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ.)
9. ءسوز جۇيەسىن تاپسا... (مال يەسىن تابار.)
10. جاقىنىڭدى جاتتاي سىيلا،... (جات جانىنان ءتۇڭىلسىن.)
ءۇشىنشى كەزەك. تۇراقتى ءسوز تىركەسىنىڭ ماعىناسىن اشۋ.
1. اقساق قوي تۇستەن كەيىن ماڭىرايدى. (كەش، ءجاي)
2. ءتىلدىڭ ۇشىندا تۇر. (ۇمىتۋ، جەتكىزە الماۋ)
3. يت ولگەن جەردە. (الىس، قاشىق)
4. قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا. (لەزدە، تەز، جىلدام)
5. توبە شاشى تىك تۇرۋ (قورقۋ، ۇرەيلەنۋ)
6. تايعا تاڭبا باسقانداي. (انىق، ناق)
7. ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي. (ادەمى، سۇلۋ)
3 – ءبولىم. جۇمباقتار شەشۋ.
1. ءتيىپ كەتسە جىرلاعان، داۋىسى كوپكە ۇناعان. (دومبىرا)
2. ءبىر كىتاپتىڭ پاراعى، كۇندە ازايىپ بارادى. (كۇنتىزبە)
3. تاۋدان بيىك، تەڭىزدەن تەرەڭ. (اقىل)
4. جاڭىلماستان جەتەۋى، كەزەك قىزمەت ەتەدى. (اپتا كۇندەرى)
5. ءوزىم سوزدەن تۇرامىن، اياقتاعان ويدى قۇرامىن. (سويلەم)
4 – ءبولىم. ا) كورەرمەندەرگە جۇمباق بەرۋ.
1. شىك ءتۇستى، بۇك ءتۇستى،
الشى تۇردى، تايكە تۇردى،
شەشە الادى بۇنى كىم.
(اسىق)
2. قىزىل قىرمان وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
(كۇز)
3. اپپاق دالا، قارا ءدان،
ءدانىن سەپكەن – تۇسىنۋگە جاراعان.
(ارىپتەر)
ب) ماقالدىڭ ماعىناسىن اشۋ.
4. ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەدى.
5. كۇلمە دوسىڭا، كەلەر باسىڭا.
6. اتا كورگەن – وق جانار، شەشە كورگەن – تون پىشەر.
5 – ءبولىم. قورىتىندى.
جۇمباقشىعا جۇمباق جاسىرىلادى، سونىڭ تاپقان سوزىنە ماقالشى ماقال قۇراستىرۋ كەرەك.
1. جارىق قىلىپ قوس توعايدىڭ ەتەگىن،
ايتشى ول نە ەكەنىن؟ (كوز)
كوز قورقاق، قول باتىر.
2. ءبىلىمنىڭ ءدانىن تەرەدى،
بالاعا ءتالىم بەرەدى. (ۇستاز)
ۇستازى جاقسىنىڭ - ۇستامى جاقسى.
3. ءوسىپ تۇرعان بۇل نە؟
جاز بولسا جايناپ.
ساياسىندا ءان سالىپ،
قۇستار جۇرگەن سايراپ
سالقىن تۇسسە شەشىلىپ،
قالادى ءوزى جايراپ. (اعاش)
اعاش تامىرىمەن، ادام دوسىمەن مىقتى.
4. ءوزى قىسقا، ءوزى نۇسقا،
ءسوز قايماعىن ەسىڭە ۇستا. (ماقال)
ماقال – ءسوزدىڭ مايەگى.
5. وڭ جاعىندا بەس سارباز،
سول جاعىندا بەس سارباز. (ساۋساق)
ساۋساق بىرىكپەي – ينە ىلىكپەيدى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
سايىسكەرلەردىڭ بىلىمدەرىن، تاپقىرلىقتارىن سارالاۋ ءۇشىن ءسوز كەزەگى ءادىلقازىلار القاسىنا بەرىلەدى. جەڭىمپازداردى انىقتاپ، ماراپاتتايدى.
You Might Also Like
-
قۇراستىرعان: ارىنوۆا گۇلبانۋ سەرىك قىزى - باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
