مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋحامەتجانوۆا ينديرا ەربولات قىزى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى 9 سىنىپ
تاقىرىبى: «مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق»
ماقساتى: ماقال - ماتەل، جۇمباقتار ايتۋ ارقىلى وقۋشىلاردى كوركەم، ۇتىمدى سويلەۋگە، قيىننان قيىستىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا تاربيەلەۋ. اتا - بابالارىمىزدىڭ وسيەتىن ءقادىر تۇتۋعا، ماقال - ماتەل، جۇمباق ارقىلى ءوز ەلىنىڭ اۋىز ادەبيەتىن سىيلاۋعا باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ماقال - ماتەل، جۇمباقتار تۋرالى ناقىل سوزدەر (ماقال – ءسوزدىڭ ازىعى، جۇمباق – ويدىڭ قازىعى.).
بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! 1989 جىلى 22 قىركۇيەكتە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى زاڭى قابىلداندى. بۇگىندە قازاق ءتىلى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى. 22 قىركۇيەك – قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالىقتارىنىڭ تىلدەرى كۇنى. وسى مەرەكەگە وراي 9 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ «مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق» اتتى تانىمدىق ويىنىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
ماقال - ماتەل، جۇمباق – اتا - بابالارىمىزدان قالعان وشپەس مۇرا. ماقال - ماتەلدىڭ تاربيەلىك ءمانى زور، رۋحاني بايلىق. كولەمى جاعىنان شاعىن بولعانىمەن، مازمۇنى تەرەڭ. ۋاقىت وتكەن سايىن قۇنى ارتىپ، قىمبات قازىناعا اينالىپ كەلەدى. ال، جۇمباقتار ادامنىڭ ويلاۋ قابىلەتىن شىڭدايدى.
ويىنىمىزدى باستاماس بۇرىن سىزدەردى، وسى سايىسقا ءادىل باعا بەرەتىن، ءار اينالىمنىڭ ەسەبىن شىعارىپ، قورىتىندىسىن ايتاتىن قازىلارمەن تانىستىرىپ وتەيىن.
تەمىرعالييەۆا ي. و.، ابەنوۆا م.ر.
ويىنىمىز التى كەزەڭنەن تۇرادى، اتاپ وتسەك:
1 - كەزەڭ. تانىستىرۋ. سايىسقا قاتىسۋشى وقۋشىلار وزدەرىن تانىستىرادى.
2 - كەزەڭ. ماقالدار سايىسى. بۇل سايىس ەكى بولىمنەن تۇرادى.
«كىم كوپ بىلەدى؟»
«ماقال – ءسوزدىڭ مايەگى».
3 - كەزەڭ. كورەرمەندەر سايىسى.
4 - كەزەڭ. جۇمباقتار سايىسى.
«كىم جىلدام؟»
«كىم تاپقىر؟»
5 - كەزەڭ. كورەرمەندەر سايىسى.
6 - كەزەڭ. فينال.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
1 - كەزەڭ. تانىستىرۋ. ولاي بولسا، ورتاعا بۇگىنگى ويىننىڭ ماقالشىلارىن شاقىرامىز. (ماقالشىلار وزدەرىن تانىستىرادى).
«ماقالدار سايىسى»
ءمۇعالىم: ماقال جارىسىن باستاماي تۇرىپ، مەن بۇگىنگى ماقالشىلاردان ماقال مەن ماتەل ايىرماشىلىعىن سۇراعىم كەلىپ وتىر. ماقال مەن ماتەلدىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟ (ماقالدا ايتىلار وي ايقىن كورىنىپ تۇرادى، ال ماتەل تۇسپالداپ جەتكىزەدى).
1. «كىم كوپ بىلەدى؟»
ءمۇعالىم: مەن ماقالدىڭ العاشقى سىڭارىن ايتامىن، سەندەر قول كوتەرىپ ماقالدىڭ ەكىنشى سىڭارىن ايتاسىڭدار. ەڭ از ۇپاي العان ماقالشى ويىننان شىعادى.
1. وقۋ – ءبىلىم بۇلاعى، (ءبىلىم ءومىر شىراعى)
2. ەكسەڭ ەگىن – (ىشەسىڭ تەگىن)
3. ۇيرەنە الماعان (ۇستازىنان كورەدى)
4. كوپ اقىلدى جينالسا، قيىن ءىستى بىتىرەر.
(كوپ اقىماق جينالسا، وڭاي ءىستى بۇلدىرەر).
5. بىلگەن كىسى تاۋىپ ايتادى، (بىلمەگەن كىسى قاۋىپ ايتادى)
6. جىگىتكە جەتى ونەر از، (جەتپىس ونەر كوپ ەمەس)
7. ونەر – اعىپ جاتقان بۇلاق، (ءبىلىم – جانىپ تۇرعان شىراق)
8. جاقسىمەن جولداس بولساڭ، جەتەرسىڭ مۇراتقا،
(جامانمەن جولداس بولساڭ، قالارسىڭ ۇياتقا)
9. ەمەننىڭ يىلگەنى – سىنعانى، (ەر جىگىتتىڭ ەكى سويلەگەنى – ولگەنى)
10. سانالى ادام ساعىڭدى سىندىرماس، (ساناسىز ادام جاعىڭدى تىندىرماس)
11. بولات قايناۋدا شىنىعادى، (باتىر مايداندا شىنىعادى)
12. ايناعا ءۇيىر بويىن تۇزەيدى، (حالىققا ءۇيىر ويىن تۇزەيدى)
13. ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي، (تويادى قارنىڭ تىلەنبەي)
14. جات ەلدىڭ قارشىعاسىنان، (ءوز ەلىڭنىڭ قارعاسى ارتىق)
15. قولىڭ ۇستا بولسىن، (ءسوزىڭ قىسقا دا نۇسقا بولسىن)
مۋحامەتجانوۆا ينديرا ەربولات قىزى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى 9 سىنىپ
تاقىرىبى: «مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق»
ماقساتى: ماقال - ماتەل، جۇمباقتار ايتۋ ارقىلى وقۋشىلاردى كوركەم، ۇتىمدى سويلەۋگە، قيىننان قيىستىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا تاربيەلەۋ. اتا - بابالارىمىزدىڭ وسيەتىن ءقادىر تۇتۋعا، ماقال - ماتەل، جۇمباق ارقىلى ءوز ەلىنىڭ اۋىز ادەبيەتىن سىيلاۋعا باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ماقال - ماتەل، جۇمباقتار تۋرالى ناقىل سوزدەر (ماقال – ءسوزدىڭ ازىعى، جۇمباق – ويدىڭ قازىعى.).
بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! 1989 جىلى 22 قىركۇيەكتە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى زاڭى قابىلداندى. بۇگىندە قازاق ءتىلى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى. 22 قىركۇيەك – قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالىقتارىنىڭ تىلدەرى كۇنى. وسى مەرەكەگە وراي 9 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ «مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق» اتتى تانىمدىق ويىنىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
ماقال - ماتەل، جۇمباق – اتا - بابالارىمىزدان قالعان وشپەس مۇرا. ماقال - ماتەلدىڭ تاربيەلىك ءمانى زور، رۋحاني بايلىق. كولەمى جاعىنان شاعىن بولعانىمەن، مازمۇنى تەرەڭ. ۋاقىت وتكەن سايىن قۇنى ارتىپ، قىمبات قازىناعا اينالىپ كەلەدى. ال، جۇمباقتار ادامنىڭ ويلاۋ قابىلەتىن شىڭدايدى.
ويىنىمىزدى باستاماس بۇرىن سىزدەردى، وسى سايىسقا ءادىل باعا بەرەتىن، ءار اينالىمنىڭ ەسەبىن شىعارىپ، قورىتىندىسىن ايتاتىن قازىلارمەن تانىستىرىپ وتەيىن.
تەمىرعالييەۆا ي. و.، ابەنوۆا م.ر.
ويىنىمىز التى كەزەڭنەن تۇرادى، اتاپ وتسەك:
1 - كەزەڭ. تانىستىرۋ. سايىسقا قاتىسۋشى وقۋشىلار وزدەرىن تانىستىرادى.
2 - كەزەڭ. ماقالدار سايىسى. بۇل سايىس ەكى بولىمنەن تۇرادى.
«كىم كوپ بىلەدى؟»
«ماقال – ءسوزدىڭ مايەگى».
3 - كەزەڭ. كورەرمەندەر سايىسى.
4 - كەزەڭ. جۇمباقتار سايىسى.
«كىم جىلدام؟»
«كىم تاپقىر؟»
5 - كەزەڭ. كورەرمەندەر سايىسى.
6 - كەزەڭ. فينال.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
1 - كەزەڭ. تانىستىرۋ. ولاي بولسا، ورتاعا بۇگىنگى ويىننىڭ ماقالشىلارىن شاقىرامىز. (ماقالشىلار وزدەرىن تانىستىرادى).
«ماقالدار سايىسى»
ءمۇعالىم: ماقال جارىسىن باستاماي تۇرىپ، مەن بۇگىنگى ماقالشىلاردان ماقال مەن ماتەل ايىرماشىلىعىن سۇراعىم كەلىپ وتىر. ماقال مەن ماتەلدىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟ (ماقالدا ايتىلار وي ايقىن كورىنىپ تۇرادى، ال ماتەل تۇسپالداپ جەتكىزەدى).
1. «كىم كوپ بىلەدى؟»
ءمۇعالىم: مەن ماقالدىڭ العاشقى سىڭارىن ايتامىن، سەندەر قول كوتەرىپ ماقالدىڭ ەكىنشى سىڭارىن ايتاسىڭدار. ەڭ از ۇپاي العان ماقالشى ويىننان شىعادى.
1. وقۋ – ءبىلىم بۇلاعى، (ءبىلىم ءومىر شىراعى)
2. ەكسەڭ ەگىن – (ىشەسىڭ تەگىن)
3. ۇيرەنە الماعان (ۇستازىنان كورەدى)
4. كوپ اقىلدى جينالسا، قيىن ءىستى بىتىرەر.
(كوپ اقىماق جينالسا، وڭاي ءىستى بۇلدىرەر).
5. بىلگەن كىسى تاۋىپ ايتادى، (بىلمەگەن كىسى قاۋىپ ايتادى)
6. جىگىتكە جەتى ونەر از، (جەتپىس ونەر كوپ ەمەس)
7. ونەر – اعىپ جاتقان بۇلاق، (ءبىلىم – جانىپ تۇرعان شىراق)
8. جاقسىمەن جولداس بولساڭ، جەتەرسىڭ مۇراتقا،
(جامانمەن جولداس بولساڭ، قالارسىڭ ۇياتقا)
9. ەمەننىڭ يىلگەنى – سىنعانى، (ەر جىگىتتىڭ ەكى سويلەگەنى – ولگەنى)
10. سانالى ادام ساعىڭدى سىندىرماس، (ساناسىز ادام جاعىڭدى تىندىرماس)
11. بولات قايناۋدا شىنىعادى، (باتىر مايداندا شىنىعادى)
12. ايناعا ءۇيىر بويىن تۇزەيدى، (حالىققا ءۇيىر ويىن تۇزەيدى)
13. ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي، (تويادى قارنىڭ تىلەنبەي)
14. جات ەلدىڭ قارشىعاسىنان، (ءوز ەلىڭنىڭ قارعاسى ارتىق)
15. قولىڭ ۇستا بولسىن، (ءسوزىڭ قىسقا دا نۇسقا بولسىن)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
