مونعولداردىڭ قازاقستان جەرىن جاۋلاپ الۋى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مونعولداردىڭ قازاقستان جەرىن جاۋلاپ الۋى
ساباقتىڭ ماقساتى:
- وقۋشىلار مونعول يمپەرياسىنىڭ تاريحىمەن تانىسادى؛ شىڭعىسحاننىڭ قازاق جەرىنە شاپقىنشىلىعى مەن ونىڭ اۋىر زارداپتارىن كورسەتىپ؛ باسقىنشىلارعا قارسى حالىقتار كۇرەسى مەن ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى تۋرالى تۇسىنىك الادى.
- جالپىدان نەگىزگى ماسەلەنى اجىراتا الۋ ءۇشىن تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتامىن، وتانىمىزدىڭ تاريحىنان ساباق الىپ، دۇرىس قورىتىندى شىعارۋعا ۇيرەتەمىن.
- وقۋشىلاردى وتانىن قورعاۋعا، باتىلدىققا، ەرلىككە، ۇلتجاندىلىققا، توپتا شىعارماشىلىق اتموسفەرا قۇرۋعا باۋليمىن.
ساباقتىڭ نەگىزگى ۇعىمدارى: «مونعولدىڭ قۇپيا شەجىرەسى». جەڭىسحان، بارۋنگار، جوڭعار، كۋل. «كەشىكتەن». «ياسا». «قۇرىلتاي». «جاساق». وتىرار وپاتى. ۇلىستار.
ساباقتا قولدانىلاتىن تەحنولوگيا: ستو
ساباق ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ جۇرگىزۋ ءادىسى: وقۋشىلاردى 3 توپقا ءبولۋ، پىكىر الىسۋ، ءوز ويلارىن تۇجىرىمداۋ، اسسوسياسيا مەن كلاستەر.
ساباقتا پايدالانىلاتىن كورنەكىلىكتەر: XIII - XIV ع. مونعولداردىڭ قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى، قازاقستان مونعول داۋىرىندە كارتالارى، تىرەك سىزبالار، شىڭعىسحاننىڭ سۋرەتتەرى، وتىرار قالاسىنىڭ ماكەتى، ۆيدەو روليك، ەلەكتروندى وقۋلىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى: تاريحي تۇلعالاردىڭ سۋرەتتەرى بويىنشا 3 توپقا ءبولۋ.
ءبىر - بىرلەرىنە تاريحي تۇلعالاردى بايلانىستىرىپ تىلەك ءبىلدىرۋ.
ءبىر – بىرىمىزگە تىرەكپىز،
بىرگە سوققان جۇرەكپىز
الامىز ءبىلىم جاقسى عىپ،
تىلەيمىز بارىمىزگە ساتتىلىك
توپ باسشىلارىن انىقتاۋ، باعالاۋ پاراعىن بەرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
تۇلعالار تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
1 - توپ. ءابۋ ناسىر ءال - فارابي (870 - 950جج)؛
ءابۋ رايحان ءال - بيرۋني (973 - 1050 جج).
2 - توپ. ماحمۋد قاشعاري (1030 - 1090جج)؛
ءجۇسىپ بالاساعۇني (1021 - 1075جج).
سايكەستەندىرۋ تەستى.
1. ماحمۋد قاشعاري «دانالىق كىتابى»
2. احمەت ياساۋي «اقيقات سىيى»
3. ءجۇسىپ بالاساعۇن «تۇركى تىلدەرىنىڭ سوزدىگى»
4. احمەت يۋگنەكي «قۇتادعۋ بىلىك»
جاڭا ساباققا كوشۋ.
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
ۆيدەو كورسەتىلەدى. جۇمباق ارقىلى تۇلعانىڭ كىم ەكەندىگىن تاپقىزۋ جانە تاقىرىپتى اشۋ. مەن سىزدەرگە مىناداي كىلت سوزدەردى ۇسىنامىن، وسى سوزدەرگە سۇيەنە وتىرىپ، بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىپقا بولجام جاساپ كورەيىك. (وقۋشىلار ءوز بولجامدارىن جاسايدى)
بولجام ترەنينگى
ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ۇلى جەڭىمپاز. ءوز ءداۋىرىنىڭ دانىشپانى، ساياساتكەر جانە مىقتى اسكەردى ۇيىمداستىرۋشى، بۇكىل الەمدى دىرىلدەتكەن اتاقتى موڭعول يمپەرياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.
- سونىمەن بۇگىنگى وتەتىن جاڭا تاقىرىپتىڭ اتى وزدەرىڭىز ايتىپ وتىرعانداي «مونعولداردىڭ قازاق جەرىن جاۋلاپ الۋى». بۇل ساباقتا سىزدەر مونعول يمپەرياسىنىڭ باسقىنشىلىق ساياساتىنىڭ زارداپتارى تۋرالى مالىمەتتەر الاسىزدار جانە العان بىلىمدەرىڭدى ءوز قاجەتتىلىكتەرىنە ساي پايدالانۋعا ۇيرەنەسىزدەر. ساباقتىڭ جوسپارىمەن تانىستىرۋ.
جاڭا ساباق جوسپارى:
1. مونعول يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى
2. مونعول يمپەرياسىنىڭ قوعامدىق قۇرىلىسى
3. مونعولداردىڭ قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى
4. جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى
5. ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى
2. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
(ەلەكتروندى وقۋلىق. دايىندالعان پرەزەنتاسيا سلايد ارقىلى تۇسىندىرىلەدى، وقۋشىلار داپتەرلەرىنە جازىپ وتىرادى.)
مونعول يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى.
مونعول يمپەرياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى تەمۇجىن 1155 جىلى مونعوليانىڭ كەندىتاۋ ايماعىنداعى ونون وزەنىنىڭ جاعاسىندا، بولدوڭ دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. تەمۇجىن 9 جاسقا تولعان كەزىندە اكەسى ەسۋگەي باتىردى تاتارلار قاستاندىقپەن ولتىرەدى. 1206 جىلى وتكەن قۇرىلتايدا تەمۇجىندى حان ەتىپ سايلاپ، مونعول يمپەرياسىن قۇرادى.
ماعىنانى اجىراتۋ. (وقۋشىلار وقيدى، پوستەر قورعايدى )
تاپسىرما. 1 - توپ: 96 - 97 بەت، « قوعامدىق قۇرىلىسى» وقۋ. كلاستەر قۇرۋ.
2 - توپ: 97 - 98 بەت «قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى»، اسسوسياسيا جاساۋ.
كورىنىس كورسەتۋ مۋزىكا قويىلادى م. شاحانوۆتىڭ وتىرار ولەڭىن پايدالانۋ. ماكەتتەن وتىراردىڭ ورتەنۋى كورسەتىلەدى.
3 - توپ: «جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى» توپتاستىرۋ.
ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى. شىڭعىسحان جاۋلاپ العان جەرلەرىن ءوزىنىڭ ءتورت بالاسىنا ءبولىپ بەردى. قازاقستان جەرى ونىڭ ءۇش بالاسىنىڭ قول استىنا قارادى. ءبولىپ بەرىلگەن جەرلەر ۇلىس دەپ اتالدى.
تاپسىرما. 1 - توپ جوشى ۇلىسىن وقۋ، 2 - توپ شاعاتاي ۇلىسىن وقۋ، ۇگەدەي ۇلىسىن وقۋ. داۋىستاپ وقىپ بەرەدى. كارتادان كورسەتەدى.
وي تولعانىس: «شىڭعىسحان قاتىگەز جاۋلاۋشى»، «ازيانى شىڭعىسحان وزگەرتتى» ەسسە جازۋ، شىڭعىسحاننىڭ تۇلعاسىن نەگە ۇقساتار ەدىڭدەر؟ پوستەر
ءۇ. قورىتىندى. رەفلەكسيا. بۇگىنگى ساباقتان بولاشاققا قانداي ازىق الدىڭدار؟
نە ۇنادى؟ نە ۇنامادى؟ ستيكەرلەرگە جازادى.
باعالاۋ. ءار وقۋشى ءوزىن - ءوزى باعالايدى. «ءبىلىم شىڭى» پلاكاتىنا جاپسىرادى.
ۇيگە: جوشى ۇرپاقتارى تۋرالى مالىمەت جيناستىرۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
- وقۋشىلار مونعول يمپەرياسىنىڭ تاريحىمەن تانىسادى؛ شىڭعىسحاننىڭ قازاق جەرىنە شاپقىنشىلىعى مەن ونىڭ اۋىر زارداپتارىن كورسەتىپ؛ باسقىنشىلارعا قارسى حالىقتار كۇرەسى مەن ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى تۋرالى تۇسىنىك الادى.
- جالپىدان نەگىزگى ماسەلەنى اجىراتا الۋ ءۇشىن تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتامىن، وتانىمىزدىڭ تاريحىنان ساباق الىپ، دۇرىس قورىتىندى شىعارۋعا ۇيرەتەمىن.
- وقۋشىلاردى وتانىن قورعاۋعا، باتىلدىققا، ەرلىككە، ۇلتجاندىلىققا، توپتا شىعارماشىلىق اتموسفەرا قۇرۋعا باۋليمىن.
ساباقتىڭ نەگىزگى ۇعىمدارى: «مونعولدىڭ قۇپيا شەجىرەسى». جەڭىسحان، بارۋنگار، جوڭعار، كۋل. «كەشىكتەن». «ياسا». «قۇرىلتاي». «جاساق». وتىرار وپاتى. ۇلىستار.
ساباقتا قولدانىلاتىن تەحنولوگيا: ستو
ساباق ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ جۇرگىزۋ ءادىسى: وقۋشىلاردى 3 توپقا ءبولۋ، پىكىر الىسۋ، ءوز ويلارىن تۇجىرىمداۋ، اسسوسياسيا مەن كلاستەر.
ساباقتا پايدالانىلاتىن كورنەكىلىكتەر: XIII - XIV ع. مونعولداردىڭ قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى، قازاقستان مونعول داۋىرىندە كارتالارى، تىرەك سىزبالار، شىڭعىسحاننىڭ سۋرەتتەرى، وتىرار قالاسىنىڭ ماكەتى، ۆيدەو روليك، ەلەكتروندى وقۋلىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى: تاريحي تۇلعالاردىڭ سۋرەتتەرى بويىنشا 3 توپقا ءبولۋ.
ءبىر - بىرلەرىنە تاريحي تۇلعالاردى بايلانىستىرىپ تىلەك ءبىلدىرۋ.
ءبىر – بىرىمىزگە تىرەكپىز،
بىرگە سوققان جۇرەكپىز
الامىز ءبىلىم جاقسى عىپ،
تىلەيمىز بارىمىزگە ساتتىلىك
توپ باسشىلارىن انىقتاۋ، باعالاۋ پاراعىن بەرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
تۇلعالار تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
1 - توپ. ءابۋ ناسىر ءال - فارابي (870 - 950جج)؛
ءابۋ رايحان ءال - بيرۋني (973 - 1050 جج).
2 - توپ. ماحمۋد قاشعاري (1030 - 1090جج)؛
ءجۇسىپ بالاساعۇني (1021 - 1075جج).
سايكەستەندىرۋ تەستى.
1. ماحمۋد قاشعاري «دانالىق كىتابى»
2. احمەت ياساۋي «اقيقات سىيى»
3. ءجۇسىپ بالاساعۇن «تۇركى تىلدەرىنىڭ سوزدىگى»
4. احمەت يۋگنەكي «قۇتادعۋ بىلىك»
جاڭا ساباققا كوشۋ.
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
ۆيدەو كورسەتىلەدى. جۇمباق ارقىلى تۇلعانىڭ كىم ەكەندىگىن تاپقىزۋ جانە تاقىرىپتى اشۋ. مەن سىزدەرگە مىناداي كىلت سوزدەردى ۇسىنامىن، وسى سوزدەرگە سۇيەنە وتىرىپ، بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىپقا بولجام جاساپ كورەيىك. (وقۋشىلار ءوز بولجامدارىن جاسايدى)
بولجام ترەنينگى
ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ۇلى جەڭىمپاز. ءوز ءداۋىرىنىڭ دانىشپانى، ساياساتكەر جانە مىقتى اسكەردى ۇيىمداستىرۋشى، بۇكىل الەمدى دىرىلدەتكەن اتاقتى موڭعول يمپەرياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.
- سونىمەن بۇگىنگى وتەتىن جاڭا تاقىرىپتىڭ اتى وزدەرىڭىز ايتىپ وتىرعانداي «مونعولداردىڭ قازاق جەرىن جاۋلاپ الۋى». بۇل ساباقتا سىزدەر مونعول يمپەرياسىنىڭ باسقىنشىلىق ساياساتىنىڭ زارداپتارى تۋرالى مالىمەتتەر الاسىزدار جانە العان بىلىمدەرىڭدى ءوز قاجەتتىلىكتەرىنە ساي پايدالانۋعا ۇيرەنەسىزدەر. ساباقتىڭ جوسپارىمەن تانىستىرۋ.
جاڭا ساباق جوسپارى:
1. مونعول يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى
2. مونعول يمپەرياسىنىڭ قوعامدىق قۇرىلىسى
3. مونعولداردىڭ قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى
4. جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى
5. ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى
2. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
(ەلەكتروندى وقۋلىق. دايىندالعان پرەزەنتاسيا سلايد ارقىلى تۇسىندىرىلەدى، وقۋشىلار داپتەرلەرىنە جازىپ وتىرادى.)
مونعول يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى.
مونعول يمپەرياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى تەمۇجىن 1155 جىلى مونعوليانىڭ كەندىتاۋ ايماعىنداعى ونون وزەنىنىڭ جاعاسىندا، بولدوڭ دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. تەمۇجىن 9 جاسقا تولعان كەزىندە اكەسى ەسۋگەي باتىردى تاتارلار قاستاندىقپەن ولتىرەدى. 1206 جىلى وتكەن قۇرىلتايدا تەمۇجىندى حان ەتىپ سايلاپ، مونعول يمپەرياسىن قۇرادى.
ماعىنانى اجىراتۋ. (وقۋشىلار وقيدى، پوستەر قورعايدى )
تاپسىرما. 1 - توپ: 96 - 97 بەت، « قوعامدىق قۇرىلىسى» وقۋ. كلاستەر قۇرۋ.
2 - توپ: 97 - 98 بەت «قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى»، اسسوسياسيا جاساۋ.
كورىنىس كورسەتۋ مۋزىكا قويىلادى م. شاحانوۆتىڭ وتىرار ولەڭىن پايدالانۋ. ماكەتتەن وتىراردىڭ ورتەنۋى كورسەتىلەدى.
3 - توپ: «جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى» توپتاستىرۋ.
ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى. شىڭعىسحان جاۋلاپ العان جەرلەرىن ءوزىنىڭ ءتورت بالاسىنا ءبولىپ بەردى. قازاقستان جەرى ونىڭ ءۇش بالاسىنىڭ قول استىنا قارادى. ءبولىپ بەرىلگەن جەرلەر ۇلىس دەپ اتالدى.
تاپسىرما. 1 - توپ جوشى ۇلىسىن وقۋ، 2 - توپ شاعاتاي ۇلىسىن وقۋ، ۇگەدەي ۇلىسىن وقۋ. داۋىستاپ وقىپ بەرەدى. كارتادان كورسەتەدى.
وي تولعانىس: «شىڭعىسحان قاتىگەز جاۋلاۋشى»، «ازيانى شىڭعىسحان وزگەرتتى» ەسسە جازۋ، شىڭعىسحاننىڭ تۇلعاسىن نەگە ۇقساتار ەدىڭدەر؟ پوستەر
ءۇ. قورىتىندى. رەفلەكسيا. بۇگىنگى ساباقتان بولاشاققا قانداي ازىق الدىڭدار؟
نە ۇنادى؟ نە ۇنامادى؟ ستيكەرلەرگە جازادى.
باعالاۋ. ءار وقۋشى ءوزىن - ءوزى باعالايدى. «ءبىلىم شىڭى» پلاكاتىنا جاپسىرادى.
ۇيگە: جوشى ۇرپاقتارى تۋرالى مالىمەت جيناستىرۋ
You Might Also Like
-
اينالانى قورشاعان ورتا. ەكولوگيا نەگىزدەرى
