قازاق حالقىنىڭ ساياسي تاۋەلسىزدىگىن جوعالتۋى
قازاقستان تاريحى 10 كلاسس
تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ ساياسي تاۋەلسىزدىگىن جوعالتۋى.
ماقساتى:
رەسەيدىڭ قول استىنا وتكەننەن قازاق حالقىنىڭ تولىقتاي تاۋەلسىزدىگىن جوعالتۋىن ءتۇسىندىرۋ. وقۋشىلاردى وتان سۇيگىشتىككە باۋلۋ. ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا داعدىلاندىرۋ.
كورنەكىلىك: كارتا، ينتەراكتيۆتى تاقتا ساقتارعا بايلانىستى.
ءادىس - ءتاسىل: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ.
تەحنولوگيا: دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسى
وتكەن ساباقتى قايتالاۋ:
1. XءىX ع. ءى جارتىسىندا قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ءىرى وزگەرىس:
2. رەسەي ۇكىمەتىنىڭ 1803ج. 19 مامىرداعى قاۋلىسى نە تۋرالى بولدى؟
3. قازاق جەرىندەگى تۇڭعىش ساۋدا جارمەڭكەسى كىشى وردا ستاۆكاسىندا قاي جىلى اشىلدى؟
4. 1822ج. «ءسىبىر قىرعىزدارىنىڭ جارعىسىنىڭ» نەگىزگى اۆتورى:
5. 1822ج. “جارعىعا” سايكەس ورتا ءجۇز نەشە اكىمشىلىك - باسقارۋ ساتىسىنان تۇردى؟
ساباقتىڭ بارىسى:
قازاق ولكەسى رەسەي يمپەرياسى قۇرامىندا
قازاق جەرىنىڭ تۇگەلدەي رەسەي يمپەرياسىنىڭ قۇرامىنا ەنۋى
XVءىىى عاسىردىڭ اياعى – XءىX عاسىردىڭ باسىندا كىشى جانە ورتا ءجۇز ايماعىنىڭ رەسەي قۇرامىنا ءوتۋى اياقتالعانىمەن، ءبىرقاتار قازاق جەرلەرى ورتا ازيا حاندىقتارىنا تاۋەلدى بولدى.
• XIX ع. 20 جىلدارى ۇلى ءجۇزدىڭ ءبىر بولىگى ورتا جانە كىشى جۇزدەردىڭ وڭتۇستىك ايماقتارى حيۋا جانە قوقان حاندىقتارىنىڭ يەلىگىندە بولدى.
حيۋا، قوقان، بۇحار حاندىقتارى كاسپيي تەڭىزى جاعالاۋلارىنان جەتىسۋعا دەيىنگى جەرلەرگە شابۋىلداپ وتىردى. اسىرەسە حيۋا حانى مۇحاممەد - راحىمنىڭ 1812، 1816، 1820 جىلدارداعى شابۋىلدارى جويقىن بولدى.
1820 جىلعى اقپان - 10 مىڭ اسكەرىمەن 2 مىڭعا جۋىق قازاق اۋىلدارىن تالقاندادى.
• 1821 جىل - ورتا ازيا حاندىقتارىنا قارسى تەنتەكتورە باستاعان قازاق شارۋالارىنىڭ قوزعالىسى باستالدى.
1817 جىل - سۇلتان سۇيىك ابىلايحان ۇلى قاراماعىنداعى جالايىر رۋىنىڭ 66 مىڭ ادامى قونىستانعان تەرريتوريا رەسەي قۇرامىنا الىندى.
1825 جىل - جەتىسۋدىڭ 50 مىڭ ادامدىق ءۇيسىن بولىسىنداعىلار ءوز جەرلەرىندە رەسەيلىك وكرۋگتى اشۋعا كەلىسىم بەردى.
قازاقتاردىڭ بىرتىندەپ رەسەي قول استىنا ءوتۋى قوقان بيلەۋشىلەرىنىڭ قارسىلىعىن تۋدىردى:
1831 جىل – حيۋا حانى اللاقۇل قازاق جەرىنە شابۋىل جاسادى.
1847 جىلدارى وڭتۇستىك قازاقستان ايماعى رەسەي بيلىگىن مويىندامادى.
وڭتۇستىك قازاقستاندا رەسەي ىقپالىنىڭ كۇشەيۋىنىڭ كەپىلى:
- اسكەري بەكىنىستەردىڭ سالىنۋى (اقتاۋ، الاتاۋ، قاپال (1847ج.)، سەرگيوپول (اياگوز)، لەپسى (1855ج.)).
- پاتشا ۇكىمەتىنىڭ ساياسي باعىتتاعى اسكەري شارالار جۇرگىزۋى.
XIX عاسىر باسىندا رەسەيگە قوسىلماعان قازاق جەرى – جەتىسۋ.
• XءىX عاسىردىڭ 20 - 30 جىلدارى - “ازيا كوميتەتى” قۇرىلدى.
• 1848 جىلعى 10 قاڭتار - ۇلى جۇزگە رەسەيلىك پريستاۆ تاعايىندالىپ، رەزيدەنسيا قاپالدا بولدى.
1853 جىلى - اقمەشىت قالاسىنىڭ رەسەيدىڭ قول استىنا قاراتىلۋى ورىس اسكەرلەرىنىڭ ىلە بويىمەن جىلجۋىنا جول اشتى. وسى كەزدەن باستاپ اقمەشىت بەكىنىسى پەروۆسك دەپ اتالدى.
تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ ساياسي تاۋەلسىزدىگىن جوعالتۋى.
ماقساتى:
رەسەيدىڭ قول استىنا وتكەننەن قازاق حالقىنىڭ تولىقتاي تاۋەلسىزدىگىن جوعالتۋىن ءتۇسىندىرۋ. وقۋشىلاردى وتان سۇيگىشتىككە باۋلۋ. ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا داعدىلاندىرۋ.
كورنەكىلىك: كارتا، ينتەراكتيۆتى تاقتا ساقتارعا بايلانىستى.
ءادىس - ءتاسىل: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ.
تەحنولوگيا: دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسى
وتكەن ساباقتى قايتالاۋ:
1. XءىX ع. ءى جارتىسىندا قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ءىرى وزگەرىس:
2. رەسەي ۇكىمەتىنىڭ 1803ج. 19 مامىرداعى قاۋلىسى نە تۋرالى بولدى؟
3. قازاق جەرىندەگى تۇڭعىش ساۋدا جارمەڭكەسى كىشى وردا ستاۆكاسىندا قاي جىلى اشىلدى؟
4. 1822ج. «ءسىبىر قىرعىزدارىنىڭ جارعىسىنىڭ» نەگىزگى اۆتورى:
5. 1822ج. “جارعىعا” سايكەس ورتا ءجۇز نەشە اكىمشىلىك - باسقارۋ ساتىسىنان تۇردى؟
ساباقتىڭ بارىسى:
قازاق ولكەسى رەسەي يمپەرياسى قۇرامىندا
قازاق جەرىنىڭ تۇگەلدەي رەسەي يمپەرياسىنىڭ قۇرامىنا ەنۋى
XVءىىى عاسىردىڭ اياعى – XءىX عاسىردىڭ باسىندا كىشى جانە ورتا ءجۇز ايماعىنىڭ رەسەي قۇرامىنا ءوتۋى اياقتالعانىمەن، ءبىرقاتار قازاق جەرلەرى ورتا ازيا حاندىقتارىنا تاۋەلدى بولدى.
• XIX ع. 20 جىلدارى ۇلى ءجۇزدىڭ ءبىر بولىگى ورتا جانە كىشى جۇزدەردىڭ وڭتۇستىك ايماقتارى حيۋا جانە قوقان حاندىقتارىنىڭ يەلىگىندە بولدى.
حيۋا، قوقان، بۇحار حاندىقتارى كاسپيي تەڭىزى جاعالاۋلارىنان جەتىسۋعا دەيىنگى جەرلەرگە شابۋىلداپ وتىردى. اسىرەسە حيۋا حانى مۇحاممەد - راحىمنىڭ 1812، 1816، 1820 جىلدارداعى شابۋىلدارى جويقىن بولدى.
1820 جىلعى اقپان - 10 مىڭ اسكەرىمەن 2 مىڭعا جۋىق قازاق اۋىلدارىن تالقاندادى.
• 1821 جىل - ورتا ازيا حاندىقتارىنا قارسى تەنتەكتورە باستاعان قازاق شارۋالارىنىڭ قوزعالىسى باستالدى.
1817 جىل - سۇلتان سۇيىك ابىلايحان ۇلى قاراماعىنداعى جالايىر رۋىنىڭ 66 مىڭ ادامى قونىستانعان تەرريتوريا رەسەي قۇرامىنا الىندى.
1825 جىل - جەتىسۋدىڭ 50 مىڭ ادامدىق ءۇيسىن بولىسىنداعىلار ءوز جەرلەرىندە رەسەيلىك وكرۋگتى اشۋعا كەلىسىم بەردى.
قازاقتاردىڭ بىرتىندەپ رەسەي قول استىنا ءوتۋى قوقان بيلەۋشىلەرىنىڭ قارسىلىعىن تۋدىردى:
1831 جىل – حيۋا حانى اللاقۇل قازاق جەرىنە شابۋىل جاسادى.
1847 جىلدارى وڭتۇستىك قازاقستان ايماعى رەسەي بيلىگىن مويىندامادى.
وڭتۇستىك قازاقستاندا رەسەي ىقپالىنىڭ كۇشەيۋىنىڭ كەپىلى:
- اسكەري بەكىنىستەردىڭ سالىنۋى (اقتاۋ، الاتاۋ، قاپال (1847ج.)، سەرگيوپول (اياگوز)، لەپسى (1855ج.)).
- پاتشا ۇكىمەتىنىڭ ساياسي باعىتتاعى اسكەري شارالار جۇرگىزۋى.
XIX عاسىر باسىندا رەسەيگە قوسىلماعان قازاق جەرى – جەتىسۋ.
• XءىX عاسىردىڭ 20 - 30 جىلدارى - “ازيا كوميتەتى” قۇرىلدى.
• 1848 جىلعى 10 قاڭتار - ۇلى جۇزگە رەسەيلىك پريستاۆ تاعايىندالىپ، رەزيدەنسيا قاپالدا بولدى.
1853 جىلى - اقمەشىت قالاسىنىڭ رەسەيدىڭ قول استىنا قاراتىلۋى ورىس اسكەرلەرىنىڭ ىلە بويىمەن جىلجۋىنا جول اشتى. وسى كەزدەن باستاپ اقمەشىت بەكىنىسى پەروۆسك دەپ اتالدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءامىر تەمىردىڭ باسقىنشىلىق جورىقتارى.
