ءمۇعالىمنىڭ ۇبت – گە دايىندىق ءىس - ارەكەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ پسيحولوگيالىق جولدارى
تاقىرىبى: ءمۇعالىمنىڭ ۇبت – گە دايىندىق ءىس - ارەكەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ پسيحولوگيالىق جولدارى
ماقساتى: ۇبت - گە دايىندايتىن مۇعالىمدەردىڭ بويىنداعى سترەسس، قوبالجۋدان ارىلتۋ، پسيحولوگيالىق كومەك بەرۋ.
ج و س پ ا ر:
ءى. مۇعالىمدەرگە ۇبت - گە دايىندىق كەزەڭىندە پسيحولوگيالىق كومەك بەرۋ جولدارى.
ءىى. مۇعالىمدەرگە ارنالعان پسيحولوگيالىق جاتتىعۋلار.
ءىىى قورىتىندى.
«كوپىر» جاتتىعۋى
ماقساتى: بىرىككەن پەداگوگيكالىق ۇجىمدى قالىپتاستىرۋ، مۇعالىمدەردىڭ ءبىر - ءبىرىن قولداۋ، كومەك بەرۋ جانە ۆەربالدى ەمەس قۇرالداردى دامىتۋ.
قاتىسۋشىلار شەڭبەر بويىنشا وتىرادى، پسيحولوگ دياگونال بويىنشا ورتاداعى سىزىقتى بورمەن سىزادى. ويىننىڭ شارتىن بىلاي تۇسىندىرەدى: «ەلەستەتىڭدەر، بۇل سىزىق – كوپىر. استىندا وزەن اعىپ جاتىر. كوپىردەن ءبىر ادام عانا ءجۇرىپ وتە الادى. ويىننىڭ ماقساتى: ەكى ادام قاراما - قارسى باعىتتا وسى كوپىر بويىمەن ءوتۋى ءتيىس. كىم ءجۇرىپ وتكىسى كەلەدى. كوپىردەن وتەتىندەر ەكى ۇلت وكىلى، سوندىقتان ولار ءبىر - ءبىرىنىڭ ءتىلىن تۇسىنبەيدى». توپتان ەكى ادام شىعادى. ويىننىڭ ماقساتى تالقىلانبايدى. ولارعا ءبىر مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
بۇل جۇمىستان سوڭ مىناداي ماسەلە تالقىلانادى: ويىن بارىسىندا ءبىر - بىرىڭىزگە كومەكتەسۋگە تىرىستىڭىزدار ما، جوق الدە تەك ءوزىڭىزدىڭ ماقساتىڭىزدىڭ جۇزەگە اسۋىن قالادىڭىز با؟ وقۋشى قانداي بولسا دا ونىمەن ءتىل تابىسا ءبىلۋ جانە سول ەرەكشەلىگىمەن قابىلداي ءبىلۋ كەرەك.
كەلەسى ەرەجەلەرگە سۇيەنىڭىز:
*بالامەن سويلەسكەندە ءارقاشان ناقتى جاعدايلار مەن ارەكەتتەردى ايتىڭىز.
*ءسىزدىڭ ءسوزىڭىزدىڭ تۇبىرىندە سەزىم، ەموسيا، تولعانىس بولۋى كەرەك.
• ەگەر ءسىز بالادان ءبىر نارسەنى تالاپ ەتسەڭىز پروبلەمانى شەشۋ جولىنداعى مۇمكىن ادىستەردى ۇسىنىڭىز.
• بالانى سول قالپىندا قابىلداي ءبىلىڭىز.
وقۋشى مەن ءمۇعالىم اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتى شەشۋ جولدارى.
1. بالامەن قاقتىعىسقا تۇسكەن كەزدە ءىستى ورشىتپەي تاربيە
جۇمىسىن جالعاستىرىڭىز
2. وقۋشىمەن كەڭەس جۇرگىزۋگە ۋاقىت تابىڭىز.
3. قيىندىقتان شىعۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ويلاستىرىڭىز.
4. بالانىڭ ارىنا تيمەڭىز، ونىڭ جاعدايىن تۇسىنۋگە تىرىسىڭىز.
5. وقۋشىمەن اڭگىمە جۇرگىزۋ كەزىندە ونىڭ نامىسىن قورلاۋعا، كەمىتۋگە،
داۋىسىڭىزدى كوتەرۋگە جول بەرمەۋگە تىرىسىڭىز.
6. وقۋشىنى تۇسىنەتىنىڭىزدى سەزدىرۋگە تىرىسىڭىز.
7. جازالاۋ ءۇشىن ءبىلىم باعاسىن تومەندەتپەڭىز.
8. وقۋشىمەن بولعان وقيعانى قۇپيا ساقتاڭىز. وقۋشىنىڭ سىرتىنان
ءسوز ايتساڭىز سەنىمنەن ايىرىلىپ، ونى وزىڭىزدەن الىستاتىپ الاسىز
9. بالاعا جۇرەك جىلۋىن اياماڭىز. ۇنەمى ەسىمىمەن اتاڭىز
«قالايمىن – ىستەي الامىن - قاجەت» جاتتىعۋى
ماقساتى: ءمۇعالىمنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە جانە ءوز ارماندارىنا سەنىمىن بەكىتۋ جانە بەلسەندىرۋ، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ جانە دامىتۋ، پەداگوگيكالىق ىس-ارەكەتى ءستيلىنىڭ جەكە دارا ءتۇرىن تابۋ.
مۇعالىمدەر توبىن جارتى شەڭبەر ءتارىزدى ەتىپ وتىرعىزامىز، جارتى شەڭبەر الدىنا ەكى ورىندىق قويامىز. ورتاعا قالاۋلارى بويىنشا ەكى ءمۇعالىمدى شىعارىپ ورىندىققا وتىرعىزامىز. ولاردىڭ بىرەۋى – تىڭداۋشى، ەكىنشىسى – سويلەۋشى بولادى. سوڭعىسى پسيحولوگ ۇسىنعان باسى بەرىلگەن ءۇش سويلەمدى اياقتايدى. مىسالى، «مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنۋگە مىندەتتىمىن»، «مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنە الامىن»، «مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنگىم كەلەدى».
بەرىلگەن سويلەمنىڭ اياعى سپونتاندى جانە تىكەلەي بولۋى ماڭىزدى. ادام نە ويلاعانىن، ەسىنە نە تۇسىرگەنى جايلى ايتادى. ودان كەيىن ءۇش سويلەمنىڭ قايسىسى سەنىمدىرەك ايتىلعاندىعىن، سويلەمنىڭ قايسىسىندا سويلەۋشىنىڭ جەكە - دارالىعى سەزىلگەندىگى جايلى تالقىلاۋ جاسايمىز. الدىمەن بۇل سۇراقتاردى تىڭداۋشىعا قويامىز، وسىدان سوڭ بۇكىل توپتان سۇرايمىز. سويلەۋشىنىڭ ينتوناسياسى، ونىڭ بەت الپەتىنىڭ قيمىلى، جەستىنە جانە ت.س.س. نازار اۋدارىلادى.
1.«مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنۋگە مىندەتتىمىن»
2.«مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنە الامىن»،
3.«مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنگىم كەلەدى».
ادەتتە باسىم كوپشىلىگى ايەلدەر بولىپ كەلەتىن اۋديتوريادا «مەن مىندەتتىمىن» ءپرينسيپى بويىنشا ءومىر سۇرەتىندىگى انىقتالادى. كوبىندە ءوز ارماندارى مەن قاجەتتىلىكتەرىن (مەن قالايمىن) جۇزەگە اسىرۋعا ۋاقىتى دا، كۇش - قۋاتى دا جەتپەيدى. پسيحولوگتار جان ساۋلىعى مەن ءوپتيميزمدى ساقتاۋ ءۇشىن «وزىمە ارنالعان ومىرگە» ازعانتاي بولسا دا ۋاقىتىن ءبولۋ كەرەكتىگىنە سەندىرۋگە ۇمتىلادى.
ماقساتى: ۇبت - گە دايىندايتىن مۇعالىمدەردىڭ بويىنداعى سترەسس، قوبالجۋدان ارىلتۋ، پسيحولوگيالىق كومەك بەرۋ.
ج و س پ ا ر:
ءى. مۇعالىمدەرگە ۇبت - گە دايىندىق كەزەڭىندە پسيحولوگيالىق كومەك بەرۋ جولدارى.
ءىى. مۇعالىمدەرگە ارنالعان پسيحولوگيالىق جاتتىعۋلار.
ءىىى قورىتىندى.
«كوپىر» جاتتىعۋى
ماقساتى: بىرىككەن پەداگوگيكالىق ۇجىمدى قالىپتاستىرۋ، مۇعالىمدەردىڭ ءبىر - ءبىرىن قولداۋ، كومەك بەرۋ جانە ۆەربالدى ەمەس قۇرالداردى دامىتۋ.
قاتىسۋشىلار شەڭبەر بويىنشا وتىرادى، پسيحولوگ دياگونال بويىنشا ورتاداعى سىزىقتى بورمەن سىزادى. ويىننىڭ شارتىن بىلاي تۇسىندىرەدى: «ەلەستەتىڭدەر، بۇل سىزىق – كوپىر. استىندا وزەن اعىپ جاتىر. كوپىردەن ءبىر ادام عانا ءجۇرىپ وتە الادى. ويىننىڭ ماقساتى: ەكى ادام قاراما - قارسى باعىتتا وسى كوپىر بويىمەن ءوتۋى ءتيىس. كىم ءجۇرىپ وتكىسى كەلەدى. كوپىردەن وتەتىندەر ەكى ۇلت وكىلى، سوندىقتان ولار ءبىر - ءبىرىنىڭ ءتىلىن تۇسىنبەيدى». توپتان ەكى ادام شىعادى. ويىننىڭ ماقساتى تالقىلانبايدى. ولارعا ءبىر مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
بۇل جۇمىستان سوڭ مىناداي ماسەلە تالقىلانادى: ويىن بارىسىندا ءبىر - بىرىڭىزگە كومەكتەسۋگە تىرىستىڭىزدار ما، جوق الدە تەك ءوزىڭىزدىڭ ماقساتىڭىزدىڭ جۇزەگە اسۋىن قالادىڭىز با؟ وقۋشى قانداي بولسا دا ونىمەن ءتىل تابىسا ءبىلۋ جانە سول ەرەكشەلىگىمەن قابىلداي ءبىلۋ كەرەك.
كەلەسى ەرەجەلەرگە سۇيەنىڭىز:
*بالامەن سويلەسكەندە ءارقاشان ناقتى جاعدايلار مەن ارەكەتتەردى ايتىڭىز.
*ءسىزدىڭ ءسوزىڭىزدىڭ تۇبىرىندە سەزىم، ەموسيا، تولعانىس بولۋى كەرەك.
• ەگەر ءسىز بالادان ءبىر نارسەنى تالاپ ەتسەڭىز پروبلەمانى شەشۋ جولىنداعى مۇمكىن ادىستەردى ۇسىنىڭىز.
• بالانى سول قالپىندا قابىلداي ءبىلىڭىز.
وقۋشى مەن ءمۇعالىم اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتى شەشۋ جولدارى.
1. بالامەن قاقتىعىسقا تۇسكەن كەزدە ءىستى ورشىتپەي تاربيە
جۇمىسىن جالعاستىرىڭىز
2. وقۋشىمەن كەڭەس جۇرگىزۋگە ۋاقىت تابىڭىز.
3. قيىندىقتان شىعۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ويلاستىرىڭىز.
4. بالانىڭ ارىنا تيمەڭىز، ونىڭ جاعدايىن تۇسىنۋگە تىرىسىڭىز.
5. وقۋشىمەن اڭگىمە جۇرگىزۋ كەزىندە ونىڭ نامىسىن قورلاۋعا، كەمىتۋگە،
داۋىسىڭىزدى كوتەرۋگە جول بەرمەۋگە تىرىسىڭىز.
6. وقۋشىنى تۇسىنەتىنىڭىزدى سەزدىرۋگە تىرىسىڭىز.
7. جازالاۋ ءۇشىن ءبىلىم باعاسىن تومەندەتپەڭىز.
8. وقۋشىمەن بولعان وقيعانى قۇپيا ساقتاڭىز. وقۋشىنىڭ سىرتىنان
ءسوز ايتساڭىز سەنىمنەن ايىرىلىپ، ونى وزىڭىزدەن الىستاتىپ الاسىز
9. بالاعا جۇرەك جىلۋىن اياماڭىز. ۇنەمى ەسىمىمەن اتاڭىز
«قالايمىن – ىستەي الامىن - قاجەت» جاتتىعۋى
ماقساتى: ءمۇعالىمنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە جانە ءوز ارماندارىنا سەنىمىن بەكىتۋ جانە بەلسەندىرۋ، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ جانە دامىتۋ، پەداگوگيكالىق ىس-ارەكەتى ءستيلىنىڭ جەكە دارا ءتۇرىن تابۋ.
مۇعالىمدەر توبىن جارتى شەڭبەر ءتارىزدى ەتىپ وتىرعىزامىز، جارتى شەڭبەر الدىنا ەكى ورىندىق قويامىز. ورتاعا قالاۋلارى بويىنشا ەكى ءمۇعالىمدى شىعارىپ ورىندىققا وتىرعىزامىز. ولاردىڭ بىرەۋى – تىڭداۋشى، ەكىنشىسى – سويلەۋشى بولادى. سوڭعىسى پسيحولوگ ۇسىنعان باسى بەرىلگەن ءۇش سويلەمدى اياقتايدى. مىسالى، «مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنۋگە مىندەتتىمىن»، «مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنە الامىن»، «مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنگىم كەلەدى».
بەرىلگەن سويلەمنىڭ اياعى سپونتاندى جانە تىكەلەي بولۋى ماڭىزدى. ادام نە ويلاعانىن، ەسىنە نە تۇسىرگەنى جايلى ايتادى. ودان كەيىن ءۇش سويلەمنىڭ قايسىسى سەنىمدىرەك ايتىلعاندىعىن، سويلەمنىڭ قايسىسىندا سويلەۋشىنىڭ جەكە - دارالىعى سەزىلگەندىگى جايلى تالقىلاۋ جاسايمىز. الدىمەن بۇل سۇراقتاردى تىڭداۋشىعا قويامىز، وسىدان سوڭ بۇكىل توپتان سۇرايمىز. سويلەۋشىنىڭ ينتوناسياسى، ونىڭ بەت الپەتىنىڭ قيمىلى، جەستىنە جانە ت.س.س. نازار اۋدارىلادى.
1.«مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنۋگە مىندەتتىمىن»
2.«مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنە الامىن»،
3.«مەن ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنگىم كەلەدى».
ادەتتە باسىم كوپشىلىگى ايەلدەر بولىپ كەلەتىن اۋديتوريادا «مەن مىندەتتىمىن» ءپرينسيپى بويىنشا ءومىر سۇرەتىندىگى انىقتالادى. كوبىندە ءوز ارماندارى مەن قاجەتتىلىكتەرىن (مەن قالايمىن) جۇزەگە اسىرۋعا ۋاقىتى دا، كۇش - قۋاتى دا جەتپەيدى. پسيحولوگتار جان ساۋلىعى مەن ءوپتيميزمدى ساقتاۋ ءۇشىن «وزىمە ارنالعان ومىرگە» ازعانتاي بولسا دا ۋاقىتىن ءبولۋ كەرەكتىگىنە سەندىرۋگە ۇمتىلادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
