مۇرىن جانە تىنىس الۋ مۇشەلەرى
ماقساتى: بالالاردى تىنىس الۋ مۇشەلەرىمەن تانىستىرۋ. ادام اعزاسىنا اۋانىڭ وتە جولىن كورسەتۋ. مۇرىننىڭ اعزانى ساقتاۋداعى ماڭىزىنا تۇسىنىك بەرۋ. وتكەن ساباقتاردى ەستەرىنە ءتۇسىرىپ، قورىتۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، جەمىس – كوكونىستەر، قاپشىق.
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ. ساباق بارىسى:
I ءبولىم - «جارىس»
- ۆالەولوگيا دەگەنىمىز نە؟
- كۇنىنە نەشە رەت تاماقتانامىز؟
- س دارۋمەنى كەزدەسەتىن جەمىستەر مەن كوكونىستەردى اتا.
- د دارۋمەنى كەزدەسەتىن تاعامدار.
- ادامنىڭ ىشكى قۇرلىسىن اتا.
- كۇنىنە نەشە رەت ءتىس تازالاۋ كەرەك؟
- ۇلدار مەن قىزدار ايىرماشىلىعى؟
- ۇلدار مەن قىزداردىڭ وسكەندە، كىمگە اينالاتىنىن اتاپ شىعۋ.
- جاڭا تۋعان ءسابي بالانىڭ نەشە ايدان باستاپ ءتىسى شىعادى؟
- ول تىستەردى قالاي اتايمىز؟
- ءسۇت تىستەر نەشە جاسقا تولعاندا تۇسە باستايدى؟
- تۇسكەن ءسۇت ءتىستىڭ ورنىنا قانداي تىستەر شىعادى؟
- ۇلكەن ادامداردا نەشە ءتىس بولۋ كەرەك؟
ديداكتيكالىق ويىن: ادامنىڭ دەنەسىن قۇراستىر. سحەما بويىنشا ورنىن تاپ.
سەرگىتۋ ءسات: باعدارشام.
II ءبولىم – «جاڭا تاقىرىپ» - مۇرىن جانە تىنىس الۋ مۇشەلەرى.
ءتۇسى بار كورىنبەيتىن،
ءبىرتۇتاس بولىنبەيتىن.
تىنىسى ول تىرشىلىكتىڭ،
ەشقاشان جەرىنبەيتىن. (اۋا)
اۋاسىز ەشقانداي جاندى زات، وسىمدىك ءومىر سۇرە المايدى. ادام ۇدايى اۋامەن دەمالادى(ۇيدە، مەكتەپتە، ۇيىقتاپ جاتقاندا)№ تەك ادام عانا ەمەس، جانۋارلار دا، قۇستار دا، وسىمدىكتەر دە، اۋامەن دەمالادى.
اۋامەن مۇرىن ارقىلى وتەدى. پەداگوگ بالالارعا مۇرىندارىن، اۋىزدارىن جاۋىپ، دەمالۋدى ۇسىنادى. قانداي كۇيگە تۇسەسىڭ؟ ادام مۇرىنمەن دەمالىپ قانا قويمايدى، ءيىس تە سەزەدى. مۇرىن – ءيىس سەزۋ مۇشەسى. پەداگوگ بالالارعا كوزىن جۇمىپ، جەمىستى ءيىسىن يىسكەۋ ارقىلى تابۋعا تاپسىرما بەرەدى.
ديداكتيكالىق ويىن: «يىسىنەن ايىر».
مۇرىن اعزانى ميكروبتار مەن باكتەريالار تۇسۋدەن ساقتايدى. سوندىقتان مۇرىن ارقىلى دەمالۋ كەرەك. ادام دەمالعان كەزدە شاڭ مەن ميكروبتار مۇرىنداعى شاش تالشىقتارىنا جابىسىپ، زالاسىزدانادى. ەگەر ادام اۋىزبەن دەمالسا، اۋا وكپەگە تازارماي ءتۇسىپ، كىسىنى اۋرۋعا شالدىقتىرادى.
مۇرىندى شىنىقتىرۋعا بولادى. ول ءۇشىن كۇنىنە ەكى رەت تۇزدى سۋمەن شايۋ كەرەك (بولمە تەمپەراتۋراسىنداعى جارتى ستاقان ءسۇعا – جارتى شاي قاسىق تۇز). مۇرىنعا سارىمساق تۇنباسىن تامىزۋعا بولادى (ۇساقتاپ تۋرالعان سارىمساققا ءبىر ستاقان سۋ قۇيىپ، 1 – 2 ساعات تۇندىرادى).
ەسىڭە ساقتا!
مۇرىندى ساۋساقپەن، ۇشكىر زاتپەن شۇقۋعا بولمايدى.
قاتتى سىڭبىرۋگە، مۇرىندى قاتتى تارتۋعا بولمايدى، بۇل – قۇلاق اۋرۋىن شالدىقتىرۋ مۇمكىن.
تۇشكىرگەندە، جەتەلەگەندە مىندەتتى تۇردە قول ورامال پايدالان، اۋا ارقىلى ساۋ ادامنىڭ وكپەسىنە ميكروب ءتۇسۋى مۇمكىن.
باسقا ادامنىڭ قول ورامالىن پايدالانبا. ءار ادامنىڭ جەكە ءوزىنىڭ قول ورامالى بولۋى قاجەت.
ەگەر سۋىق تيگەندە ۋاقىتىندا ەمدەمەسەڭ، اسقىنىپ، قۇلاق، وكپە، جۇرەكتىڭ اۋرۋى مۇمكىن. اۋىرماس ءۇشىن شىنىعۋ قاجەت.
تاجىريبە:
پەداگوگ بالالارعا جارعاق قاپشىق تاراتىپ بەرىپ، الدىمەن وعان اۋا ۇرلەۋدى، سودان كەيىن اۋانى سورىپ الۋدى ۇسىنادى.
- سەن اۋانى جۇتقان كەزدە، وكپەنىڭ قاپشىق سەكىلدى كەڭەيەدى، اۋانى شىعارعاندا، قالپىنا كەلەدى.
دەمالۋعا ارنالعان جاتتىعۋلار: شارمەن ويىن «شاردى كىم تەز ۇرلەيدى؟»
قورىتىندىلاۋ:
دەنىڭ ساۋ بولىپ ءوسۋى، ءۇشىن:
ءوز اعزاڭدى شىنىقتىر.
كۇندە ەرتەڭگىلىك جاتتىعۋلار جاسا.
قىستا، جازدا سپورتپەن شۇعىلدان.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، جەمىس – كوكونىستەر، قاپشىق.
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ. ساباق بارىسى:
I ءبولىم - «جارىس»
- ۆالەولوگيا دەگەنىمىز نە؟
- كۇنىنە نەشە رەت تاماقتانامىز؟
- س دارۋمەنى كەزدەسەتىن جەمىستەر مەن كوكونىستەردى اتا.
- د دارۋمەنى كەزدەسەتىن تاعامدار.
- ادامنىڭ ىشكى قۇرلىسىن اتا.
- كۇنىنە نەشە رەت ءتىس تازالاۋ كەرەك؟
- ۇلدار مەن قىزدار ايىرماشىلىعى؟
- ۇلدار مەن قىزداردىڭ وسكەندە، كىمگە اينالاتىنىن اتاپ شىعۋ.
- جاڭا تۋعان ءسابي بالانىڭ نەشە ايدان باستاپ ءتىسى شىعادى؟
- ول تىستەردى قالاي اتايمىز؟
- ءسۇت تىستەر نەشە جاسقا تولعاندا تۇسە باستايدى؟
- تۇسكەن ءسۇت ءتىستىڭ ورنىنا قانداي تىستەر شىعادى؟
- ۇلكەن ادامداردا نەشە ءتىس بولۋ كەرەك؟
ديداكتيكالىق ويىن: ادامنىڭ دەنەسىن قۇراستىر. سحەما بويىنشا ورنىن تاپ.
سەرگىتۋ ءسات: باعدارشام.
II ءبولىم – «جاڭا تاقىرىپ» - مۇرىن جانە تىنىس الۋ مۇشەلەرى.
ءتۇسى بار كورىنبەيتىن،
ءبىرتۇتاس بولىنبەيتىن.
تىنىسى ول تىرشىلىكتىڭ،
ەشقاشان جەرىنبەيتىن. (اۋا)
اۋاسىز ەشقانداي جاندى زات، وسىمدىك ءومىر سۇرە المايدى. ادام ۇدايى اۋامەن دەمالادى(ۇيدە، مەكتەپتە، ۇيىقتاپ جاتقاندا)№ تەك ادام عانا ەمەس، جانۋارلار دا، قۇستار دا، وسىمدىكتەر دە، اۋامەن دەمالادى.
اۋامەن مۇرىن ارقىلى وتەدى. پەداگوگ بالالارعا مۇرىندارىن، اۋىزدارىن جاۋىپ، دەمالۋدى ۇسىنادى. قانداي كۇيگە تۇسەسىڭ؟ ادام مۇرىنمەن دەمالىپ قانا قويمايدى، ءيىس تە سەزەدى. مۇرىن – ءيىس سەزۋ مۇشەسى. پەداگوگ بالالارعا كوزىن جۇمىپ، جەمىستى ءيىسىن يىسكەۋ ارقىلى تابۋعا تاپسىرما بەرەدى.
ديداكتيكالىق ويىن: «يىسىنەن ايىر».
مۇرىن اعزانى ميكروبتار مەن باكتەريالار تۇسۋدەن ساقتايدى. سوندىقتان مۇرىن ارقىلى دەمالۋ كەرەك. ادام دەمالعان كەزدە شاڭ مەن ميكروبتار مۇرىنداعى شاش تالشىقتارىنا جابىسىپ، زالاسىزدانادى. ەگەر ادام اۋىزبەن دەمالسا، اۋا وكپەگە تازارماي ءتۇسىپ، كىسىنى اۋرۋعا شالدىقتىرادى.
مۇرىندى شىنىقتىرۋعا بولادى. ول ءۇشىن كۇنىنە ەكى رەت تۇزدى سۋمەن شايۋ كەرەك (بولمە تەمپەراتۋراسىنداعى جارتى ستاقان ءسۇعا – جارتى شاي قاسىق تۇز). مۇرىنعا سارىمساق تۇنباسىن تامىزۋعا بولادى (ۇساقتاپ تۋرالعان سارىمساققا ءبىر ستاقان سۋ قۇيىپ، 1 – 2 ساعات تۇندىرادى).
ەسىڭە ساقتا!
مۇرىندى ساۋساقپەن، ۇشكىر زاتپەن شۇقۋعا بولمايدى.
قاتتى سىڭبىرۋگە، مۇرىندى قاتتى تارتۋعا بولمايدى، بۇل – قۇلاق اۋرۋىن شالدىقتىرۋ مۇمكىن.
تۇشكىرگەندە، جەتەلەگەندە مىندەتتى تۇردە قول ورامال پايدالان، اۋا ارقىلى ساۋ ادامنىڭ وكپەسىنە ميكروب ءتۇسۋى مۇمكىن.
باسقا ادامنىڭ قول ورامالىن پايدالانبا. ءار ادامنىڭ جەكە ءوزىنىڭ قول ورامالى بولۋى قاجەت.
ەگەر سۋىق تيگەندە ۋاقىتىندا ەمدەمەسەڭ، اسقىنىپ، قۇلاق، وكپە، جۇرەكتىڭ اۋرۋى مۇمكىن. اۋىرماس ءۇشىن شىنىعۋ قاجەت.
تاجىريبە:
پەداگوگ بالالارعا جارعاق قاپشىق تاراتىپ بەرىپ، الدىمەن وعان اۋا ۇرلەۋدى، سودان كەيىن اۋانى سورىپ الۋدى ۇسىنادى.
- سەن اۋانى جۇتقان كەزدە، وكپەنىڭ قاپشىق سەكىلدى كەڭەيەدى، اۋانى شىعارعاندا، قالپىنا كەلەدى.
دەمالۋعا ارنالعان جاتتىعۋلار: شارمەن ويىن «شاردى كىم تەز ۇرلەيدى؟»
قورىتىندىلاۋ:
دەنىڭ ساۋ بولىپ ءوسۋى، ءۇشىن:
ءوز اعزاڭدى شىنىقتىر.
كۇندە ەرتەڭگىلىك جاتتىعۋلار جاسا.
قىستا، جازدا سپورتپەن شۇعىلدان.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: «مەكتەپتە تاربيە ۇدەرىسىن جان - جاقتى ۇيىمداستىرۋ جولدارى»
