InfoHub Logo

مۇحامەتجان سەرالين - قازاقتىڭ ارىستارىنىڭ ءبىرى، اقىن، جازۋشى، پۋبليسيست، رەداكتور، قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ اتاسى.

جاس كەزىنەن ولەڭ، ماقالا جازۋمەن، ولاردى وڭدەۋمەن اينالىسقان. العاشقى ماقالالارى ايقاپ جۋرنالىندا جارىق كورىپ وتىرعان. كەيىننەن كەلە ، «ۇشقىن»، « اۋىل»، «ەڭبەكشى قازاق» گازەتتەرىندە الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق، ساياسي، مادەني ماسەلەلەر جايىندا ماقالالار جاريالادى. م.سەرالين سول زامانداعى قازاق دالاسىندا بولىپ جاتقان وقيعالار مەن ماسەلەلەردى اشىق بايانداپ اۋقىمدى ماقالالار جازىپ، گازەت پەن جۋرنالدارعا جارىققا شىعارعان. ياعني ول قازاق جۋرناليستيكاسى مەن قازاق دالاسىنىڭ ويانۋىنا، ەگەمەندىككە ۇمتىلىپ، كوزدەرى مەن كوكىرەگى اشىق بولۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقان. ول «ۇشقىن» گازەتىنىڭ رەداكسياسىندا جۇمىس جاساپ ، قوستانايداعى «اۋىل» گازەتىنىڭ رەداكتورى قىزمەتىن اتقارعان. قازىرگى تاڭدا شىعىپ جۇرگەن مەملەكەتتىك باسىلىم «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

مۇحامەتجان سەراليننىڭ قوعامدىق قىزمەتى 1911 جىلى ترويسكىدە شىققان «ايقاپ» جۋرنالىنان باستالادى.. «ايقاپ» جۋرنالىن العاشقىدا حالىقتىڭ اقشاسىنا شىعارىپ ءجۇردى. ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ جۋرنال ءوز قارجىسىمەن شىعا باستادى، وعان جاردەمدەسۋشىلەر دە تابىلدى. دەگەنمەن، قارجىنىڭ تاپشىلىعىنان ول العاشقى جىلى ايىنا ءبىر رەتتەن، كەيدە شاعىن كولەمدى بولىپ جارىق كوردى. جاردەمدەسۋشىلەر كوبەيىپ جانە ءوزى قارجىعا يە بولعاننان كەيىن، ياعني 1912 جىلدان باستاپ جۋرنال ايىنا ەكى رەتتەن، 12-14 بەت كولەمدە شىقتى. پروفەسسور ق.بەكحوجيننىڭ دالەلدەۋىنشە، «ايقاپتىڭ» تيراجى 1000 دانا بولعان. جالپى جۋرنالدىڭ بەس جىل ىشىندە 89 سانى جارىق كورگەن. «ايقاپتىڭ» «ولەڭ-جىر»، «فەلەتون»، «حابارشىلارىمىزدان»، «اشىق حات»، «باسقارمادان جاۋاپ» دەپ اتالعان تۇراقتى ايدارلارىنىڭ بولۋى ونىڭ جۇمىسىنداعى ۇقىپتىلىقتى، جۇيەلىلىكتى تانىتادى. 1915 جىلى تامىز ايىندا «ايقاپ» جۋرنالى توقتالعاندا «باسقارمادان» دەگەن ماقالا جازىپ، مۇحامەتجان سەرالين جۋرنال جۇمىسىنىڭ بارلىق ناتيجەسىن، اتقارعان جۇمىستارىن قورىتقان. 1915 جىلى «ايقاپ» جۋرنالى جابىلعان سوڭ، مۇحامەتجان سەرالين ترويسكىدە ءبىراز ۋاقىت ورىس تىلىندە شىعىپ تۇراتىن «ستەپ» گازەتىنىڭ رەداكسياسىندا قىزمەت ىستەيدى. 1916 جىلى ءوز اۋىلىنا كوشىپ، 1919 جىلدىڭ باسىنا دەيىن سوندا تۇرادى. مۇحامەدجان سەرالين 1919 جىلدىڭ باسىندا ورىنبور قالاسىنا بارىپ، العاش رەت كەڭەس وكىمەتىنىڭ قىزمەتىنە كىرەدى.

1920-1921 جىلدارى م.سەرالين شۇبار بولىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى جانە پارتيا ۇيىمىنىڭ حاتشىسى بولعان.

1922 جىلى قوستاناي ءوز الدىنا گۋبەرنيا بولىپ قۇرىلدى. وسى جىلى مۇحامەتجان سەرالين گۋبەرنيالىق قىزمەتكە شاقىرىلدى، وندا اۋەلى گۋبەرنيالىق جەر ءبولىمىنىڭ باستىعى ءارى گۋبەرنيا اتقارۋ كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ سايلانادى. 1923 جىلى قىركۇيەكتە قوستاناي گۋبەرنيالىق پارتيا كەڭەس كوميتەتىنىڭ «اۋىل» گازەتىن شىعارادى. 1924 جىلى قاڭتاردا كەڭەستەردىڭ بۇكىلرەسەيلىك II سەزىنە دەلەگات بولىپ سايلاندى. 1926 جىلعا دەيىن گازەتتىڭ رەداكتورى بولدى. 1928 جىلى قازاقستان ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىنە مۇشەلىككە وتەدى. وسى جۇمىستا ءجۇرىپ قانى تاسۋ كەسەلىمەن اۋىرىپ، 1929 جىلدىڭ جازىندا دۇنيە سالادى.

مۇحامەتجان سەرالين «ايقاپ» ارقىلى، ءوز شىعارمالارى ارقىلى قازاق حالقىنىڭ اباي مەن ىبىراي نەگىزىن سالعان سارا جولدىڭ ودان ءارى دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوستى. ول قازاق حالقىنىڭ ناڭىز جاناشىرى، قوعام قايرايتكەرى رەتىندە ەل ەسىندە قالدى. ول قازاق حالقىنىڭ رۋحاني دامۋى ءۇشىن بار كۇش-قايراتىن سارقىلتا جۇمساپ، قازاق باسىلىمدارى ارقىلى ەلدىڭ ساياسي جاعدايى، مادەنيەتى، تاريحى، ادەبيەتى تۋرالى ماڭىزدى تاقىرىپتار قوزعاپ، ۇلت ساناسىن وياتقان. ول بارلىق جۇمىسشىلاردىڭ تاعدىرىن ويلاعان. حالىقتى تەك وقۋعا، ءبىلىم الۋعا يتەرمەلەپ، ساۋاتتىلىعىن اشۋعا بار كۇشىن سالعان. رەداكتور قىزمەتى حالىققا قاجەتتى، پايدالى، سۇزگىدەن وتكىزىلگەن، تەكسەرىلگەن جۇرىس اقپارتتى جەتكىزۋ بولىپ تابىلادى. مۇحامەتجان سەرالين وسى قىزمەتتى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە الا ءبىلدى. حالىقتى تەرىس اقپارات كوزدەرىنەن ساقتادى. دۇرىستاپ تەكسەرۋ ارقىلى جانە ءوزى دە قازاق دالاسىنداعى اۋقىمدى ماسەلەلەردى كوتەرىپ عانا قويماي، شەشۋگە تىرىستى.

مۇحامەتجان سەرالين ۇلتىنىڭ بولاشاعىن ويلاعان، حالقىنا كومەك بەرگەن، جارىققا شىعۋى ءۇشىن كۇرەسكەن ناعىز ازامات، ەرەكشە تۇلعا. سەبەبى، ءوز ءومىرىن حالقى ءۇشىن ارنايتىن ازاماتتار كوپ ەمەس. ونىڭ بۇل ىستەرى بىزگە،ياعني جاستارعا ۇلكەن ۇلگى ونەگە بولۋى قاجەت.

اۋعامباي انەل قانات قىزى

---