InfoHub Logo

قازاقتىڭ ازاتتىعى ءۇشىن كۇرەسكەن ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ «قازاق» گازەتىنە 200-گە جۋىق ماقالالارى جاريالانعان. ماقالالارى قازاقتى ۇلت ەتۋ ماقساتىندا: ازاتتىق، ءتىل، ءدىن، ساياسات، پاتشا، وتىرىقشى بولۋ تاقىرىپتارى قوزعالعان.

ءا. بوكەيحانوۆ  گازەتتە جارىق كورگەن ماقالالارى ەسەپ جانرىندا كوپتەپ جازىلعان دەسەك ارتىق ەمەس. باسىلىمدا بۇل ماقالالاردىڭ كوپشىلىگىن ءا. بوكەيحانوۆ «قىر بالاسى» دەگەن بۇركەنشىك اتپەن جازعان. 1914 جىلى49-نومىرىندە بۇركەنشىك اتپەن جاريالانعان ءبىر ماقالاسىنان: «مۇنىڭ عىلىمدى كىسىلەرى نەشە ءتۇرلى زاكونجوباسىن كىتاپ قىلىپ باسىپ باسىپ شىعارادى، ءسوز بىلگىش عىلىمدىنىڭ قىزمەتى كىتاپ باسقان، شىعىن پارتيانىڭ  بايلارىنىكى. گ. دۋماعا پارتيا اتىنان بۇل پارتيانىڭ دەپۋتاتارى قانشا زاكون جوباسىن كىرگىزدى. وسى زاكون جوباسىنىڭ ءبارىن جالعىز دەپۋتات ەمەس، گ. دۋمادا جوق سىرتتا جۇرگەن پارتيانىڭ عىلىمدى بىلگىش قوسىلىپ جازادى» - دەپ جازدى. سونىمەن قاتار، «مۇسىلمان سەزى»، «جالپى ءسىبىر سەزى»، «دۋما ءھام قازاق» سەكىلدى پۋبليسيستيكالارى پاتشا، ساياسات وزەكتى دەگەن تاقىرىپتارى گازەتكە ۇندەۋ رەتىندە شىعىپ وتىردى.

ۇلت ءسوزىن سويلەگەن قىر بالاسى كوپ ىستەردىڭ بەتىن اشىپ،وندىرتە جازدى. «جالپى ءسىبىر سەزى» ەسەپ ماقالاسىندا:

«ءبىزدىڭ ورىس ەۆروپا سوعىسىنان شىعىپ قالدى؛

ۋاقىتشا ۇكىمەت اباقتىدا؛

فينليانديا، ۋكراينا، كاۆكاز ءبولىنىپ كەتتى؛

سوعىستان شىعىپ، ۋاعدا بۇزعانى ءۇشىن انگليا، فرانسيا، امەريكا، جاپون، يتاليا بىزگە سوعىس اشۋى عاجاپ ەمەس؛

ءبىز قاراپ وتىرساق، قوساق اراسىندا بوس كەتەمىز»،-دەپ قالام تەربەيدى.

«ەسىك الدىندا داۋىل، ءۇي ارتىنان جاۋ كەلدى! الاشتىڭ بالاسى، اقتابان شۇبىرىندى، القا كول سۇلامادان سوڭ، 200 جىلدا باسىڭا ءبىر قيىن ءىس كەلدى! اقساقال اعا، ازات ءىنى، وت باسى ارازدىق داۋدى قوي؛ بىرىك، جۇرت قىزمەتىنە كىرىس! الاشتىڭ باسىن قورعاۋعا قام قىل!»، - دەگەن ءۇزىندى ءاليحاننىڭ تەك ەسەپ پۋبليسيستيكاسى ەمەس ەپيستوليارلىق ياعني، ۇندەۋ حات تۇرىندە حالىققا الاش رۋحىن وياتا جەتكىزگەنىن اڭعارامىز.

قورىتىندىلاي كەلە، قىر بالاسى قازاق پۋبليسيستيكاسىنا ەلەۋلى ۇلەس قوستى. العاشقى ساياساتكەر-پۋبليسيستىڭ ءبىرى. ءاربىر ماقالاسى وتكىرلىككە، باتىلدىققا، شىنشىلدىققا تولى. جالپى ۇلتتىق باسىلىمعا ءار جازعان شىعارماسىندا قازاق ۇلتتىنىڭ مۇددەسىن جوعارى قويىپ، بار قالام قايراتىن جۇمسادى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:

1. پۋبليسيستيكا نەگىزدەرى:وقۋ قۇرالى/باۋىرجان جاقىپ. الماتى: قازاق ۋنيۆەرسيتەتى، 2018. - 444 ب.

2. "قازاق"گازەتى/ءا. نىسانبايەۆ. الماتى:"قازاق ەنسيكلوپەدياسى"  باس رەداكسياسى، 1988. - 560 بەت.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ
جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ
1-كۋرس ستۋدەنتى                                                                  
باتنياز اينۇر

---