InfoHub Logo

7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مۇحتار اۋەزوۆ «كوكسەرەك» اڭگىمەسىندەگى نەگىزگى ماسەلە
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) اڭگىمە مازمۇنى ارقىلى كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتىنە، اۆتور كوزقاراسىنا بويلاۋ؛
ءا) وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپقا قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، ماعىنانى تانىپ بىلۋگە اجىراتۋعا، وي تولعاۋعا ىسكەرلىك داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ؛
ب) تابيعاتتى قورعاۋعا ايالاپ باپتاپ كۇتۋگە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ىزدەنۋ ت. ب
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبالار، ۇلەستىرمەلى قاعازدار، پلاكات ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح

ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ، سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن م. جۇمابايەۆتىڭ شىعارمالارىن سۇرايمىن. وقۋشىلارعا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن.
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ:
- بالالار، ءوزىمىز وقىپ جۇرگەن سۇيىكتى ءپانىمىز ادەبيەتتىڭ ادام ءومىرى ءۇشىن قانداي ماڭىزى بار؟
(ءيا، ادەبيەت ءومىرتانۋ قۇرالى. كوركەم شىعارما ارقىلى ءومىردى تانىتا وتىرىپ، ادامدى تاربيەلەيدى.).

وي قوزعاۋ. قاي جازۋشىنىڭ شىعارماسىن الىپ قاراساق تا تابيعات نازاردان تىس قالعان ەمەس. ەندەشە مىنا سويلەمگە نازار اۋدارىڭىزشى.
تابيعات - كۇللى تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس مەكەنى، التىن ۇيا، تالبەسىگى. وسى سويلەمدى ەستىگەندە ويلارىڭا نە كەلەدى؟
ەندەشە تابيعات دەگەنىمىز نە؟ قالاي تۇسىنەسىزدەر؟

تابيعات
↓
قورشاعان ورتا
حالىق قازىناسى

ال تابيعاتقا شابۋىل جاساۋ، ونىڭ تىلسىم تىنىشتىعىن بۇزۋ ماسەلەسىنە قالاي قارايسىزدار؟
ولاي بولسا، بۇگىنگى اڭگىمەمىز كەشە عانا وقىپ تانىسقان، ءبارىمىز كوركەم فيلم ارقىلى دا جاقسى بىلەتىن كوكسەرەك جانە ونىڭ يەسى، ولاردىڭ ءىس - ارەكەتى تۋراسىندا وربىمەك. شىعارمانىڭ وقيعالىق جەلىسى، ياعني سيۋجەتى كوكسەرەك ءىس - ارەكەتىنە بايلانىستى ءوربىپ داميدى. سوندىقتان ءبىز الدىمەن وسى اڭگىمەنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىنا تالداۋ جاساپ كورسەك.
1. وقيعانىڭ باستالۋى — قاسقىر مەكەنى. بولتىرىكتەر تاعدىرى.
2. بايلانىسى - كوكسەرەكتىڭ ۇيالاستارىمەن تابىسۋى.
3. دامۋى - قارادىر ەلىندەگى مازاسىزدىق
4. شارىقتاۋ شەگى - قۇرماشتىڭ قازاسى
5. شەشىمى - كوكسەرەكتىڭ جازاسىن تارتۋى.
(سۋرەتتەرى كورسەتىلىپ، تۇسىنا تاقتاعا ىلىنەدى)
مىنە، اڭگىمەنىڭ نەگىزگى وقيعاسى دا ەسىمىزگە ءتۇستى. باستى كەيىپكەرلەر كىمدەر؟ (ءيا، قاسقىرلار مەن ادامدار.)
ولاي بولسا، ءبىز ءقازىر توپ بولىپ، ەكى توپقا ءبولىنىپ جۇمىس جۇرگىزەمىز. ءار توپتىڭ جەتەكشىسى ءوز توبىنان جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلاردى بەلگىلەپ وتىرسىن.
توپتاستىرۋ. ەكى توپقا «ادام»، «قاسقىر» سوزدەرى جازىلعان پلاكات بەرىلەدى. وسى سوزدەر بويىنشا ويىڭىزعا كەلگەن سوزدەر مەن ءسوز تىركەستەرىن جازا بەرەسىز.

ادام - ءتىرى اعزا، ەڭبەكتەنەدى، سويلەيدى، ويلايدى، وقيدى،قورەكتەنەدى.
قاسقىر – جىرتقىش، يت - قۇس، ءبورى، قوماعاي، تابيعات پەرزەنتى، دالا تاعىسى، دالا سانيتارى.

كۋبيزم. كۋبيزم ءادىسى بويىنشا مىنا كۋبيكتى ەكى توپقا كەزەكپە - كەزەك يىرەمىن. قاي قىرىنىڭ سۇراعى تۇسسە سوعان جاۋاپ بەرەسىز دايىنبىز با؟
1. سۋرەتتە. كوكسەرەكتىڭ پورترەتىن سۋرەتتەڭىز.
2. سالىستىر. دالا قاسقىرى مەن كوكسەرەكتى سالىستىرىڭىز.
3. زەرتتە. قاسقىر تۋرالى تاعى قانداي شىعارما بىلەسىز؟
4. قولدان. كوكسەرەك تۋرالى ەل ادامدارى نە دەيدى؟
5. دالەلدە. كوكسەرەكتى جاۋىزدىققا يتەرمەلەگەن دە، قۇرماشقا اۋىز سالدىرعان دا قانداي جاعداي؟
تالدا. كوكسەرەكتىڭ قاتىگەزدىگىن قاي تۇستاردا بايقادىڭىز؟
تولعانىس. سينكۋ - ەي ءادىسى بويىنشا «قاسقىر»، «اڭشى» سوزدەرىنە بەس جولدى ولەڭ جازىپ كورەيىك.
1. قاسقىر
2. جىرتقىش، قوماعاي.
3. ۇليدى، شابۋىلدايدى، جورتۋىلدايدى
4. قاسقىر - تۇز تاعىسى، پەرزەنتى.
5. ءبورى، كوكجال.

1. اڭشى
2. قىراعى، ساق
3. اتادى، كوزدەيدى، اۋلايدى،
4. اڭشى قانسوناردا اڭعا شىعادى.
5. مەرگەن.

شىعارماشىلىق جۇمىس: قاسقىرعا بايلانىستى ماقال - ماتەل ايتادى.
1. قاسقىردى قانشا اسىراساڭ دا، توعايعا قاراپ ۇلۋىن قويمايدى.
2. قاسقىردىڭ اۋزى جەسە دە قان، جەمەسە دە قان.
3. اۋىل ءيتى بولسا دا، ءبورى كەلگەندە بىرىگەدى.
4. ءيتتىڭ يەسى بولسا، ءبورىنىڭ ءتاڭىرىسى بار

ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
1. اۋىل ادامدارى كوكسەرەكتى نەگە جەك كوردى، جازالادى؟
2. نەگە كوكسەرەك ادامدار ورتاسىنا ۇيرەنىپ كەتە المادى؟
3. كوكسەرەك قۇرماشتان گورى اق قاسقىرمەن نەگە تەز باۋىرلاستى؟
ءبىلىمدى باعالاۋ: وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا، ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.

ۇيگە تاپسىرما: م. اۋەزوۆتىڭ «كوكسەرەك» اڭگىمەسى بويىنشا «بولتىرىكتى قانشا اسىراساڭ دا تاۋعا قاراپ ۇليدى» تاقىرىبىنا شىعارما جازۋ.