مۇحتار اۋەزوۆ كوكسەرەك (پوۆەستىنەن ءۇزىندى)
ادەبيەتتىك وقۋ 4 سىنىپ
تاقىرىبى: مۇحتار اۋەزوۆ كوكسەرەك (پوۆەستىنەن ءۇزىندى)
جالپى ماقساتى: كوكسەرەك اڭگىمەسىن وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ تۇسىنۋلەرىنە مۇمكىندىك بەرۋ.
مىندەتتەرى: - اڭگىمەنىڭ مازمۇنى بويىنشا تالداۋ جاساۋ. شىعارماعا سىن تۇرعىسىنان ويلاپ، تالقىلاۋعا ۇيرەتۋ.
- وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ مادەنيەتتىلىگىن، ءوز بەتىنشە وي قورىتىپ تۇجىرىم جاساي ءبىلۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
- تابيعاتتى قورعاي بىلۋگە، قاسقىرعا دەگەن كوزقاراستى قايتا قاراۋ؛ ادامگەرشىلىككە، ۇجىمشىلدىققا تاربيەلەۋ؛
وقىتۋ ناتيجەسى: وقۋشىلار ءماتىن مازمۇنىن تۇسىنەدى، ءوز پىكىرلەرىن دالەلدەي الادى، شىعارماداعى كەيىپكەرلەردى تاني الادى، ءوزىن - ءوزى باعالاي الادى.
قولدانىلاتىن مودۋلدەر 1 2 3 4 5 6 7
دەرەككوزدەر مەن جابدىقتار: كومپيۋتەر، وقۋلىق، ءجىپ، باعالاۋ پاراقتارى، ۇلەستىرمە پاراقتار، پلاكات.
تاپسىرمالار: «ورمەكشى تورى» ويىنى «وي قوزعاۋ» فيلمنەن ءۇزىندى «تاقىرىپتىق تەنيس» ءادىسى
تۇجىرىمدامالىق كارتا
كەزبە ءتىلشى ءادىسى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ساباققا ازىرلىك، وقۋشى زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
بالالار ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز كۇندەلىكتى ساباقتان وزگەشە، ويتكەنى بۇگىن اشىق ەسىك ساباعى، ءبىزدىڭ ساباعىمىزعا قوناقتار قاتىسادى. سوندىقتان سەندەرگە وسى ساباعىمىزعا ساتتىلىك تىلەيمىن. بۇگىن ءبىز سەندەرمەن، جۇپتا، توپتا ءبىر - بىرىمىزبەن ءتۇرلى تاپسىرمالار ورىندايتىن بولامىز..
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
- ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
«ورمەكشى تورى» ويىنى ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىن سۇرايمىن. سۇراقتارعا ناقتى، ءارى جىلدام جاۋاپ بەرۋلەرىڭ كەرەك
ءىىى. ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
«وي قوزعاۋ» ءادىسى ارقىلى وقۋشىلارعا فيلمنەن ءۇزىندى كورسەتۋ.
- بۇل قاي فيلمنەن ءۇزىندى؟ (كوكسەرەك)
- ءفيلمدى كورگەندەرىڭ بار ما؟
شىعارما بىزگە پوۆەستەن ءۇزىندى تۇرىندە بەرىلگەن. شىعارما اۆتورى مۇحتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆ. ول قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اباي اۋدانى جەرىندە 1897 جىلى جيىرما سەگىزىنشى قىركۇيەكتە تۋعان.
«تاقىرىپتىق تەنيس» ءادىسىن پايدالانا وتىرىپ مۇحتار اۋەزوۆ تۋرالى بىلىمدەرىن بايقاۋ.
ءىۇ. جاڭا ساباق:
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
ءماتىندى ءۇش بولىمگە ءبولىپ بەرىپ وقۋعا تاپسىرامىن، وقىپ بولعان سوڭ جۇپتا تالداپ، توپتا تالداپ بولىمگە ات قويادى جانە تۇجىرىمدامالىق كارتاعا تۇسىرە وتىرىپ ءتۇسىندىرىپ بەرەسىڭدەر.
بولىمدەرىنە ات قويادى جانە وقيعا جەلىسىن ساقتاي وتىرىپ اڭگىمەلەيدى.
سەرگىتۋ ءساتى ورىندالادى.
سۇرعىلت تارتقان ءتۇسi بار.
اقسيعان كوپ تiسi بار
تىنىم تاپپاي جۇگiرiپ،
سiلەكەيi شۇبىرعان،
قىستاۋ ماڭىن توريدى،
اۋىلدىڭ ءوش بار يتi. (قاسقىر)
• اۋا - رايى جايلى بولسا، قاسقىرلار ورمان ىشىندە 9 كم جەردەگى دىبىستى ەستي الادى. ال اشىق دالادا 16 كم قاشىقتىقتاعى دىبىستى قۇلاعى سەزەدى.
• قاسقىردىڭ ەجەلگى سۋرەتتەرى ەۋروپانىڭ وڭتۇستىگىندەگى ۇڭگىرلەردەن تابىلعان. سۋرەتتەردىڭ جاسى - 20 000 جىل.
• قاسقىردى ءۇي كۇزەتۋگە ماجبۇرلەۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى ولار تانىس ەمەس تىرشىلك يەسىنەن قورقىپ، جاسىرىنىپ جۇرەتىن بولادى.
• قاسقىر 200 ميلليون ءيىستى سەزەدى. ادام 5 ملن - گە جۋىق ءيىستى اجىراتا الاتىندىعىن ايتا كەتەلىك.
• قاسقىرلار ءتىرى جانۋاردىڭ ءيىسىن 1، 5 شاقىرىمنان انىق سەزە الادى.
• قاسقىردىڭ بولتىرىگىنىڭ كوزدەرى جاڭا تۋعان كەزدە كوك ءتۇستى بولادى. تەك 8 ايدان سوڭ عانا كوزدەرى سارعىش تارتادى.
• قاسقىر كۇشىكتەرىن 65 كۇندە تۋادى. بولتىرىكتەر سوقىر، ساڭىراۋ بولىپ تۋىلادى. ال سالماعى نەبارى جارتى كيلوگرامم بولادى.
• قاسقىردىڭ جاعى وتە كۇشتى بولادى. تىستەگەن جەرىنىڭ 1 شارشى سانتيمەترىنە شامامەن 300 كگ كۇش تۇسەدى. سالىستىرۋ ءۇشىن ايتساق، يتتەردە بۇل كورسەتكىش 150 كگ.
• اش قاسقىر ءبىر جەگەندە 10 كگ ەت جەي الادى. سالىستىرۋ ءۇشىن ايتساق، بۇل 100 گامبۋرگەرمەن پارا - پار.
• قاسقىرلار ءبىر جۇزگەندە، 13 كيلومەترگە دەيىن شارشاماي جۇزە الادى.
• قاسقىرلار 2 مينۋت بويى 32 كم/ساع جىلدامدىقپەن جۇگىرە الادى. ال ءقاۋىپ سەزىنگەن جاعدايدا، 56 كم/ساع جىلدامدىقتى دا باعىندىرا الادى.
• قاسقىرلار ءبىر - ءبىرىن كەلە جاتقان ءقاۋىپ - قاتەردەن ساقتاندىرۋ ءۇشىن ۇليدى. جالعىز عۇمىر كەشەتىن جانۋارلار جالعىزدىقتان دا ۇلۋى مۇمكىن. ادەتتە ولار 5 سەكۋندتان ارتىق داۋىسىن سوزبايدى.
• قاسقىردىڭ كوزىندە جارىقتى شاعىلىستىراتىن قابات بولادى. وسى قابات ارقىلى ولار تۇندە دە اينالىسىنداعى قوزعالىستاردى ايقىن باقىلاپ وتىرا الادى.
• باسقا جانۋارلارعا قاراعاندا، قاسقىرلار ءوزارا ءتۇسىنىسۋ ءۇشىن ميميكالاردى كوبىرەك قولدانادى.
جۇپتىق جۇمىس. (كەستە)
كوكسەرەكتىڭ كۇشىك كەزى
اۋىلداعى كۇشىكتەردەن ونشا.....
بىردە - ءبىر يت مۇنى....
تالايمىن دەپ يت ۇمتىلسا.
كوكسەرەكتىڭ كوك شولاق قاسقىر بولعان كەزى
تاماققا ولگەنشە....
ەزۋىن عانا....
كوزدەرىننىڭ استىنان جالت - جۇلت....
جەكە وقۋشىمەن جۇمىس
ال، ەندى اڭگىمە كەستەسىن قۇرايىق.
اڭگىمە اتى
اۆتورى
كەيىپكەرلەرى
نەمەن اياقتالدى
نە ۇيرەتتى
ءۇ. ساباقتى بەكىتۋ كەزەڭى
كەزبە ءتىلشى ءادىسى بويىنشا ساباقتى قورىتىندىلايمىن. ءبىر وقۋشى ءتىلشى بولىپ، كوكسەرەك اڭگىمەسى بويىنشا سۇراقتار قويادى، سوعان جاۋاپ بەرەسىڭدەر.
ءۇى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
رەفلەكسيا. بۇگىنگى ساباق تۋرالى پىكىرىن ءبىلدىرۋ.
نە قيىن بولدى؟
بۇگىنگى ساباقتا نە ۇنادى؟
ساباقتان قانداي اسەر الدىڭ؟
ءۇىى وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ساباققا بەلسەندى قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
ۇيگە تاپسىرما: 152 - 153 بەتتەردى وقۋ. «ادام جانە تابيعات» تاقىرىبىنا ەسسە جازۋ
تاقىرىبى: مۇحتار اۋەزوۆ كوكسەرەك (پوۆەستىنەن ءۇزىندى)
جالپى ماقساتى: كوكسەرەك اڭگىمەسىن وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ تۇسىنۋلەرىنە مۇمكىندىك بەرۋ.
مىندەتتەرى: - اڭگىمەنىڭ مازمۇنى بويىنشا تالداۋ جاساۋ. شىعارماعا سىن تۇرعىسىنان ويلاپ، تالقىلاۋعا ۇيرەتۋ.
- وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ مادەنيەتتىلىگىن، ءوز بەتىنشە وي قورىتىپ تۇجىرىم جاساي ءبىلۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
- تابيعاتتى قورعاي بىلۋگە، قاسقىرعا دەگەن كوزقاراستى قايتا قاراۋ؛ ادامگەرشىلىككە، ۇجىمشىلدىققا تاربيەلەۋ؛
وقىتۋ ناتيجەسى: وقۋشىلار ءماتىن مازمۇنىن تۇسىنەدى، ءوز پىكىرلەرىن دالەلدەي الادى، شىعارماداعى كەيىپكەرلەردى تاني الادى، ءوزىن - ءوزى باعالاي الادى.
قولدانىلاتىن مودۋلدەر 1 2 3 4 5 6 7
دەرەككوزدەر مەن جابدىقتار: كومپيۋتەر، وقۋلىق، ءجىپ، باعالاۋ پاراقتارى، ۇلەستىرمە پاراقتار، پلاكات.
تاپسىرمالار: «ورمەكشى تورى» ويىنى «وي قوزعاۋ» فيلمنەن ءۇزىندى «تاقىرىپتىق تەنيس» ءادىسى
تۇجىرىمدامالىق كارتا
كەزبە ءتىلشى ءادىسى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ساباققا ازىرلىك، وقۋشى زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
بالالار ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز كۇندەلىكتى ساباقتان وزگەشە، ويتكەنى بۇگىن اشىق ەسىك ساباعى، ءبىزدىڭ ساباعىمىزعا قوناقتار قاتىسادى. سوندىقتان سەندەرگە وسى ساباعىمىزعا ساتتىلىك تىلەيمىن. بۇگىن ءبىز سەندەرمەن، جۇپتا، توپتا ءبىر - بىرىمىزبەن ءتۇرلى تاپسىرمالار ورىندايتىن بولامىز..
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
- ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
«ورمەكشى تورى» ويىنى ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىن سۇرايمىن. سۇراقتارعا ناقتى، ءارى جىلدام جاۋاپ بەرۋلەرىڭ كەرەك
ءىىى. ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
«وي قوزعاۋ» ءادىسى ارقىلى وقۋشىلارعا فيلمنەن ءۇزىندى كورسەتۋ.
- بۇل قاي فيلمنەن ءۇزىندى؟ (كوكسەرەك)
- ءفيلمدى كورگەندەرىڭ بار ما؟
شىعارما بىزگە پوۆەستەن ءۇزىندى تۇرىندە بەرىلگەن. شىعارما اۆتورى مۇحتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆ. ول قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اباي اۋدانى جەرىندە 1897 جىلى جيىرما سەگىزىنشى قىركۇيەكتە تۋعان.
«تاقىرىپتىق تەنيس» ءادىسىن پايدالانا وتىرىپ مۇحتار اۋەزوۆ تۋرالى بىلىمدەرىن بايقاۋ.
ءىۇ. جاڭا ساباق:
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
ءماتىندى ءۇش بولىمگە ءبولىپ بەرىپ وقۋعا تاپسىرامىن، وقىپ بولعان سوڭ جۇپتا تالداپ، توپتا تالداپ بولىمگە ات قويادى جانە تۇجىرىمدامالىق كارتاعا تۇسىرە وتىرىپ ءتۇسىندىرىپ بەرەسىڭدەر.
بولىمدەرىنە ات قويادى جانە وقيعا جەلىسىن ساقتاي وتىرىپ اڭگىمەلەيدى.
سەرگىتۋ ءساتى ورىندالادى.
سۇرعىلت تارتقان ءتۇسi بار.
اقسيعان كوپ تiسi بار
تىنىم تاپپاي جۇگiرiپ،
سiلەكەيi شۇبىرعان،
قىستاۋ ماڭىن توريدى،
اۋىلدىڭ ءوش بار يتi. (قاسقىر)
• اۋا - رايى جايلى بولسا، قاسقىرلار ورمان ىشىندە 9 كم جەردەگى دىبىستى ەستي الادى. ال اشىق دالادا 16 كم قاشىقتىقتاعى دىبىستى قۇلاعى سەزەدى.
• قاسقىردىڭ ەجەلگى سۋرەتتەرى ەۋروپانىڭ وڭتۇستىگىندەگى ۇڭگىرلەردەن تابىلعان. سۋرەتتەردىڭ جاسى - 20 000 جىل.
• قاسقىردى ءۇي كۇزەتۋگە ماجبۇرلەۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى ولار تانىس ەمەس تىرشىلك يەسىنەن قورقىپ، جاسىرىنىپ جۇرەتىن بولادى.
• قاسقىر 200 ميلليون ءيىستى سەزەدى. ادام 5 ملن - گە جۋىق ءيىستى اجىراتا الاتىندىعىن ايتا كەتەلىك.
• قاسقىرلار ءتىرى جانۋاردىڭ ءيىسىن 1، 5 شاقىرىمنان انىق سەزە الادى.
• قاسقىردىڭ بولتىرىگىنىڭ كوزدەرى جاڭا تۋعان كەزدە كوك ءتۇستى بولادى. تەك 8 ايدان سوڭ عانا كوزدەرى سارعىش تارتادى.
• قاسقىر كۇشىكتەرىن 65 كۇندە تۋادى. بولتىرىكتەر سوقىر، ساڭىراۋ بولىپ تۋىلادى. ال سالماعى نەبارى جارتى كيلوگرامم بولادى.
• قاسقىردىڭ جاعى وتە كۇشتى بولادى. تىستەگەن جەرىنىڭ 1 شارشى سانتيمەترىنە شامامەن 300 كگ كۇش تۇسەدى. سالىستىرۋ ءۇشىن ايتساق، يتتەردە بۇل كورسەتكىش 150 كگ.
• اش قاسقىر ءبىر جەگەندە 10 كگ ەت جەي الادى. سالىستىرۋ ءۇشىن ايتساق، بۇل 100 گامبۋرگەرمەن پارا - پار.
• قاسقىرلار ءبىر جۇزگەندە، 13 كيلومەترگە دەيىن شارشاماي جۇزە الادى.
• قاسقىرلار 2 مينۋت بويى 32 كم/ساع جىلدامدىقپەن جۇگىرە الادى. ال ءقاۋىپ سەزىنگەن جاعدايدا، 56 كم/ساع جىلدامدىقتى دا باعىندىرا الادى.
• قاسقىرلار ءبىر - ءبىرىن كەلە جاتقان ءقاۋىپ - قاتەردەن ساقتاندىرۋ ءۇشىن ۇليدى. جالعىز عۇمىر كەشەتىن جانۋارلار جالعىزدىقتان دا ۇلۋى مۇمكىن. ادەتتە ولار 5 سەكۋندتان ارتىق داۋىسىن سوزبايدى.
• قاسقىردىڭ كوزىندە جارىقتى شاعىلىستىراتىن قابات بولادى. وسى قابات ارقىلى ولار تۇندە دە اينالىسىنداعى قوزعالىستاردى ايقىن باقىلاپ وتىرا الادى.
• باسقا جانۋارلارعا قاراعاندا، قاسقىرلار ءوزارا ءتۇسىنىسۋ ءۇشىن ميميكالاردى كوبىرەك قولدانادى.
جۇپتىق جۇمىس. (كەستە)
كوكسەرەكتىڭ كۇشىك كەزى
اۋىلداعى كۇشىكتەردەن ونشا.....
بىردە - ءبىر يت مۇنى....
تالايمىن دەپ يت ۇمتىلسا.
كوكسەرەكتىڭ كوك شولاق قاسقىر بولعان كەزى
تاماققا ولگەنشە....
ەزۋىن عانا....
كوزدەرىننىڭ استىنان جالت - جۇلت....
جەكە وقۋشىمەن جۇمىس
ال، ەندى اڭگىمە كەستەسىن قۇرايىق.
اڭگىمە اتى
اۆتورى
كەيىپكەرلەرى
نەمەن اياقتالدى
نە ۇيرەتتى
ءۇ. ساباقتى بەكىتۋ كەزەڭى
كەزبە ءتىلشى ءادىسى بويىنشا ساباقتى قورىتىندىلايمىن. ءبىر وقۋشى ءتىلشى بولىپ، كوكسەرەك اڭگىمەسى بويىنشا سۇراقتار قويادى، سوعان جاۋاپ بەرەسىڭدەر.
ءۇى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
رەفلەكسيا. بۇگىنگى ساباق تۋرالى پىكىرىن ءبىلدىرۋ.
نە قيىن بولدى؟
بۇگىنگى ساباقتا نە ۇنادى؟
ساباقتان قانداي اسەر الدىڭ؟
ءۇىى وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ساباققا بەلسەندى قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
ۇيگە تاپسىرما: 152 - 153 بەتتەردى وقۋ. «ادام جانە تابيعات» تاقىرىبىنا ەسسە جازۋ
You Might Also Like
