اقان ولەڭدەرىندەگى كۇيزەلىستى كوڭىل-كۇي
قاراعاندى ولىسى،
قارقارالى اۋدانى، ەگىندىبۇلاق سەلوسى.
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ماشراپوۆا لاززات حاميت قىزى
اقان ولەڭدەرىندەگى كۇيزەلىستى كوڭىل - كۇي
ساباق ماقساتى: جان ازاسى بەينەلەنگەن اقىن ولەڭدەرىنىڭ مازمۇنىن اشا وتىرىپ، تالداۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق دەڭگەيىن كوتەرۋ، زەردەلەۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە باۋلۋ.
تاربيەلىك: قازاق حالقىنىڭ ونەرىمەن تانىستىرۋ، حالىق ونەرىنە، ەلدىڭ داستۇرىنە دەگەن پاتريوتتىق سەزىمىن قالىپتاستىرۋ.
ساباق ءتۇرى: ىزدەنۋ - زەرتتەۋ
ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ
كورنەكىلىك: اقان سەرى سۋرەتى، ينتەرتاقتا، سلايد، ءۇنتاسپا، سەمانتيكالىق كارتالار
ساباق بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ
3. جاڭا ساباق
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
ەر جىگىتكە ءتان مىنەزبەن بولمىس سەرىلىكتىڭ تاماشا ۇلگىسىن قالىپتاستىرىپ كەتكەن اقىنداردىڭ ءبىرى - اقان سەرى. بۇگىنگى ساباعىمىزدى الدىمەن سال - سەرىلەردىڭ بويىندا بولاتىن قاسيەتتەردى تاعى ءبىر ەسكە سالىپ وتسەك.
1. سلايد. 1. سال - سەرىلەر - ءانشى دە ونەرلى
2. سال - سەرىلەر - سازگەر ءارى اقىن
3. سال - سەرىلەر - ەر كوڭىل، جۇرەكتى جاندار
4. سال - سەرىلەر - ءساندى كيىم، جۇيرىك ات، قىران قۇس، العىر يت يەلەرى.
وسىنداي قاسيەتتەردىڭ بارلىعى اقان بويىنان تابىلادى. اقان يت جۇگىرتىپ، قۇس سالىپ، ساياتكەرلىكپەن اينالىسقان. اقان اتتىڭ جاقسىسىنا، قۇستىڭ العىرىنا، قىرانىنا، عاشىق بولعان. ياعني، سۇلۋلىقتى سۇيگەن جان. بۇل ونىڭ باسقا سەرىلەردەن ەرەكشەلىگىن بايقاتادى. اقاننىڭ وسى ونەردە اجىراماس سەرىكتەرى(ينتەرتاقتادا تازى، جۇيرىك ات، قىران قۇس سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى) اقان سەرى دە قاراتورعاي دەگەن قىران قۇس، كوكجەندەت دەگەن قارشىعاسى، بازارالى دەگەن قۇماي ءيتى، اتاقتى قۇلاگەرى بولادى. سەرىلىك قۇرىپ ءان سالىپ، ەلىنىڭ ەركەسىنە اينالعان اقان باسىندا بىرىنەن سوڭ ءبىرى جانىنداي جاقسى كورەتىن قۇسى، تازىسىنان ايىرىلادى. اقاننىڭ كوكجەندەتى ءبىر - اق كۇندە جوق بولادى. ءدال وسى ساتتە « كوكجەندەت» ءانى شىعارىلادى.
2. سلايد.
كوكجەندەتتىڭ سۋرەتى، شىعارىلعان ءانى كورسەتىلەدى.
اقان سياقتى نازىك جاندى ادامعا قولىنداعى بالاسىنداي ماپەلەپ وتىرعان قۇسىنىڭ جوق بولىپ كەتۋى جانىنا قاتتى باتادى. ول ازداي كوپ كۇن وتپەي - اق قاسقىرعا دەگەن ۋدى جەپ بازارالى تازىسى ولەدى. جۇت جەتى اعايىندى دەگەندەي قۇلاگەرگە ءمىنىپ شابامىن دەپ اتتان قۇلاپ ءىنىسى ايبەرگەن قازا بولادى. اقاننىڭ باسىنا اۋىر حال ءۇيىلىپ توگىلەدى. بۇل ءانشىنىڭ ءومىر سالماعىن اۋىرلاتادى.
جاڭا ساباق: ال ەندى ءبىز بۇگىن اقاننىڭ كۇيزەلىستى كوڭىل - كۇيىن بىلدىرەتىن
قىران قۇسى قاراتورعاي، جۇيرىك اتى قۇلاگەرگە ارنالعان ولەڭدەرىنە توقتالامىز.(وقۋشىنىڭ نازارىن ءۇنتاسپاعا اۋدارامىز) مىنە، بۇل ءان «قاراتورعاي» ءانى. ولەڭنىڭ شىعۋ تاريحىنا توقتالامىز. اتاقتى ءزىلقارا دەگەن شەشەن بولعان. سول ادامنىڭ الىبەك دەگەن باتىر بالاسىن ءبىر جىلدا 60 تۇلكى الاتىن قاراتورعاي دەيتىن قۇسى قارتايىپ، قاناتى ءتۇسىپ، جەرگە قونا الماي قينالىپ، قۇيرىعىمەن ەش نارسە ىستەي الماعاسىن قۇلايدى ەكەن.
ولەڭدى وقىتىپ مازمۇنىنا نازار اۋدارتامىن.
سۇراق قويىلادى: ءبىر كەزدەگى قىران قۇستىڭ قازىرگى جاعدايى قالاي سۋرەتتەلگەن؟
وقۋشى جاۋابى: قاراتورعاي، ۇشتىڭ زورعا - اي
بەيشارا، شىرىلدايسىڭ
جەرگە قونباي،- دەپ بالاسىنداي الپەشتەگەن بۇركىتىنە جان جۇرەگى ەزىلە ايانىشتى سەزىمىن بىلدىرەدى. قاراتورعايدىڭ قازىرگى جاعدايى اقاندى تەرەڭ مۇڭعا باتىرعاندىعىن بايقاۋعا بولادى.
ءبىر قاراعاندا جاي عانا كورىنەتىن وسى ءاننىڭ استىندا تەرەڭ تراگەديا جاتىر.
سۇراق: اقىن قىران قۇستىڭ ايانىشتى ءحالىن سۋرەتتەپ قانا قويدى ما بۇل ولەڭدە؟
كىتاپپەن جۇمىس:(وسى سۇراققا ولەڭ مازمۇنىن وقي وتىرا جاۋاپ بەرەدى)
بىرگە وسكەن كىشكەنتايدان بەۋ قاراعىم
ايىرىلدىم قاپيادا سەننەن نەعىپ – دەپ وكىنىشكە تولى ساعىنىشىن اقتارىپ سالعان سياقتى
وسى جەردە سالىستىرمالى مىنەزدەمە جاسالادى. 2. وقۋشى جاۋابى: قاراتورعايدىڭ جايىن اڭگىمە ەتە، اندەتە وتىرا باسقا دا قيالى، ارمانى بارلىعىن كورسەتە بىلگەن.
سالىستىرمالى مىنەزدەمە جاسايدى(ينتەرتاقتادا)
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: قاراتورعاي ءانى تاڭعالارلىق تەرەڭ جىبەكتەي، ءانى، ءتىلى بار.
مۋزىكا زەرتەۋشىلەر بۇل ءاندى ءار نوتاسىن ءبىر - بىرىنە قوسىپ، اندەتە، ىشكى جان - دۇنيەنى تەبىرەنتەتىندەي ايتۋ كەرەك.
3 سلايد.
قاراتورعايدىڭ نوتاسى كورسەتىلەدى.(ءان تىڭدالادى) بۇل ءاننىڭ جازىلۋ ءستيلى - پوليفونيالىق. ياعني، كوپ داۋىسقا ارنالعان ارالاس حور.
اقىننىڭ كەلەسى ءانى – قۇلاگەر. سۇيگەن جارى ۇرقيا اۋىرىپ، دۇنيە سالعان سوڭ، اقىندى اۋىر قايعىدان ارىلتاتىن تەك اتى عانا بولادى. قۇلاگەر تالاي جارىسقا قاتىسىپ، بايگىدەن ءبىرىنشى كەلەدى ەكەن. سونىڭ ءبىرى - التاي - اققوشقار سايدالىنىڭ بەرگەن اسى بولادى. وسىدان كەيىن اقان سۇيىكتى جانۋارىن جەتەلەپ، ماڭدايىنان سىيپاپ، ونىڭ ماڭ - ماڭ باسقان جۇيرىگىنىڭ ىرعاعىمەن ءان شىعارعان. ول قۇلاگەرگە شىعارعان العاشقى ءانى ەدى. وعان «ماڭماڭگەر» دەپ ات بەرەدى. وسىدان كەيىن اقاننىڭ جۇيرىگى - قۇلاگەر، قۇلاگەردىڭ يەسى - اقان دەسەدى جۇرت.
4 سلايد
قۇلاگەردىڭ ءانى تۇسىرىلگەن.(ولەڭنىڭ مازمۇنى الدىن - الا وقۋعا بەرىلگەن). وقۋشىلاردان ولەڭنىڭ شىعۋ تاريحى سۇرالادى.
ولەڭ تاقىرىبى: "قۇلاگەر"
شىعۋ تاريحى: ەرەيمەن ەلىندە كەرەي ساعىنايدىڭ اسىنداعى بايگەگە قۇلاگەردى قوسادى. اقان قۇلاگەردى جاسىرىپ اپارادى، بايگەگە قوسىلىپ كەتپەيىنشە ەشكىم بىلمەسىن دەيدى. ءوزىنىڭ دە، قۇلاگەردىڭ دە جاۋى بار ەكەنىن سەزەدى. اڭدىعان باتىراش - قوتىراشتىڭ ادامدارى قۇلاگەردى ۇرىپ ولتىرەدى. ونىڭ ءولىمى اقانعا جارا سالادى، قايعىعا - قايعى قوسىلعان سەرى كوڭىلى ەلدەن، ەردەن قالدى ما ۇلى ىبانمەن قوسكولدە وڭاشا ءومىر سۇرەدى.
ولەڭنىڭ نەگىزگى يدەياسى: جۇيرىكتىڭ، سايگۇلىكتىڭ ولىمىنە شىعارعان قايعى - زار، جاقسىنىڭ جولىن بوگەر، تۇلپاردىڭ جولىن توسار، وزبىر، زۇلىمدىق
سۇراقتار قويىلادى (سلايدتا جازىلعان)
1. قۇلاگەر تراگەدياسى اقىنعا قالاي اسەر ەتتى؟
2. ولەڭدە اقىننىڭ پسيحولوگيالىق جاي - كۇيى قالاي سۋرەتتەلەدى.
3. ولەڭدە قۇلاگەر جايى قالاي سۋرەتتەلەدى؟( قۇلاگەردىڭ بابى، شابىسى، سىرت كەيپى، ولجاسى، تەگى، العان بايگەلەردىڭ ءبارىن كورسەتەدى
سىنىپقا سۇراق: اقاننىڭ جان - جاراسىن سۋرەتتەيتىن ولەڭىندە كوڭىل - كۇي ولەڭدەرىنىڭ قاي ءتۇرى بار؟
وقۋشى ءسوزى: اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءتۇرى، تۇرمىس - سالت جىرلارىنىڭ ءتۇرى، كوڭىل - كۇيدى بىلدىرەتىن جوقتاۋ بار.
جوقتاۋ: كۇرسىنەدى، كۇڭىرەنەدى، ازا تۇتادى، مۇڭدانادى، زارلانادى، قايعىرادى، كوز جاسىن كول ەتەدى.
سۇراقتار بەرىلەدى: 1. وزدەرىڭ ايتىپ وتىرعان اقىننىڭ مۇڭ - زارى، قايعىسىنىڭ تامىرى نەدە؟
2. دارىندى ادام، جۇيرىك ات تاعدىرى نەلىكتەن ايانىشتى اياقتالدى.
4. ولەڭدى وقي وتىرىپ قانداي سەزىمدى باستان كەشىردىڭدەر؟ - دەپ شاعىن پىكىر - تالاس ۇيىمداستىرىلادى.
ءمۇعالىم ءسوزى: قۇلاگەردى ولتىرۋشىلەر ءبىر جاعىنان جۇيرىكتەرىنە بوي بەرمەيتىن تۇلپاردان قۇتىلعىسى كەلسە، ەكىنشىدەناقاندى اياققا جىققىلارى كەلەدى. ولار وسى ماقساتتارىنا جەتتى دەۋگە بولادى. شىنىندا دا قۇلاگەردىڭ ءولىمى اقان ومىرىنە ۇلكەن سوققى بولادى.
ولەڭدەگى قۇلاگەردىڭ سىيپاتىنا قاتىستى قانداي كوركەمدەگىش سوزدەر بايقالادى.(سلايدتا كورسەتىلگەن سىزبالاردى تولتىرادى.
ەپيتەت: قىزىل اۋىل، كەلتە جىبەك قۇيرىعىڭ - اي، قوي مويىن، قويان جاق، ساندال كەرىم
تەڭەۋ: ساپتاياقتاي
مەتافورا: سۇڭقار، تۇلپار
ءمۇعالىم: جۇيرىك، بايگە اتتىڭ سىنىن سىيپاتتايتىن قانداي ولەڭدەردى بىلەمىز. مىسالى ابايدىڭ «اتتىڭ سىنى» اتتى ولەڭى. اقىن بۇل ولەڭدە اتتىڭ مۇشەلەرىن، قاسيەتىن، سىنىن سۋرەتتەسە، اقان دا قۇلاگەردىڭ تاماشا بەلگىلەرىن سۋرەتتەي الادى. بۇل جەردە اباي مەن اقان سىيپاتتاۋلارىندا ۇندەستىك بار.
ەركىن جازۋ ستراتەگياسى
ءسوز تىركەستەرى: ات ءىزىن سالماۋ، ات ءىزىن قۇرعاتپاۋ، ات قۇيرىعىن كەسىستى
تۇسىنىكتەمە: كوپتەن كەلمەي كەتۋ، ءجيى كەلىپ تۇرۋ، ارازدانۋ، قاتىسپاۋ
ماقال – ماتەل: ەر قاناتى - ات، جاقسى ات - جاقسى سەرىك، جىلقى - مالدىڭ پاتشاسى
ءمۇعالىم: ءبىز بۇگىن اقان سەرىنىڭ كۇيزەلىستى جان ازاسى بايقاتاتىن ولەڭدەرىن تالدادىق. قۇلاگەردەي تۇلپارعا جىردان ەسكەرتكىش ورناتقان اقىن - ءىلياس جانسۇگىروۆ ەدى.
قۇلاگەر قورقىرايدى قانىمەنەن
اقىن دا شىرقىرايدى جانىمەنەن
ەگىلىپ، توگىلەدى اقان سەرى
زارلانعان قۇلاگەردىڭ انىمەنەن – دەپ جىرلانعان اقىننىڭ پوەماسىنداعى اقاننىڭ سوزىنە، زارىنا، قۇلاق سالساق.
ءۇنتاسپا: (قۇلاگەردىڭ باسىن قۇشاقتاپ، زارلانعان اقاننىڭ مۇڭى تىڭدالادى)
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: حالقىنىڭ دارحان ءانشىسى، ارداقتىسى اتانعان اقان سەرىنىڭ ولەڭىندەگى بۇل كورىنىس - اقان تراگەدياسى، ونىڭ وتكەن ءومىر بەينەسى اقان سەرىگە قۇلاگەرگە جاسالعان قاتىگەزدىك، ونى جاساعاندار دۇنيەنىڭ سۇلۋلىعىن تۇسىنبەيتىندەر.
اقان ازاماتتىڭ سۇڭقارى، قىزىل ءتىلدىڭ ءدىلمارى، جىگىتتىڭ قۇلپى جىبەگى. وسىنداي اقىننىڭ تۇبىنە جەتكەن زامانى، سول كەزدەگى وپاسىزدار،- دەپ قورىتۋىمىزعا بولادى.
ۇيگە تاپسىرما: 1. بەس جولدى ولەڭ جازۋ
2. ويتولعاۋ «قۇلاگەر - جەل جەتپەس جۇيرىك»
باعالاۋ
قارقارالى اۋدانى، ەگىندىبۇلاق سەلوسى.
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ماشراپوۆا لاززات حاميت قىزى
اقان ولەڭدەرىندەگى كۇيزەلىستى كوڭىل - كۇي
ساباق ماقساتى: جان ازاسى بەينەلەنگەن اقىن ولەڭدەرىنىڭ مازمۇنىن اشا وتىرىپ، تالداۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق دەڭگەيىن كوتەرۋ، زەردەلەۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە باۋلۋ.
تاربيەلىك: قازاق حالقىنىڭ ونەرىمەن تانىستىرۋ، حالىق ونەرىنە، ەلدىڭ داستۇرىنە دەگەن پاتريوتتىق سەزىمىن قالىپتاستىرۋ.
ساباق ءتۇرى: ىزدەنۋ - زەرتتەۋ
ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ
كورنەكىلىك: اقان سەرى سۋرەتى، ينتەرتاقتا، سلايد، ءۇنتاسپا، سەمانتيكالىق كارتالار
ساباق بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ
3. جاڭا ساباق
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
ەر جىگىتكە ءتان مىنەزبەن بولمىس سەرىلىكتىڭ تاماشا ۇلگىسىن قالىپتاستىرىپ كەتكەن اقىنداردىڭ ءبىرى - اقان سەرى. بۇگىنگى ساباعىمىزدى الدىمەن سال - سەرىلەردىڭ بويىندا بولاتىن قاسيەتتەردى تاعى ءبىر ەسكە سالىپ وتسەك.
1. سلايد. 1. سال - سەرىلەر - ءانشى دە ونەرلى
2. سال - سەرىلەر - سازگەر ءارى اقىن
3. سال - سەرىلەر - ەر كوڭىل، جۇرەكتى جاندار
4. سال - سەرىلەر - ءساندى كيىم، جۇيرىك ات، قىران قۇس، العىر يت يەلەرى.
وسىنداي قاسيەتتەردىڭ بارلىعى اقان بويىنان تابىلادى. اقان يت جۇگىرتىپ، قۇس سالىپ، ساياتكەرلىكپەن اينالىسقان. اقان اتتىڭ جاقسىسىنا، قۇستىڭ العىرىنا، قىرانىنا، عاشىق بولعان. ياعني، سۇلۋلىقتى سۇيگەن جان. بۇل ونىڭ باسقا سەرىلەردەن ەرەكشەلىگىن بايقاتادى. اقاننىڭ وسى ونەردە اجىراماس سەرىكتەرى(ينتەرتاقتادا تازى، جۇيرىك ات، قىران قۇس سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى) اقان سەرى دە قاراتورعاي دەگەن قىران قۇس، كوكجەندەت دەگەن قارشىعاسى، بازارالى دەگەن قۇماي ءيتى، اتاقتى قۇلاگەرى بولادى. سەرىلىك قۇرىپ ءان سالىپ، ەلىنىڭ ەركەسىنە اينالعان اقان باسىندا بىرىنەن سوڭ ءبىرى جانىنداي جاقسى كورەتىن قۇسى، تازىسىنان ايىرىلادى. اقاننىڭ كوكجەندەتى ءبىر - اق كۇندە جوق بولادى. ءدال وسى ساتتە « كوكجەندەت» ءانى شىعارىلادى.
2. سلايد.
كوكجەندەتتىڭ سۋرەتى، شىعارىلعان ءانى كورسەتىلەدى.
اقان سياقتى نازىك جاندى ادامعا قولىنداعى بالاسىنداي ماپەلەپ وتىرعان قۇسىنىڭ جوق بولىپ كەتۋى جانىنا قاتتى باتادى. ول ازداي كوپ كۇن وتپەي - اق قاسقىرعا دەگەن ۋدى جەپ بازارالى تازىسى ولەدى. جۇت جەتى اعايىندى دەگەندەي قۇلاگەرگە ءمىنىپ شابامىن دەپ اتتان قۇلاپ ءىنىسى ايبەرگەن قازا بولادى. اقاننىڭ باسىنا اۋىر حال ءۇيىلىپ توگىلەدى. بۇل ءانشىنىڭ ءومىر سالماعىن اۋىرلاتادى.
جاڭا ساباق: ال ەندى ءبىز بۇگىن اقاننىڭ كۇيزەلىستى كوڭىل - كۇيىن بىلدىرەتىن
قىران قۇسى قاراتورعاي، جۇيرىك اتى قۇلاگەرگە ارنالعان ولەڭدەرىنە توقتالامىز.(وقۋشىنىڭ نازارىن ءۇنتاسپاعا اۋدارامىز) مىنە، بۇل ءان «قاراتورعاي» ءانى. ولەڭنىڭ شىعۋ تاريحىنا توقتالامىز. اتاقتى ءزىلقارا دەگەن شەشەن بولعان. سول ادامنىڭ الىبەك دەگەن باتىر بالاسىن ءبىر جىلدا 60 تۇلكى الاتىن قاراتورعاي دەيتىن قۇسى قارتايىپ، قاناتى ءتۇسىپ، جەرگە قونا الماي قينالىپ، قۇيرىعىمەن ەش نارسە ىستەي الماعاسىن قۇلايدى ەكەن.
ولەڭدى وقىتىپ مازمۇنىنا نازار اۋدارتامىن.
سۇراق قويىلادى: ءبىر كەزدەگى قىران قۇستىڭ قازىرگى جاعدايى قالاي سۋرەتتەلگەن؟
وقۋشى جاۋابى: قاراتورعاي، ۇشتىڭ زورعا - اي
بەيشارا، شىرىلدايسىڭ
جەرگە قونباي،- دەپ بالاسىنداي الپەشتەگەن بۇركىتىنە جان جۇرەگى ەزىلە ايانىشتى سەزىمىن بىلدىرەدى. قاراتورعايدىڭ قازىرگى جاعدايى اقاندى تەرەڭ مۇڭعا باتىرعاندىعىن بايقاۋعا بولادى.
ءبىر قاراعاندا جاي عانا كورىنەتىن وسى ءاننىڭ استىندا تەرەڭ تراگەديا جاتىر.
سۇراق: اقىن قىران قۇستىڭ ايانىشتى ءحالىن سۋرەتتەپ قانا قويدى ما بۇل ولەڭدە؟
كىتاپپەن جۇمىس:(وسى سۇراققا ولەڭ مازمۇنىن وقي وتىرا جاۋاپ بەرەدى)
بىرگە وسكەن كىشكەنتايدان بەۋ قاراعىم
ايىرىلدىم قاپيادا سەننەن نەعىپ – دەپ وكىنىشكە تولى ساعىنىشىن اقتارىپ سالعان سياقتى
وسى جەردە سالىستىرمالى مىنەزدەمە جاسالادى. 2. وقۋشى جاۋابى: قاراتورعايدىڭ جايىن اڭگىمە ەتە، اندەتە وتىرا باسقا دا قيالى، ارمانى بارلىعىن كورسەتە بىلگەن.
سالىستىرمالى مىنەزدەمە جاسايدى(ينتەرتاقتادا)
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: قاراتورعاي ءانى تاڭعالارلىق تەرەڭ جىبەكتەي، ءانى، ءتىلى بار.
مۋزىكا زەرتەۋشىلەر بۇل ءاندى ءار نوتاسىن ءبىر - بىرىنە قوسىپ، اندەتە، ىشكى جان - دۇنيەنى تەبىرەنتەتىندەي ايتۋ كەرەك.
3 سلايد.
قاراتورعايدىڭ نوتاسى كورسەتىلەدى.(ءان تىڭدالادى) بۇل ءاننىڭ جازىلۋ ءستيلى - پوليفونيالىق. ياعني، كوپ داۋىسقا ارنالعان ارالاس حور.
اقىننىڭ كەلەسى ءانى – قۇلاگەر. سۇيگەن جارى ۇرقيا اۋىرىپ، دۇنيە سالعان سوڭ، اقىندى اۋىر قايعىدان ارىلتاتىن تەك اتى عانا بولادى. قۇلاگەر تالاي جارىسقا قاتىسىپ، بايگىدەن ءبىرىنشى كەلەدى ەكەن. سونىڭ ءبىرى - التاي - اققوشقار سايدالىنىڭ بەرگەن اسى بولادى. وسىدان كەيىن اقان سۇيىكتى جانۋارىن جەتەلەپ، ماڭدايىنان سىيپاپ، ونىڭ ماڭ - ماڭ باسقان جۇيرىگىنىڭ ىرعاعىمەن ءان شىعارعان. ول قۇلاگەرگە شىعارعان العاشقى ءانى ەدى. وعان «ماڭماڭگەر» دەپ ات بەرەدى. وسىدان كەيىن اقاننىڭ جۇيرىگى - قۇلاگەر، قۇلاگەردىڭ يەسى - اقان دەسەدى جۇرت.
4 سلايد
قۇلاگەردىڭ ءانى تۇسىرىلگەن.(ولەڭنىڭ مازمۇنى الدىن - الا وقۋعا بەرىلگەن). وقۋشىلاردان ولەڭنىڭ شىعۋ تاريحى سۇرالادى.
ولەڭ تاقىرىبى: "قۇلاگەر"
شىعۋ تاريحى: ەرەيمەن ەلىندە كەرەي ساعىنايدىڭ اسىنداعى بايگەگە قۇلاگەردى قوسادى. اقان قۇلاگەردى جاسىرىپ اپارادى، بايگەگە قوسىلىپ كەتپەيىنشە ەشكىم بىلمەسىن دەيدى. ءوزىنىڭ دە، قۇلاگەردىڭ دە جاۋى بار ەكەنىن سەزەدى. اڭدىعان باتىراش - قوتىراشتىڭ ادامدارى قۇلاگەردى ۇرىپ ولتىرەدى. ونىڭ ءولىمى اقانعا جارا سالادى، قايعىعا - قايعى قوسىلعان سەرى كوڭىلى ەلدەن، ەردەن قالدى ما ۇلى ىبانمەن قوسكولدە وڭاشا ءومىر سۇرەدى.
ولەڭنىڭ نەگىزگى يدەياسى: جۇيرىكتىڭ، سايگۇلىكتىڭ ولىمىنە شىعارعان قايعى - زار، جاقسىنىڭ جولىن بوگەر، تۇلپاردىڭ جولىن توسار، وزبىر، زۇلىمدىق
سۇراقتار قويىلادى (سلايدتا جازىلعان)
1. قۇلاگەر تراگەدياسى اقىنعا قالاي اسەر ەتتى؟
2. ولەڭدە اقىننىڭ پسيحولوگيالىق جاي - كۇيى قالاي سۋرەتتەلەدى.
3. ولەڭدە قۇلاگەر جايى قالاي سۋرەتتەلەدى؟( قۇلاگەردىڭ بابى، شابىسى، سىرت كەيپى، ولجاسى، تەگى، العان بايگەلەردىڭ ءبارىن كورسەتەدى
سىنىپقا سۇراق: اقاننىڭ جان - جاراسىن سۋرەتتەيتىن ولەڭىندە كوڭىل - كۇي ولەڭدەرىنىڭ قاي ءتۇرى بار؟
وقۋشى ءسوزى: اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءتۇرى، تۇرمىس - سالت جىرلارىنىڭ ءتۇرى، كوڭىل - كۇيدى بىلدىرەتىن جوقتاۋ بار.
جوقتاۋ: كۇرسىنەدى، كۇڭىرەنەدى، ازا تۇتادى، مۇڭدانادى، زارلانادى، قايعىرادى، كوز جاسىن كول ەتەدى.
سۇراقتار بەرىلەدى: 1. وزدەرىڭ ايتىپ وتىرعان اقىننىڭ مۇڭ - زارى، قايعىسىنىڭ تامىرى نەدە؟
2. دارىندى ادام، جۇيرىك ات تاعدىرى نەلىكتەن ايانىشتى اياقتالدى.
4. ولەڭدى وقي وتىرىپ قانداي سەزىمدى باستان كەشىردىڭدەر؟ - دەپ شاعىن پىكىر - تالاس ۇيىمداستىرىلادى.
ءمۇعالىم ءسوزى: قۇلاگەردى ولتىرۋشىلەر ءبىر جاعىنان جۇيرىكتەرىنە بوي بەرمەيتىن تۇلپاردان قۇتىلعىسى كەلسە، ەكىنشىدەناقاندى اياققا جىققىلارى كەلەدى. ولار وسى ماقساتتارىنا جەتتى دەۋگە بولادى. شىنىندا دا قۇلاگەردىڭ ءولىمى اقان ومىرىنە ۇلكەن سوققى بولادى.
ولەڭدەگى قۇلاگەردىڭ سىيپاتىنا قاتىستى قانداي كوركەمدەگىش سوزدەر بايقالادى.(سلايدتا كورسەتىلگەن سىزبالاردى تولتىرادى.
ەپيتەت: قىزىل اۋىل، كەلتە جىبەك قۇيرىعىڭ - اي، قوي مويىن، قويان جاق، ساندال كەرىم
تەڭەۋ: ساپتاياقتاي
مەتافورا: سۇڭقار، تۇلپار
ءمۇعالىم: جۇيرىك، بايگە اتتىڭ سىنىن سىيپاتتايتىن قانداي ولەڭدەردى بىلەمىز. مىسالى ابايدىڭ «اتتىڭ سىنى» اتتى ولەڭى. اقىن بۇل ولەڭدە اتتىڭ مۇشەلەرىن، قاسيەتىن، سىنىن سۋرەتتەسە، اقان دا قۇلاگەردىڭ تاماشا بەلگىلەرىن سۋرەتتەي الادى. بۇل جەردە اباي مەن اقان سىيپاتتاۋلارىندا ۇندەستىك بار.
ەركىن جازۋ ستراتەگياسى
ءسوز تىركەستەرى: ات ءىزىن سالماۋ، ات ءىزىن قۇرعاتپاۋ، ات قۇيرىعىن كەسىستى
تۇسىنىكتەمە: كوپتەن كەلمەي كەتۋ، ءجيى كەلىپ تۇرۋ، ارازدانۋ، قاتىسپاۋ
ماقال – ماتەل: ەر قاناتى - ات، جاقسى ات - جاقسى سەرىك، جىلقى - مالدىڭ پاتشاسى
ءمۇعالىم: ءبىز بۇگىن اقان سەرىنىڭ كۇيزەلىستى جان ازاسى بايقاتاتىن ولەڭدەرىن تالدادىق. قۇلاگەردەي تۇلپارعا جىردان ەسكەرتكىش ورناتقان اقىن - ءىلياس جانسۇگىروۆ ەدى.
قۇلاگەر قورقىرايدى قانىمەنەن
اقىن دا شىرقىرايدى جانىمەنەن
ەگىلىپ، توگىلەدى اقان سەرى
زارلانعان قۇلاگەردىڭ انىمەنەن – دەپ جىرلانعان اقىننىڭ پوەماسىنداعى اقاننىڭ سوزىنە، زارىنا، قۇلاق سالساق.
ءۇنتاسپا: (قۇلاگەردىڭ باسىن قۇشاقتاپ، زارلانعان اقاننىڭ مۇڭى تىڭدالادى)
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: حالقىنىڭ دارحان ءانشىسى، ارداقتىسى اتانعان اقان سەرىنىڭ ولەڭىندەگى بۇل كورىنىس - اقان تراگەدياسى، ونىڭ وتكەن ءومىر بەينەسى اقان سەرىگە قۇلاگەرگە جاسالعان قاتىگەزدىك، ونى جاساعاندار دۇنيەنىڭ سۇلۋلىعىن تۇسىنبەيتىندەر.
اقان ازاماتتىڭ سۇڭقارى، قىزىل ءتىلدىڭ ءدىلمارى، جىگىتتىڭ قۇلپى جىبەگى. وسىنداي اقىننىڭ تۇبىنە جەتكەن زامانى، سول كەزدەگى وپاسىزدار،- دەپ قورىتۋىمىزعا بولادى.
ۇيگە تاپسىرما: 1. بەس جولدى ولەڭ جازۋ
2. ويتولعاۋ «قۇلاگەر - جەل جەتپەس جۇيرىك»
باعالاۋ
You Might Also Like
